Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
9–15 Sepitema: “Ngaahi Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahi” Hilamani 13–16


“9–15 Sepitema: ʻNgaahi Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahi.’ Hilamani 13–16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“9–15 Sepitema. Hilamani 13–16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
Ko e faiako ʻa Samuela ko e tangata Leimaná mei he funga ʻaá

Samuela ko e Tangata Leimaná ʻi he Funga ʻAá, tā fakatātaaʻi ʻe Arnold Friberg

9–15 Sepitema: “Ngaahi Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahi”

Hilamani 13–16

Ko e fuofua taimi naʻe feinga ai ʻa e tangata Leimana ko Samuelá ke vahevahe “ʻa e ngaahi ongoongo fakafiefiá” ʻi Seilahemalá (Hilamani 13:7), naʻe fakasītuʻaʻi ia mo kapusi ki tuʻa ʻe he kau Nīfai loto fefeká. Te ke ala pehē naʻe hangē ia haʻanau langa takai ha ʻā malu fefeka ʻi honau lotó ʻo ne taʻofi ke ʻoua te nau maʻu e pōpoaki ʻa Samuelá. Naʻe mahino kia Samuela ʻa e mahuʻinga ʻo e pōpoaki naʻá ne fakahokó peá ne fakahaaʻi ʻa e tuí ʻaki ʻene muimui ki he fekau ʻa e ʻOtuá “ke ne toe foki, ʻo kikité” (Hilamani 13:3). ʻOku tau fehangahangai kotoa pē mo ha ngaahi ʻā ʻi heʻetau “teuteu ʻa e hāʻeleʻanga ʻo e ʻEikí” (Hilamani 14:9) mo feinga ke muimui ki Heʻene kau palōfitá. Pea hangē pē ko Samuelá, ʻoku tau fakamoʻoni foki kia Sīsū Kalaisi, “ʻa ia kuo pau ʻe hāʻele maí,” mo fakaafeʻi ʻa e taha kotoa ke “tui ki hono huafá” (Hilamani 13:6; 14:13). He ʻikai fanongo ʻa e taha kotoa, pea ʻe ʻi ai ha niʻihi te nau fakafepakiʻi fefeka kitautolu. Ka ko kinautolu ʻoku tui ki he pōpoakí ni ʻi he tui kia Kalaisí, ʻoku nau ʻiloʻi ko ha pōpoaki moʻoni ia ʻo e “ongoongo fakafiefia ʻo e fiefia lahi” (Hilamani 16:14).

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

Hilamani 13

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakatokanga ʻi Heʻene kau palōfitá.

ʻI he folofolá, ʻoku faʻa fakafehoanaki ai ʻa e kau palōfitá he taimi ʻe niʻihi ki ha kau tangata leʻo ʻi ha ʻā pe taua ʻoku nau fakatokanga fekauʻaki mo ha fakatuʻutāmaki (vakai, ʻĪsaia 62:6; ʻIsikeli 33:1–7). ʻI hoʻomou ako ʻa e ngaahi lea ʻa Samuelá ʻi he Hilamani 13, fakakaukau ki he founga ʻokú ne hangē ai ko ha tangata leʻo kiate koé. Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ne lea ʻaki ʻoku ngali felāveʻi mo hotau kuongá? (vakai, tautautefito ki he veesi 8, 21–22, 26–29, 31, mo e 38). Hangē ko ʻení, ko e hā naʻe akoʻi ʻe Samuela fekauʻaki mo e fakatomalá? loto fakatōkilaló mo e koloá? ʻo fekauʻaki mo e kumi ki he fiefiá ʻi he faiangahalá”?

Te ke lava foki ʻo kumi ʻi he ngaahi pōpoaki ʻo e konifelenisi fakamuimuitahá ki ha ngaahi fakatokanga tatau kuo ʻomi ʻe he ʻEikí ʻo fakafou mai ʻi he kau palōfita ʻo onopōní. Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ‘oku ueʻi koe ke fakahoko fekauʻaki mo e ngaahi fakatokanga ko ʻení?

Kumi ha ngaahi sīpinga. Ko e sīpingá ko ha palani pe fakatātā ia ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ko ha fakahinohino ki hano fakahoko ʻo ha ngāue. ʻOku tau maʻu ʻi he folofolá ha ngaahi sīpinga ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e founga ʻoku fakahoko ai ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué, hangē ko hono fekauʻi atu ʻEne kau tamaioʻeikí ke fakatokanga ki he kakaí.

ʻĪmisi
fāmili ʻoku nau mamata ʻi he konifelenisi lahí

ʻI heʻetau fakafanongo ki he kau palōfitá, te nau fakahinohinoʻi kitautolu kia Sīsū Kalaisi

Hilamani 13–15

ʻĪmisi
seminary icon
ʻOku fakaafeʻi au ʻe he ʻOtuá ke u fakatomala.

Naʻe kau maʻu pē ʻi he ngaahi fakatokanga ʻa Samuela ki he fakamaau ʻa e ʻOtuá ha fakaafe ʻi he manavaʻofa ke fakatomala. Kumi ʻa e ngaahi fakaafe ko ʻení ʻi he kotoa ʻo e Hilamani 13–15 (vakai, tautautefito ki he Hilamani 13:6–11; 14:15–19; 15:7–8). Ko e hā ʻokú ke ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e fakatomalá? ʻOku lau ʻe ha kakai ʻe niʻihi ko e fakatomalá ko ha tautea fefeka—ko ha meʻa ke fakaʻehiʻehi mei ai. ʻI hoʻo fakakaukaú, ko e hā ʻa e fakakaukau naʻe loto ʻa Samuela ke maʻu ʻe he kakai Nīfaí ki he fakatomalá?

Ke fakaloloto hoʻomou akó, te mou lava ʻo lau ʻa e pōpoaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni “Te Tau Lava ʻo Fai Lelei Ange pea Toe Lelei Ange” (Liahona, Mē 2019, 67). ʻOkú ne fakamatalaʻi fēfē ʻa e fakatomalá? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻo e fakatomala moʻoní ʻokú ke maʻu ʻi heʻene pōpoakí? Te ke lava foki ʻo kumi ha ngaahi meʻa pau naʻe fakaafeʻi kitautolu ʻe he palōfitá ke tau liliu. Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku fakahā atu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻoku fiemaʻu ke ke liliú? Fakakaukau ke hiki ʻa e fakahā fakafoʻituitui ʻokú ke maʻú.

ʻOku kehe fēfē nai ʻa e fakatomalá mei he liliu pē ho ʻulungāngá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tali e fakaafe ʻa e ʻOtuá ke fakatomalá? ʻI hoʻo fakalaulauloto ki hení, fakakaukau ke hivaʻi pe fanongo ki ha himi ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e fakaafe ko ʻení, hangē ko e “ʻOku Kei Ngangatú” (Ngaahi Himi, fika 59).

Vakai foki, “ʻE Tokoniʻi Koe ʻe Sīsū Kalaisi,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fai ʻo e Ngaahi Filí, 6–9; “Fakatomalá: Ko ha Fili Fakafiefia,” (vitiō), Gospel Library; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí “Fakatomalá,” Gospel Library.

Hilamani 14; 16:13–23

Naʻe ʻomi ʻe he ʻOtuá ha ngaahi fakaʻilonga mo ha ngaahi meʻa fakaofo ke fakamoʻoniʻi ʻaki e ʻaloʻi mo e pekia ʻa e Fakamoʻuí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Samuela ʻi he Hilamani 14, naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi mo e pekia ʻa e Fakamoʻuí koeʻuhí ke “ʻilo [ʻe he kakaí] ʻa … ʻene hāʻele maí” pea “tui ai ki hono huafá” (Hilamani 14:12). ʻI hoʻo ako e Hilamani 14, fakatokangaʻi e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he veesi 1–8 mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo ʻEne pekiá ʻi he veesi 20–28. ‘Okú ke pehē ko e hā ʻe hoko ai e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení ko ha founga lelei ke fakaʻilongaʻi e ʻaloʻi mo e pekia ʻa Sīsū Kalaisí?

ʻE lava ke tokoni atu ha ngaahi fakaʻilonga fakataautaha ange mo ʻikai ʻiloa ke ke “tui ki he huafa [ʻo e Fakamoʻuí].” Ko e hā kuó Ne fakahoko ke fakamālohia hoʻo tui kiate Iá?

Ko e hā ha fakatokanga ʻoku ʻomi fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilongá ʻi he Hilamani 16:13–23? Ko e hā ha founga te ke lava ai ʻo fakaʻehiʻehi mei he ʻulungaanga ʻo e kakai ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Vakai foki, ʻAlamā 30:43–52; Ronald A. Rasband, “ʻI ha Palani Fakalangi,” Liahona, Nōvema 2017, 55–57.

Hilamani 15:3

Ko e valoki mei he ʻEikí ko ha fakaʻilonga ia ʻo ʻEne ʻofá.

ʻOku ʻi he ngaahi lea ʻa Samuelá ha ngaahi valoki fefeka lahi, ka ʻoku ʻomai ʻe he Hilamani 15:3 ha fakakaukau ki he valoki mei he ʻEikí. ʻOku hoko fēfē nai ʻa e valoki mei he ʻEikí ko ha fakaʻilonga ʻo ʻEne ʻofá? Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke fakatokangaʻi ai e ʻofa mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi kikite mo e ngaahi fakatokanga ʻa Samuelá?

Fakakaukau ke ke ako ʻa e pōpoaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni “Ko Kimoutolu ʻOku ou ʻOfa aí, ʻOku ou Valokiʻi mo Tauteaʻi” (Liahona, Mē 2011, 97–100), ʻo kumi e ngaahi taumuʻa ʻe tolu ʻo e tauteaʻi fakalangí. Ko e fē ha taimi kuó ke mamata ai ki he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi founga ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí?

Hilamani 16

ʻOku fakahinohinoʻi au ʻe he kau palōfitá kia Sīsū Kalaisi.

ʻI he Hilamani 16, ko e hā ʻokú ke ako meiate kinautolu naʻa nau tali e ngaahi akonaki ʻa Samuelá? Ko e hā ʻokú ke ako meiate kinautolu naʻa nau fakasītuʻaʻi iá? Fakakaukau ki ha founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe he muimui ki he kau palōfita moʻuí ke ke toe ofi ange ai kia Sīsū Kalaisi.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona ʻo e māhina ní mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

Hilamani 13:2–5

ʻE lava ke folofola mai ʻa e ʻOtuá kiate au ʻi hoku lotó.

  • Te ke akoʻi fēfē nai hoʻo fānaú ʻe lava ke folofola mai ʻa e ʻOtuá ki hotau lotó, ʻo hangē ko ia naʻá Ne fai kia Samuelá? Mahalo te ke lava ʻo kole ange ke nau fakahaaʻi atu ha ngaahi founga kehekehe ʻo e fetuʻutaki ʻo ʻikai leá (hangē ko e kamo pe fakafōtunga ʻo e matá). ʻE lava ke iku ʻeni ki hano aleaʻi e ngaahi founga kehekehe ʻoku fetuʻutaki ai ʻa e Tamai Hēvaní mo kitautolú. Ke hoko ko ha konga ʻo e fealēleaʻaki ko ʻení, te ke lava mo hoʻo fānaú ʻo sio ki ha fakatātā ʻo e tangata Leimana ko Samuelá (ʻoku ʻi he lēsoni ko ʻení ha fakatātā ʻe ua) pea lau ʻa e Hilamani 13:2–5 kae fanongo hoʻo fānaú ki he founga naʻe fakahā ai ʻe he ʻOtuá kia Samuela ʻa e meʻa ke ne lea ʻakí.

  • Ko e tokolahi ʻo kitautolu—tautautefito ki he fānaú—ʻoku fiemaʻu ke tau ako mo fakatokangaʻi ʻa e founga mo e taimi ʻoku folofola mai ai ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú. Te ke lava ʻo talanoa ki hoʻo fānaú kau ki ha taimi naʻe tokoni atu ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ʻilo ʻi ho lotó ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke ke fakahoko pe lea ʻakí. Fakamatalaʻi ange ʻa e founga naʻá ke ʻilo ai ʻa e fetuʻutaki atu ʻa e ʻOtuá kiate koé. Mahalo naʻa lava foki ʻe he fānaú ʻo vahevahe ha ngaahi aʻusia tatau kuo nau maʻu.

Hilamani 14:2–7, 20–25

ʻOku akonaki ʻa e kau palōfitá fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi.

  • ʻE ala hoko hano hivaʻi fakataha ʻa e “Samuel Tells of the Baby Jesus” (Childrensʻs Songbook, 36) ko ha founga lelei ke akoʻi ai hoʻo fānaú ʻi he meʻa naʻe akoʻi ʻe Samuela fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. Ko ha founga ʻe taha ko hono vahevahe ʻo e “Vahe 40: Ko e Tangata Leimana ko Samuelá ʻi Heʻene Fakamatala Fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 111–13). Ko e hā ha meʻa naʻe akoʻi ʻe Samuela fekauʻaki mo e Fakamoʻuí? Mahalo te ke lava foki ʻo vahevahe ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he kau palōfita ʻo onopōní fekauʻaki mo Iá. ʻOku langaki fēfē nai ʻe heʻenau ngaahi leá ʻa ʻetau tui kiate Iá?

Hilamani 16:1–6

ʻOku tāpuekina au ʻi heʻeku muimui ki he palōfitá.

  • Te ke lava ʻo fakatupulaki e falala hoʻo fānaú ki he palōfitá ʻaki hono fakaʻaliʻali ange ha ngaahi sīpinga ʻo ha kakai naʻe faivelenga. ʻOku maʻu hanau niʻihi ʻi he Hilamani 16:1, 5. ʻI hoʻo laú, ʻe lava ke tuʻu hoʻo fānaú ki ʻolunga ʻi he taimi te nau fanongo ai ki ha meʻa naʻe fai ʻe he kakaí ʻi he taimi naʻa nau tui ai ki he ngaahi lea ʻa Samuelá. Pea ʻi hoʻo lau leva ʻa e veesi 2 mo e 6, ʻe lava ke tangutu ki lalo hoʻo fānaú ʻi he taimi te nau fanongo ai ki ha meʻa naʻe fai ʻe he kakaí ʻi he taimi naʻe ʻikai ke nau tui aí. Te tau fakahaaʻi fēfē nai ʻoku tau tui ki he ngaahi lea ʻa e palōfita moʻuí? Talaange ki he fānaú ʻa e founga ʻoku tāpuekina ai koe ʻi hoʻo muimui ki he faleʻi ʻa e ʻEikí ʻoku fakafou mai ʻi Heʻene kau palōfitá.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Ko e Kaumeʻá ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
Samuela ko e Tangata Leimaná

Samuela ko e Tangata Leimaná, tā fakatātaaʻi ʻe Lester Yocum

Paaki