Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
5–11 ʻAokosi: “Ko e Palani Lahi ʻo e Fiefiá.” ʻAlamā 39–42


“5–11 ʻAokosi: ‘Ko e Palani Lahi ʻo e Fiefiá.’ ʻAlamā 39–42,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“5–11 ʻAokosi. ʻAlamā 39–42,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
ko e mavahe ʻa Sīsū mei he fonualotó

Kuó Ne Toe Tuʻu, tā fakatātā ʻa Del Parson

5–11 ʻAokosi: “Ko e Palani Lahi ʻo e Fiefiá”

ʻAlamā 39–42

‘I he taimi kuo fakahoko ai ʻe ha taha ʻoku tau ʻofa ai ha fehalaaki mamafa, ʻe lava ke faingataʻa hano ʻilo ʻa e founga ke tali ʻakí. Ko ha konga ʻe taha ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ʻa e ʻAlamā 39–42 he ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e founga naʻe tali ʻaki ʻe ʻAlamā—ko ha ākonga ʻa Kalaisi naʻe ʻi ai haʻane ngaahi angahala fakamamahi ke fakatomalaʻi—ha tūkunga pehē. Naʻe fakahoko ʻe Kolianitoni ko e foha ʻo ʻAlamaá ha angahala fakasekisuale, pea hangē ko ia naʻe ako ʻe ʻAlamā ke fai ʻi heʻene ngāue fakafaifekaú, naʻá ne falala ki he mālohi ʻo e tokāteline moʻoní ke ʻoange ki hono fohá ha fakakaukau ʻoku taʻengatá mo poupouʻi ke fakatomala (vakai, ʻAlamā 4:19; 31:5). ʻOku tau vakai ʻi he ngaahi vahé ni ki he loto-toʻa ʻa ʻAlamā ʻi hono fakahalaiaʻi ʻa e angahalá pea mo ʻene angaʻofa mo e manavaʻofa kia Kolianitoní. Pea faifai pē pea tau ongoʻi ʻa e loto-falala ʻa ʻAlamā ʻe “hāʻele mai [ʻa e Fakamoʻuí] ke toʻo ʻa e ngaahi angahala ʻa e māmaní [mo] fakahā ʻa e ongoongo fakafiefia ʻo e fakamoʻuí ki hono kakaí” (ʻAlamā 39:15). ʻE lava ʻe he foʻi moʻoni ko ia naʻe fakatomala ʻa Kolianitoni pea faifai ʻo foki ki he ngāue fakafaifekaú, (vakai, ʻAlamā 49:30) ʻo ʻomi ha ʻamanaki lelei kiate kitautolu ki he fakamolemolé mo e huhuʻí ʻi heʻetau hohaʻa ki heʻetau ngaahi angahalá pe ngaahi angahala ʻa ha taha ʻoku tau ʻofa ai (vakai, ʻAlamā 42:29).

Vakai foki, “ʻOku Faleʻi ʻe ʻAlamā ʻa Hono Ngaahi Fohá” (vitiō), Gospel Library.

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

ʻAlamā 39

ʻĪmisi
seminary icon
Te u lava ʻo fakaʻehiʻehi mei he angahala fakasekisualé.

ʻOku ʻomi ʻe he faleʻi ʻa ʻAlamā ki hono foha ko Kolianitoní ʻi he ʻAlamā 39 ha faingamālie maʻongoʻonga ke ako ai fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa fakamamahi ʻo e angahala fakasekisualé, kau ai ʻa e ponokalafí. Mahalo ko e mahuʻinga angé, ʻe ala tokoni foki ke mahino kiate koe ʻa e fakamolemole mo e fakamoʻui ʻa e Fakamoʻuí ki he kakai ʻoku fakatomalá. ʻE ala tokoni ʻa e ngaahi fehuʻi mo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení:

  • Ko e hā ʻa e ngaahi fehalaaki naʻe iku ai ʻo maumauʻi ʻe Kolianitoni ʻa e fono ʻo e angamaʻá? (vakai, ʻAlamā 39:2–4, 8–9). Ko e hā ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo ʻene ngaahi angafaí? (vakai, veesi 5–13). Ko e hā ha fakamoʻoni ʻoku tau maʻu naʻe fakatomala ʻa Kolianitoni? (vakai, ʻAlamā 42:31; 49:30; 48:18). Ko e hā ha meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he aʻusia ko ʻení?

  • Lau ʻa e peesi 19–20 ʻo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí. Hili iá peá ke hiki leva hoʻo fakamatala pē ʻaʻau pe ko e hā ʻa e ponokalafi, ʻuhinga ʻoku fakatuʻutāmaki aí, pea mo e meʻa te ke fai ʻi he taimi te ke fehangahangai ai mo iá. (Vakai foki, Mātiu 5:27–28 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:16.)

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē nai ki hao kaungāmeʻa ʻa e ʻuhinga ʻokú ke fili ai ke fakaʻehiʻehi mei he ponokalafí pea moʻui ʻaki ʻa e fono ʻo e angamaʻá? Ko e hā ha ngaahi ʻilo te ke lava ʻo vahevahe mei he “ʻOku Toputapu Ho Sinó” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí (peesi 22–29)?

nbsp; nbsp; nbsp;

Vakai foki, Bradley R. Wilcox, “ʻOku ʻIkai Haohaoa ʻa e Moʻui Tāú,” Liahona, Nōvema 2021, 61–67; “Ponokalafií” ʻi he “Tokoni ʻo e Moʻuí” ʻi he Gospel Library.

ʻAlamā 40–41

Ko e hā ʻa e meʻa ʻe hoko hili ʻeku maté?

Naʻe ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa Kolianitoni fekauʻaki mo e meʻa ʻe hoko hili ʻa e maté. Naʻe hoko ʻene ngaahi hohaʻá ke akoʻi ai ʻe ʻAlamā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku hā ʻi he ʻAlamā 40–41. ʻI hoʻo akó, lisi ʻa e ngaahi moʻoni ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e ngaahi meʻa hangē ko e maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, toetuʻú, mo e fakamāú. Fakakaukau ke lau ʻa e ongo vahe ko ʻení mei he fakakaukau ʻa ha taha, hangē ko Kolianitoní, ʻoku fiemaʻu ke fakatomala—he ʻoku moʻoni ia kiate kitautolu hono kotoa.

ʻAlamā 40

Te u lava ʻo kumi ʻa e tali ki heʻeku ngaahi fehuʻí ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí.

ʻE lava ke tau fakakaukau ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻilo ʻe he kau palōfitá ʻa e tali ki he fehuʻi kotoa pē ʻi he ongoongoleleí. Ka ke fakatokangaʻi ange ʻa e ngaahi fehuʻi ʻa ʻAlamā naʻe ʻikai tali ʻi he vahe 40. Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ne fai ke maʻu ai ʻa e ngaahi talí? Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ne fai ʻi he ʻikai ke ne maʻu ʻa e ngaahi talí? ʻE tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he sīpinga ʻa ʻAlamaá?

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku lotu

Ko e lotú ko ha founga ia ʻe taha te tau lava ai ʻo maʻu ʻa e ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ʻo kau ki he ongoongoleleí.

ʻAlamā 42

ʻOku fakaʻatā ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ke lava ʻo hoko ʻa e huhuʻí.

Naʻe tui ʻa Kolianitoni naʻe taʻe-totonu ʻa e tautea ki he ngaahi angahalá (vakai, ʻAlamā 42:1). ʻI he ʻAlamā 42, naʻe fakahā fēfē nai ʻe ʻAlamā ʻa e meʻa naʻá ne hohaʻa ki aí? Te ke lava ʻo fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi potufolofola ʻi he vahe ko ʻení ʻki ha kulupu ʻe ua: “ʻOku fakamaau totonu ʻa e ʻOtuá” mo e “ʻOku ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá.” ʻOku malava fēfē nai ʻe he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻo ʻai ke fakatou malava ʻa e fakamaau totonú mo e ʻaloʻofá? Fekumi ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ʻi he vitiō “Ko e Fakalaloá” (Gospel Library).

Vakai foki, “Naʻe Lahi Fau ʻa e ʻOfa,” Ngaahi Himí, fika 105.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona ʻo e māhina ní mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

ʻAlamā 39:1, 10–11

ʻE lava ke hoko ʻeku faʻifaʻitakiʻanga leleí ke tataki ʻa e niʻihi kehé kia Kalaisi.

  • ʻE lava ke tokoni ʻa e akonaki ʻa ʻAlamā kia Kolianitoní, ke mahino ki hoʻo fānaú ʻa e mahuʻinga ʻo e hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga leleí. Fakakaukau ke mou lau fakataha ʻa e ʻAlamā 39:1. Naʻe hoko fēfē ʻa e tokoua ʻo Kolianitoni ko Sipiloní ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei? ʻE lava ke kumi ʻe hoʻo fānaú ha ngaahi tali lahi ange ki he fehuʻi ko ʻení ʻi he ʻAlamā 38:2–4.

  • Te mou lava foki ʻo fai ha kiʻi vaʻinga ʻa ia te ke taufetongi ai mo hoʻo fānaú ʻi hono muimuiʻi pe faʻifaʻitakiʻi ʻa e niʻihi kehé. Fakaʻaongaʻi e foʻi vaʻinga ko ʻení ke fakatātaaʻi ʻa e founga ʻe lava ke tokoni ai ʻetau ngaahi ngāué ki he niʻihi kehé ke nau fai ha ngaahi fili ʻoku leleí. Hivaʻi fakataha ʻa e “Ko ha Foʻi Fetuʻu Au” (Tohi Hiva ʻae Fānaú, 84), pea tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo hoko ko ha tā sīpinga lelei.

  • Ngāue ʻaki ha kasa pe fakatātā ʻo e laʻaá, te ke lava ʻo fakafehoanaki ʻa e māmá ki he mālohi ʻo ha tā sīpinga lelei. Te ke lava foki mo hoʻo fānaú ʻo sio ki ha ʻū fakatātā ʻo Sīsū ʻokú Ne lolotonga fakahoko ha ngaahi meʻa lelei pea talanoa fekauʻaki mo e sīpinga naʻá Ne tā maʻatautolú.  

ʻAlamā 39:9–13

Koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi, te u lava ʻo fakatomala ʻi he taimi ʻoku ou fai ai ha ngaahi fehalaākí.

  • Fakamatalaʻi kotoa ange fekauʻaki mo e natula ʻo e ngaahi ngaahi angahala ʻa Kolianitoní, fakamatalaʻi ange naʻe fai ʻe Kolianitoni ha fili hala. Ko e hā te tau lava ʻo talaange ke tokoni ai kiate iá? Fakakaukau ke ke lau ʻa e ʻAlamā 39:9 ki hoʻo fānaú, pea tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e fakatomala pea liʻakí. Fakamoʻoniʻi ange ʻoku malava ʻa e fakatomalá ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí.

  • Ko ha lēsoni fakatātā ʻeni ke fakatātaaʻi ʻaki ʻa e fiefia ʻo e fakatomalá: ʻOange ki ha kiʻi tamasiʻi/taʻahine ha meʻa mamafa ke ne pukepuke lolotonga hoʻo fai ha talanoa fekauʻaki mo ha taha naʻá ne fai ha meʻa hala peá ne ongoʻi loto-mamahi. Talaange ki hoʻo fānaú ʻoku tatau ʻa e meʻa mamafá mo e ngaahi ongoʻi mamahi ʻoku tau maʻu ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ha fehalaākí. Toʻo e meʻa mamafá mei he tamasiʻí/taʻahiné ʻi he lolotonga hoʻo fakamoʻoniʻi ange ʻoku lava ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻo toʻo ʻa e meʻa mamafá, ngaahi ongoʻi mamahí pea tokoniʻi kitautolu ke tau lelei ange ʻi he taimi te tau fakatomala aí.

ʻAlamā 40:6–7, 11–14, 21–23

Hili ʻetau maté, ʻe ʻalu leva hotau ngaahi laumālié ki he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié kae ʻoua leva kuo hokosia ʻa e Toetuʻú mo e Fakamāú.

  • ʻOku fakanatula pē ke tau fifili pe ko e hā e meʻa ʻe hoko kiate kitautolu hili ʻetau maté. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau maʻu ʻa e ngaahi tali fakalaumālié? Te ke lava ʻo tohiʻi ʻa e mate, maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālie (palataisi mo e fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālie, toetuʻu, mo e fakamaau ʻi ha fanga kiʻi laʻipepa kehekehe. Tokoni ke mahino ki hoʻo fānaú ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi foʻi lea ko ʻení. ʻI hoʻomou lau fakataha ʻa e ʻAlamā 40:6–7, 11–14, 21–23, ʻe lava ke fokotuʻutuʻu ʻe hoʻo fānaú ʻa e ngaahi foʻi leá ʻi he hokohoko ʻoku nau ʻasi ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

  • ʻE ala ʻaonga ki he fānau lalahi angé hano ʻilo ha tali ki he ngaahi fehuʻí ʻaki haʻanau fekumi ʻi he ʻAlamā 40:6–7, 11–14, 21–23. Fakakaukau ke ʻeke ki hoʻo fānaú ha ngaahi fehuʻi ʻe lava ke tali ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, hangē ko e “ʻE fēfē nai hoku sinó ʻi he taimi te u toetuʻu aí?” Fakaafeʻi ke nau fekumi ki he ngaahi talí ʻi he ngaahi veesi totonú.

    ʻĪmisi
    Mele mo Sīsū

    Ko Mele mo e ʻEiki Kuo Toetuʻú, tā ʻa Harry Anderson

  • ʻOku ʻiloʻi nai ʻe hoʻo fānaú ha taha kuo mate? Mahalo te mou lava ʻo talanoa nounou fekauʻaki mo e tokotaha ko iá. Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ʻe ʻi ai e ʻaho ʻe toetuʻu ai ʻa e fefine pe tangata ko iá—mo e tokotaha kotoa pē— koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi. Kapau ʻe fiemaʻu, fakaʻaongaʻi ʻa e peesi ʻekitivitī ki he uike ní ke fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ke toetuʻu aí.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Ko e Kaumeʻá ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
ʻAlamā mo Kolianitoni

Ko Hoku Fohá ʻEni, tā fakatātā ʻa Elspeth Caitlin Young