Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κακοποίηση

Από τον Σέλντον Μάρτιν

Κλινικό Σύμβουλο Πνευματικής Υγείας

Ορίστε μερικές προτάσεις για θύματα κακοποίησης, τους εκκλησιαστικούς τους ηγέτες και τις οικογένειές τους.

Ο Κύριος μίλησε με σοβαρότητα για την κακοποίηση: «Όποιος, όμως, σκανδαλίσει ένα απ’ αυτά τα μικρά, που πιστεύουν σε μένα, τον συμφέρει να κρεμάσει στο λαιμό του μια μυλόπετρα, και να καταποντιστεί στο πέλαγος της θάλασσας» (Κατά Ματθαίον 18:6. Βλέπε, επίσης, Κατά Μάρκον 9:42, Κατά Λουκάν 17:2).

Κακοποίηση είναι η κακομεταχείριση ή η παραμέληση άλλων (όπως ενός παιδιού ή συζύγου, ηλικιωμένων ή ατόμων με αναπηρίες) με τρόπο που να προκαλεί σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική βλάβη. Η θέση της Εκκλησίας είναι ότι η κακοποίηση δεν μπορεί να γίνει ανεκτή σε οιανδήποτε μορφή.

Οι παρακάτω ιδέες μπορούν να βοηθήσουν, είτε είστε θύμα κακοποίησης είτε εκκλησιαστικός ηγέτης ή γονέας του θύματος.

Προς το θύμα

Ως θύμα¹ κακοποίησης, δεν φταίτε εσείς για την κακοποίηση που έχετε υποστεί, ούτε χρειάζεται να συγχωρηθείτε για πράξεις που έχει κάνει κάποιος εις βάρος σας. Ίσως αναρωτιέστε πώς ο Σωτήρας μπορεί να σας βοηθήσει να θεραπευθείτε. Ίσως πιστεύετε ότι η εξιλεωτική θυσία του Σωτήρος ήταν μόνο για εκείνους που αμαρτάνουν και πρέπει να μετανοήσουν.

Πώς λοιπόν σας βοηθά ο Σωτήρας; Λόγω της θυσίας Του, καταλαβαίνει. Ο Σωτήρας έχει θεϊκή ενσυναίσθηση. Παρόλο που ίσως να μην γνωρίζουμε ακριβώς πώς ο Σωτήρας ήταν σε θέση να αισθανθεί όλους τους πόνους μας, μπορούμε να έχουμε πίστη ότι κατανοεί, με τέλειο τρόπο, κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί (βλέπε Νεφί Β΄ 9:21). Μπορεί να παρέχει ειρήνη και δύναμη για να προχωρήσετε².

Μέσω της Εξιλέωσής Του, ο Σωτήρας βοηθά εκείνους που έχουν πληγωθεί. Μπορεί να βοηθήσει «θεραπεύοντας και αποζημιώνοντάς μας για κάθε ταλαιπωρία που υποφέρουμε αθώα»³.

Ανεξάρτητα από το πότε ή το πώς θεωρείται υπεύθυνος ο δράστης, μπορείτε «να είσθε πεπεισμένοι ότι ο Τέλειος Δικαστής, ο Ιησούς Χριστός, με τέλεια γνώση των λεπτομερειών, θα θέσει όλους τους πράττοντες κακοποίηση υπόλογους για κάθε ανέντιμη πράξη»⁴. Να γνωρίζετε επίσης ότι όσοι «βιαιοπραγούν επί των συζύγων ή των παιδιών τους… κάποια ημέρα θα σταθούν ενώπιον του Θεού και θα δώσουν λόγο»⁵.

Προς τους εκκλησιαστικούς ηγέτες

priesthood leader talking to a young man

Όλοι οι ηγέτες και δάσκαλοι που υπηρετούν νέους και παιδιά πρέπει να παρακολουθήσουν την ηλεκτρονική εκπαίδευση “Protecting Children and Youth” [«Προστασία Παιδιών και Νέων»]⁶.

Κανένας ηγέτης της Εκκλησίας δεν θα πρέπει ποτέ να απορρίπτει μία αναφορά κακοποίησης ή να συμβουλεύει ένα μέλος να μην αναφέρει εγκληματική δραστηριότητα⁷. Οι ηγέτες και τα μέλη της Εκκλησίας θα πρέπει να εκπληρώνουν κάθε νομική υποχρέωση αναφοράς της κακοποίησης στις δημόσιες αρχές. Ωστόσο, διαφορετικοί νόμοι σχετικά με την υποχρέωση αναφοράς ισχύουν σε διαφορετικές περιοχές. Ορισμένες περιοχές απαιτούν από τους κληρικούς να επικοινωνήσουν με την αστυνομία, ενώ άλλες περιοχές το απαγορεύουν.

Είναι σημαντικό για τους ηγέτες να καταλάβουν ότι τα θύματα κακοποίησης ίσως δυσκολεύονται να εμπιστευθούν άλλους – ιδιαιτέρως εκείνους που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Η κατάσταση μπορεί να είναι συναισθηματικά φορτισμένη. Η δυσκολία του θύματος να μιλήσει για αυτό μπορεί να μην έχει να κάνει με εσάς προσωπικά κατ’ ουδένα τρόπο. Η συνάντηση με ηγέτες κατ’ ιδίαν ίσως φαίνεται τρομακτική στα θύματα κακοποίησης. Τα θύματα μπορούν να προσκαλέσουν έναν ενήλικο της εμπιστοσύνης τους να είναι μαζί τους, όταν συναντιούνται με ηγέτες ιεροσύνης⁸.

Δεν έχει σημασία πότε κάποιος κακοποιήθηκε, μπορεί να ωφεληθεί από υποστήριξη και επαγγελματική βοήθεια. Τα περισσότερα θύματα θεραπεύονται καλύτερα όταν έχουν επικυρωθεί τα συναισθήματά τους, αισθάνονται ασφαλείς και προστατευμένοι, αισθάνονται ότι κάποιος τους πιστεύει και καταλαβαίνουν πώς τους έχει επηρεάσει η κακοποίηση. Η υποστήριξη μπορεί να τους βοηθήσει να βρουν γαλήνη και να μην αισθάνονται μόνοι, καθώς ζητούν να βρουν ίαση⁹.

Η εναντίωση στην κακοποίηση, ανεξάρτητα από το ποιος εμπλέκεται, θα πρέπει να αποτελεί το πρότυπο. Ωστόσο, όταν οι παραβάτες βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας και εμπιστοσύνης, η κακοποίηση είναι πιο σοβαρή και μπορεί να είναι πιο επιβλαβής για το θύμα. Όσοι βρίσκονται σε θέσεις εμπιστοσύνης και κακοποιούν άλλους πρέπει να κρίνονται αυστηρότερα, επειδή έχουν παραβιάσει την εμπιστοσύνη του θύματος. Η Εκκλησία έχει υιοθετήσει πολιτική μηδενικής ανοχής για την κακοποίηση και αυτό ισχύει ιδίως για όσους βρίσκονται σε θέσεις εμπιστοσύνης και εξουσίας.

Προς τους γονείς

Παρόλο που οι ιστορίες κακοποίησης από κάποιον σε θέση εξουσίας κεντρίζουν περισσότερο το ενδιαφέρον στις ειδήσεις, τα θύματα κακοποιούνται συχνότερα από κάποιον που γνωρίζουν. Ο δράστης μπορεί να είναι μέλος της οικογένειας, συγγενής ή γείτονας. Ο δράστης μπορεί να είναι οποιασδήποτε ηλικίας. Ο δράστης είναι σπάνια κάποιος παντελώς ξένος¹⁰.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα σημεία κακοποίησης που μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας, προκειμένου να τα βοηθήσουμε να την αναγνωρίσουν και να την αποφύγουν. Διδάξτε στα παιδιά σας ότι εάν κάποιος τους ζητήσει να κάνουν κάτι που ξέρουν ότι είναι λάθος, μπορούν να πουν όχι. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα για το πώς οι παραβάτες θα μπορούσαν να εξαναγκάσουν, να απειλήσουν ή να δελεάσουν τα θύματα:

Οι δράστες χρησιμοποιούν τη θέση, την εξουσία, την ηλικία, το μέγεθος ή τη γνώση τους για να αναγκάσουν το θύμα να κάνει ό,τι θέλουν.
Λένε ότι δεν θέλουν να είναι φίλοι του θύματος, εκτός εάν το θύμα κάνει ό,τι του λένε.
Παίρνουν κάτι και δεν το επιστρέφουν, εκτός εάν το θύμα κάνει ό,τι του λένε.
Απειλούν να διαδώσουν ψέματα για το θύμα, εκτός εάν το θύμα παραδοθεί.
Προσφέρουν δώρα, χάρες ή άλλες ανταμοιβές για να πάρουν αυτό που θέλουν.
Λένε στα θύματα ότι κανείς δεν θα τα πιστέψει και ότι θα μπλέξουν αν μιλήσουν σε κάποιον για την κακοποίηση.
Απειλούν να βλάψουν το θύμα ή ένα αγαπημένο του πρόσωπο, εάν το θύμα δεν κάνει αυτό που του λένε¹¹.

Η αντιμετώπιση της κακοποίησης είναι μία περίπλοκη κατάσταση. Δεν υπάρχουν απλές απαντήσεις, αλλά μπορούμε να βρούμε μεγάλη παρηγοριά στα λόγια του Πρεσβυτέρου Ντέιβιντ Μπέντναρ της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων: «Δεν υπάρχει σωματικός πόνος, καμία πνευματική πληγή, καμία αγωνία ψυχής ή πόνος καρδιάς, καμία αναπηρία ή αδυναμία που θα αντιμετωπίσουμε εσείς ή εγώ στη θνητότητα, που ο Σωτήρας δεν βίωσε πρώτος. Σε μία στιγμή αδυναμίας, ίσως αναφωνήσουμε: “Κανένας δεν μπορεί να το φανταστεί. Κανένας δεν καταλαβαίνει”. Όμως, ο Υιός του Θεού γνωρίζει τέλεια και καταλαβαίνει, επειδή αισθάνθηκε και σήκωσε τα ατομικά βάρη μας. Και χάρη στην απέραντη και αιώνια θυσία Του (βλέπε Άλμα 34:14), έχει τέλεια κατανόηση και μπορεί να απλώσει προς εμάς τον βραχίονά της ευσπλαχνίας Του. Μπορεί να προσφέρει ανακούφιση, να μας υποστηρίξει, να μας ιάσει και να μας ενδυναμώσει, ώστε να γίνουμε περισσότερο δυνατοί από όσο θα μπορούσαμε ποτέ και να μας βοηθήσει να κάνουμε εκείνο που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να κάνουμε βασιζόμενοι μόνο στη δική μας δύναμη»¹².

Ας στραφούμε στον Άρχοντα Ειρήνης και μέσω Αυτού θα βρούμε ελπίδα και ίαση.

Αντιμετώπιση όλων των ανθρώπων με ευγένεια και σεβασμό

Ακριβώς όπως είναι σημαντικό να διδάξουμε στα παιδιά πώς να αποτρέψουν την κακοποίηση ή να αντιδράσουν εάν κάποιος προσπαθήσει να τα κακοποιήσει, είναι επίσης σημαντικό τα παιδιά να κατανοήσουν ότι θα πρέπει να σέβονται τους άλλους. Μία καλή αρχή θα ήταν να ακολουθούν τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη στάση και τη συμπεριφορά τους, όπως περιγράφονται στο βιβλιαράκι προτύπων Για την ενδυνάμωση των νέων. Διδάξτε επίσης στα παιδιά τις ακόλουθες αρχές:

Δεν είναι εντάξει να βλάψετε κάποιον άλλο –σωματικά, λεκτικά ή συναισθηματικά– κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Μην λέτε πράγματα που μειώνουν ή που θα πληγώσουν τους άλλους. Μην δημιουργείτε ή κοινοποιείτε φωτογραφίες, βίντεο ή μηνύματα που είναι επιβλαβή και επώδυνα για τους άλλους.
Δεν πρέπει να αγγίζετε τα γεννητικά όργανα κάποιου άλλου, ακόμα κι αν ρωτήσετε ή εκείνοι το ζητήσουν. Μην βγάζετε τα ρούχα σας μπροστά σε κάποιον άλλο. Και μην κοιτάτε τα γεννητικά όργανα άλλου.
Όταν κάποιος λέει όχι ή σας ζητά να σταματήσετε να κάνετε ή να λέτε κάτι, ακούστε τον. Αν ο άλλος δεν θέλει να τον αγγίξετε, να τον γαργαλήσετε ή να τον φιλήσετε ή να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά, μην το κάνετε.
Μην εκφοβίζετε ή μην επιβάλλετε σε άλλους να κάνουν αυτά που εσείς θέλετε. Σεβαστείτε την ελεύθερη βούλησή τους¹³.