Damgo ni Lehi
Hugot nga Paggunit sa Gunitanan
Ang nagpatigbabaw nga tema sa Basahon ni Mormon—pagdapit sa tanan sa pagduol ngadto kang Kristo—mao ang mahinungdanong butang diha sa panan-awon ni Lehi.
Ganahan kaayo ko sa Basahon ni Mormon. Pipila sa akong pinakaunang mga handumanan sa ebanghelyo mao ang pagbasa sa akong inahan ngari kanako gikan sa Book of Mormon Stories for Young Latter-day Saints, ni Emma Marr Petersen. Niadto nga mga kasinatian sa bata pa ug panahon sa tibuok kinabuhi nga padayong personal nga pagtuon ug pag-ampo, ang Espiritu Santo balik-balik nga nagpamatuod ngari sa akong kalag nga ang Basahon ni Mormon pulong sa Dios.
Ako mopamatuod nga ang Basahon ni Mormon mao ang lain nga tugon ni Jesukristo. Nasayud ko nga si Propeta Joseph Smith mihubad sa Basahon ni Mormon uban ug pinaagi sa gahum sa Dios. Ug ako mosaksi nga ang Basahon ni Mormon mao “ang labing tukma sa bisan hain nga basahon dinhi sa yuta, ug ang sukaranang bato sa atong tinuohan, ug ang tawo labi nga [ma]duol sa Dios pinaagi sa pagsunod sa iyang mga lagda, kay sa bisan hain nga basahon.”1
Mahinungdanon nga mga Simbolo sa Damgo ni Lehi
Ang kaimportante sa pagbasa, pagtuon, pagsiksik, ug pamalandong sa mga kasulatan sa kinatibuk-an ug ilabi na ang Basahon ni Mormon gihatagan og gibug-aton diha sa pipila ka mga elemento sa panan-awon ni Lehi kabahin sa kahoy sa kinabuhi (tan-awa sa 1 Nephi 8).
Ang labing mahinungdanon nga butang diha sa damgo ni Lehi mao ang kahoy sa kinabuhi—usa ka representasyon sa “gugma sa Dios” (tan-awa sa 1 Nephi 11:21–22). “Kay gihigugma gayud sa Dios ang kalibutan, nga tungod niana gihatag niya ang iyang bugtong Anak, aron ang tanan nga mosalig kaniya dili malaglag, kon dili may kinabuhing dayon” (Juan 3:16). Sa ingon, ang pagkatawo, kinabuhi, ug maulaong sakripisyo ni Ginoong Jesukristo mao ang kinadak-an nga mga pagpakita sa gugma sa Dios alang sa Iyang mga anak. Sama sa gipamatuod ni Nephi, kini nga gugma mao “ang labing madanihon sa tanan nga mga butang” ug, sama sa gipamahayag sa anghel diha sa iyang panan-awon, “labing hingpit nga kalipay ngadto sa kalag” (1 Nephi 11:22–23; tan-awa usab sa 1 Nephi 8:12, 15). Ang kapitulo 11 sa 1 Nephi nagpresentar og detalyadong paghulagway sa kahoy sa kinabuhi isip simbolo sa kinabuhi, pangalagad, ug sakripisyo sa Manluluwas—“sa pagpakig-angay sa Dios” (1 Nephi 11:16).
Ang bunga sa kahoy mao ang simbolo sa mga panalangin sa Pag-ula. Ang pagkaon sa bunga sa kahoy nagrepresentar sa pagdawat sa mga ordinansa ug mga pakigsaad diin ang Pag-ula mahimong hingpit nga moepekto sa atong kinabuhi. Ang bunga gihulagway nga “madanihon sa paghimo sa usa nga malipayon” (1 Nephi 8:10) ug naghatag og dakong kalipay ug tinguha sa pagpakigbahin niana nga kalipay ngadto sa uban.
Labi na, ang nagpatigbabaw nga tema sa Basahon ni Mormon—pagdapit sa tanan sa pagduol ngadto kang Kristo—mao ang mahinungdanong butang diha sa panan-awon ni Lehi. Labaw pa nga makapainteres mao ang gunitanan nga puthaw paingon ngadto sa kahoy (tan-awa sa 1 Nephi 8:19). Ang gunitanan nga puthaw mao ang pulong sa Dios.
Nanggunit itandi sa Hugot nga Paggunit sa Gunitanan nga Puthaw
Si Amahang Lehi nakakita og upat ka mga grupo sa mga tawo diha sa iyang panan-awon. Tulo sa mga grupo nagpadayon ngadto sa higpit ug pig-ot nga dalan nga nagtinguha nga makakab-ot sa kahoy ug sa bunga niini. Ang ikaupat nga grupo wala magtinguha sa kahoy, apan nagtinguha hinoon sa dako ug lapad nga gambalay isip ilang katapusang padulngan (tan-awa sa 1 Nephi 8:31–33).
Sa 1 Nephi 8:21–23 atong nahibaloan ang mahitungod sa unang grupo sa mga tawo nga misugod og lakaw diha sa dalan paingon sa kahoy sa kinabuhi. Bisan pa niana, samtang ang mga tawo nakasugat sa gabon sa kangitngit, nga nagrepresentar sa “mga pagtintal sa yawa” (1 Nephi 12:17), nawala sila sa ilang agianan, nahisalaag, ug nangawala.
Timan-i nga wala hisguti dinhi niini nga mga bersikulo ang kabahin sa gunitanan nga puthaw. Kadtong mibaliwala o wala kaayo mohatag og pagtagad sa pulong sa Dios wala makagamit nianang balaan nga kompas nga nagpunting sa dalan paingon sa Manluluwas. Hunahunaa nga kini nga grupo nakalakaw sa dalan ug nagpadayon sa unahan, nagpakita og gidak-on sa pagtuo kang Kristo ug espirituhanong konbiksyon, apan nalingla sila sa mga pagtintal sa yawa ug nangawala.
Sa 1 Nephi 8:24–28 atong mabasa ang mahitungod sa ikaduhang grupo sa mga tawo nga nakalakaw diha sa higpit ug pig-ot nga dalan paingon ngadto sa kahoy sa kinabuhi. Kini nga grupo “mipadayon paingon sa unahan lahus sa gabon sa kangitngit, nanggunit sa gunitanan nga puthaw, hangtud nga sila miabut ug mikaon sa bunga sa kahoy” (bersikulo 24). Bisan pa niana, sa dihang ang nindot og mga sinina nga anaa sa dako ug halapad nga gambalay mibugal-bugal niining ikaduhang grupo sa mga tawo, “sila nangaulaw” ug “nangahulog ngadto sa gidili nga mga dalan ug nangawala” (bersikulo 28). Palihug timan-i nga kini nga grupo gihulagway nga “nanggunit sa gunitanan nga puthaw” (1 Nephi 8:24; empasis gidugang).
Mahinungdanon nga ang ikaduhang grupo mipadayon sa unahan nga adunay hugot nga pagtuo ug pasalig. Sila usab adunay gidugang nga panalangin sa gunitanan nga puthaw, ug sila nanggunit niini! Bisan pa niana, sa dihang nakasugat sila og mga pagpanglutos ug kalisdanan, nangahulog sila ngadto sa gidili nga mga dalan ug nangawala. Bisan adunay hugot nga pagtuo, pasalig, ug pulong sa Dios, kini nga grupo sa katapusan nangawala—tingali tungod kay sila panagsa ra nga nagbasa o nagtuon o nagsiksik sa mga kasulatan. Ang paggunit sa gunitanan nga puthaw alang kanako nagsugyot sa panagsa ra nga “paghimo” sa pagtuon o dili kanunay nga pagtuon imbis kanunay, padayon gayud nga pagtuon sa pulong sa Dios.
Sa bersikulo 30 atong mabasa ang mahitungod sa ikatulong grupo sa mga tawo nga mipadayon sa unahan “nga sa kanunay naggunit sa gunitanan nga puthaw, hangtud nga sila miabut ug natumba ug mikaon sa bunga sa kahoy.” Ang mahinungdanon nga hugpong sa mga pulong niini nga bersikulo mao ang kanunay nga naggunit sa gunitanan nga puthaw.
Ang ikatulo nga grupo mipadayon usab sa unahan nga adunay hugot nga pagtuo ug konbiksyon; bisan pa niana, walay timailhan nga sila nahisalaag, nangahulog ngadto sa gidili nga mga dalan, o nangawala. Tingali kining ikatulong grupo sa mga tawo makanunayong nagbasa ug nagtuon ug nagsiksik sa mga kasulatan. Tingali ang kakugi ug debosyon ngadto sa daw “gagmay ug yano nga [butang]” (Alma 37:6) ang nakaluwas sa ikatulong grupo gikan sa pagkalaglag. Tingali “ang kahibalo kabahin sa Ginoo” ug “ang kahibalo sa kamatuoran” (Alma 23:5, 6) nga naangkon pinaagi sa matinud-anong pagtuon sa mga kasulatan ang naghatag og espirituhanong gasa sa pagkamapaubsanon—kon ngano nga kining grupo sa mga tawo “natumba ug mikaon sa bunga sa kahoy” (1 Nephi 8:30; empasis gidugang). Tingali ang espirituhanon nga pag-amuma ug kalig-on nga gihatag nga padayon nga “magbusog sa pulong ni Kristo” (2 Nephi 31:20) ang nakapahimo niini nga grupo nga dili maminaw sa pagbiay-biay ug pagbugal-bugal sa mga tawo nga anaa sa dako ug halapad nga gambalay (tan-awa sa 1 Nephi 8:33). Kini ang grupo nga kinahanglang paningkamutang apilan ninyo ug nako.
Ang igsoong mga lalaki ni Nephi nangutana, “Unsa ang gipasabut sa gunitanan nga puthaw diin nakita sa atong amahan, nga nagpaingon sa kahoy?
“Ug si [Nephi] miingon ngadto kanila nga mao kadto ang pulong sa Dios; ug si kinsa kadto nga mopatalinghug sa pulong sa Dios, ug mogunit niini, dili gayud sila malaglag; ni ang mga pagtintal ug ang nagdilaab nga mga panâ sa kaaway makabuntog kanila ngadto sa pagkabuta, sa pagdala kanila sa kalaglagan” (1 Nephi 15:23–24; empasis gidugang).
Nan, unsa man ang kalainan tali sa nanggunit ug hugot nga nanggunit sa gunitanan nga puthaw? Pasugyota ko nga ang hugot nga paggunit sa gunitanan nga puthaw naglakip, labi na gayud, sa mainampoon, makanunayon, ug kinasingkasing nga paggamit sa balaang mga kasulatan isip sigurado nga tinubdan sa gipadayag nga kamatuoran ug isip masaligan nga giya sa panaw diha sa higpit ug pig-ot nga dalan paingon ngadto sa kahoy sa kinabuhi—gani ngadto ni Ginoong Jesukristo.
“Ug nahinabo nga ako nakakita sa gunitanan nga puthaw, nga nakita sa akong amahan, nga mao ang pulong sa Dios, nga nagpaingon ngadto sa tuburan sa buhi nga tubig, o ngadto sa kahoy sa kinabuhi” (1 Nephi 11:25).
Ang Basahon ni Mormon Alang Kanato Karon
Ang Basahon ni Mormon nagpakita og mga kamatuoran nga may kalabutan ug mahinungdanon sa atong panahon ug alang sa atong mga kahimtang. Ang espirituhanon ug praktikal nga kalabutan sa Basahon ni Mormon sa atong kinabuhi gipasabut og maayo ni Moroni: “Tan-awa, ako namulong nganha kaninyo ingon og kamo ania, ug gani kamo wala. Apan tan-awa, si Jesukristo mipakita kaninyo ngari kanako, ug ako nasayud sa inyong binuhatan” (Mormon 8:35). Nakakita sa atong panahon ug mga kahimtang nga nahibaloan nang daan sa Dios, ang nag-unang mga tigsulat sa Basahon ni Mormon mituyo gayud og lakip sa mga hilisgutan ug mga ehemplo nga labing mahinungdanon ngadto sa mga lumulupyo sa yuta sa ulahing mga adlaw.
Dapiton ko kamo sa paghunahuna sa mainampingon ug mainampoong paagi sa mosunod nga pangutana: Unsa nga mga leksyon ang mahimo ug kinahanglan nakong makat-unan gikan sa panan-awon ni Lehi sa kahoy sa kinabuhi ug gikan sa baruganan nga kanunay maggunit sa gunitanan nga puthaw nga makapahimo kanako nga lig-ong mobarug sa espirituhanong paagi dinhi sa kalibutan nga atong gipuy-an karon?
Samtang kamo makugihong nagbuhat ug nagtinguha sa inspirasyon aron sa pagtubag niining importante nga pangutana, mas masabtan ninyo og maayo pinaagi sa gahum sa Espiritu, diha sa inyong kasingkasing ug sa inyong hunahuna, ang kaimportante sa kanunay nga paggunit sa gunitanan nga puthaw. Ug panalanginan kamo sa paggamit niadto nga mga leksyon uban sa hugot nga pagtuo ug kakugi diha sa inyong tagsa-tagsa ka kinabuhi ug sa inyong panimalay.
Unta kitang tanan adunay mga mata aron makakita ug mga dunggan aron makadungog sa dugang nga mga leksyon gikan sa panan-awon ni Lehi nga makatabang kanato nga “mopadayon sa unahan uban ang pagkamakanunayon kang Kristo, magbaton sa usa ka hingpit nga kahayag sa paglaum, ug usa ka gugma sa Dios ug sa tanan nga mga tawo. Busa, kon kamo mopadayon sa unahan, magbusog sa pulong ni Kristo, ug molahutay hangtud sa katapusan, tan-awa, sa ingon miingon ang Amahan: Kamo makabaton og kinabuhi nga dayon” (2 Nephi 31:20).
DAMGO NI LEHI, NI GREG OLSEN, DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN
PAGHULAGWAY SA LITRATO PINAAGI NI David Stoker
PAGHULAGWAY SA LITRATO PINAAGI NI Matthew Reier