e wasea na kosipeli e dua na marama ena ikelekele ni sitimanivanua

16–22 ni Janueri

Joni 1

Keitou sa Kunea na Mesaia

Nio wiliwili ka vakasamataka vakatitobu na Joni 1, vola na vei ka e basika mai vei iko. Na itukutuku cava o sa kunea ni na yaga vakalevu vei iko kei na nomu vuvale? Na cava e rawa ni o wasea ena nomu kalasi ena Lotu?

Vola na Nomu Nanuma

O sa bau vakasamataka tu beka nio na kilai Jisu mai Nasareci ni Luveni Kalou kevaka o a bula donuya na gauna ni Nona veiqaravi ena bula oqo? Sa vakayabaki na nodra masumasu ka wawa tu o ira na Isireli yalodina, oka kina o Adriu, Pita, Filipe, kei Nacanieli, me lako mai na Mesaia sa yalataki. Ni ratou sotavi Koya, e ratou a kila vakacava ni sa iKoya saraga e ratou a vakasaqara tiko? Na sala vata ga e yaco kina vei keda taucoko me da kila ni sa iVakabula—ena kena ciqomi na veisureti me da “lako mai ka raica” vakataki keda (Joni 1:39). Eda wilika na veika e baleti Koya ena ivolanikalou. Eda rogoca na Nona ivakavuvuli. Eda vakamuria na Nona itovo ni bula. Eda vakila na Yalona. Ena ilakolako oqo, eda sa kunea, me vakai Nacanieli, ni kilai keda na iVakabula ka lomani keda ka vinakata me vakarautaki keda me da ciqoma na “veika sa uasivia oqo” (Joni 1:50).

ivakatakilakila ni vuli ni tamata yadua

Vakasama Eso ni Vuli iVolanikalou ni Tamata Yadua

O cei o Joni?

O Joni e dua vei ira na tisaipeli i Joni na Dauveipapitaisotaki ka qai yaco me dua na imatai ni dauvakamuri Jisu Karisito ka dua vei ira na Nona iApositolo Le Tinikarua. E vola o koya na Kosipeli i Joni, e vica tale na ivola, kei na ivola na iVakatakila. Ena nona Kosipeli, e vakatokai o koya me tisaepeli ka “sa lomana ko Jisu” kei na “tisaepeli kadua” (Joni 13:23; 20:3). E kaukauwa na igu nei Joni me vunautaka na kosipeli ka qai kerea kina me tiko ga e vuravura me yacova ni sa lako Tale Mai na iVakabula me rawa ni kauta mai o koya na yalo vei Karisito (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 7:1–6).

Raica talega na Bible Dictionary, “John,” “John, Gospel of.”

Joni 1:1–5

O Jisu Karisito ena “ivakatekivu sa tiko vata ko koya kei na Kalou.”

E tekivutaka o Joni na nona Kosipeli ni vakamacalataka na cakacaka e vakaitavi kina o Karisito ni sa bera na Nona sucu: “Ena ivakatekivu … ko koya na Vosa [Jisu Karisito] a sa tiko vata kei na Kalou.” Na cava o vulica rawa mai na vei tikina oqo ena tikina 1–5 me baleta na iVakabula kei na Nona cakacaka? E rawa ni o kunea na veivakamatatataki ena iVakadewa nei Josefa Simici, Joni 1:1–5 (ena Bible appendix). Nio tekivutaka na nomu vuli me baleta na bula ni iVakabula, na cava e bibi kina mo kila na Nona cakacaka ena bula taumada?

Raica talega na Ulutaga Vakosipeli, “Jesus Christ Chosen as Savior,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

Joni 1:1–18

Sa i Jisu Karisito “na Rarama dina,” na Luve ni Kalou.

A vakauqeti o Joni me vakasaqara na iVakabula ena vuku ni nona ivakadinadina o Joni na Dauveipapitaisotaki, ka cauraka ni, “sa lako mai me tukuna ga … na Rarama” (Joni 1:8–9). E vakadinadinataka talega ena kaukauwa o Joni me baleta na bula kei na ilesilesi ni iVakabula.

Ena rawa ni ka ni vuli kevaka me caka e dua na lisi ni vei ka dina a okata o Joni ena nona idola ni ivakadinadina baleti Karisito (tikina 1–18; raica talega Na iVakadewa nei Josefa Simici, Joni 1:1–19 [ena Bible appendix]). Na cava o nanuma ni a tekivutaka kina o Joni na nona Kosipeli ena vei dina oqo? Sa rawa mo vola na nomu ivakadinadina me baleti Jisu Karisito—na cava o na via wasea kaya? Na cava o sotava ka sa vukei iko mo sa mai kila ka vakamuria kina na iVakabula? O cei ena rawa ni vakalougatataki ena gauna e rogoca kina na nomu ivakadinadina?

Joni 1:11–13

E solia vei keda o Jisu Karisito na “kaukauwa me da yaco me da” sa luvena tagane kei na yalewa na Kalou.

E dina ni da luvena yalewa kei na tagane vakayalo na Kalou na Tamada, ni da sa ivalavala ca eda sa yawaki, se tawasei, mai vei Koya. Sa solia vei keda o Jisu Karisito e dua na sala lesu mai na Nona solibula veisorovaki. Vakasamataka vakatitobu na veika e vakavulica na Joni 1:11–13 me baleta na noda yaco me da luvena yalewa ka luvena tagane na Kalou. Vakasamataka talega na vei ka e vakavulica na ivolanikalou oqo me baleta na sala eda ciqoma kina na isolisoli oqo: Roma 8:14–18; Mosaia 5:7–9; Vunau kei na Veiyalayalati 25:1. Na cava na kena ibalebale vei iko me tiko vei iko na “kaukauwa mo yaco kina” mo luvena yalewa se tagane na Kalou?

Joni 1:18

Sa vakadinadinataki Luvena na Tamana.

Na Joni 1:18 e tukuna ni sega ni dua e sa bau raica na Kalou. Ia, na iVakadewa nei Josefa Simici me baleta na tikina oqo ni “sa sega ni dua na tamata sa raica na Kalou ena dua na gauna, kevaka e sa bera mada ni kila na Luvena” (raica na Joni 1:18, ivakamacala e ra c). Vakasamataka mo railesuva na vei ka eso oqo ni a kilai ni a soli vakadinadina na Kalou na Tamada me baleta na Luvena: Maciu 3:17; 17:5; 3 Nifai 11:6–7; Joseph Smith—Ai Tukutuku 1:17.

Na cava na vuna e bibi kina me tu vei keda na itukutuku oqo? Na cava era vakavulica vei iko me baleta na veiwekani i Jisu Karisito kei na Tamana?

ivakatakilakila ni vuli vakamatavuvale

Na Vakasama Eso Me Baleta na Vuli iVolanikalou Vakamatavuvale kei na Lotu Vakamatavuvale

e wilika tiko na ivolanikalou e dua na goneyalewa

Ni da vulica na ivolanikalou, eda na ciqoma na veivakauqeti me baleta na noda bula.

Joni 1:4–10.O na vukea vakacava na nomu vuvale me raitayalotaka na vei ka e ratou wilika me baleta na rarama ena vei tikina oqori? E rawa ni o vakayacora me ratou na waqaca na cina ena loma ni dua na rumu buto na nomu matavuvale ka qai wasea se sa Rarama vakacava ni nodratou bula na iVakabula. Ena gauna dou qai wilika kina na Joni 1:4–10, e sa na rawa ni tiko na nodratou ikuri ni raititobu na lewe ni vuvale me baleta na ivakadinadina i Joni me baleti Jisu Karisito, na Rarama kei Vuravura.

Joni 1:35–36.Na cava beka e vakatokai Jisu kina o Joni na Dauveipapitaisotaki me “Lami ni Kalou”? Na cava eda sa vulica me baleta na itutu oqo mai na itukutuku nei Elder Jeffrey R. Holland “Behold the Lamb of God” se itukutuku nei Elder Gerrit W. Gong “Good Shepherd, Lamb of God”? (Liaona, Me 2019, 44–46, 97–101)

Joni 1:35–46.Na cava a qai macala mai na ivakadinadina i Joni? Na cava e sa vulica na nomu matavuvale mai vei ira na tamata era vakamacalataki tiko ena vei tikina oqori me baleta na sala me wasei kina na kosipeli? Raica talega na vidio “Inviting Others to ‘Come and See’” (ChurchofJesusChrist.org).

Joni 1:45–51.Na cava a cakava o Nacanieli ka vakavuna kina me rawata e dua na ivakadinadina ni iVakabula? Sureti ira na lewe ni matavuvale me ratou veitalanoataka na sala e ratou sa rawata kina na nodratou ivakadinadina.

Me ikuri ni itukutuku ni vakavulici ni gone, raica na idusidusi ni macawa oqo ena Lako Mai, Mo Muri Au—Me Baleta na Lalai.

Serenilotu vakaturi: “Noqu Rarama Na Turaga,” Serenilotu, naba 45.

Vakatoroicaketaki ni Noda Veivakavulici

Wasea na lesoni ivakaraitaki. Sureti iratou na lewe ni matavuvale me ratou kunea mai eso na iyaya e rawa ni vukei iratou me ratou kila vinaka kina na ivakavuvuli e kune ena ivolanikalou dou wilika tiko vakavuvale. Me vaka beka oqo, e rawa ni ratou vakayagataka na kadrala me ivakaraitaki ni Rarama i Karisito (raica na Joni 1:4).

E bulia tiko na vuravura o Jisu Karisito

Sa Bulia na Vuravura ko Jiova, mai vei Walter Rane