Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
29 Sune–5 Siulai. ‘Alamā 23–29: “Naʻe ʻIkai Ke Nau Toe Hē”


“29 Sune–5 Siulai. ʻAlamā 23–29: ‘Naʻe ʻIkai Ke Nau Toe Hē,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“29 Sune–5 Siulai. ʻAlamā 23–29,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2020

ʻĪmisi
ko hono tanu ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú

Tanu ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻEnau Mahafu Taú, tā ʻe Jody Livingston

29 Sune–5 Siulai

ʻAlamā 23–29

“Naʻe ʻIkai Ke Nau Toe Hē”

ʻI hoʻo ako e ʻAlamā 23–29, ko e hā ha ngaahi pōpoaki ʻokú ke maʻu ai maʻau mo ho fāmilí? Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe ʻi hoʻo ngaahi kalasi ʻi he Siasí?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻOkú ke faʻa fifili nai pe ʻe lava e kakaí ʻo liliu moʻoni? Mahalo pē te ke hohaʻa pe te ke lava ʻo ikunaʻi e ngaahi fili taʻefakapotopoto kuó ke fakahokó pe ngaahi ʻulungaanga kovi kuó ke fakatupulekiná, pe te ke hohaʻa pehē fekauʻaki mo e niʻihi ʻokú ke ʻofa aí. Kapau ko ia, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he talanoa ʻo e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí. Ko e kakaí ni ko e fili kinautolu ʻo e kau Nīfaí. ‘I he fakakaukau ʻa ʻĀmoni mo hono kāingá ke malanga ʻaki e ongoongoleleí kiate kinautolú, naʻe “taukae mo manuki kiate [kinautolu]” ʻa e kau Nīfaí. Ne hangē ko ha founga lelei ange hono tāmateʻi e kau Leimaná kae ʻikai ko hono fakauluí. (Vakai, ʻAlamā 26:23–25.)

Ka naʻe liliu ʻa e kau Leimaná—ʻi he mālohi fakaului ʻo e ʻEikí. Naʻe ʻiloa kinautolu “ko ha kakai loto-fefeka mo anga-fitaʻa” ( ʻAlamā ), ka naʻa nau hoko ʻo “ongoongoa foki ʻi heʻenau loto-māfana ki he ʻOtuá” ( ʻAlamā 27:27). Ko hono moʻoní, “naʻe ʻikai ke nau toe hē” ( ʻAlamā 23:6).

Mahalo ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi tukufakaholo hala ke liʻaki pe “ngaahi mahafu … angatuʻu” ke tuku hifo ( ʻAlamā 23:7). Pe mahalo pe ‘oku fie maʻu pē ke ke toe loto māfana ange ʻi hoʻo fakamoʻoní pea siʻisiʻi ange hoʻo fakahehema ke hē atú. Tatau ai pē pe ko e hā e ngaahi liliu ʻokú ke fie maʻú, ʻe lava ʻe he ʻAlamā 23–29 ʻo ʻoatu e ʻamanaki lelei, ʻe malava ʻa e liliu ʻoku tuʻuloá, fakafou ʻi he mālohi fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakatāutaha ʻo e Folofolá

ʻAlamā 23:1–5

‘I he taimi ʻoku tali ai ʻe he fānau ʻa e ʻOtuá e ongoongoleleí, ʻoku muimui mai ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga.

ʻI hono fanongonongo ʻe he tuʻi ʻo e kau Leimaná he “ʻikai ha meʻa ʻe taʻofi” e folofola ʻa e ʻOtuá ʻi hono kakaí (vakai, ʻAlamā 23:1–5), naʻá ne fakaava ai e matapā ki he ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga maʻanautolu. ʻI hoʻo lau e ʻAlamā 23–29, kumi e ngaahi tāpuaki ko ʻení. Te ke fakapapauʻi fēfē ʻoku “ʻikai ha meʻa ʻe taʻofi” e folofola ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí pe ʻi ho fāmilí?

ʻAlamā 23–25; 27

‘Oku liliu ʻeku moʻuí ʻi heʻeku ului kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí.

Ne ngalingali he ʻikai ului ʻa e kau Leimana naʻe ʻaʻahi ki ai ʻa ʻĀmoni mo hono ngaahi tokouá—naʻe taʻofi kinautolu ʻe he ngaahi talatukufakaholo ʻenau ngaahi tamaí mo ʻenau ngaahi angahalá. Ka naʻe tali ʻe ha tokolahi ʻo kinautolu ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea fakahoko ha ngaahi liliu mahuʻinga ʻi heʻenau moʻuí. Naʻe ui ʻe he kau Leimana ko ʻení kinautolu ko e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí, ko ha fakataipe ʻo ʻenau uluí. (ʻOku ʻikai tatau e ʻuhinga ʻo e “ʻanitaí” ʻi he tūkunga ko ʻení mo e “fili ʻo Kalaisí.”)

ʻE lava ke ueʻi koe ʻe he ului ʻa e kau Leimana ko ʻení ke ke fakalaulauloto ki hoʻo ului “ki he ʻEikí” ( ʻAlamā 23:6). Ko e founga ʻe taha ke ke ako ai e ngaahi vahe ko ʻení ko hono kumi pe naʻe liliu fēfē ʻe he fakaului ʻo e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻenau moʻuí. Te ke lava ‘o kamata ʻaki e ngaahi veesi ko ‘ení.

‘I hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi liliu ʻi he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí, fakakaukau ki he founga ʻoku liliu ai koe ʻe hoʻo ului kia Kalaisí. Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku kei fie maʻu ke ke liliu kae lava ke maʻu ʻe he ongoongoleleí ha mālohi lahi ange ki hoʻo moʻuí?

ʻAlamā 23:6–7

ʻAlamā 23:17–18

ʻAlamā 24:11–19

ʻAlamā 25:13–16

ʻAlamā 27:26–30

ʻAlamā 24:7–19; 26:17–22

ʻOku ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá.

Neongo ʻe ngali kehe ʻaupito ʻa e ngaahi angahala naʻe fie maʻu ke ikunaʻi ʻe ʻĀmoni mo e kau ʻAnitai‑Nīfai-Līhaí mei ha meʻa ʻi hoʻo moʻuí, ka ʻoku tau fakafalala kotoa pē ki he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá. Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he ʻAlamā 24:7–19 mo e 26:17–22 ʻoku tokoni atu ke mahino kiate koe ʻa ʻEne ʻaloʻofá? ‘I hoʻo laú, te ke ala fakakaukau ki he ngaahi meʻá ni: ko e ngaahi founga kuo fakaafeʻi ai koe ke ke fakatomalá, ko hoʻo ngaahi aʻusia ʻi he fakatomalá, ko e founga kuó ke feinga ai ke fakaʻehiʻehi mei he toe faiangahalá, mo e ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu ʻo fakafou ʻi he fakatomalá. ʻI hoʻo lau e ngaahi vēsí ʻi he founga ko ʻení, ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí?

ʻAlamā 2629

ʻOku ʻomi ʻe he ngāue maʻá e ʻEikí ʻa e fiefiá.

Neongo ʻena ngaahi aʻusia kehekehé, ka naʻe fakahaaʻi ʻe ʻĀmoni mo ʻAlamā e ngaahi ongo tatau fekauʻaki mo ʻena ngāue fakafaifekaú. Fakakaukau ke lau ʻa e ʻAlamā 26 mo e 29 pea fakafehoanaki kinaua. Ko e hā ha ngaahi meʻa faitatau ʻokú ke fakatokangaʻi? Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku toutou hā ai? Ko e hā ʻe lava ke ke ako meia ʻĀmoni mo ʻAlamā fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e fiefia moʻoní neongo hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá? (Ke toe vakaiʻi e ngaahi faingataʻa ne fehangahangai mo ʻAlamaá, vakai ki he ʻuluʻi vahe ʻo e ʻAlamā 5–16. (Ke toe vakaiʻi e ngaahi faingataʻa ne fehangahangai mo ʻĀmoni mo hono ngaahi tokouá, vakai ki he ʻuluʻi vahe ʻo e ʻAlamā 17–28.

ʻAlamā 26:5–7

Ko e hā ʻa e haʻinga mo e feleoko?

ʻI he taimi ututaʻú, ʻoku faʻa tānaki fakataha ʻa e uité ki ha ngaahi tuʻunga ʻoku ui ko e haʻinga pea tuku ia ʻi ha ngaahi fale tukuʻanga meʻa ʻoku faʻa ui ko e feleoko. Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ha fakaʻuhinga ʻo e fakataipe ʻi he ʻAlamā 26:5 ʻo pehē: “ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi haʻinga ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻa kāingalotu papitaiso foʻou mai ki he Siasí. Ko e feleokó ʻa e ngaahi temipale māʻoniʻoní” (“Maʻu ha Hingoa mo ha Tuʻunga Ongoongo Lelei,” Ensign pe Liahona, Mē 2009, 97). Fakakaukau pe ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he talanoa fakatātā ʻi he ʻAlamā 26:5–7 fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e ngaahi fuakava fakatemipalé.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau e folofolá mo ho fāmilí, ʻe lava ke tokoni atu ʻa e Laumālié ke mou ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu homou fāmilí. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe niʻihi.

ʻAlamā 24:6–19

Ko e hā naʻe tanu ai ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú “ʻo loloto ʻi he kelekelé”? ( ʻAlamā 24:16). Mahalo ʻe fiefia e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke tohi ʻi ha ngaahi laʻipepa e meʻa te nau fie maʻu ke ikunaʻi pe siʻakí. Hili iá te nau lava leva ʻo keli ha luo pea tanu e ngaahi laʻipepá.

ʻAlamā 24:7–12

‘E lava ke tokoni hono ako e ngaahi veesi ko ʻení ke mahino ki ho fāmilí ʻa e meʻaʻofa fakaʻofoʻofa ʻo e fakatomalá. Ko e hā naʻe fai ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ke fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá? Naʻe tokoniʻi fēfē nai kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau fakatomalá? Ko e hā ʻoku tau lava ʻo ako mei he sīpinga ko ʻení?

ʻAlamā 24:20–27

Ko e hā kuo tau mamata ai ʻokú ne fakamoʻoniʻi e moʻoni ʻo e fakamatala ʻa Molomona: “Ko ia ʻoku mahino mai kiate kitautolu, ʻoku ngāue ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi founga lahi ke fakamoʻui hono kakaí”? ( ʻAlamā 24:27).

ʻAlamā 26:2

ʻE tali fēfē ʻe homou fāmilí e ngaahi fehuʻi ʻa ʻĀmoni ʻi he ʻAlamā 26:2? Mahalo te ke lava ‘o hiki ha lisi ʻo ‘enau ngaahi talí ʻi ha laʻipepa lahi pea tautau ia ʻi ha feituʻu ʻe lava ke sio ki ai e taha kotoa. Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau tānaki atu ki ai ʻi heʻenau fakakaukau ki he ngaahi tāpuaki kehe kuo “foaki mai kiate kitautolu” ʻe he ʻOtuá.

ʻAlamā 29:9

Naʻe hoko fēfē ʻa ʻĀmoni mo ʻAlamā ko ha meʻangāue ʻi he toʻukupu ʻo e ʻOtuá? Fakakaukau ke vakai ki ha ngaahi meʻangāue ʻi homou ʻapí pea aleaʻi e founga ʻoku nau ʻaonga takitaha ai ki homou fāmilí. ʻOku tokoni fēfē ʻeni ke mahino kiate kitautolu e founga te tau takitaha lava ai ʻo “hoko ko ha meʻangāue ʻi he toʻukupu ʻo e ʻOtuá”?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi founga kehekehe. ʻE lava ke tokoni e ngaahi founga kehekehe ki hono ako fakafāmili ʻo e folofolá ke kei fakamānako ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí pea nau kau atu ki ai. Hangē ko ʻení, hili hano lau ʻe ha mēmipa ʻo e fāmilí ha veesi, te ne lava ʻo fehuʻi ki he kau mēmipa kehe ʻo e fāmilí ke nau fakamatalaʻi ʻi he lea pē ʻanautolu ʻa e meʻa ne toki laú.

ʻĪmisi
ko hono tanu ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú

Tā fakatātaaʻi ʻo e tanu ʻe he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻenau ngaahi mahafu taú fai ʻe Dan Burr

Paaki