Kobikisa Mokili
Bampota mpe bokeseni ekoki kosilisama mpe kutu kobikisama ntango totosi Nzambe, Tata ya biso banso, mpe Yesu Klisto, Mwana na Ye.
Bandeko mibali mpe basi, na eleko ya Pasika ya nkembo oyo, topambolami na kokutana mpe kozwa toli ya basali ya nzambe.
Bokambi mpe mateya ya bule ya Tata na biso ya Lola esalisaka biiso totambwisa bomoi na bangonga oyo ya likama. Lokola esakolamaki, “bamoto, mpe bikumbaki,” “bitumba, nungunungu ya bitumba, mpe boningani ya mabele na bisika ya ndenge na ndenge,” “mpe ndenge nyonso ya bonsomo,”1 “bokono bobe,”2 “banzala, mpe bolozi”3 ezali kobebisa mabota, masanga, mpe kutu bikolo.
Ezali na bokono bobe mosusu oyo ezali kokombola mokili mobimba: ezali kobundisa bonsomi ya eyamba na ngai mpe ya yo. Liyoki oyo ezali kokola ezali koluka kolongola eyamba mpe bondimeli Nzambe uta na esika ya bato nyonso, biteyelo, mibeko ya masanga ya bato, mpe masikulu ya mboka. Batelemeli bonsomi ya boyambi bazali koluka kosalisa bopekisi etali maloba ya bondimi ya mozindo. Bazali kutu kotonga mpe kotiola mimesano ya bondimi.
Ezalela ya boye ezali kokitisa bato, kolongolaka mabongi ya bato , boyengebene, limemia, bomoi ya molimo, mpe kimia ya kansansa.
Bonsomi ya boyambi ezali nini?
Ezali bonsomi ya konkumbamela na ndenge na yango nyonso: bosomi ya lisanga, bonsomi ya koloba, bonsomi ya kosalela boyambi ya moto ye moko, mpe bonsomi mpo na basusu kosala eloko se moko yango. Bosomi ya eyamba epesaka moko na moko na biso nzela ya komizwila maye tondimelaka, lolenge nini tofandaka mpe tosalaka engebene na bondimi na biso, mpe maye Nzambe azelaka epai na biso.
Makasi mpo na kotelemela bonsomi ya boyambi ya boye ezali ya sika te. Uta kala, bato ya bondimi bayokaki mpasi makasi na maboko ya basusu. Bandimi ya Eklezia ya Yesu Klisto ya basantu ba Mikolo mya Nsuka basali bokeseni te.
Uta na baebandeli na biso, mingi oyo balukaka Nzambe babendamaki na Eklezia oyo mpo na mateya na yango ya malongi ya bonzambe, kobakisaka bondimeli Yesu Klisto mpe Bomikabi na Ye, boyamboli, mwango ya esengo, mpe Boyei ya Mibale ya Nkolo na biso.
Botelemeli, bonyokwami, mpe kosalela bandimi na makasi etungisaki profeta na biso ya mikolo ya nsuka ya yambo, Joseph Smith, mpe balandi na ye.
Na katikati ya monyoko yango na 1842, Joseph abimisaki mibeko ya motuya 13 ya Eklezia oyo ezali kokola, kobakisaka oyo, “Tosengi litomba na biso ya kokumbamela Nzambe ya Bokasi bonso engebene na masengami ya mayele ya motema na biso moko, kopesaka nzela ya litomba se moko wana na bato banso, ete tika bakumbamela na lolenge, na esika, mpe nini bakoki kopona.”4
Esakola na ye ezali ya kosangisa, kokangola, mpe kotosa. Wana ezali motema bonsomi ya boyambi na biso.
Profeta Joseph Smith asakolaki lisusu:
“Natelemi mpo na koloba liboso ya Lola ete nabelemi se lokola mpo na kokufa na kobatela makoki ya Presbyterien, ya Baptiste, to ya moto malamu ya soki lisanga nini mosusu; mpo na mobeko ekokani na oyo likolo ya kotala mpamba makoki ya … Basantu bakoka kotala mpamba likolo ya makoki ya Bakatolika ya Roma, to ya lingomba mosusu kani oyo ekoki kozala na bato mingi te mpe ezangi mpenza makasi ya komibatela bangomei.
“Ezali bolingo ya bonsomi [oyo] efuli molimo na ngai—bonsomi ya moto mpe boyambi mpo na bato ya langi ya nyonso ya loposo.”5
Nzokande, bandimi ya Eklezia ya ebandeli babundisamaki mpe babenganamaki funda ya bakilometele mosika, uta na New York tii na Ohio kino na Missouri, wapi guvelenele abimisaki etinda ete bandimi ya Eklezia “basengeli kozwama lokola banguna mpe basengeli kosilisama to kobenganama uta na ekolo.”6 Bakimaki na Illinois, kasi monyokoli ekobaki. Batomboki babomaki Profeta Joseph, kokanisaka ete koboma ye ekobebisa Eklezia mpe kopanza bandimi na yango. Kasi bayengebene batelemaki ngwi. Mokitani ya Joseph, Brigham Young, akambaki funda ya bato na bobimi ya makasi bakilometele 2000 na wesiti epayi oyo ezali sikawa Ekolo ya Utah.7 Bankonko na ngai moko bazalaki kati na na bapionie ya bapaya basali bila ya ebandeli.
Uta na mikolo wana ya monyoko ya makasi, Eklezia ya Nkolo ekoli nokinoki na bandimi funda 17 na basusu koleka katikati kofandaka libanda ya Etazini.8
Na sanza ya minei Eklezia na biso ekembelaki mibu ya mbala 200 ya Bozongisi ya nsango malamu na esakola na mokili, elengelamaki na Bakambi ya Yambo mpe Bapostolo Zomi na Mibale. Ebandi, “Tosakoli polele ete Nzambe alingaka bana na Ye na bikolo nyonso ya mokili.”9
Molingami Profeta na biso, Russell M. Nelson ateyaki:
“Tondimeli bonsomi, bolamu, mpe bosemo ya bana nyonso ya Nzambe.
“Tozali banso bandeko mibali mpe basi, moko na moko mwana ya Tata ya bolingo na Lola. Mwana na Ye, Nkolo Yesu Klisto, abiangi banso baya epayi na Ye, ‘moindo mpe mundele, mokangemi mpe monsomi, mobali mpe mwasi’ (2 Nephi 26:33).”10.
Tala elongo na ngai banzela oyo bato mpe moto moko na moko bazwilaka litomba uta na bonsomi ya boyambi.
Yambo. Bosomi ya boyambi etosaka na mitindo ya yambo mpe ya mibale, kotiaka Nzambe na katikati ya bomoi na biso. Totangi na Matai:
“Okolinga Nkolo Nzambe na yo na motema na yo mobimba, mpe na molimo na yo mobimba, mpe na makanisi na yo nyonso.”11
“Mpe ya mibale ezali mpe lokola yango ete, Okolinga mozalani na yo lokola yo moko.”12
Ata soki na ndakonzambe, sinagoga, mosike, to ndako moke bafinika na matolo, bayekoli ya Klisto, mpe bayambi ya makanisi banso bakoki koloba losambo epayi ya Nzambe na kokumbamela Ye mpe bolingi ya kosalisa bana na Ye.
Yesu Klisto azali ndakisa ebongi nie ya bolingo mpe mosala ya boye. Na ntango ya lotomo na Ye, Abatelaki babola,13 abikisaki bato ya bokono14 mpe bakufi miso.15 aleisaki bato na nzala,16 afungolaki maboko na Ye epai ya bana mike,17 mpe alimbisaki baoyo basalaki Ye mabe, kutu babakaki Ye na ekulusu.18
Makomi elimboli ete Yesu “atambolaki bipai na bipai, kosalaka bolamu.”19 Tosengeli kosala bongo.
Ya mibale. Bonsomi ya boyambi esalisaka maloba ya boyambi, elikya, mpe kimia.
Lokola eklezia, tosanganaka na biyamba mosusu kobatelaka bato ya boyambi mpe bindimela nyonso mpe makoki na bango ya kolobela bindimela na bango. Oyo elingi koloba te ete tondimaka boyambi na bango, to bayambaka oyo ya biso, kasi tozali mingi ya kokokana koleka na baoyo bazali na mposa ya kopekisa biso koloba.
Kala te nazalaki ntoma ya Eklezia na G20 Interfaith Forum ya mobu moye na Italy. Nalendisamaki, kutu napesamaki bokasi, ntango nakutanaki na bakambi ya bulamatari mpe ya bondimi ya mokili mobima. Nasosolaki ete bampota mpe bokeseni ekoki kosilisama mpe kutu kobikisama ntango totosi Nzambe, Tata ya biso banso, mpe Yesu Klisto, Mwana na Ye. Mobikisi Monene ya banso azali Nkolo mpe Mobikisi na biso, Yesu Klisto.
Nazalaki na ngonga moko kitoko ntango nasukisaki lisikulu na ngai. Balobi ya liboso nsambo basukisaki te na lolelenge kani ya momesano ya bondimi to na nkombo ya Nzambe. Lokola nalobaki, nakanisaki, “Nalobi kaka matondi mpe nafandi, to nasukisa na nkombo ya Yesu Klisto’?” Namikundolaki nani nazalaki, mpe nayebaki Nkolo akolinga ngai naloba nkombo na Ye mpo na kosukisa nsango na ngai. Nasalaki bongo. Kotalaka nsima, ezalaki libaku na ngai ya koloba bondimi na ngai; mpe nazalaki na bonsomi ya boyambi ya kotatola nkombo na Ye esantu.
Ya misato. Boyambi efulaka bato basalisa basusu.
Ntango boyambi epesami esika mpe bonsomi ya kofuluka, bayambi basalaka misala ya mindondo te mpe ntango mosusu ya boelombe. Liloba ya bayuda ya kala “tikkun olam,” kolobaka “kobongisa to kobikisa mokili,” ezali kobwakisama lelo na makasi ya bato mingi mpenza. Tosalaki elongo lokola baninga na Mangomba ya Basungi ya Katolika, eyabani lokola Karitasi International, Basungi ya Islami Relief, mpe motango mingi ya mabongisi ya Bayuda, Hindu, Buddhist, Sikh, mpe Baklisto lokola Armé du Salut mpe Fondation nationale chrétienne. Elongo tosalisi bamilio ya bato na bosenga, kala mingi mpenza te na kosungaka bapaya bakima bitumba na bahema, basaki ya kolalela, mpe biloko ya kolia,20 mpe na kopesaka mangwele, mpe lisusu bukabuka,21 mpe COVID.22 Molongo ya maye mazali kolema ezali molai, kasi bosenga mpe lokola.
Na ntembe te, bato ya bondimi, kosalaka elongo, bakoki kopesa masalisi ya motuya. Na ngonga se moko wana, lisalisi na moto moko eyebani te mbala mingi kasi ebongolaka bomoi na nkuku.
Nakanisi ndakisa ya Luka ntango Yesu asalisaki mwasi mokufeli mobali na Nain. Yesu, elongo na ebele ya bayekoli, bakomaki na esika bazalaki kokundela mwana ya likinda ya mwasi mokufeli mobali yango. Kozangaka ye, azalaki kokutana na libebi ya mayoki ya motema, ya molimo, mpe kutu ya mosolo. Yesu, komonaka elongi na ye na mpinzoli, alobaki, “Koela te.”23 Nsima asimbaki sanduku oyo ezalaki na nzoto, mpe baoyo bazalaki komema batelemaki.
“Elenge mobali,” Alobaki, “Nalobi na yo ete, Sekwa.
“Mokufi afandaki mpe abandaki kosolola. Mpe [Yesu] apesaki ye na mama na ye.”24
Kosekwisa mokufi ezali likamwisi, kasi mosala nyonso ya boboto mpe kotungisama mpo na moto moko azali kobundabunda ezali lolenge ya boyokani moko na moko na biso akoki lisusu “[kotambola] bipai na bipai, kosalaka bolamu,” koyebaka “Nzambe [azali] elongo na [biso].”25
Mpe ya minei. Bonsomi ya boyambi esalaka lokola nguya ya bomoko mpe ya kosangisa bato mpo na kosala motuya mpe bomoto.
Na Boyokani ya Sika totangi mingi bapengwaki uta na yesu Klisto, koimaimaka malongi na Ye, “Oyo liloba makasi; nani akoki koyoka yango?”26
Kolela wana ezali naino koyokana lelo uta na baoyo balukaka koboya boyambi uta na lisukulu mpe botindiki. Kasi soki eyamba ezali wana te mpo na kosalisa na ezalela ya kobongisa mpe komema biyano na bangonga ya mpasi, nani akozala wana? Nani akoteya bosembo, botondi, bolimbisi, mpe bompikiliki? Nani akolakisa bolingani, mawa, mpe boboto mpo na babosami mpe baniokwami? Nani akoyamba baoyo bazali ya kokesana kasi babongi lokola ezali bana banso ya Nzambe? Nani akofungola maboko na bango mpo na baye bazali na mposa kasi balukaka lifuta te? Nani akomemia kimia mpe botosi na mibeko makasi koleka mimesano ya mikolo oyo? Nani akoyanola bosenga ya Mobikisi “Kenda na yo kosala bobele bongo”?27
Biso nde! Iyo, bandeko mibali mpe basi, tokosala yango.
Nabengisi bino kobatela likambo ya bonsomi ya boyambi. Ezali liloba moko ya mobeko epesama ya Nzambe ya bonsomi ya kosala.
Bonsomi ya boyambi esalaka lokola nguya ekokana mpo na kotelemela bafilozofi ya mokili. Bolamu ya boyambi, nsuka na yango, misala ya bolingo ya mokolo na mokolo oyo boyambi efulaka ekomaka ebele bobele ntango tobatelaka bonsomi ya koloba mpe tosalelaka boyambi ya motuya
Natatoli ete Mokambi Russell M. Nelson azali profeta na bomoi. Natatoli ete Yesu Klisto azali kotambwisa mpe azali kokamba Eklezia oyo. Amikabaki mpo na masumu na biso, abakamaki likolo na ekulusu, mpe asekwaki na mokolo ya misato.28 Na ntina na Ye, tokoki kobika lisusu mpo na seko nyonso; mpe baoyo bazali na mposa na yango bakoki kozala elongo na Tata na Lola. Nalobi bosolo oyo na mokili nyonso. Nazali na botondi mpo na bonsomi ya kosala bongo. Na nkombo ya Yesu Klisto, amene.