“Andama ang Inyong mga Abaga,” kapitulo 42 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 1, Ang Sumbanan sa Kamatuoran, 1815–1846 (2018)
Kapitulo 42: “Andama ang Inyong mga Abaga”
Kapitulo 42
Andama ang Inyong mga Abaga
Sa sayong bahin sa Nobyembre 1843, si Phebe Woodruff miabi-abi ni Wilford gikan sa upat ka bulan nga misyon didto sa silangang bahin sa estado. Miabut siya nga nagdala og mga gasa para sa iyang pamilya ug usa ka karwahe nga gikargahan og mga kagamitan sa pag-imprinta alang sa opisina sa Times and Seasons, diin si Phebe ug ang mga anak nagpuyo.1
Gipanganak ni Phebe ang laing anak nga babaye niadtong Hulyo, ug siya naghulat sa paghiabut ni Wilford sulod sa usa ka bulan. Suod kaayo ang mga Woodruff ug dili ganahan nga magkalagyo kon si Wilford anaa sa mga misyon. Dili sama sa ubang mga apostoles ug sa ilang mga asawa, bisan pa niana, sila wala pa na-seal alang sa karon ug sa kahangturan, ug sila naghinam-hinam na sa pagdawat sa ordinansa.
Samtang anaa sa layo si Wilford, misulat si Phebe ngadto kaniya, nangutana kon naghunahuna ba siya nga ang ilang gugma magkabulag ba gayud sa kahangturan. Gitubag niya pinaagi sa usa ka balak nga nagpahayag sa iyang paglaum nga ang ilang gugma molahutay lapas sa lubnganan.2
Niadtong Nobyembre 11, usa ka semana human nakabalik si Wilford, ang mga Woodruff mibisita sa balay ni John ug Leonora Taylor. Didto si Hyrum Smith nagtudlo mahitungod sa pagkabanhaw, katubsanan, ug kahimayaan pinaagi sa bag-o ug walay katapusang pakigsaad. Iya dayong gi-seal si Phebe ug Wilford alang sa karon ug sa kahangturan, ug silang tanan dungan nga mitagamtam sa kaanindot sa kagabhion.3 Ang mga Woodruff sa wala madugay nagsugod sa pagpangandam sa pagdawat sa endowment.
Sayo nga bahin nianang tinglarag, sa unang higayon sa sobra sa usa ka tuig, gisugdan na ni Joseph ang pagpang-endow sa dugang pa nga mga Santos. Sama sa gisaad, iyang gihatag ang endowment ngadto sa mga babaye, ug niadtong Septyembre 28 iyang gipahigayon ang ordinansa ngadto ni Emma sa Mansyon sa Nauvoo.4 Pagkahuman niana, si Emma mihugas ug midihog nilang Jane Law, Rosannah Marks, Elizabeth Durfee, ug Mary Fielding Smith. Kini mao ang unang higayon nga ang usa ka babaye mipahigayon sa ordinansa sa templo sa ulahing mga adlaw.5
Sa misunod nga semana, si Emma mipahigayon sa ordinansa alang nilang Lucy Smith, Ann Whitney, Mercy Thompson, Jennetta Richards, Leonora Taylor, Mary Ann Young, ug sa uban. Sa wala madugay ang uban nga mga babaye mipahigayon sa ordinansa ubos sa pagdumala ni Emma.6
Pagka-Disyembre, si Phebe ug Wilford gihugasan, gidihugan, ug gi-endow.7 Sa pagtapus sa tuig, kwarentay-dos ka mga babaye ug mga lalaki ang nakadawat sa endowment. Kanunay silang magkatigum diha sa lawak nga anaa sa taas sa tindahan ni Joseph aron sa pag-ampo ug pagkat-on mahitungod sa mga butang sa kahangturan.8
Nianang tinglarag, samtang regular nga nagkatigum uban sa mga na-endow nga mga Santos, si William Law mitago gikan nilang Joseph ug Hyrum sa kamatuoran nga siya sad-an sa pagpanapaw. Sa pagbuhat sa sala, gibati ni William nga siya nakalapas batok sa iyang kaugalingon nga kalag.9
Nianang puntoha, si Hyrum mihatag kaniya og usa ka kopya sa pagpadayag sa kaminyoon. “Dad-a kini sa balay ug basaha kini,” nagtudlo si Hyrum, “unya ampingi kini ug dad-a kini og balik.” Gitun-an ni William ang pagpadayag ug gipakita kini ngadto sa iyang asawa, si Jane. Natahap siya sa katinuod niini, apan nakasiguro siya nga tinuod kini.
Gidala ni William ang pagpadayag ngadto ni Joseph, kinsa mipamatuod nga kini matuod.10 Si William mihangyo kaniya nga isalikway ang mga pagtulun-an niini, apan si Joseph mipamatuod nga ang Ginoo misugo kaniya sa pagtudlo og dinaghan nga kaminyoon ngadto sa mga Santos ug nga siya ipanghimaraut kon siya dili magmasulundon.11
Dihay panahon, si William nasakit ug sa katapusan gikumpisal ang iyang pagpanapaw ngadto ni Hyrum, miangkon sa iyang higala nga wala siya mobati nga takus nga mabuhi o mamatay. Apan gusto niyang ma-seal alang sa kahangturan ngadto ni Jane, ug nangutana siya ni Joseph kon mahimo ba kana. Gidala ni Joseph ang pangutana ngadto sa Ginoo, ug ang Ginoo mipadayag nga si William dili makadawat sa ordinansa tungod sa iyang pagkamananapaw.12
Karon ang kasingkasing ni William napuno sa kalagut inubanan sa kasuko batok ni Joseph.13 Sa ulahing bahin sa Disyembre, siya ug si Jane miundang sa pagtambong sa panagtigum uban sa na-endow nga mga Santos.14 Mitambag si Jane nga ilang ihilum sa pagbaligya ang ilang mga kabtangan ug simpling mobiya sa Nauvoo. Apan gusto ni William nga dauton si Joseph.15 Misugod siya sa pagplano sa sekreto nga paagi uban niadtong kinsa misupak sa propeta, ug wala magdugay, nawad-an siya sa iyang puwesto sa Unang Kapangulohan.
Namahayag siya nga nalipay siya nga nahimong gawasnon sa iyang pakig-uban ni Joseph. Apan imbis mobiya sa Nauvoo ug mopadayon, sumala sa girekomendar ni Jane, mas determinado na siya nga motrabaho batok sa propeta ug ipahinabo ang iyang kamatayon.16
Ang pag-apostasiya ni William Law makapungot apan dili ordinaryo. “Gisulayan na nako sulod sa daghan nga mga katuigan nga himoong maandam ang mga hunahuna sa mga Santos nga modawat sa mga butang sa Dios,” gisultihan ni Joseph ang kongregasyon nianang usa ka mabugnaw nga Dominggo sa sayong bahin sa 1844, “apan kasagaran namong makita ang uban kanila, human sila mag-antus sa tanan nga anaa kanila alang sa buluhaton sa Dios, mangatuasik sila sama sa mga buak nga bildo kon mamatngunan nila nga adunay pagtulun-an nga sukwahi sa ilang mga tradisyon.”
Sukad sa pag-organisar sa simbahan, nakita ni Joseph ang mga kalalakin-an ug kababayen-an nga mibiya sa pagtuo kon sila dili mouyon sa mga baruganan nga iyang gitudlo o kon siya magkulang sa ilang mga pagsabut kon unsa gayud ang propeta. Kadtong mibulag sa simbahan kasagaran mibiya nga malinawon. Apan ang mga tawo nga sama nilang Ezra Booth, Warren Parrish, ug John Bennett nagpakita nga, usahay kadtong kinsa mipahilayo nakigbatok sa propeta, sa simbahan, ug sa pagtulun-an niini, kanunay mosangput sa pagkabayolente batok sa mga Santos. Ang dalan nga gisubay ni William wala pa karon maaninaw.
Mentras tanto, si Joseph mipadayon sa pag-andam sa mga Santos sa pagdawat sa makaluwas nga mga ordinansa nga anaa sa templo. “Nanghinaut ako sa Dios nga kining templo karon mahuman na nga unta kita makasulod na niini,” miingon siya sa dako nga kongregasyon sa mga lalaki ug babaye. “Ako motambag sa tanang mga Santos sa pagpanglimbasug sa tanan nilang mahimo ug mopundok sa tanan nilang buhi nga mga kaliwat ngadto sa [templo], nga sila unta ma-seal ug maluwas.”17
Hinoon, nasayud Siya nga ang mga Santos makahimo lang sa ingon kon ilang mahuman ang templo. Nabalaka na si Joseph mahitungod sa nagkadako nga kasamok sa mga komunidad palibut sa Nauvoo. Human sa usa ka piniliay sa tibuok estado sa milabayng ting-init, ang iyang mga kritiko nanagtigum alang sa usa ka pagprotesta, nagpasangil kaniya nga miimpluwensya sa mga boto sa mga Santos. “Ang mao nga tawo,” sila mipahayag, “sigurado nga mahimong usa ka labing kuyaw nga tawo, ilabi na kon siya mipwesto sa iyang kaugalingon diha sa ulohan sa dakong pundok.”18
Nasayud kon unsa ka dali nga mosaka ang tensyon, nanghinaut si Joseph nga makakita og kaalyado diha sa nasyunal nga pangagamhanan diha sa katilingban. Pipila ka bulan sa wala pa, misulat siya sa lima ka mga mikandidato sa pagka-presidente sa nagsingabut nga nasudnong piniliay, nanghinaut nga makahibalo kon mosuporta ba sila sa mga paningkamot sa mga Santos pagbawi sa ilang nawala didto sa Missouri. Tulo ka mga kandidato mibalos og sulat. Ang duha nila nakiglalis nga ang gikonsiderar nga pagbayad usa ka butang sa estado, dili sa presidente. Ang ikatulo mao ang mibati og pagsabut apan sa katapusan wala mihatag og pasalig.19
Nasagmuyo sa pagkadili andam nga motabang sa mga kandidato, si Joseph mihukom nga modagan sa pagka-presidente sa Estados Unidos mismo. Ang pagdaug sa piniliay kuli nga mahitabo, apan gusto niyang gamiton ang iyang pagkakandidato sa pagpahibalo sa publiko sa mga yango-ngo sa mga Santos ug masuportahan ang mga katungod sa uban kinsa dili makiangayon ang pagtratar. Naglaum siya nga gatusan sa mga Santos ang mangampanya sa tibuok nasud alang kaniya.
Niadtong Enero 29, 1844, ang Korum sa Napulog Duha pormal nga minominar ni Joseph isip usa ka kandidato alang sa pagkapangulo, ug iyang gidawat ang ilang nominasyon. “Kon ako gayud makuha ang pwesto sa pagkapresidente,” misaad siya, “akong panalipdan ang mga tawo sa ilang mga katungod ug kagawasan.”20
Sa laing bahin, diha sa barkong panagatan sa lawod sa South Africa, si Addison Pratt nagtan-aw sa iyang kapatas nga miariya sa upat ka gagmayng mga baruto ngadto sa dagat ug namugsay sa tibuok kusog sa paggukod sa dakong balyena. Pagkaduol sa ilang mga baruto sa hayop, ang kalalakin-an milabay og bangkaw sa buko-buko niini, hinungdan nga mitidlum kini sa ilalom sa tubig ug gibira ang mga baruto ibabaw sa mga dagko kaayong mga balud.
Ang kusog nga paglugnot nakapalibkas sa linya, ug ang balyena mapaibabaw na usab, niining higayuna nagpaduol sa barko. Pagsaka ibabaw sa poste sa layag aron makaklaro, nakita ni Addison ang hilabhan ka dako nga mananap nga nagpangadto nganhi, nagngulob ug nagpasidlit og tubig samtang naningkamot kining makalingkawas sa duha ka bangkaw nga mitaop sa kusgan nga lawas niini. Sa dihang nagkaduol na ang mga baruto, mipatidlom na usab kini aron makalikay sa laing pag-atake, mitunga og balik didto na sa layo. Ang mga tawo misulay sa paggukod niini sa makausa pa, apan ang balyena nakabuhi na.
Ang pagtan-aw sa pagginukdanay nakapahinumdom ni Addison sa patriyarkal nga panalangin nga iyang nadawat sa wala pa mobalhin sa Nauvoo. Diha niini, misaad si Hyrum Smith kaniya nga siya “magapangadto ug nganhi sa ibabaw sa yuta.” Human sa panalangin, si Hyrum miingon, “siguro kinahanglan ka nga moadto sa pagpanakop og balyena.”21
Si Addison ug ang iyang isig ka misyonaryo anaa sa dagat karon sulod sa pipila na ka bulan, naglayag tabok sa Kadagatan sa Atlantika ug libut sa Cape of Good Hope, ngadto na sa mga isla lapas sa Australia. Wala makakita og usa ka barko nga mobiyahe sa Hawaii, nakakuha sila og pases sa panagatan nga barko nga padulong sa habagatang bahin sa Tahiti. Ang biyahe molanat og hapit usa ka tuig, ug si Addison ug ang mga misyonaryo misulay na sa paghisgut sa gipahiuli nga ebanghelyo sa mga tripulante.
Kasagaran sa mga adlaw sakay sa panagatan nga barko maayo ra, apan ang mga kagabhion ni Addison usahay mahasol sa mga makahadlok nga mga damgo. Usa ka gabii, nagdamgo siya nga si Joseph ug ang mga Santos anaa sakay sa barko naglawig direkta ngadto sa usa ka unos. Ang barko miagi sa mabaw ug nasangad sa yuta nga migisi sa kasko. Samtang nanulod ang tubig sa barko, ang dulong misugod na sa pagkaunlod ilalom sa tubig. Ang pipila sa mga Santos nangalumos samtang ang uban nakahimo sa pagpalayo sa nagkaunlod nga sakayan, lamang gikunis-kunis sa mga gutom nga mga iho.22
Sa lain nga mga damgo, og pipila ka mga gabii ang milabay, nakita niya ang iyang pamilya ug ang simbahan nga mibiya sa Nauvoo. Iya silang gipangita og dugay sa wala pa niya sila makit-i nga nakapahimutang sa tabunok nga walog. Diha sa damgo, si Louisa ug ang mga bata nagpuyo diha sa daplin sa bungtod sa usa ka gamayng cabin nga napalibutan sa gidaro nga mga umahan. Mitagbo siya ni Addison ug midapit kaniya nga makiglakaw uban kaniya aron makita ang kwadra ug pastol sa baka dapit sa tumoy nga bahin sa umahan. Ang nataran wala gikural ug ang mga butakal (hogs) nakahatag niya og kasamok, apan si Louisa adunay buotan nga iro aron mobantay sa kabtangan.23
Nakamata si Addison niining mga damgo nga nabalaka sa iyang pamilya ug nahadlok nga ang mga kaaway sa makausa pa mopasakit sa mga Santos.24
Nianang tingtugnaw, silang Mercy Fielding Thompson, ug Mary Fielding Smith nangolekta og mga sensilyo gikan sa mga kababayen-an sa Nauvoo isip kabahin sa paningkamot sa pagtigum og kwarta alang sa templo. Sa hinapos sa miaging tuig, samtang nag-ampo aron masayud kon unsa ang iyang buhaton aron makatabang sa pagtukod sa Zion, si Mercy nadasig sa pagsugod sa pangolekta og sensilyo. “Sulayi nga ang mga sister mohatag og usa ka sentimo sa kada semana, ang Espiritu mihunghung ngadto kaniya “sa katuyoan sa pagpalit og bildo ug lansang alang sa templo”
Gisugyot ni Mercy ang ideya ngadto ni Joseph, ug siya misulti ni Mercy sa pagpadayon niini ug ang Ginoo mopanalangin kaniya. Ang mga babaye madasigong mitubag sa plano ni Mercy. Kada semana, siya ug si Mary nangolekta og mga sensilyo ug mainampingon sa pagrekord sa mga ngalan sa mga babaye kinsa misaad sa ilang pagsuporta.
Mitabang usab si Hyrum sa mga babaye sa pagpangolekta ug gihatagan kini sa pag-endorso sa Unang Kapangulohan. Mipahayag siya nga ang kada babaye kinsa nakatampo sa iyang sensilyo kinahanglan masulat ang iyang ngalan diha sa Basahon sa Balaod sa Ginoo, diin si Joseph ug ang iyang mga tigsulat mitala sa ikapulo, mga pinadayag, ug sa ubang mga sagrado nga mga sinulat.25
Sa dihang ang nakolekta nga sensilyo padulong na sa Nauvoo, ang mga sister mipadala og sulat sa opisina sa Millennial Star sa England aron pagpangayo gikan sa mga kababayen-an sa simbahan didto. “Kini alang sa inyong kasayuran nga kita mohatag og gamay nga pagtampo alang sa kaayohan sa mga pundo sa templo,” misulat sila. “Usa ka libo na ang miapil niini, samtang daghan pa ang gilauman, diin masaligon kita nga makatabang gayud sa pagpadayon sa talagsaong buhat.”26
Sa wala madugay ang kababayen-an sa British mission mipadala sa ilang sensilyo tabok sa kadagatan ngadto sa Nauvoo.
Sa tabang ni William Phelps, si Joseph nakapalambo og usa ka independente nga plataporma sa pagkapresidente ug mihimo og usa ka pamphlet aron mamantala kini sa tibuok nasud.27 Misugyot siya sa paghatag sa presidente og dugang gahum sa pagpahunong sa mga manggugubot nga panon, paghimong gawasnon sa mga ulipon pinaagi sa pagbayad sa ilang mga tag-iya, himoon ang mga prisohan ngadto sa usa ka dapit sa pagkat-on ug pagbag-o, ug palapdan ang nasud padulong sa kasadpan, apan ubos lang sa hingpit nga pagtugot sa mga American Indian. Gusto niya nga ang mga botante masayud nga siya tig-abag sa mga katawhan, dili lang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.28
Mituo siya nga ang usa ka tiyokratikanhon nga demokrasya, diin ang mga tawo makapili sa pagsunod diha sa panag-uyon sa mga balaod sa Dios, makaestablisar og makiangayon ug malinawon nga katilingban aron maandam ang kalibutan sa Ikaduha nga Pag-anhi. Apan kon ang iyang kampanya mapakyas ug ang mga dinaug-daog ug gisakit mapasagdan nga dili mapanalipdan, gusto niyang mag-establisar og usa ka dapit aron mapanalipdan kini sa ulahing mga adlaw, sa laing dapit gawas sa Estados Unidos.
Ang kanunayng mga hulga sa Missouri ug Illinois, dunganan sa nagkadakong gidaghanon sa mga Santos, sa bag-uhay lang nakaaghat ni Joseph sa pagpangita ngadto sa kasadpan nga bahin alang sa maong dapit. Wala siyay tinguha sa pagbiya sa Nauvoo, apan naglaum siya nga ang simbahan modako nga molabaw pa sa masulod sa siyudad. Gusto ni Joseph nga makakita og usa ka dapit diin ang mga Santos maka-establisar sa gingharian sa Dios dinhi sa yuta ug itudlo lang ang mga makiangayon nga balaod nga modumala sa mga tawo sa Ginoo ngadto sa Milenyum.
Nunot niining mga hunahuna, naghunahuna si Joseph og mga dapit sama sa California, Oregon, ug Texas, diin niadto kay gawas pa sa mga utlanan sa Estados Unidos. “Pagpadala og usa ka delegasyon ug mosusi sa mga lokasyon,” misugo siya sa Napulog Duha. “Pangita og usa ka maayong dapit kon asa kita makabalhin human makompleto ang templo ug magtukod og dakbayan sa usa ka adlaw ug makaangkon og kaugalingong gobyerno sa usa ka piskay nga palibut.”29
Niadtong Marso 10 ug 11, ang propeta miporma og usa ka bag-ong konseho sa mga kalalakin-an nga modumala sa pag-establisar sa gingharian sa Ginoo sa yuta.30 Ang konseho nailhan sa tawag nga ang Konseho sa Gingharian sa Dios, o Konseho sa Kalim-an. Gusto ni Joseph nga adunay kusganon nga panaglantugi diha sa konseho ug midasig sa mga sakop sa pagsulti unsay ilang mga hunahuna ug isulti unsay anaa sa ilang mga kasingkasing.
Sa wala pa gitapos ang ilang unang miting, ang mga sakop sa konseho madasigong namulong mahitungod sa paghimo og usa ka pangagamhanan sa ilang kaugalingon ubos sa bag-ong konstitusyon nga namalandong sa hunahuna sa Dios. Nagtuo sila nga magsilbi kining usa ka sumbanan ngadto sa mga tawo ug matuman ang panagna ni Isaias nga ang Ginoo moestablisar og usa ka bandila ngadto sa mga nasud sa pagpundok sa Iyang mga anak sa ulahing mga adlaw.31
Niining panahona, makita si Joseph nga naguol sa mga miting uban sa mga lider sa simbahan. Nagtuo siya nga adunay importanting butang nga hapit nang mahitabo. “Basin tingali ang akong mga kaaway mopatay kanako,” miingon siya, “ug kon ugaling buhaton gayud nila, ug ang mga yawe ug gahum nga ania kanako dili mahatag diha kaninyo, mawala kini sa kalibutan.” Miingon siya nga nabati niya nga mapugos sa paghatag ngadto sa Napulog Duha ka mga Apostoles ang tanang yawe sa priesthood aron iyang masiguro nga ang buhat sa Ginoo magpadayon.32
“Diha sa mga abaga sa Napulog Duha kinahanglan ang responsibilidad sa pagpangulo sa simbahan anaa dayon mopatong hangtud nga kamo mopili ug lain nga mosunod kaninyo,” miingon siya ngadto sa mga apostoles. “Sa ingon kini nga gahum ug mga yawe magpadayon dinhi sa yuta.”
Ang dalan sa unahan mahimong dili sayon, mipasidaan si Joseph kanila. “Kon kamo tawagon sa paghalad sa inyong mga kinabuhi, mamatay nga magpakalalaki,” miingon siya. “Human sila mopatay kaninyo, dili na sila makapasakit kaninyo. Kon gikinahanglan nga kamo maglakaw ngadto sa kakuyaw ug sa mga baba sa kamatayon, ayaw kahadlok sa dautan. Si Jesukristo nagpakamatay alang ninyo.”33
Gisilyo ni Joseph diha sa mga ulo sa mga apostoles ang tanang yawe sa priesthood nga ilang gikinahanglan sa buhat sa Ginoo kon wala siya, lakip sa mga sagrado nga mga yawe sa gahum sa pag-seal.34 “Akong ibalhin karon ang palas-anon ug responsibilidad sa pagpangulo niini nga simbahan gikan sa akong mga abaga nganha kaninyo,” siya miingon. “Karon andama ang inyong mga kaugalingon ug pas-ana ang mga palas-anon sama sa kalalakin-an, kay ang Ginoo mopapahulay kanako sa makadiyot.”
Wala na makita si Joseph nga naguol. Ang iyang panagway hapsay ug puno sa gahum. “Gibati nako ang kagaan sama sa usa ka sungsong—gibati nako ang kagawasnon,” gisultihan niya ang kalalakin-an. “Nagpasalamat ko sa akong Dios alang niini nga katubsanan.”35