Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
8–14 Siulai: “Naʻe ʻʻIkai ke Nau Toe Hē.’” ʻAlamā 23–29


“8–14 Siulai: ʻNaʻe “ʻIkai ke Nau Toe Hē.”’ ʻAlamā 23–29,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“8–14 Siulai. ʻAlamā 23–29,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
Tanu ʻe he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú

Tanu ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻEnau Ngaahi Mahafu Taú, tā fakatātaaʻi ʻe Jody Livingston

8–14 Siulai: “Naʻe ʻIkai ke Nau Toe Hē”

ʻAlamā 23–29

ʻOkú ke faʻa fifili nai pe ʻe lava ʻa e kakaí ʻo liliu moʻoni? Mahalo pē te ke hohaʻa pe te ke lava ʻo ikunaʻi ʻa e ngaahi fili taʻe-fakapotopoto kuó ke fakahokó pe ngaahi ʻulungaanga kovi kuó ke fakatupulekiná, pe te ke hohaʻa pehē fekauʻaki mo e niʻihi ʻokú ke ʻofa aí. Kapau ko ia, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he talanoa ʻo e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí. Ko e kakaí ni ko e fili kinautolu ʻo e kau Nīfaí. ‘I he fakakaukau ʻa e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí kiate kinautolú, naʻe “taukae ko e manuki kiate [kinautolu]” ʻa e kau Nīfaí. Naʻe hangē ia ko ha founga lelei ange hono tamateʻi ʻa e kau Leimaná kae ʻikai ko hono fakaului kinautolú. (Vakai, ʻAlamā 26:23–25.)

Ka naʻe liliu ʻa e kau Leimaná—ʻi he mālohi faifakaului ʻo Sīsū Kalaisí. Naʻe ʻiloa kinautolu ʻi ha taimi ko ha kakai “loto fefeka mo angafītaʻa” (ʻAlamā 17:14), ka naʻa nau “ongoongoa foki ʻi heʻenau loto-māfana ki he ʻOtuá” (ʻAlamā 27:27). Ko hono moʻoní, “naʻe ʻikai ke nau toe hē” (ʻAlamā 23:6).

Mahalo ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi fakakaukau pe tōʻonga ke liliu pe “ngaahi mahafu ʻo e … angatuʻú” ke siʻaki (ʻAlamā 23:7). Pe mahalo ʻoku fiemaʻu pē ke ke kiʻi loto māfana ange ki he ʻOtuá. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ngaahi liliu ʻokú ke fiemaʻú, ʻe lava ʻe he ʻAlamā 23–29 ʻo ʻoatu ha ʻamanaki lelei ʻe malava ʻa e liliu ʻoku tuʻuloá ʻo fakafou ʻi he mālohi fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

ʻAlamā 23–25; 27

ʻĪmisi
fakaʻilonga seminelí
‘E liliu ʻeku moʻuí ʻi heʻeku ului kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí.

Naʻe hangē naʻe ʻikai malava ʻa e kau Leimaná ia ke uluí, ka naʻe aʻusia ʻe hanau tokolahi ha ngaahi liliu fakaofo koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi. Naʻe ui ʻe he kau Leimana ko ʻeni naʻe uluí ko e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhai kinautolu.

ʻE ala lava ke ueʻi koe ʻe hono lau ʻo e ʻAlamā 23–25; 27 ke ke fakalaulauloto ki hoʻo uluí. Kumi ʻa e founga naʻe liliu ai ʻa e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí—ʻa e founga naʻa nau ului ai “ki he ʻEikí” (ʻAlamā 23:6). Te ke lava ‘o kamata ʻi he ngaahi veesi ko ‘ení:

Ko e hā ha ngaahi founga kuo liliu ai koe ʻe Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí? Ko e fē ha taimi naʻá ke ongoʻi ofi ai kiate Ia? Te ke tala fēfē nai kapau ʻokú ke ului kia Sīsū Kalaisi? Ko e hā ʻa e meʻa hono hoko ‘oku ueʻi koe ʻe he Laumālié ke fakahokó?

Vakai foki, David A. Bednar, “Ului ki he ʻEikí,Liahona, Nōvema 2012, 106–9; Dale G. Renlund, “Tukupā Taʻeueʻia kia Sīsū Kalaisi,” Liahona, Nōvema 2019, 22–25.

ʻAlamā 24:7–19; 26:17–22

Koeʻuhí ʻoku ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻokú Ne fakamolemoleʻi au ʻi heʻeku fakatomalá.

Ko e liliu ko ia naʻe aʻusia ʻe he kakai ʻAnitai-Nīfai-Līhaí naʻe mahulu hake ia ʻi ha liliu pē ʻo e ʻulungāngá—ko ha liliu ia ʻo e lotó ʻoku tupu mei he tui kia Sīsū Kalaisí mo e fakatomala fakamātoató. Te ke ala maʻu ha moʻoni fekauʻaki mo e fakatomalá ʻi he veesi takitaha ʻi he ʻAlamā 24:7–19. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku fakatomalá? Ko e hā mo ha toe ngaahi moʻoni ʻokú ke ako mei he ʻAlamā 26:17–22?

Fakalaulauloto ki he founga kuo fakahaaʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻEne ʻaloʻofá ʻi hoʻo moʻuí. Te ke lava fēfē nai ke fakahaaʻi hoʻo houngaʻiá kiate Ia?

ʻAlamā 26; 29

ʻOku ʻomi ʻe he vahevahe ʻo e ongoongoleleí kiate au ʻa e fiefiá.

Ko e foʻi lea fiefiá ʻoku hā tuʻo 24 ʻi he ʻAlamā 23–29, ʻo hoko ai ʻa e ngaahi vahe ko ʻení ko e feituʻu lelei taha ke ʻilo ai ʻa e founga ke maʻu ʻa e fiefiá ʻi hono moʻui ʻaki—mo vahevahe—ʻa e ongoongolelei ʻo e Fakamoʻuí. Fakakaukau ke ako ʻa e ʻAlamā 26:12–22, 35–37; mo e 29:1–17, ʻo kumi ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻe fiefia ai ʻa ʻĀmoni, ngaahi foha ʻo Mōsaiá, mo ʻAlamaá. Ko e hā ʻokú ke ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻe lava ke nau tataki koe ki ha fiefia lahi ange ʻi hoʻo moʻuí?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Mākisi B. Nesi: “ʻOku hanga ʻe hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí ʻo ʻomi ʻa e fiefia mo e ʻamanaki lelei ki he laumālie ʻo e tokotaha vahevahé mo e tokotaha ʻokú ne talí fakatouʻosi. … Ko hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí ko e fiefia ia hoko mo e fiefia, ʻamanaki lelei hoko mo e ʻamanaki lelei” (“Hiki Hake Hoʻomou Māmá,” Liahona, Nōvema 2021, 71). Ko e hā ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé? Ko e hā ha ngaahi faingataʻa ʻokú ke fehangahangai mo ia ʻi hoʻo feinga ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí? ʻE lava fēfē nai ke tokoniʻi koe ʻe he Tamai Hēvaní ke ke ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ko ʻení?

Ke maʻu ha fakahinohino fakaepalōfita ʻi he founga ke vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí—mo maʻu ha fiefia ʻi hono fakahokó—fakakaukau ke ako ʻa e pōpoaki ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi “Ko Hono Vahevahe ʻo e Ongoongolelei kuo Fakafoki Maí,” ( Liahona, Nōvema 2016, 57–60). Ko e hā ha ngaahi fokotuʻu ʻokú ke maʻu ʻi heʻene pōpoakí?

 

Fakakaukau ke ʻai ha lisi ʻo e ngaahi meʻa te ke vahevahe mo hao kaungāmeʻa fekauʻaki mo e Tohi ʻa Molomoná. Feinga ke vahevahe e Tohi ʻa Molomoná ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e polokalama Tohi ʻa Molomoná.

Kumi ha ngaahi sīpinga mo ha ngaahi kaveinga. ʻI heʻetau ako ʻa e folofolá, te tau lava ʻo maʻu ha ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻaki haʻatau kumi ha ngaahi foʻi lea , kupuʻi lea, pe ngaahi fakakaukau ʻoku toutou fakaʻaongaʻí. ʻE lava ke fakafekauʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau ko ia ʻoku toutou fakaʻaongaʻí pe fakafehokotaki ʻi hoʻo folofolá ke faingofua ange hono ʻiloʻí.

ʻAlamā 26:5–7

Te u lava ʻo maʻu ha maluʻanga ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí.

ʻI he taimi ututaʻú, ʻoku faʻa tānaki fakataha ʻa e kēlení ki ha ngaahi tuʻunga ʻoku ui ko e haʻinga pea tuku ia ʻi ha ngaahi fale tukuʻanga meʻa ʻoku faʻa ui ko e feleokó. ʻI he ʻAlamā 26:5–7 fakalaulauloto pe ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi haʻingá, feleokó, mo e matangí ʻi hoʻo moʻuí. ʻOkú ke maʻu fēfē nai ha malu ʻia Sīsū Kalaisi?

Vakai foki, Russell M. Nelson, “Ko e Temipalé mo Ho Fakavaʻe Fakalaumālié,” Liahona, Nōvema 2021, 93–96; David A. Bednar, “Maʻu ha Hingoa mo ha Ongoongo ʻOku Leleí,” Liahona, Mē 2009, 97–100; “Jesus, Lover of My Soul,” Hymns, no. 102.

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini ki he māhiná ni ʻo e Liahona mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú .

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

ʻAlamā 24:6–24

ʻOku tāpuekina au ʻe he ʻEikí ʻi heʻeku feinga ke tauhi ʻeku ngaahi palōmesi kiate Iá.

  • Mahalo ʻe fiefia hoʻo fānaú ʻi hono tanu ʻenau “ngaahi mahafu taú” hangē ko e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí. Te mou lava ʻo lau ha ngaahi veesi ʻe niʻihi mei he ʻAlamā 24:6–24 ke akoʻi ʻa e fānaú fekauʻaki mo e ngaahi palōmesi naʻe fai ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ke muimui ki he Fakamoʻuí. Te nau lava leva ke fakakaukau ki ha faʻahinga meʻa te nau liliu ke muimui ʻiate Ia, hiki ia ʻi he peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní, pea ʻai ke hangē ʻoku mou keli ha luo loloto ʻo tanu ai ʻenau ngaahi mahafu taú.

  • ʻE lava ke lau ʻe hoʻo fānaú ʻa e ʻAlamā 24:15–19, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fakahoko ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí “ko ha fakamoʻoni ki he ʻOtuá.” Te ke lava leva ʻo talanoa mo kinautolu fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke hoko ai ʻetau ngaahi fuakavá “ko ha fakamoʻoni ki he ʻOtuá” (veesi 18). Tuku ange ki hoʻo fānaú ke nau talanoa ki ha founga te nau fakahaaʻi ai ki he ʻOtuá ʻoku nau fie muimui kiate Ia. ʻE lava ʻo tokoni ke ueʻi fakalaumālie kinautolu ʻe hano hivaʻi ha foʻi hiva hangē ko e “Te u Moʻui ʻaki e Kosipelí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 72).

ʻAlamā 24:7–10; 26:23–34; 27:27–30

Te u lava ʻo fakatomala.

  • Ke tokoni ki hoʻo fānaú ke nau ʻilo ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau liliu ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí, te ke lava ʻo akoʻi kinautolu fekauʻaki mo e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí. Ke fakahoko ʻení, ʻe lava ke ke fakahingoa ha foʻi poulu ʻe ua ko e “kimuʻa” mo e “hili.” ʻE lava leva ke lau ʻe hoʻo fānaú ʻa e ʻAlamā 17:14–15 mo e 27:27–30, hiki pe naʻe fēfē ʻa e kau Leimaná kimuʻa pea mo e hili ʻenau fakatomalá, pea faʻo ia ʻi he poulu totonú. Fakatatau ki he ʻAlamā 24:7–10, ko e hā naʻe tokoni ke nau liliú? Te tau lava fēfē nai ʻo fakahaaʻi ʻetau fakafetaʻi ki he ʻOtuá koeʻuhí ko ʻEne ʻaloʻofá?

ʻAlamā 26; 29

ʻOku ʻomi kiate au ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e fiefiá, pea te u lava ʻo vahevahe ʻa e fiefia ko ʻení.

  • Mahalo te ke fiefia mo hoʻo fānaú ke tā ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻokú ne ʻomi kiate koe ʻa e fiefiá. Vahevahe hoʻo fakatātaá mo hoʻo fānaú, pea poupouʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau fakatātaá mo ha taha ke tokoni ke ongoʻi fiefia foki mo e tokotaha ko iá.

  • Tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau kumi ʻa e foʻi lea ko e fiefiá ʻi he ʻAlamā 26 mo e 29. Ko e hā naʻá ne ʻomi pe fakatupu ha fiefia ʻia ʻĀmoni mo ʻAlamaá? ʻE ala fakaiku ʻa e fehuʻí ni ki hano aleaʻi ʻo e fiefia ʻoku maʻu ʻi hono moʻui ʻaki pe vahevahe ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻAlamā 27:20–30

Te u lava ʻo tokoni ke moʻui ʻaki ʻe hoku ngaahi kaungāmeʻá ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

  • ʻE lava ke lau ʻe hoʻo fānaú ʻa e ʻAlamā 27:22–23, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kau Nīfaí ke tokoni ki he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ke tauhi ʻenau palōmesi ke ʻoua ʻe toe taú. Te tau lava fēfē nai ʻo tokoniʻi hotau ngaahi kaungāmeʻá ke nau tauhi ʻenau ngaahi palōmesí? ʻE lava ke fakatātaaʻi ʻe hoʻo fānaú ha ngaahi tūkunga. Hangē ko ʻení, ko e hā te tau lava ʻo lea ʻaki ki ha kaungāmeʻa ʻoku loto ke loi pe anga taʻeʻofa?

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini ki he māhiná ni ʻo e Ko e Kaumeʻá .

ʻĪmisi
Ko hono tanu ʻe he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú

Tā fakatātaaʻi ʻe Dan Burr ʻa e tanu ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú

Paaki