„Rodzinne rozmowy na temat samobójstwa”, Liahona, lipiec 2024.
Rodzinne rozmowy na temat samobójstwa
Jako rodzice chcemy przygotować nasze dzieci na każde z potencjalnych niebezpieczeństw, z którymi mogą się zmierzyć. Jednym z nich jest samobójstwo, choć mówienie o nim może być niezręczne.
Życie rodzinne jest jak wyprawa na górski spływ kajakowy. Rodziny zakładają kamizelki ratunkowe i kaski, a rodzice są jak przewodnicy po rzece, którzy przebyli tę drogę już wcześniej. Dzieci potrzebują nas, abyśmy ostrzegali je zawczasu przed silnym prądem lub skałami. Czy ostrzeglibyśmy nasze dzieci przed tym, że dalej w dole rzeki jest niszczycielski wodospad? Czy pouczylibyśmy je, jak mają wiosłować i sterować, żeby zmienić trasę, czy może czekalibyśmy z ostrzeżeniem, aż będą zwisać z urwiska?
Jako rodzice możemy czuć się niezręcznie, omawiając temat tak nieprzyjemny, jak samobójstwo, ale możemy pomóc chronić i przygotować nasze dzieci, zanim zaczną mieć niebezpieczne myśli.
Rodzice mogą pomóc dzieciom dowiedzieć się, jak stać się odpornym emocjonalnie i dokąd się zwrócić, gdy potrzebują pomocy w tym zakresie. Reyna I. Aburto, była Druga Doradczyni w Generalnym Prezydium Stowarzyszenia Pomocy, nauczała, że „może się z tym wiązać zbieranie informacji o chorobie emocjonalnej, szukanie źródeł, które pomogą nam z nią walczyć, i w końcu przyprowadzenie siebie i bliźnich do Chrystusa, który jest Mistrzem Uzdrowicielem”.
Ważna kwestia do omówienia
Do niektórych samobójstw dochodzi bez żadnych jednoznacznych sygnałów ostrzegawczych. W niektórych przypadkach są tylko subtelne znaki, a czasami są one jednoznaczne. Nie wiemy z całą pewnością, o czym myślą nasze dzieci, więc musimy przygotować je za młodu — na wypadek gdyby myśli samobójcze zawładnęły ich umysłami.
Siostra Aburto potwierdziła: „Ważne jest, aby rozmawiać o tych zmaganiach z naszymi dziećmi, rodzinami, przyjaciółmi, w naszych domach, okręgach i społecznościach”.
Starszy Dale G. Renlund z Kworum Dwunastu Apostołów nauczał: „Każdy z nas ma członków rodziny, drogich przyjaciół lub znajomych, którzy mieli myśli samobójcze, próbowali popełnić samobójstwo lub odebrali sobie życie […]. Wiele okręgów i palików [oraz rodzin] rozważa dyskusję na temat zapobiegania samobójstwom po tym, jak ktoś odebrał sobie życie. Moje pytanie brzmi: po co czekać? Dlaczego nie zrobić tego teraz? Ktoś z okręgu lub palika może przecież mieć myśli samobójcze”.
Usiadłam z własnymi dziećmi kilka lat temu po tym, gdy wydarzyła się tragedia w naszej okolicy. Poczułam, że muszę powiedzieć im, iż dzięki Jezusowi Chrystusowi zawsze jest droga przed nami. Nie ma nic, co mogliby zrobić lub czego mogliby zaniechać, aby sprawić, że samobójstwo stałoby się rozwiązaniem [ich problemów]. Nie miałam powodu myśleć, że w tak młodym wieku są narażone na niebezpieczeństwo, ale wiedziałam, że mogę zrobić więcej, aby potencjalnie przygotować moje dzieci na niebezpieczne, samobójcze myśli.
Rozmowa o samobójstwie zapobiega samobójstwom
Kościelny przewodnik dotyczący zapobiegania samobójstwom informuje: „Rozmawianie o samobójstwie nie sprawi, że ktoś będzie bardziej skłonny do próby samobójczej. W rzeczywistości otwarta rozmowa o samobójstwie jest skutecznym sposobem zapobiegania samobójstwom”.
Według doktora Johna Ackermana, kierownika badań klinicznych dot. zapobiegania samobójstwom w Nationwide Children’s Hospital [Ogólnokrajowym Szpitalu Dziecięcym], „stworzenie bezpiecznej przestrzeni do rozmowy o samobójstwie może uratować życie dziecka”. W istocie, dodaje: „Jeśli dziecko zmaga się z myślami o samobójstwie, świadomość tego, że zatroskana dorosła osoba jest gotowa na otwartą rozmowę, często przynosi ulgę”.
„Mówienie w odpowiedni sposób o samobójstwie nie promuje go, lecz pomaga mu zapobiegać”, nauczała Siostra Aburto. Jej ojciec zmarł w wyniku samobójstwa. Przez wiele lat unikała rozmowy z rodziną na temat jego śmierci. Od tamtej pory nauczyła się jednak, jak wartościowe jest rozmawianie o tym w sposób uczciwy i jasny. „Otwarcie rozmawiam o śmierci ojca z moimi dziećmi i byłam świadkiem uzdrowienia, którego Zbawiciel może udzielić po obu stronach zasłony”.
Otwarte rozmowy na temat samobójstwa mogą umożliwić dzieciom kontakt z rodzicami i innymi zaufanymi dorosłymi, zamiast samodzielnych prób kierowania myślami samobójczymi, jeśli takowe kiedykolwiek powstaną.
Myśli samobójcze były zgłaszane przez dzieci w wieku sześciu lub siedmiu lat. „Kiedyś było tak […], że terapeuci, naukowcy i rodzice nie wierzyli, że małe dzieci w wieku poniżej 10 czy 11 lat miały w ogóle myśli samobójcze”, mówi doktor Ackerman. „Wiemy, że to nie jest prawdą”. Wskazuje on, że nawet małe dzieci mogą połączyć myśli samobójcze z uczuciem bycia ciężarem, odczuwaniem emocjonalnego bólu lub odczuwaniem beznadziei”.
Siostra Aburto zapewniła: „Wiedza o tym, jak zauważyć objawy i symptomy u siebie i u innych, może się okazać pomocna. Możemy też nauczyć się wyłapywać nieodpowiednie lub niezdrowe schematy myślowe oraz jak zamienić je na lepsze i zdrowsze”.
Samobójstwa zdarzają się częściej, niż nam się wydaje
W skali ogólnoświatowej niemal co 40 sekund ma miejsce jedna śmierć samobójcza, co stanowi drugą najczęstszą na świecie przyczynę śmierci osób w wieku od 15 do 24 lat. W niedawno przeprowadzonych badaniach pośród tysięcy nastolatków w Utah w Stanach Zjednoczonych badacze z Uniwersytetu Brighama Younga odkryli, że około 12 procent młodych świętych w dniach ostatnich poważnie rozważało samobójstwo, a 4 procent próbowało je popełnić.
Dla zobrazowania: w grupie 25 nastolatków, 3 osoby, według statystyk, poważnie rozważały samobójstwo, a jedna z nich podjęła próbę samobójczą.
Jeśli możemy pomóc naszym dzieciom znaleźć wsparcie, którego potrzebują, zanim osiągną punkt kryzysowy — kiedy pomysły zmienią się w plan — możemy pomóc im zmienić obrany przez nich kurs, zanim będzie za późno.
Od czego zacząć?
Dzieci mogą zacząć rozpoznawać uczucia już w bardzo młodym wieku, a my możemy nauczyć je języka, za pomocą którego będą mogły prawidłowo opisać swoje uczucia. Pierwszym krokiem może być pomoc małemu dziecku w zbudowaniu swojego emocjonalnego słownictwa. Możemy uczyć dzieci, jak rozumieć różnice pomiędzy złością, smutkiem, frustracją itd. Jeśli dziecko potrafi wyjaśnić, co czuje, możemy zacząć pracować z nim już na tym etapie. Możemy przedyskutować jego intensywne uczucia — w sposób dostosowany do wieku — nawet jeśli ma dopiero 6 lat, pomagając mu rozpoznać uczucia i radzić sobie z nimi.
Te wczesne rozmowy pomogą również rodzicom zapoznać się z typową gamą emocji u swoich dzieci. Większość dzieci znajdujących się w emocjonalnym dobrostanie przechodzi przez wzloty i upadki. To jest normalne. Wczesne i częste rozmowy z małymi dziećmi mogą zapewnić rodzicom emocjonalny termometr, który pomoże rozróżnić pomiędzy typowymi wzlotami i upadkami dzieciństwa a niebezpiecznymi myślami.
Rozmowy zapobiegawcze na temat samobójstwa są podobne do innych rozmów zapobiegawczych prowadzonych przez rodziców. Możemy przygotować dzieci i młodzież na możliwość doświadczania myśli samobójczych w taki sam sposób, w jaki możemy przygotować je na prowadzenie samochodu oraz na to, jak się zachować w razie wypadku. Chcemy przygotować nasze dzieci na zrozumienie tego, co może im się przydarzyć emocjonalnie, co mogą dostrzec również u swoich przyjaciół”, mówi doktor Ackerman.
Kontynuuj rozmowę
Z wiekiem rozmowy, które prowadzimy z dziećmi, również dojrzewają. Możemy zadawać otwarte pytania, a następnie pozwolić dzieciom na szczerą odpowiedź. Zachęcaj dzieci do szczerego wyrażania trudnych uczuć. Badania pokazują, że omawianie trudnych emocji może zmniejszyć ich intensywność i czas trwania.
Dzięki otwartej rozmowie o depresji, samobójstwie lub uczuciu zniechęcenia dzieci dowiadują się, że mogą dzielić się swoimi szczerymi przemyśleniami i że w naszym otoczeniu mogą czuć się bezpieczne pod względem emocjonalnym. „Otrzymują również jednoznaczne przesłanie, że bardzo wam na nich zależy, a ich szczęście i dobrostan są dla was ważne”, powiedział jeden z doradców ds. zdrowia psychicznego”.
Nasza miłość i wsparcie do naszych dzieci może być przykładem miłości Ojca Niebieskiego do każdego z nas. „Wasz Ojciec Niebieski kocha was — [każdego] z was”, nauczał Prezydent Thomas S. Monson (1927–2018). „Ta miłość nigdy się nie zmienia […]. Jest dla was, gdy jesteście [smutni i szczęśliwi, zniechęceni i pełni nadziei]. Miłość Boga dla was istnieje bez względu na to, czy czujecie, że na nią zasługujcie, czy nie. Po prostu jest zawsze”.
Zaraz po tym, jak rozmawiałam o samobójstwie z moimi własnymi dziećmi, mój dziewięcioletni syn zapytał, czy mógłby porozmawiać ze mną na osobności. Opowiedział mi o tym, kiedy wyobrażał sobie, że odbiera sobie życie oraz jak to robi. Nigdy bym nie przypuszczała, że ma takie myśli. Uścisnęłam go, podziękowałam mu za odwagę jego wyznania i powiedziałam mu, że bez względu na to, co kiedykolwiek zrobił czy kiedykolwiek pomyślał, jest ceniony i potrzebny naszej rodzinie. Zobowiązałam się przed sobą, że będę go obserwowała pod kątem kolejnych oznak myśli samobójczych lub chorób psychicznych.
Samobójstwo nie jest rozwiązaniem
Niektórzy młodzi ludzie mogą obawiać się, że samobójstwo jest ich jedynym wyjściem z beznadziejnej sytuacji. Prezydent Jeffrey R. Holland, pełniący obowiązki Prezydenta Kworum Dwunastu Apostołów, zapewnił: „Niezależnie od tego […], ile popełniliście błędów […], ani od tego, jak daleko w waszym przekonaniu oddaliliście się od rodziny i Boga, świadczę wam, że nie wykroczyliście poza zasięg boskiej miłości. Nie jest możliwe, abyście zeszli niżej, niż dociera blask światła nieskończonego Zadośćuczynienia Chrystusa”.
Oprócz rozmowy z naszymi małymi dziećmi możemy porozmawiać z młodzieżą, postępując według wzoru danego przez Prezydenta Hollanda: „Do wszystkich, spośród naszej młodzieży, którzy zmagają się z problemami, mówię: bez względu na wasze obawy czy trudności, samobójstwo w żadnym razie nie jest odpowiedzią. Nie złagodzi bólu, który czujecie ani który, waszym zdaniem, powodujecie. W świecie, który tak rozpaczliwie potrzebuje całego światła, jakie może uzyskać, proszę, nie umniejszajcie wiecznego światła, które Bóg włożył w waszą duszę, zanim nastał ten świat […]. Nie niszczcie życia, za które Chrystus oddał Swoje życie, aby was ocalić. Możecie znieść trudy życia doczesnego, ponieważ my wam w tym pomożemy. Jesteście silniejsi, niż myślicie. Pomoc jest dostępna — z rąk innych osób, a szczególnie od Boga. Jesteście kochani, cenieni i potrzebni. Potrzebujemy was!”.
Razem ze swoim współmałżonkiem możecie omówić ten temat, kiedy jest dobry czas, aby zacząć o tym rozmawiać — na długo przed nadejściem kryzysu, jeśli w ogóle on nadejdzie. Możecie w duchu modlitwy zabiegać o Ducha, który pomoże wam zarówno w określeniu czasu, jak i znalezieniu słów do takich rozmów z dziećmi.
Nigdy nie jesteśmy odpowiedzialni za czyjąś decyzję o zakończeniu życia, ale są rzeczy, które możemy zrobić, aby temu zapobiec. Prezydent Holland nauczał:
„Jednorodzony Syn Boga przyszedł, aby dać nam życie, pokonując śmierć.
Musimy w pełni zobowiązać się wobec tego daru życia i biec z pomocą tym, którzy ryzykują porzucenie tego świętego daru”.