‘Inisititiuti
Fakataha Fika 2


“Fakataha Fika 2,” Ngaahi Fili ki he Taʻengatá (2025)

“Fakataha Fika 2,” Ngaahi Fili ki he Taʻengatá

Fakataha Fika 2

Ngaahi Ola ʻo e Akó: ʻE lava ke tokoni ʻa e ako ko ʻení ki he kau akó ke fakatupulaki ʻenau holi mo e malava ke tokangaʻi ʻenau fakamoʻoní mo e uluí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Toe vakaiʻi ʻo e Fakataha Fika 1

Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ha ngaahi ʻīmisi hangē ko ʻení pea fakaafeʻi e kau akó ke nau tauhoa pea vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau manatuʻi mei he fakataha kimuʻá. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe mo e kalasí. ʻEke ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi ke fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo e fakamafola fakaemāmani lahi ko ʻení.

ʻĪmisi
ʻOku ʻaukolo mai ha kakai lalahi kei talavou tokolahi ki he loto kolo ʻo e Senitā Konifelenisí kimuʻa pea kamata ʻa e fakataha lotu fakaemāmani lahí ʻi he ʻaho 15 ʻo Mē 2022.
ʻĪmisi
ʻOku lea ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni lolotonga ha fakataha lotu fakaemāmani lahi maʻá e kakai lalahi kei talavoú ʻi he ʻaho 15 ʻo Mē 2022.

Kapau ʻoku ʻikai lave ki ai ʻa e kau akó, fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu ko e taimi pē ʻeni kuo lea ai ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ki he kakai lalahi kei talavou kotoa pē ʻi he Siasí ʻi he taimi tatau ke akoʻi kiate kinautolu ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke nau ʻiló.

Toe fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi foʻi moʻoni ko ʻeni ʻe tolu naʻe fakafeʻiloaki ʻi he fakataha kimuʻá:

  1. ʻIloʻi ʻa e moʻoni fekauʻaki mo koé.

  2. ʻIloʻi ʻa e moʻoni fekauʻaki mo e meʻa kuo foaki atu ʻe he Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló.

  3. ʻIloʻi ʻa e moʻoni ʻoku fekauʻaki mo hoʻo uluí.

Fakamanatu ki he kau akó ʻa e taimi fakamuimuitaha ne nau ako ai fekauʻaki mo e ʻuluaki moʻoni ʻe ua ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi fakakaukau fakapoto fakatuʻutāmaki ʻe lava ke maluʻi kitautolu ‘e he ongo ʻuluaki moʻoni ‘e uá mei aí?

  • ʻE liliu fēfē ʻe hono ʻiloʻi ʻa e ongo ʻuluaki moʻoni ʻe uá ʻa ho kahaʻú pea mo hoʻo moʻuí ʻi he taʻengatá?

Fakamatalaʻi ange te tau ako lahi ange ʻi he fakataha ʻo e ʻaho ní fekauʻaki mo e moʻoni ʻoku fekauʻaki mo ʻetau uluí.

ʻIloʻi ʻa e moʻoni ʻoku fekauʻaki mo hoʻo uluí

Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku ongoʻi ai ʻe he kau palōfitá ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ʻa e ngaahi lea ʻoku nau lea ʻakí ke tau manatuʻi mo mahino kiate kitautolú, te nau faʻa toutou fakahoko ʻenau pōpoakí ʻi he ngaahi feituʻu mo e taimi kehekehe. ʻE lava foki ke nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ke fakamamafaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo ʻenau pōpoakí.

Fakaʻaliʻali pe ʻoange ki he kau akó ha ʻīmisi ʻoku tuʻu fakataha ai ha konga ʻo e ongo lea ko ʻeni mei he “Ngaahi Fili ki he Taʻengatá,” naʻe fai ʻi Mē 2022, pea mo e lea ʻa Palesiteni Nalesoni ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2022 ʻoku ui ko e “Ikuʻi ʻa Māmani mo Maʻu ha Fiemālie.” Ko ha fili ʻe taha ko hono mamataʻi fakataha ʻa e “Ngaahi Fili ki he Taʻengatá” mei he taimi 25:57 ki he 27:01, pea hoko atu ai ʻa e “Ikuʻi ʻa Māmani mo Maʻu ha Fiemālie” mei he taimi 14:46 ki he 15:33. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakafehoanaki ʻa e ongo fakamatalá.

Ngaahi Fili ki he Taʻengatá” (12 Mē 2022)

Ikuʻi ʻa Māmani mo Maʻu ha Fiemālie” (ʻOkatopa 2022)

Ko e feinga ko ia ke tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, ʻe fie maʻu ki ai ha ngāue—ko ha ngāue lahi. ʻOku ou kōlenga atu ke mou fakatupulaki hoʻomou fakamoʻoní. Ngāueʻi ia. Maluʻi ia. Tokangaʻi ia. Tanumaki ia ke tupulaki. Fakatupulaki ia ʻaki e moʻoní. ʻOua naʻá ke ʻuliʻi ia ʻaki e ngaahi fakakaukau hala ʻa e tangata mo e fefine taʻetuí peá ke fifili leva pe ko e hā ʻoku hōloa ai hoʻo fakamoʻoní.

Fakahoko fakaʻaho hoʻo lotú ʻi he loto-fakamātoato mo e loto-fakatōkilalo. Fakaivia koe ʻaki e ngaahi lea ʻa e kau palōfita ʻo e kuonga muʻá mo onopōní. Kole ki he ʻEikí ke Ne akoʻi koe ʻi he founga ke fanongo lelei ange ai kiate Iá. Fakaʻaongaʻi ha taimi lahi ange ʻi he temipalé mo e ngāue hisitōlia fakafāmilí.

ʻI hoʻo fokotuʻu hoʻo fakamoʻoní ko e meʻa mahuʻinga taha kiate koé, fakatokangaʻi ha ngaahi mana ʻe hoko ʻi hoʻo moʻuí.

ʻOku ou fakahoko atu ki he kāingalotu ʻo e Siasí kātoa ʻa e tukupā tatau naʻá ku fai ki hotau kau taautaha kei talavoú ʻi Mē ne toki ʻosí. Naʻá ku tapou ange ai—pea ʻoku ou kole atu ai kiate kimoutolu he taimí ni—ke tokangaʻi hoʻomou fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí. Ngāueʻi ia. Tanumaki ia ke tupulaki. Fafanga ʻaki e moʻoní. ʻOua naʻá ke ʻuliʻi ia ʻaki e ngaahi fakakaukau fakapoto loi ʻa e kau tangata mo e kau fafine taʻetuí. ʻI hoʻo ʻai ke hoko ʻa hono toutou fakaivia hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí ko e meʻa mahuʻinga tahá, fakatokangaʻi ʻa e ngaahi mana ʻe hoko ʻi hoʻo moʻuí.

  • Ko e hā e ngaahi lea pe kupuʻi lea pau naʻá ne toutou lea ʻaki ʻokú ke mahuʻingaʻia aí?

  • Ko e hā ha ngaahi fakakaukau pe ongo naʻá ke maʻu ʻi hoʻo fakafehoanaki ʻa e ongo fakamatala ko ʻení?

ʻE lava ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakafehokotaki ʻa e ongo fakamatala ko ʻení ʻi heʻenau meʻangāue toʻotoʻó kapau te nau loto ki ai. ʻE lava foki ke fakaafeʻi ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea “ʻOku ou kole atu” ʻi he ongo fakamatalá fakatouʻosi.

  • Ko e hā ha ngaahi ngāue ʻoku fokotuʻu mai ʻe Palesiteni Nalesoni ke “tokangaʻi [ai] hoʻo fakamoʻoní”? (Fakakaukau ke hiki e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ka “kole” mai ai ʻe he palōfitá ke tau tokangaʻi ʻetau ngaahi fakamoʻoní?

  • Ko e hā e meʻa ʻoku palōmesi mai ʻe he palōfitá kapau te tau fakamuʻomuʻa ʻetau fakamoʻoní ke mahuʻinga tahá?

Fakakaukau ke hiki ʻi he palakipoé ʻa e “Tokangaʻi Hoʻomou Fakamoʻoní” pea fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he founga ʻoku nau tokangaʻi ai ʻenau fakamoʻoní.

ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha taimi lelei ke fakaafeʻi ai e kau akó ke nau siviʻi ʻe kinautolu pē ʻa e tuʻunga ʻoku nau ʻi aí. Te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi e lea ʻa Palesiteni Nalesoní ko ha fakahinohino ʻi hono siviʻi pē kinautolú. Te nau lava ʻo toe lau fakalongolongo ia, pea kiʻi taʻofi ʻi he ʻosi ʻa e sētesi takitaha ke fakakaukauloto ki he meʻa ʻoku nau fakahoko leleí pea mo e meʻa te nau ala liliu ʻi heʻenau moʻuí.

Kapau ʻe taau, te ke lava ʻo tataki ha fealēleaʻaki pea fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ha meʻa kuó ne tokoniʻi kinautolu ke nau tokangaʻi ʻenau ngaahi fakamoʻoní.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ke fili ha meʻa ʻe taha pe ua mei he lea ʻa Palesiteni Nalesoní ʻoku nau ongoʻi ʻe tokoni ke nau tokangaʻi lelei ange ai ʻenau fakamoʻoní, pea poupouʻi ke nau palani e founga te nau fakaʻaongaʻi ai e ngaahi meʻa ko iá ʻi heʻenau moʻuí.

Fafanga hoʻo fakamoʻoní ʻaki ʻa e moʻoní

ʻOku fakataumuʻa ʻa e konga ko ʻeni ʻo e fakatahá ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau tokanga taha ki hono ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná ko ha konga mahuʻinga ʻo hono fafanga mo tanumaki ʻenau fakamoʻoní.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e ongo ʻīmisi ko ʻení pea ʻeke ki he kau akó ʻa e fehuʻi ʻi laló:

ʻĪmisi
matalaʻiʻakau ʻoku mae hono laú
ʻĪmisi
matalaʻiʻakau maʻuiʻui mo kakato hono laú
  • Mei he meʻa kuó ke aʻusiá, te ke lava fēfē ʻo tala ʻa e taimi ʻoku vaivai ai hoʻo fakamoʻoní?

Vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki, pea ʻoange ki he kulupu takitaha ha meʻa ke nau tohi ai (ko ha pousitā, palakipoe, pe ko ha meʻa tatau mo ia). Fakamahinoʻi ange ʻa e kupuʻi lea ʻa Palesiteni Nalesoni ko e “fafanga ʻaki e moʻoní,” pea fakaafeʻi ʻa e kulupu takitaha ke nau hiki ki he lahi tahá ʻa e ngaahi founga te nau lava ʻo fakakaukau ai ʻe lava ʻe ha taha ʻo tanumaki mo fafanga ʻenau fakamoʻoní ʻaki ʻa e moʻoní.

Hili ha taimi feʻunga, te ke lava ʻo tuku ke vahevahe ʻe he kau akó ʻa e founga kuo fafangaʻi mo tanumaki ai ʻe he meʻa naʻa nau tohí ʻa ʻenau fakamoʻoní mo e uluí.

Kuo fakamamafaʻi ʻe Palesiteni Nalesoni ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi heʻetau fafanga ʻetau fakamoʻoní ʻaki ʻa e moʻoni mei he Tohi ʻa Molomoná. Fakaʻaliʻali e fakamatala ko ʻení, pea fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha tāpuaki kuo nau aʻusia:

ʻI heʻeku fakakaukau ki he Tohi ʻa Molomoná, ʻoku ou fakakaukau ki he foʻi lea ko e mālohi ʻOku maʻu ʻe he ngaahi moʻoni ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻa e mālohi ke fakamoʻui, fakanonga, fakafoki, tokoniʻi, fakamālohia, fakafiemālieʻi, mo fakafiefiaʻi hotau laumālié.

Siʻoku fanga tokoua mo e tuofāfine ʻofeina, ʻoku ou palōmesi atu ʻi hoʻo ako fakataha mo e lotu ‘i he Tohi ʻa Molomoná ʻi he ʻaho kotoa pē, ʻe toe lelei ange ai hoʻo fai tuʻutuʻuní—ʻi heʻaho kotoa pē. ʻOku ou palōmesi atu ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke akó, ʻe fakaava mai e ngaahi matapā ʻo e langí, pea te ke maʻu e tali ki hoʻo ngaahi fehuʻí mo e tataki ki hoʻo moʻuí. ʻOku ou palōmesi atu ʻi hoʻo fakaʻutumauku fakaʻaho he Tohi ʻa Molomoná, ʻe lava ke maluʻi koe mei he ngaahi kovi ʻo e kuongá, kau ai e haʻahaʻa fakalilifu ʻo e ponokalafí mo e ngaahi maʻunimā ʻokú ne fakakonahi ʻetau fakakaukaú. (“Ko e Tohi ʻa Molomoná: Naʻe Mei Fēfē Nai Hoʻo Moʻuí Ka Ne ʻIkai Ia?,” Liahona, Nōvema 2017, 62–63)

  • Ko e fē nai ha taimi kuó ke aʻusia ai ha taha ʻo e ngaahi tāpuakí ni?

  • ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi veesi pe vahe ʻi he Tohi ʻa Molomoná kuo tokoni ke fakamālohia hoʻo fakamoʻoní? (ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto mo vahevahe ai kapau te nau loto ki ai.)

ʻOku mahuʻinga ke fakatokangaʻi ʻe he kau akó ko e tefitoʻi ʻuhinga ʻoku fafangaʻi mo tanumaki ai ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻa ʻenau tuí mo e fakamoʻoní, he ʻokú ne fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi. Vahevahe ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Nalesoní:

ʻOku fakatefito ʻa e Tohi ʻa Molomoná ʻia Sīsū Kalaisi. ʻOku ʻi ai ʻa e uho moʻoni ʻo ʻEne pōpoakí. Naʻe tohi ia maʻatautolu, maʻa hotau kuongá, maʻa ʻetau moʻuí. ʻI heʻetau ako, fakalaulauloto, mo moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi hono ngaahi pēsí, te tau maʻu ʻa e mālohi ke fakatefito ʻetau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisi pea fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki fakafiefia ʻokú Ne talaʻofa mai kiate kitautolú, ʻi he taimí ni pea ʻi he taʻengatá.

(Russell M. Nelson, Facebook, Oct. 17, 2021, facebook.com/russell.m.nelson)

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau kumi ai ha ngaahi potufolofola mei he Tohi ʻa Molomoná ʻoku tokoni ke nau fakatefito ʻenau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisi. Poupouʻi ke nau vahevahe ʻeni mo e tokotaha ʻoku tangutu ʻi honau tafaʻakí pe ofi atu kiate kinautolú. ʻE lava ke ʻomi heni ha faingamālie ke fakamaamaʻi ai ʻa e kau akó ʻe he meʻa ʻoku nau vahevahe mo honau toʻú. Te ke lava foki ʻo mateuteu ke vahevahe ʻa e founga kuo tanumaki ai ʻe he Tohi ʻa Molomoná hoʻo fakamoʻoní.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku nau fafanga ai ʻenau fakamoʻoní mei he Tohi ʻa Molomoná pea mo e meʻa ʻoku nau ongoʻi ʻoku ueʻi kinautolu ke nau fakahoko ʻi ha founga kehé pe fakahoko lelei angé.

Ngaahi Fehuʻí

Naʻe fakahaaʻi ʻe Palesiteni Nalesoni ha niʻihi ʻo e ngaahi pole te tau ala fehangahangai mo ia ʻi heʻetau feinga ke fafanga ʻetau fakamoʻoní ʻaki ʻa e moʻoní mo tanumaki kitautolú. Ko ha pole ʻe taha ko e ngaahi fehuʻi ʻoku ʻikai ke tau ʻilo ʻa e tali ki aí. Vahevahe ʻa e kau akó ke nau tauhoa, pea ʻoange ki he tokotaha ako takitaha ha taha ʻo e ongo fakamatala ko ʻení ke nau ako. Fakaafeʻi ke nau lau pea fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau mahuʻingaʻia aí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

Kapau ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi fehuʻi—pea ʻoku ou ʻamanaki pē ʻoku ʻi ai—fekumi ki he ngaahi talí ʻi he loto-holi fakamātoato ke tui. Ako ʻa e meʻa kotoa pē te ke lavá fekauʻaki mo e ongoongoleleí pea fakapapauʻi ke ke tafoki ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni moʻoní ke maʻu mei ai ha fakahinohino. ʻOku tau moʻui ʻi he kuonga fakakosipeli he “ʻikai taʻofi ai ha meʻa” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:28]. Ko ia ai, ʻe tali ʻe he ʻEikí ʻetau ngaahi fehuʻí kotoa ʻi he taimi totonú.

Ka ʻi he taimi tatau, fakaʻutumauku ʻi he ngaahi fakahā te ke ala lava ke maʻú. ʻOku ou palōmesi atu ʻe fakamālohia hoʻo fakamoʻoní ʻi hoʻo fai iá, neongo kapau ʻoku teʻeki ke tali mai ha niʻihi ʻo hoʻo ngaahi fehuʻí. ʻE fakaiku maʻu pē hoʻo ngaahi fehuʻi fakamātoato, ʻoku fai ʻi he tuí, ki ha tui mo ha ʻilo lahi ange. (“Ngaahi Fili ki he Taʻengatá” [fakataha lotu fakaemāmani lahi maʻá e Kakai Lalahi kei Talavoú, 12 Mē 2022], Gospel Library)

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Lolenisi E. Kopelisi, ko ha mēmipa mālōlō ʻo e Kau Fitungofulú, ʻo pehē:

Kamata ʻaki hano tali e ngaahi fehuʻi tefitó. ʻOku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi tefito pea ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi tokoni. ʻUluaki tali ʻa e ngaahi fehuʻi tefitó. ʻOku ʻikai tatau ʻa e ngaahi fehuʻi kotoa pē pea ʻoku ʻikai tatau ʻa e ngaahi moʻoni kotoa pē. Ko e ngaahi fehuʻi tefitó ʻoku mahuʻinga tahá. Ko e ngaahi meʻa kehe kotoa pē ʻoku maʻulalo ange ia. ʻOku siʻisiʻi pē ʻa e ngaahi fehuʻi tefitó. Te u lave ki ha fehuʻi ʻe fā.

  1. ʻOku ʻi ai nai ha ʻOtua ʻa ia ko ʻetau Tamaí?

  2. Ko Sīsū Kalaisí ko e ʻAlo nai Ia ʻo e ʻOtuá, ko e Fakamoʻui nai Ia ʻo e māmaní?

  3. Naʻe palōfita nai ʻa Siosefa Sāmita?

  4. Ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní?

ʻI hono fakafehoanakí, ko e ngaahi fehuʻi tokoní ʻoku ʻikai ke toe ngata ia. ʻOku kau ai ʻa e ngaahi fehuʻi ki he hisitōlia ʻo e Siasí, mali tokolahí, kakai hakoʻi ʻAfiliká mo e lakanga fakataulaʻeikí, houʻeiki fafiné mo e lakanga fakataulaʻeikí, anga hono liliu e Tohi ʻa Molomoná, ko e Mataʻitofe Mahuʻingá, DNA mo e Tohi ʻa Molomoná, mali ʻa e fefine mo e fefine pe tangata mo e tangatá, ngaahi fakamatala kehekehe ʻo e ʻUluaki Mata-Meʻa-Hā-Maí, mo e alā meʻa pehē.

Kapau te ke tali e ngaahi fehuʻi tefitó, ʻoku tali ai pē mo e ngaahi fehuʻi muimuí, pe ʻi hono fakafehoanakí ʻoku ʻikai ke nau fuʻu mahuʻinga pea te ke lava ʻo vakai ki he ngaahi meʻa ʻoku mahino mo ʻikai mahino kiate koé, pea mo e ngaahi meʻa ʻokú ke fiemālie pe ʻikai fiemālie ki aí kae ʻoua naʻá ke mavahe ai mei he Siasí. (Lawrence E. Corbridge, “Stand Forever” [Brigham Young University devotional, Jan. 22, 2019], speeches.byu.edu)

Tuku ha taimi ki he kau akó ke vahevahe mo honau hoá ʻa e meʻa ne nau ako mei he fakamatala ne nau akó. Te mou lava foki ʻo aleaʻi fakataha mo e kalasí ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e kau akó.

Ke tokoni ke toe mahino ange ki he kau akó ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Nalesoni mo ʻEletā Kopelisí, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e fakamatala fakatātā ko ʻení. Fakaʻaliʻali ʻa e tūkunga ko ʻení, pe tufa ha tatau ki he hoa takitaha. Fakaafeʻi ke nau vakai pe te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Nalesoni mo ʻEletā Kopelisí ke tokoni ki he tokotaha lahi kei talavou ʻi he tūkungá.

ʻI he ngāue ʻa e kau akó ki he fakamatala fakatātaá, fakafanongo pea mateuteu ke tokoni ki he kau akó ʻi heʻenau aleaʻi e ngaahi founga te nau lava ai ʻo tokoni kia Senitulaá.

Ko Senitulaá ko ha tokotaha ako kei talavou ia ʻi he ʻunivēsití. Naʻá ne kau ki he Siasí ʻi he ako māʻolungá pea naʻá ne saiʻia ʻaupito ʻi he ongoʻi ʻokú ne kau ki ha tukui kolo vāofi mo ʻofa ʻo e kaungā ākonga ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻá ne saiʻia ʻaupito he ako fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí pea naʻá ne mālieʻia ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Naʻá ne ʻohovale ʻi he ongoʻi nonga naʻá ne maʻu ʻi heʻene fuofua lau ʻa e tohi ko iá. Ka ʻi he taimi naʻe ʻilo ai ʻe he palōfesa ʻo ha taha ʻo ʻene ngaahi kalasi ʻi he ʻunivēsití naʻe kau ʻa Senitulā ki he Siasí, naʻe kamata ke ne fakafehuʻia ia fekauʻaki mo ʻene tuí. ʻI he feinga [ʻa Senitulā] ke fai ha talí, naʻe toe ʻeke atu [ʻe he palōfesá] ha ngaahi fehuʻi lahi ange naʻe ʻikai ke ne ʻilo ʻa e tali ki aí. ʻI he feinga ʻa Senitulā ke kumi ha ngaahi talí, naʻá ne fekumi ʻi he ʻinitanetí pea naʻe toe lahi ange ai ʻene ngaahi fehuʻí. Kapau ko e kaungāmeʻa koe ʻo Senitulaá, te ke feinga fēfē ke tokoniʻi ia ke ne foua ʻa e tūkunga ko ʻení?

Ki ha fakatātā lahi ange ʻo ha taha naʻá ne foua ha ngaahi fehuʻi lahi naʻe ʻikai ke ne ʻilo ʻa e tali ki aí, ʻe lava ke poupouʻi ʻa e kau akó ke nau lau ʻa e lea ʻa ʻEletā Lōpeti S. Uti ʻi he fakamatala fakalahí, pe te ke fakamatalaʻi fakanounou ki hoʻo kau akó ʻene aʻusiá. Fakapapauʻi ke fakamatalaʻi ʻa e fatongia ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi hono foua ʻe ʻEletā Uti ʻa e ngaahi fehuʻi naʻe ʻeke ange kiate iá.

Ko e taimi ʻoku mavahe ai ʻa e ngaahi kaungāmeʻá mo e fāmilí

ʻOku kau ʻi he konga ko ʻení ha fealēleaʻaki fakakulupu tokosiʻi ʻe ala tokoni ki he kau akó kapau ʻe mavahe honau ngaahi kaungāmeʻá pe kau mēmipa ʻo e fāmilí mei he Siasí.

Vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea ʻoange kiate kinautolu ʻa e fakamatala ko ʻení, pe tuku ke kumi ia ʻe he kau akó ʻi he “Ngaahi Fili ki he Taʻengatá” ʻi he Gospel Library. Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he konga vitiō ko ʻeni mei he taimi 28:00 ki he 29:10. Hili hono lau pe mamataʻi e konga vitiō ko ʻení, fakaafeʻi e kau akó ke aleaʻi e ngaahi fehuʻi ʻoku hoko atu aí mo ʻenau kulupú.

Ka mavahe ho ngaahi kaungāmeʻá mo e fāmilí mei he Siasí, hokohoko atu pē hoʻo ʻofa ʻiate kinautolú. ʻOku ʻikai ʻoʻou ke fakamāuʻi ha fili ʻa ha taha kehe ʻo ʻikai toe kehe ia mei hano fakaangaʻi koe ʻi hoʻo tui faivelengá.

Kātaki ʻo fanongo mai ʻi heʻeku pehē atu: ʻOua naʻa takihalaʻi kimoutolu ʻe he niʻihi ʻoku tafunaki ʻenau ngaahi veiveiuá ʻaki ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke mou lava ʻo mamata ki ai ʻi heʻenau moʻuí. Kae mahuʻinga tahá, tuku ke vakai ho ngaahi kaungāmeʻa taʻetuí ki he lahi hoʻo ʻofa ki he ʻEikí mo ʻEne ongoongoleleí. Fakaʻohovaleʻi honau loto-veiveiuá ʻaki ho loto-tuí!

ʻI hoʻo fakatupulekina hoʻo fakamoʻoní mo tanumaki ke tupulakí, te ke hoko ai ko ha meʻangāue mālohi ange ʻi he toʻukupu ʻo e ʻEikí. ʻE ueʻi hake koe “ʻe ha ʻuhinga lelei ange” [ʻAlamā 43:45]—ko e ngāue ʻa Sīsū Kalaisí!

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi nunuʻa kovi ʻoku maʻu mei hono fakamaauʻi e fili ʻa ha taha kehe?

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻoku ʻaonga ai ke ʻiloʻi ko kinautolu ʻoku feinga ke takihalaʻi koé ʻe lava ke tafunaki kinautolu “ʻaki ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke [ke] lava ʻo mamata ki ai ʻi heʻenau moʻuí”?

  • Ko e hā nai ha fakafōtunga kiate koe ʻi he taimi te ke fakamoʻoni ai ki he moʻoni ʻo e ongoongoleleí kiate kinautolu ʻoku taʻetuí?

Hili ʻenau ngaahi fealēleaʻaki fakakulupú, fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ha meʻa ne nau mahuʻingaʻia ai mei heʻenau fealeaʻakí. Fakaafeʻi e kau ako kehé ke nau fakamatala pe ʻeke ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻa ʻoku vahevahe ʻe honau kaungāakó.

Ngaahi talaʻofa fakaepalōfitá

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e ngaahi palakalafi fakaʻosi ʻe tolu ʻo e “Ngaahi Fili ki he Taʻengatá,” ʻo kumi e ngaahi tāpuaki mo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí kiate kinautolú. ʻE lava ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe mo ha kaungāʻapi ha tāpuaki mo ha talaʻofa naʻe ʻuhingamālie taha kiate kinautolu pea ko e hā hono ʻuhingá.

Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻa e founga te nau ala fakamatalaʻi fakanounou ai ʻa e tefitoʻi pōpoaki ʻoku nau ako mei he aʻusia ko ʻení.

Ke fakaʻosi ʻa e aʻusia ako ngāue ko ʻení, te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lekooti ha meʻa pē te nau loto ke taʻofi hono fakahokó, hokohoko atu hono fakahokó, pe kamata fakahoko koeʻuhí ko e meʻa kuo nau ako mo ongoʻi ʻi he ako ngāue ko ʻení.

Te ke lava ʻo fakaʻosi ʻaki hoʻo fakamoʻoni ko e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí “ʻe fakamoʻoniʻi hono kotoa” ʻo hangē ko ia kuo lea ʻaki ʻe Heʻene tamaioʻeiki ko Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:38).

Paaki