Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
29 Siulai–4 ʻAokosi: “Sio ki he ʻOtuá pea Moʻui.” ʻAlamā 36–38


“29 Siulai–4 ʻAokosi: ‘Sio ki he ʻOtuá pea Moʻui.’ ʻAlamā 36–38,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“29 Siulai–4 ʻAokosi. ʻAlamā 36–38,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku lotu

Fefine, tā fakatātā ʻa Jen Tolman, ʻikai lava ʻo hiki hano tatau

29 Siulai–4 ʻAokosi: “Sio ki he ʻOtuá pea Moʻui”

ʻAlamā 36–38

ʻI he vakai ʻa ʻAlamā ki he ʻākilotoa ia ʻe he faiangahalá, naʻá ne ongoʻi moʻoni ha “mamahi,” “[faingataʻaʻia],” mo e “feinga lahi ʻo e laumālié” (ʻAlamā 8:14). Naʻá ne pehē fekauʻaki mo e kau Sōlamí, “ʻOku hoko ʻa e fai angahala pehē ʻi he kakaí ni ko e fakamamahi ki hoku laumālié” (ʻAlamā 31:30). Naʻá ne ongoʻi ʻa e meʻa tatau hili ʻene foki mei heʻene ngāue fakafaifekau ki he kau Sōlamí—naʻá ne vakai “kuo fakaʻau ke fefeka ʻa e loto ʻo e kakai [Nīfai tokolahi], pea naʻa nau kamata ke ʻita koeʻuhí ko e fefeka ʻo e folofolá,” pea naʻe ngaohi ai hono lotó ke “fuʻu mamahi lahi” (ʻAlamā 35:15). Ko e hā ʻa e meʻa naʻe fai ʻe ʻAlamā fekauʻaki mo e meʻa naʻá ne mamata ki ai mo ongoʻí? Naʻe ʻikai ke ne ongoʻi ʻoku loto-foʻi pe siva e ʻamanakí fekauʻaki mo e tuʻunga ʻo e māmaní. Ka, “naʻá ne fekau ke fakataha mai ʻa hono ngaahi fohá” pea akonekina kinautolu ʻi he “ngaahi meʻa ʻoku kau ki he māʻoniʻoní” (ʻAlamā 35:16). Naʻá ne akoʻi kiate kinautolu “ʻoku ʻikai mo ha toe hala kehe pe ha founga ʻe lava ai ʻo fakamoʻui ʻa e tangatá, kae ngata pea founga pē ʻia Kalaisi. … Vakai, ko e folofola ia ʻo e moʻoní mo e māʻoniʻoní” (ʻAlamā 38:9).

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻi ʻApí mo e Lotú

ʻAlamā 36; 38:5–6

ʻE lava ʻo fanauʻi au ʻi he ʻOtuá.

ʻE tokosiʻi pē ha niʻihi ʻiate kitautolu te tau maʻu ha ngaahi aʻusia fakaofo ʻo hangē ko e ului ʻa ʻAlamaá. Ka ko e tokotaha kotoa pē kuo pau ke “fanauʻi ʻi he ʻOtuá,” neongo ʻoku faʻa hoko māmālie ia (ʻAlamā 36:23; 38:6). ʻI hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 36, fakakaukau ki he ʻuhinga ko ia ke fanauʻi ʻi he ʻOtuá. Hangē ko ʻení, ʻi he founga ʻo e fanauʻi ʻi he ʻOtuá, ʻoku fēfē nai hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e angahalá? fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí? ʻOku liliu fēfē nai ʻe hono fanauʻi ʻi he ʻOtuá ʻa e meʻa ʻokú ke fakahokó ko ha tali ki hoʻo ngaahi fehalaākí? Ko e hā ha ngaahi liliu kehe ʻoku hoko ʻi hoʻo tuí mo e ngāué? Fakalaulauloto ki he founga ʻokú ke foua ai ʻa e ngaahi liliu ko ʻení.

Vakai foki, Mōsaia 5:7; 27:25–26; ʻAlamā 5:14; 22:15; Hilamani 3:35.

ʻAlamā 36:12–24; 38:8–9

ʻOku fetongi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e mamahí ʻaki ʻa e fiefia.

ʻOku faʻa ilifia ʻa e kakaí ʻi he taimi ʻe niʻihi ke fakatomala koeʻuhí ʻoku nau vakai ki he fakatomalá ko ha tautea fakamamahi ki he angahalá. ʻOkú ke pehē ko e hā ha lau ʻa ʻAlamā ki he meʻa ko iá? Ke ʻilo ʻa e talí, te ke lava ʻo fakafehoanaki ʻa e tuʻunga naʻe ʻi ai ʻa e moʻui ʻa ʻAlamaá kimuʻa peá ne toki fakatomalá (vakai, ʻAlamā 36:6–17) mo ʻene fakamatalaʻi ia ʻi he hili ʻene fakatomalá (vakai, veesi 18–27). Fakatatau ki he ʻAlamā 36:17–18, naʻe maʻu fēfē nai ʻe ʻAlamā ʻa e fakamolemole ko ʻení?

Vakai foki, Matthew S. Holland, “Ko e Meʻafoaki Fakaʻofoʻofa ʻo e ʻAló,” Liahona, Nōvema 2020, 45–47.

ʻAlamā 37

Kuo fakatolonga mai ʻa e folofolá “koeʻuhí ko ha taumuʻa fakapotopoto.”

Fakakaukau ki he mana mo e tāpuaki ke maʻu ʻa e folofolá ʻi he ʻaho ní! ʻI hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 37, kumi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono maʻu ʻo e folofolá (hangē ko ʻení, vakai ki he veesi 7–10, 18–19, 44–45).

ʻI he ʻAlamā 37:38–47, ʻoku fakafehoanaki ai ʻe ʻAlamā ʻa e “folofola ʻa Kalaisí” ki he Liahoná. ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he fakafehoanaki ko ʻení, fakakaukauloto ki he ngaahi founga kuó ke aʻusia ai ʻa e mana mo e mālohi ʻo e ngaahi akonaki ʻa Kalaisí ʻi he “ʻaho ki he ʻaho” (ʻAlamā 37:40).

Vakai foki, D. Todd Christofferson, “Ko e Tāpuaki ʻo e Folofolá,” Liahona, Mē 2010, 32–35; “Kumi ki Hoʻo Folofolá,” Ngaahi Himí, fika 144; “ʻOku Fakamoʻoni ʻa ʻAlamā ki Hono Foha ko Hilamaní” (vitiō), Gospel Library.

ʻĪmisi
fefine ʻoku lau folofola

ʻOku akoʻi mai ʻe he folofolá ʻa e founga ke muimui ai ki he ʻOtuá.

‘Alamā 37:1–14

ʻĪmisi
seminary icon
“ʻOku fakahoko ʻe he fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofuá ʻa e ngaahi fuʻu meʻa lalahi.”

ʻI he taimi ʻe niʻihi, te tau ala ongoʻi ʻoku fuʻu lahi mo faingataʻa ʻetau ngaahi palopalemá pea kuo pau ke lahi mo faingataʻa foki ʻa e ngaahi founga ke fakaleleiʻi aí. Ka ʻoku ʻikai ko e founga maʻu pē ia ʻa e ʻEikí. ʻI hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 37:1–14, fakakaukau ki he meʻa ʻoku ongo kiate koe fekauʻaki mo e founga ʻokú Ne fakahoko ʻaki ʻEne ngāué. Te ke lava leva ʻo fakalaulauloto mo lekooti ʻa e ngaahi founga kuó ke mātā ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí.

Kapau te ke akoʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki ha taha, ko e hā ha ngaahi sīpinga mei natula pe moʻui fakaʻahó te ke fakaʻaongaʻi ke fakatātaaʻi ʻaki iá? Te ke lava foki ʻo maʻu ha niʻihi ʻi he pōpoaki ʻa Palesiteni Dallin H. Oaks ko e “Fanga Kiʻi Meʻa Iiki mo Faingofuá,” (Liahona, Mē 2018, 89–92).

Ko e hā ha fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofua ʻoku nau ʻomi koe ke ke ofi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi?

ʻOku faʻa fakahoko ʻe heʻetau ngaahi fili “iiki mo faingofuá” ha ngaahi liliu lahi ʻi heʻetau moʻuí. Fakakaukau ke fili ha tefito mei he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí pea ʻeke pē kiate koe ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: ʻOku uesia fēfē nai au mo e kakai ʻoku mau feohí ʻe heʻeku fili ki he meʻá ni? Ko e hā ha fanga kiʻi liliu iiki mo faingofua te u lava ʻo fakahoko ʻe iku ai ki ha melino mo ha fiefia lahi ange?

Vakai foki, Michael A. Dunn, “Lelei Ange ʻAki e Peseti ʻe Taha,” Liahona, Nōvema 2021, 106–8; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí “Tauʻatāina ke Filí mo e ʻEkeʻi Meiate Kita ʻa e Meʻa Ke Fai pe Taʻe Faí,” Gospel Library.

Fakaʻaongaʻi ʻa e fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofuá. Hangē ko e ngaahi meʻa lahi kehe ʻi he moʻuí, ʻe lava ke fakahoko hono akoʻi mo ako ʻo e ongoongoleleí ʻi ha fanga kiʻi founga iiki mo faingofua. Hangē ko ʻení, ʻe lava fēfē nai ke fakaʻaongaʻi ha kiʻi meʻi māsima pe ʻīsite ke akoʻi ʻaki ʻa e mālohi ʻo e fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofuá? (vakai, Mātiu 5:13; 13:33).

ʻAlamā 37:35–37

“Fealeaʻaki mo e ʻEikí.”

ʻI he ʻAlamā 37:35–37, kumi ʻa e ngaahi fakaafe ʻa ʻAlamā ki hono foha ko Hilamaní. Ko e fē ʻi he ngaahi fakaafe ko ʻení ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke ngāueʻí? Hangē ko ʻení, mahalo te ke fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻo e “fealeaʻaki mo e ʻEikí” (veesi 37). Kuó ke feinga fēfē ke fai ʻení? Ko e hā ha founga kuó Ne fakahinohinoʻi ai koe ki he leleí?

ʻAlamā 38

ʻE lava ʻe hono vahevahe ʻo ʻeku fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻo fakamālohia ʻa e kakai ʻoku ou ʻofa aí.

ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi lea ʻa ʻAlamā ki hono foha ko Sipiloní ha sīpinga lelei ʻo e founga ke fakamālohia mo poupouʻi ai ʻa e kakai ʻoku tau ʻofa aí ʻi hono moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí. ʻE lava ke ʻoatu ʻe hono ako ʻo e ʻAlamā 38 ha ngaahi fakakaukau ki hono tokoniʻi ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá ke nau maʻu ha mālohi ʻia Sīsū Kalaisi. Hiki ʻa e meʻa ʻokú ke ʻiló.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona ʻo e māhina ní mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

ʻAlamā 36:6–24

ʻOku ʻomi ʻe he fakatomalá ʻa e fiefia ʻia Sīsū Kalaisi.

  • Ke tokoni ke mahino ki hoʻo fānaú ʻoku ʻomi ʻe he fakatomalá ʻa e fiefiá, te ke lava ʻo ʻoange kiate kinautolu ha laʻipepa ʻoku ʻi ai ha fofonga fiefia ʻi he tafaʻaki ʻe tahá pea mo ha fofonga mamahi ʻi he tafaʻaki ʻe tahá. Kole ange ke nau fakafanongo lolotonga hoʻo lau pe fakamatala fakanounouʻi ʻa e ʻAlamā 36:13, 17–20 pea puke hake ha taha ʻo e ngaahi fofongá ke fakahaaʻi ʻa e ongo naʻe maʻu ʻe ʻAlamaá. ʻE lava ke hiki ʻe he fānau lalahi angé ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e ongo naʻá ne maʻú. Ko e hā e meʻa naʻe loto-mamahi ai ʻa ʻAlamaá, pea ko e hā e meʻa naʻá ne fiefia aí? Hili iá te ke lava leva ʻo fakamatala ange ʻa e fiefia ʻokú ke ongoʻi ʻi he taimi ʻokú ke fakatomala aí.

ʻAlamā 37:6–7

“ʻOku fakahoko ʻe he fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofuá ʻa e ngaahi fuʻu meʻa lalahi.”

  • Mahalo ʻe fiefia hoʻo fānaú ʻi hono kumi ha fanga kiʻi meʻa iiki ʻokú ne ʻai ke hoko ha ngaahi meʻa lalahie. Hangē ko ení, ko ha ngaahi meʻa hangē ko ha foʻi maka (battery), kī ʻo e kaá, pe ko ha meʻavaʻinga ʻokú ne fakafiemālieʻi kinautolu. Te mou lava leva ʻo lau fakataha ʻa e ʻAlamā 37:6–7 pea fakakaukau ki ha fanga kiʻi meʻa iiki pe faingofua ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tau fai. Ko e hā ha ngaahi meʻa lalahi ʻe lava ke hoko ʻi he taimi te tau talangofua ai ki he fanga kiʻi fekau iiki pe faingofua ko ʻení?

  • ʻE lava foki ke ʻahiʻahiʻi ʻe hoʻo fānaú ha meʻa hangē ko ʻení: kamata fakafonu ha ipu ʻaki hono ʻutu tahataha ha tulutā vai ki ai. ʻOku fekauʻaki fēfē nai ʻeni mo e ʻAlamā 37:6–7? Hili iá, te mou lava leva ʻo talanoa fekauʻaki mo e founga ʻoku tatau ai ʻa e “fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofua” ʻa e ʻEikí, hangē ko hono lau fakaʻaho ʻo e folofolá, mo ha tulutā vai ki ha ipú.

  • Tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga ʻoku nau fakahoko ai ha ngaahi meʻa lalahi ʻi ʻapi, ʻapiako, pe ʻi he siasí. ʻOku fakatātaaʻi foki ʻe he foʻi hiva ko e “Pehē kiʻi Vaitafé ʻFoaki’” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 116) ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

ʻAlamā 37:38–47

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he folofolá ʻi he ʻaho kotoa pē.

  • Te ke tokoniʻi fēfē nai hoʻo fānaú ke nau fakatupulaki ha ʻofa ki he folofola ʻa e ʻOtuá, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe ʻAlamā maʻa Hilamaní? Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Liahoná (hangē ko e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 68) pe fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tā ha Liahona lolotonga ʻenau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo iá (vakai, ʻAlamā 37:38–47; 1 Nīfai 16:10, 28–29). ʻOku tatau fēfē nai ʻa e folofolá mo e Liahoná?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Ko e Kaumeʻá ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
ko e hā ha ʻāngelo kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá

ʻOku Hā ha ʻĀngelo kia ʻAlamā mo e Ngaahi Foha ʻo Mōsaiá, tā fakatātā ʻa Clark Kelley Price

Paaki