Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
23–29 Sepitema: “Tuʻu Hake pea ʻUnuʻunu Mai Kiate Au.” 3 Nīfai 8–11


“23–29 Sepitema: ʻTuʻu Hake pea ʻUnuʻunu Mai Kiate Au.’ 3 Nīfai 8–11,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“23–29 Sepitema, 3 Nīfai 8–11,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
Ko e hā ʻa Sīsū ki he Kau Nīfaí

Ko e Maama Au ʻo Māmaní, tā fakatātaaʻi ʻe James Fullmer

23–29 Sepitema: “Tuʻu Hake pea ʻUnuʻunu Mai Kiate Au”

3 Nīfai 8–11

“Vakai, ko au ko Sīsū Kalaisi, ʻa ia naʻe fakamoʻoniʻi ʻe he kau palōfitá ʻe haʻu ki he māmaní” (3 Nīfai 11:10). Naʻe fakafeʻiloaki ʻe he Fakamoʻui kuo toetuʻú Ia, ʻaki ʻa e ngaahi leá ni, ʻo fakahoko ai ha ngaahi kikite kuo taʻu 600 tupu ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Naʻe tohi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani, “Naʻe fokotuʻu ʻe he hā mai mo e folofola ko iá, ʻa e tefitoʻi meʻa mahuʻinga taha, mo e tumutumu ʻo e hisitōlia kotoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Ko e hāsino ia mo e pōpoaki naʻá ne fakamahino mo ueʻi fakalaumālie ʻa e palōfita Nīfai kotoa. … “Naʻe talanoa ʻa e taha kotoa ki ai, hiva kau ki ai, fakaʻānaua ki ai, mo lotua ʻene hā maí—ka ko ʻeni kuo ʻi ai tonu. Ko e ʻaho mahuʻinga tahá ʻeni! Kuo hāʻele mai ʻa e ʻOtua ʻokú Ne liliu ʻa e poʻulí ki he maama ʻo e pongipongí” (Christ and the New Covenant [1997], 250–51).

Vakai foki, “Ko e Hā ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he Ongo ʻAmelika ʻo e Kuonga Muʻá” (vitiō), Gospel Library.

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

3 Nīfai 8–11

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Maama ʻo Māmaní.

Te ke ala fakatokangaʻi ʻoku toutou ʻasi ʻa e ngaahi kaveinga ʻoku fekauʻaki mo e fakapoʻulí mo e māmá ʻi he kotoa ʻo e 3 Nīfai 8–11. Ko e hā ʻokú ke ako mei he ngaahi vahe ko ení kau ki he fakapoʻuli mo e maama fakalaumālié? (hangē ko ʻení, vakai, 3 Nīfai 8:19–23; 9:18; 10:9–13). Ko e hā ʻokú ne ʻomi ʻa e fakapoʻulí ki hoʻo moʻuí? Ko e hā ʻokú ne ʻomi ʻa e māmá? ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fakafeʻiloaki ai ʻe he Fakamoʻuí Ia “ko e maama pea mo e moʻui ʻo e māmaní”? (3 Nīfai 9:18; 11:11).

ʻOku kau ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 3 Nīfai 9–11 ʻi he ngaahi meʻa toputapu taha ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Lau māmālie kinautolu, pea fakalaulauloto fakalelei ki ai. Ko ha ngaahi fehuʻi ʻeni ke tokoni atu kiate koe. Fakakaukau ke ke lekooti ʻa e ngaahi ongo ʻokú ke maʻú.

  • Naʻá ku mei ongoʻi fēfē nai kapau naʻá ku ʻi he kakai ko ʻení?

  • Ko e hā ʻoku ongo kiate au fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi vahe ko ʻení?

  • ʻOku ou ʻiloʻi fēfē nai ko Sīsū Kalaisi ʻa hoku Fakamoʻuí?

  • Kuó Ne hoko fēfē nai ko ha maama ʻi heʻeku moʻuí?

Vakai foki, Sharon Eubank, “Kalaisi: Ko e Maama ʻoku Ulo ʻi he Fakapoʻulí,” Liahona, Mē 2019, 73–76.

Lekooti ʻa e ngaahi ongó. ʻI he taimi te ke hiki ai ʻa e ngaahi ongo fakalaumālie ʻokú ke maʻú, ʻe ngalingali te ke maʻu ha meʻa lahi ange.

3 Nīfai 9–10

ʻOku vēkeveke ʻa Sīsū Kalaisi ke fakamolemoleʻi.

Naʻe fakamoʻoni ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitasoni, “ʻOku ou fakamoʻoni ʻoku malava pea vēkeveke ʻa e Fakamoʻuí ke fakamolemoleʻi ʻetau ngaahi angahalá” (“Fakatomala … Koeʻuhí Ke u Fakamoʻui Kimoutolu,” Liahona, Nōvema 2009, 40). Kumi ʻi he 3 Nīfai 9–10 ha fakamoʻoni ʻo e vēkeveke ʻa Kalaisi ke fakamolemoleʻí. Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he 3 Nīfai 9:13–22; 10:1–6 ʻoku tokoni atu ke ke ongoʻi ʻEne ʻofá mo e ʻaloʻofá? Ko e fē ha taimi kuo mou ongoʻi ai ʻEne “tānaki fakataha” mo “fafanga” kimoutolú? (vakai, 3 Nīfai 10:4).

3 Nīfai 9:19–22

ʻOku fiemaʻu ʻe he ʻEikí ha “loto-mafesifesi mo e laumālie fakatomala.”

Kimuʻa pea hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí, naʻe hoko ʻa e feilaulau ʻaki e monumanú ko ha fakataipe ʻo e feilaulau ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Mōsese 5:5–8). Ko e hā ʻa e fekau foʻou naʻe ʻomi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he 3 Nīfai 9:20–22? ʻOkú ne tākiekina fēfē nai kitautolu kiate Ia mo ʻEne feilaulaú?

Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ke fai ha feilaulau ʻo e loto mafesifesi mo e laumālie fakatomala? Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku fiemaʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e feilaulau ko ʻení meiate koé?

3 Nīfai 11:1–8

ʻĪmisi
seminary icon
Te u lava ʻo ako ke fanongo mo mahino ʻa e leʻo ʻo e ʻOtuá.

ʻOkú ke ʻilo fēfē nai ʻa e taimi ʻoku folofola atu ai ʻa e ʻOtuá kiate koé? Mahalo ʻe tokoni atu e aʻusia ʻa e kakai ʻi he 3 Nīfai 11:1–8 ke mahino kiate koe ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fanongo mo e mahino e leʻo ʻo e ʻOtuá. Te ke ala fakatokangaʻi ʻa e natula ʻo e leʻo ʻo e ʻOtuá naʻe ongoʻi ʻe he kakaí mo e meʻa naʻa nau fakahoko ke mahino lelei ange aí.

ʻE ala tokoni foki ke vakaiʻi ha ngaahi potufolofola kehe ʻoku nau fakamatalaʻi e leʻo ʻo e ʻOtuá pe ko e ivi tākiekina ʻo Hono Laumālié. Ko ha ngaahi meʻa ʻeni ʻe niʻihi. Mahalo, ka hili hono lau ʻení, te ke lava ʻo hiki ha ngaahi fakahinohino ʻe niʻihi ki hono ʻiloʻi ʻo e fakahaá: 1 Ngaahi Tuʻi 19:11–12; Kalētia 5:22–23; ʻAlamā 32:27–28, 35; Hilamani 10:2–4; ʻEta 4:11–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 9:7–9; 11:11–14.

ʻE lava foki ke ʻaonga kiate koe haʻo fanongo ki he kau palōfita, kau ʻaposetolo, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ʻi he ʻaho ní, ʻa ia kuo nau ʻosi aʻusia ʻa e fanongo mo e muimui ki he leʻo ʻo e ʻOtuá. ʻOku vahevahe ʻe hanau niʻihi ʻenau aʻusiá ʻi he ngaahi vitiō ʻo e “Fakafanongo kiate Ia” ʻi he Gospel Library. Fakakaukau ke mamataʻi ha vitiō ʻe taha pe lahi ange.

Te ke fakaʻaongaʻi fēfē nai ʻa e meʻa naʻá ke akó ke ke fanongo mo fakatokangaʻi lelei ange ai ʻa e leʻo ʻo e ʻOtuá?

Vakai foki, Russell M. Nelson, “Fanongo Kiate Iá,” Liahona, Mē 2020, 88–92; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Personal Revelation (Fakahā Fakatāutahá),” Gospel Library.

ʻĪmisi
Ko hono fakahā ʻe Sīsū ʻa e ngaahi matakafo ʻi Hono ongo toʻukupú ki he kakai Nīfaí

Taha Taha, tā fakatātā ʻa Walter Rane

3 Nīfai 11:8–17

ʻOku fakaafeʻi au ʻe Sīsū Kalaisi ke maʻu ha fakamoʻoni fakataautaha kiate Ia.

Fakafuofua ki ha kakai ʻe toko 2,500 naʻa nau fakataha ʻi he temipale ʻi Mahú ʻi he taimi naʻe hā mai ai ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, 3 Nīfai 17:25). Neongo ʻa e tokolahi ko ʻení, ka naʻe fakaafeʻi “taki taha” kinautolu ʻe he Fakamoʻuí ke nau ala ki he ngaahi mata ʻo e faʻo ʻi Hono toʻukupú mo e toʻukupu kelekelé (3 Nīfai 11:14–15). ʻI hoʻo laú, fakakaukau pe naʻe mei fēfē nai kapau naʻá ke ʻi ai. Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakaafeʻi ai koe ʻe he Fakamoʻuí ke ke “tuʻu hake pea ʻunuʻunu mai kiate” Ia? (3 Nīfai 11:14).

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona ʻo e māhina ní mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

Koeʻuhí ko e Sāpate nima ʻeni ʻo e māhiná, ʻoku poupouʻi atu ai ʻa e kau faiako Palaimelí ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ʻekitivitī ako ʻi he “Fakamatala Fakalahi E: Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki ha Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá.”

3 Nīfai 8–9

ʻI he taimi ʻoku ou ʻi he fakapoʻulí aí, ʻe lava ke hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko ʻeku maama.

  • Ke tokoni ke mahino ki hoʻo fānaú ʻa e ngaahi aʻusia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 3 Nīfai 8–9, te ke lava ʻo toe fakahoko pe fanongo ki ha lekooti ʻo ha ngaahi konga ʻo e ongo vahé ni, ʻi ha loki fakapoʻuli. Aleaʻi pe naʻe fēfē nai ʻa e nofo fakapoʻuli ʻi ha ʻaho ʻe tolú. Hili ia pea mou talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga naʻe ui ai ʻe Sīsū Kalaisi Ia ko e “Maama … ʻo e Māmaní” (vakai, 3 Nīfai 9:18). Ko e hā e meʻa naʻe fakaafeʻi ʻe Sīsū, ʻa e kakaí mo kitautolu ke fakahokó koeʻuhí ka Ne lava ʻo hoko ko ʻetau māmá? (vakai, 3 Nīfai 9:20–22).

3 Nīfai 10:4–6

ʻOku maluʻi ʻe Sīsū ʻa Hono kakaí ʻo hangē ko hono maluʻi ʻe ha motuʻa-moa ʻa hono ʻuhikí.

  • ʻE lava ke hoko e ʻīmisi ʻo e tānaki ʻe ha motuʻa-moa hono ʻuhikí ko ha founga akoʻi mālohi ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e natula mo e misiona ʻo e Fakamoʻuí. Te ke lava ʻo lau ʻa e 3 Nīfai 10:4–6 kae vakai homou fāmilí ki ha fakatātā ʻo ha motuʻa-moa mo ha fanga kiʻi ʻuhiki. Ko e hā ka fiemaʻu ai ʻe ha motuʻa-moa ke tānaki fakataha hono ʻuhikí? Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ke tānaki fakataha kitautolu ke ofi kiate Iá? ʻOku founga fēfē ʻetau omi kiate Ia ke tau malú?

3 Nīfai 11:1–15

ʻOku fakaafeʻi au ʻe Sīsū Kalaisi ke u haʻu kiate Ia.

  • Te ke tokoniʻi fēfē nai hoʻo fānaú ke nau ongoʻi ʻa e Laumālié ʻi hoʻomou lau fakataha ʻa e 3 Nīfai 11:1–15? Mahalo te ke ala kole ange ke nau talaatu ha taimi naʻa nau ʻilo ai ha meʻa ʻi he ngaahi veesi ko ʻení naʻe tokoni ke nau ongoʻi e ʻofa ʻa e ʻOtuá. Te ke lava ʻo fai ʻa e meʻa tatau mo e ngaahi fakatātā ʻi he lēsoni ko ʻení pe ko e vitiō “Ko e Hā ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he Temipalé” (Gospel Library). Fakamatala ki hoʻo fānaú ʻa e ongo naʻá ke maʻu ʻi he taimi naʻá ke lau ai mo fakalaulauloto ki he ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó. Tuku ke nau vahevahe foki ʻenau ngaahi ongó.

3 Nīfai 11:1–8

ʻOku folofola mai ʻa e ʻOtuá kiate au ʻi ha kihiʻi leʻo siʻi.

  • Mahalo te ke ala lau ha niʻihi ʻo e ngaahi vēsí ni ʻi ha “kihiʻi leʻo-siʻi” (3 Nīfai 11:3). Ko e hā naʻe pau ke fai ʻe he kakaí ke mahino ʻa e leʻo mei he langí? (vakai, veesi 5–7). Ko e hā ʻoku tau ako mei heʻenau aʻusiá?

3 Nīfai 11:21–26

ʻOku finangalo ʻa Sīsū Kalaisi ke u papitaiso.

  • ʻI hoʻomou lau ʻa e 3 Nīfai 11:21–26, te ke lava ʻo fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau tuʻu ki ʻolunga ʻi he taimi kotoa pē te nau fanongo ai ki he foʻi lea papitaisó. Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Sīsū fekauʻaki mo e papitaisó? Kapau kuo mamata hoʻo fānaú ʻi ha papitaiso kimuʻa, kole ange ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa naʻa nau mamata ki aí. Ko e hā ʻoku finangalo ai ʻa Sīsū ke papitaiso kitautolú?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi angé, vakai ki he makasini ko e Ko e Kaumeʻa ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
Ko e hā ʻa Sīsū ki he Kau Nīfaí

Tauhi pē Taha, tā fakatātaʻi ʻe Howard Lyon