E Tukuni Eke na Loloma
Meda qai vulica meda tukuna ka rogoca na Nona loloma eke, e lomada ka vakina e vale, kei na noda veikacivi ena kosipeli, itaviqaravi, veisiko kei na veiqaravi.
Era dau lagata na gone ena Lalai, “E Tukuni Eke na Loloma.”1
Ena dua na gauna au solia vei Sisita Gong edua na itaube lailai. E volai toka kina na digo-digo, digo-digo, digo-digo -itoqa. O ira era kila na veivosaki ena vosa vuni vaka-Morse era na kila na matanivola I, I, U. Ia au vakuria kina na ikarua ni vosa vuni. Ena vosa vaka Madirini mai Jaina na, “ai” kena ibalebale na “loloma.” Ni vakadewataki vakarua, na itukutuku ena vaka oqo “Au lomani iko.” Susana noqu daulomani, “A, L, I.”
Eda cavuta na loloma ena vuqa sara na veimataqali vosa. E tukuni vei au ni kawa tamata e vosataka tiko e 7,168 na veivosa edaidai.2 Ena Lotu eda vosataka e 575 na veivosa volai lelevu, ka levu tu na kena iwasewase lalai. Eda veitalanoataka na gagadre, itautau, kei na itovo ni yalo ena cakacakaniliga, sereivakatagi, meke, ivakatakarakara vakaibalebale, keda irairai vata ka vakayadua talega, kei na so tale.3
Nikua, meda veivosaki mada ena tolu na vosa ni loloma vakosipeli: na vosa ni yaloloma kei na vakarokoroko, na vosa ni veiqaravi kei na solibula, kei na vosa ni okati ki na veiyalayalati.
iMatai, na vosa vakosipeli ni yalololoma kei na vakarokoroko.
Ena yaloloma kei na vakarokoroko, a taroga o Sisita Gong vei ira na gonelalai kei na itabagone, “Oni kila vakacava nira lomani kemuni na nomuni itubutubu kei na nomuni matavuvale?”
E Guatemala, era kaya na gonelalai, “Erau cakacaka vakaukauwa na noqu itubutubu merau vakania na neitou matavuvale.” Ena vualiku kei Amerika, era kaya na gonelalai, “Erau dau wilika vei au na italanoa ka vakamoceri au ena bogi.” Mai na Vanua Tabu, era kaya na gonelalai, “Erau dau taqomaki au na noqu itubutubu.” Mai Qana, ena Ceva kei Aferika, era kaya na gonelalai, “Erau dau vukei au na noqu itubutubu ena noqu takete ni Gonelalai kei na iTabagone.”
Edua na gone a tukuna, “E dina ga ni sa dau oca o tinaqu ena cakacaka ena siga taucoko, ia e dau lako mai ki tautuba me qito vata kei au.” A tagi o tinana ni rogoca ni nona solibula e veisiga e vakaibalebale. Edua na goneyalewa a kaya, “E dina ga niu sega ni dau duavata kei tinaqu ena so na gauna, ia au nuitaki tinaqu.” A tagi talega o tinana.
So na gauna ena gadrevi meda kila ni loloma e vosataki eke ena rogoci ka vakamareqeti tale ga eke.
Ena yalololoma kei na vakarokoroko, na noda soqoni ni sakaramede kei na soqoni tale eso e vakanamata vei Jisu Karisito. Eda cavuta ena vakarokoroko na Veisorovaki i Jisu Karisito, ni dina ka noda yadua, ka sega ni ka ni vakasama walega. Eda kaciva na Lotu i Jisu Karisito sa vakalesuitale mai ena Yacana, Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Eda vakayagataka na vosa vakarokoroko ni masu nida vosa vua na Tamada Vakalomalagi kei na vosa ni yaloloma ena vakarokoroko nida veivosaki vakai keda. Nida kila nio Jisu Karisito e uto ni veiyalayalati ni valetabu, ena lailai na noda cavuta nida “lako ki valetabu” ka levu cake noda kaya nida “lako mai vei Jisu Karisito ki na vale ni Turaga.” Na veiyalayalati kece e vakasolokakanataka, ni “Loloma e tukuni eke.”
Era dau kaya na lewenilotu vou ni ivosavosa vakalotu e gadrevi me dau vakadewataki. Eda na dredre beka ena vakasama ni “vale ni iteki” me kena ibalebale me vakayakavi lewe ni bulumakau; na “vale ni tabanalevu” me valenibula; na “dolavi ni soqoni” me vakaukauwa yago ena ikelekele ni lori ni lotu. Ia, yalovinaka, meda dau veinanumi ka yaloloma nida vulica vata na veivosa vovou ni loloma. A tukuni vua edua ka se qai lotu vou, ni sa rui lekaleka na nona liku. E sega ni lule kina, ia a kaya vakaoqo, “Sa saumaki na yaloqu; yalovinaka vosota me yacova niu kila vakavinaka cake na ka meu cakava.”4
Na vosa eda vakayagataka e rawa ni vakavolekataki keda se vakayawaki keda mai vei ira na lotu Vakarisito tale eso kei na itokani. So na gauna eda veitalanoataka na cakacaka ni kaulotu, cakacaka ni valetabu, veivuke raraba kei na cakacaka ni welefea ena sala mera vakabauta kina na tani meda nanuma nida cakacaka taudua. Meda dau cavuta ena yalololoma ka vakavinavinakataka ena vakarokoroko na cakacaka kei na lagilagi ni Kalou kei na cakadodonu, loloma cecere, kei na loloma soliwale i Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki.5
iKarua, na vosa vakosipeli ni veiqaravi kei na solibula.
Nida sota e veimacawa e valenilotou, eda rawa ni vakaraitaka nida doka ka marautaka na siga ni Vakacecegu, vakaraitaka na noda dinata na noda veiyalayalati ni sakaramede vei Jisu Karisito ka vei keda yadua ena noda veikacivi ni Lotu, veivakabulabulataki, veimaliwai, kei na veiqaravi.
Niu tarogi ira na veiliutaki ena Lotu e veivanua se cava na nodra kauwai, era kaya na veitacini kei na veiganeni, ni “So na noda lewe ni lotu era sega ni via ciqoma na veikacivi ni Lotu.” Na veikacivi me veiqaravi vua na Turaga kei keda vakai keda ena Nona Lotu, e solia vei keda na madigi me vakalevutaki na noda yalololoma, igu, kei na yalomalumalumu. Nida vakatikori oti, eda sa rawa ni ciqoma na veivakauqeti ni Turaga meda veilaveti ka veivakaukauwataki vei ira na tani ka vakakina vei keda vakaikeda. Sa dina ni rawa ni vakayaco ka ki na noda veiqaravi na veisau ni ituvaki kei gauna, ia eda nuitaka me kakua ni yaco ki na nodra gagadre. Eda kaya vata kei na Tui o Penijamini, “Ia kevaka e tu vei au keu na solia”6 kei na veika kece eda rawata.
Keda na veiliutaki ena iteki kei na tabanalevu, meda vakayacora na noda itavi. Nida kaciva (ka vagalalataki) ira na veitacini kei na veiganeni mera veiqaravi ena Lotu ni Turaga, yalovinaka meda vakayacora ena veidokai kei na veivakauqeti. Vukei ira yadua mera vakila nira kauwaitaki ka rawa nira tamata rawa ka. Yalovinaka veivakasalataki vata ka rogoci ira na marama era veiliutaki. Meda qai nanuma, na ka a vakavulica o Peresitedi J. Reuben Clark, ni ena Lotu ni Turaga eda veiqaravi ena vanua eda kacivi kina, “na vanua e sega ni dua e qara se na vakasuka.”7
Ena neirau vakamau kei Sisita Gong, ea vakasalataka o Elda David B. Haight: “Me dau tiko edua na nomu veikacivi ena Lotu. Vakabibi ni dau osooso na bula,” a kaya o koya, “e gadrevi mona vakila na loloma ni Turaga vei ira o qaravi ira ka vakakina vei iko nio veiqaravi.” Au yalataka ni loloma ena tukuni eke, e kea, kei na veivanua kecega nida vakaio vei ira na veiliutaki ena Lotu meda qarava na Turaga ena Nona Lotu ena Yalona kei veiyalayalati.
Na Lotu vakalesui mai ni Turaga e rawa ni vanua ni veisusu ki na dua na itikotiko vaka Saioni. Nida sokalou, veiqaravi, marau ka vulica vata na Nona loloma, eda veivakadeitaki vakai keda ena Nona Kosipeli. Eda na sega beka ni duavata ena veika vakapolitiki se ena veika ni veimaliwai ia eda kunea na duavata nida lagasere vata ena matasere ni tabanalevu. Eda susuga na veiwekani ka valuta na galili nida veiqaravi ena yaloda taucoko ena noda veivale.
Ena gauna ni veisiko vei ira na lewenilotu vata kei ira na peresitedi ni iteki, au vakila na nodra loloma titobu vei ira na lewenilotu ena vei ituvaki kece. Ni keirau lako sivita na nodra veivale na lewe ni lotu ena nona iteki, edua na peresitedi ni iteki ea tukuna se eda tiko ena dua na vale ka tiko na kena tobu ni sisili se ena vale ka buturara qele, na veiqaravi ena Lotu edua na madigi ka okati kina na solibula. Ia ea raica ena yalomatua, nida veiqaravi ka solibula vata ena kosipeli, eda na kunea e lailai na cala ka levu cake na sautu. Nida vakatarai Koya, o Jisu Karisito ena vukei keda meda tukuna na Nona loloma eke.
Ena vula i katakata oqo, ea sota na noqu matavuvale kei na so na lewe ni Lotu kei na itokani talei e Loughborough kei Okosivote, Igiladi. Na veisotari vakaibalebale oqo a vakananumi au ena sala e rawa ni tara cake kina na ivau vou ka dei vakosipeli, na itaviqaravi ni veimaliwai kei na veiqaravi ni tabanalevu. Ena dua na gauna balavu au a vakila ni, ena vuqa na vanua ena Lotu, me so tale na itaviqaravi ni tabanalevu, ka ra tuvani ka vakayacori ena inaki vakosipeli, e rawa ni vauci keda vata ena veiwekani kei na duavata e cecere cake.
Edua na iliuliu ni itaviqaravi veivakauqeti ni tabanalevu kei na komiti e susugi ira na tamata yadua kei na dua na ilawalawa ni Yalododonu. Ni tuvani vinaka na itaviqaravi ena vukea keda kece meda vakila na kena bibi, nida wili kina, ka sureti keda meda vakaitaivi ena itavi kece. Na itaviqaravi vakaoya e semata vata na itabayabaki kei na ituvaki ni bula duidui, ka vakavurea na ivakananumi e tudei, ka rawa ni vakayacori ena dua na isau lailai se sega sara ga ni saumi. Na itaviqaravi taleitaki vakosipeli edau sureti ira tale ga na tiko e yasada kei ira na itokani.
Na bula ni veimaliwai kei na veiqaravi e vakavuqa merau dau yaco vata ga. Kemuni na itabagone qase cake moni kila ni kevaka oni via kila vakavinaka cake edua, drau boroboro veitikivi ena dua na ikabakaba ena dua na cakacaka ni veiqaravi vakaibalebale.
Eda kila ni sega ni dua na tamata se matavuvale e sa taucoko. Eda gadreva kece na veivuke meda dauloloma ka vakaraitaka na noda loloma. “Na loloma sa vinaka sara sa vakasava tani na rere kecega.”8 Na vakabauta, veiqaravi, kei na solibula e vukei keda meda vakanamata vakalevu cake vua na noda iVakabula. Na levu ga ni noda veiqaravi kei na solibula vei Koya ena yalololoma, yalodina, ka guilecavi keda, na levu tale ga ni noda na kila na veisorovaki vakayalololoma kei na loloma soli wale i Jisu Karisito vei keda.
Oqori e kauti keda sara kina vosa vakosipeli ni okati ena veiyalayalati.
Eda bula tiko ena dua na vuravura dau nanumi koya vakaikoya. Ena vuqa na ituvaki era na “Nanumi ira ga.” E vaka nida vakabauta nida kila vinaka na ka eda taleitaka kei na sala meda rawata kina.
Ia e sega ni dina oya. O Jisu Karisito e ivakaraitaki ni dina kaukauwa ka tawamadra rawa oqo:
“Ia ko koya yadua sa via maroroya na nona bula ena vakayalia: ia ko koya yadua ena vakayalia na nona bula ena vukuqu ena maroroya.
“Ia ka cava na kena yaga vua na tamata, kevaka e rawati vuravura taucoko, ka vakayalia na yalona?”9
O Jisu Karisito e vakarautaka edua na sala e vinaka cake—na veiwekani e yavutaki ena veiyalayalati vakalou, ka kaukauwa cake mai na ivesu ni mate. Noda okati ena veiyalayalati kei na Kalou ka vakakina vakaikeda e rawa ni vakabula ka vakatabuya na noda veiwekani vakamareqeti. Na ka dina oqo, ni o Koya e kilai keda vakavinaka cake ka lomani keda cake mai na noda kilai keda se lomani keda. Na ka dina oqo, nida veiyalayalatitaki keda vakataucoko, eda na rawa ni yaco meda uasivi sara. Na kaukauwa kei na vuku ni Kalou e rawa ni vakalougatataki keda ena vei isolisoli vinaka kece, ena Nona gauna kei na sala.
Era sa toso vakatotolo sara eso na parokaramu vakomupiuta ena kena vakadewataki na vosa. Sa oti yani na veisiga ka dau vakadewataka kina na komupiuta na malanivosa na “Sa gu na yalo, ia sa malumalumu na yago” me “Sa vinaka na waini, ia sa vakacacani na lewe.” Ia, na tukuni wasoma ni dua na iwase levu ni dua na vosa e vakavulica vakavinaka cake edua na komupiuta ena vosa, mai na kena vakavulici ena lawa ni tuvai ni vosa.
Sa vakakina, na veika eda sotava vakadodonu ka vakawasoma e rawa ni sala vakayalo vinaka duadua beka meda vulica kina na vosa vakosipeli ni yalololoma kei na vakarokoroko, veiqaravi kei na solibula, kei na okati ena veiyalayalati.
E vei, kei na sala cava e vosa kina vei iko ko Jisu Karisito ena loloma?
E vei, kei na sala cava o rogoca kina na Nona loloma ni tukuni eke?
Meda qai vulica meda tukuna ka rogoca na Nona loloma eke, e lomada ka vakina e vale, kei na noda veikacivi ena kosipeli, itaviqaravi, veisiko kei na veiqaravi.
Ena ituvatuva ni Kalou, oi keda vakayadua eda na toki yani ena dua na siga mai na bula oqo ki na bula ka tarava. Nida na sota kei na Turaga, au nanuma ni na kaya o Koya, ena vosa ni veidusimaki kei na yalayala, “Na Noqu loloma e tukuni eke.” Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.