Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
23–29 Sepitema. Kalētia: ‘ʻAʻeva ʻi he Laumālié’


“23–29 Sepitema. Kalētia: ‘ʻAʻeva ʻi he Laumālié’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“23–29 Sepitema. Kalētia,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻa e Palaimelí: 2019

ʻĪmisi
Hā ʻa Kalaisi kia Paula ʻi he fale fakapōpulá

23–29 Sepitema.

Kalētia

“ʻAʻeva ʻi he Laumālié”

ʻI hoʻo lau ʻa e tohi Kalētiá, ko e hā ha ngaahi ongo ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fie maʻu ke ako ʻe he fānau ʻi ho kalasí?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

ʻOange ki he fānaú ha ngaahi miniti siʻi ke nau tā ha meʻa kuo nau ako mei ha fealeaʻaki fakamuimuitaha ki he ongoongoleleí ʻi ʻapi pe ʻi he lotú. Tānaki e ngaahi fakatātaá, pea tuku ki he fānaú ke nau feinga ke mateʻi ko e hā e meʻa ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fakatātā takitaha.

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Fānau Iiki Angé

Kalētia 5:22–23

ʻOku tokoniʻi au ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ke u ongoʻi e ʻofá, fiefiá mo e melinó.

ʻOku lava pē ke ʻiloʻi ʻe he fānau īkí ʻa e fua ʻo e Laumālié. ʻE teuteuʻi kinautolu ke nau fekumi ki he ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he toenga ʻo ʻenau moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha ngaahi fuaʻiʻakau kehekehe, pea kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi e ifo ʻo e fuaʻiʻakau takitaha. Fakamatalaʻi ange, ʻoku hangē ʻa e kehekehe e ngaahi ifo ʻo e ngaahi fuaʻiʻakaú mo ʻetau lava ʻo ongoʻi e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he ngaahi founga kehekehe, hangē ko e ʻofá mo e melinó. Kole ange ke nau fakamatalaʻi ʻa e anga ʻenau ongoʻi e Laumālie Māʻoniʻoní.

    ʻĪmisi
    ngaahi foʻi ʻāpele ʻi ha fuʻu ʻakau

    ʻOku lava ke aʻusia ʻe he fānaú ʻi he ngaahi taʻu motuʻa kotoa pē ʻa e fua ʻo e Laumālié.

  • Lau mo e fānaú e Kalētia 5:22–23, pea fakamatalaʻi e ngaahi lea ʻoku ʻikai ke nau maheni mo iá. Fakaafeʻi e fānaú takitaha ke nau fili ha fua ʻo e Laumālié ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, pea nau talanoa ki ha taimi ne nau aʻusia ai e fua ko ia ʻo e Laumālié. Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha ngaahi fakatātā faingofua ʻo ʻenau ngaahi aʻusiá.

Kalētia 6:2

ʻOku finangalo ʻa Sīsū Kalaisi ke u tokoni kiate kinautolu ʻoku nau faingataʻaʻiá.

ʻOku tatau e fakahinohino ʻi he Kalētia 6:2 mo e akonaki ʻa ʻAlamā ʻi he Mōsaia 18:8, ki he kakai ne ʻamanaki ke papitaisó. Toʻo e faingamālie ko ʻení ke tokoni ai ki he fānaú ke nau teuteu ki he ngaahi fuakava ʻo e papitaisó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine (hangē ko e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 104). Fehuʻi ki he fānaú pe ko e hā ʻoku fai ʻe he kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné. Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau papitaiso aí, ʻoku tau fai ha ngaahi fuakava, pe ngaahi palōmesi. Lau e Kaletia 6:2 pe Mōsaia 18:8 ke tokoniʻi e fānaú ke nau ako ha taha ʻo e ngaahi meʻa ʻoku tau palōmesi ke faí: fefuaʻaki hoʻomou kavengá. Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi founga te nau lava ai ʻo tokoni ki he niʻihi ʻoku nau fua ha ngaahi kavenga.

  • Lau ki he fānaú e kupuʻi lea ko ʻeni mei he Kalētia 6:2: “Mou fetoutou fefuaʻaki hoʻomou kavengá.” Ke fakatātaaʻi e ʻuhinga ʻo e meʻá ni, ʻoange ki ha taha ʻo e fānaú ha meʻa mamafa ke ne hiki. Kole leva ki ha tokotaha fie tokoni ke tokoni ʻi hono hikí. Fakamatalaʻi ange ki he fānaú ʻe lava hoko ha ngaahi meʻa ko ha kavenga, hangē ko e ongoʻi puké, ongoʻi lotomamahí pe tuēnoá. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tokoni ki ha taha ʻokú ne maʻu e faʻahinga kavengá ni?

Kaletia 6:7–9

ʻOku ʻi ai e ngaahi nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi ngāué, ʻa e leleí mo e koví fakatouʻosi.

ʻOku mahuʻinga ke mahino ki he fānaú ʻoku ʻi ai e ngaahi nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi filí. Te ke lava fakaʻaongaʻi e Kalētia 6:7–9 ke fakatātaaʻi e moʻoni ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha tengaʻi ʻakau mo ha vesitapolo. Lau e Kaletia 6:7–9 ki he fānaú. Kole ki he fānaú ke pehē pē ʻoku nau tō ha tengaʻi ʻakau ʻi heʻenau fanongo ki he foʻi lea “tūtuuʻi.” Kole kiate kinautolu ke pehē pē ʻoku nau toʻo ha vesitapolo mei ha ʻakau ʻi heʻenau fanongo ki he foʻi lea “utu.”

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha faʻahinga kehekehe ʻo e vesitapoló, pea tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu e ngaahi tengaʻi ʻakaú ʻi he vesitapolo takitaha. Tuku ʻa e tengaʻi ʻakaú ʻi ha faʻoʻanga meʻa, pea tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono fili ha taha ʻo e tengaʻi ʻakaú pea talaange pe ko e hā e vesitapolo ʻe tupu mei ai kapau te nau tō ia. Tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻoku tala ʻe he ngaahi tengaʻi ʻakau ʻoku tau toó ʻa e vesitapolo te tau maʻú, ʻoku pehē foki ʻa hono tala ʻe he ngaahi fili ʻoku tau faí ʻa e ngaahi nunuʻa mo e ngaahi tāpuaki kuo pau ke tau maʻú.

  • ʻAi ha laine ʻi he falikí ʻaki ha tepi. Fokotuʻu fehangahangai ha fofonga fiefia mo ha fofonga mamahi ʻi he tuliki taupotu ʻo e lainé. Fakaafeʻi ha taha ʻi he fānaú ke tuʻu ʻi he lotomālie ʻo e lainé, pea tuku ki he fānau kehé ke nau fakahingoa e ngaahi fili ʻoku taki atu ki he fiefiá pe mamahí (mahalo te ke fie maʻu ke ʻoange ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi). Ki he fili takitaha, kole ki he taha ʻi he lotomālié ke manga ki muʻa ʻi he tafaʻaki fiefiá pe tafaʻaki mamahí. Toutou fai ʻa e ʻekitivitií, pea tuku ki he fānau kehé ke nau taufetongi ʻi he tuʻu ʻi he tepí.

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Fānau Lalahi Angé

Kalētia 5:1

ʻOku ngaohi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau tauʻatāina.

ʻOku fakakaukau e niʻihi ʻoku fakangatangata ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa ʻenau tauʻatāiná. Fakalaulauloto ki he founga te ke tokoniʻi ai e fānaú ke nau ʻiloʻi, ʻokú ne ʻomi moʻoni ʻa e tauʻatāina mei he faiangahalá mo e maté.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e Kalētia 5:1. Ko e hā ha ngaahi founga naʻe fakatauʻatāinaʻi ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi kae lava ke tau toe foki ki he Tamai Hēvaní? Fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo e mamahi ʻa Sīsū ʻi Ketisemaní pea mo ʻEne Toetuʻú, ke tokoni ke mahino ki he fānaú e founga ʻoku fakatauʻatāinaʻi ai kitautolu ʻe Sīsū mei he angahalá mo e maté (vakai Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 5659).

  • Hivaʻi fakataha mo toe vakaiʻi e ngaahi foʻi lea ki ha foʻi hiva kau ki he Fakamoʻuí, hangē ko e “ʻOku Moʻui Hoku Huhuʻí” (Ngaahi Himí, fika 68). Kole ki he fānaú ke nau kumi ha ngaahi foʻi lea ʻi he hiva ko ʻení ʻokú ne fakamatalaʻi e ngaahi founga ʻoku lava ai e Sīsū Kalaisi ʻo fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei he nofo pōpula fakalaumālié.

Kalētia 5:22–23

Kapau te u “ʻaʻeva ʻi he Laumālié,” te u lava ʻo fiefia ʻi he “fua ʻo e Laumālié.”

Te ke tokoni fēfē nai ki he fānaú ke nau ʻiloʻi e taimi ʻoku nau ongoʻi ai e Laumālie Māʻoniʻoní?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOange ki he fānau takitaha ha laʻipepa kuo kosi hangē ha fuaʻiʻakaú, pea kole ki he fānaú ke nau kumi ha “fua ʻo e Laumālié” ʻoku hā ʻi he Kalētia 5:22–23. Fakaafeʻi kinautolu ke nau tohi ha taha ʻo e ngaahi fuá ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo ʻenau pepá pea mo ha foʻi lea ʻoku fehangahangai mo hono ʻuhingá ʻi he tafaʻaki ʻe tahá. (Tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi lea ʻoku ʻikai ke nau maheni mo iá.) Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi fuá ki he kalasí.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau fekauʻaki mo e fua ʻo e Laumālié ʻi he Kalētia 5:22–23 pea tohi kau ki ai pe tā ha fakatātā ʻo ha taimi naʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke nau ongoʻi e taha ʻo e ngaahi fua ko iá. Kole kiate kinautolu ke vahevahe ʻenau talanoá pe fakatātaá ki ha taha kehe ʻi he kalasí. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku hoko ai e fuaʻiʻakaú ko ha founga lelei ke tokoniʻi kitautolu ke mahino e founga ʻoku tākiekina ʻaki ai kitautolu ʻe he Laumālié?

Kalētia 6:7–9

ʻOku ʻi ai e ngaahi nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi ngāué, ʻa e lelei mo e kovi fakatouʻosi.

Tokoniʻi e fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻoku hoko mai ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo ʻetau ʻulungāngá ʻi he taimi pē ko iá pea taimi ʻe niʻihi ʻe ala hoko mai ia ʻi hono “faʻahitaʻu totonu” (veesi 9).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha e Kalētia 6:7–9. Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā e ngaahi fakatātā faingofua ʻo ha taha ʻokú ne tō ha tengaʻi ʻakau ʻe taha pea toli mai ko ha fuaʻiʻakau kehe. Ko e hā e ʻuhinga ka taʻemalava ai e meʻá ni? ʻOku taʻemalava fēfē ai ʻa hono fai ha ngaahi fili hala pea aʻusia ha ola lelei?

  • Faʻu mo e kalasí ha hala fihifihi hangē ko ia ʻi he peesi ʻekitivitī ki he uike ní. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi foʻi lea kehe mei he hala fihifihí ʻokú ne fakafofongaʻi e ngaahi ongo lelei mei he Laumālie Māʻoniʻoní pe ngaahi fili hala te ne ala tuli Ia ki he mamaʻó. Aleaʻi e ngaahi ola ʻo e ngaahi fili ne nau fakakaukau ki aí.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lisi ha niʻihi ʻo e ngaahi tāpuaki ʻoku nau ʻamanaki atu ke maʻu mei he Tamai Hēvaní. Tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki he “ngaahi tengaʻi ʻakau” kuo pau ke nau tō kae lava ke nau “utu” e ngaahi tāpuaki ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vakai ki he ngaahi ola lelei, pe “fua”, ʻoku maʻu koeʻuhi ko ʻenau fakahoko ha ngaahi fili lelei ʻi he uiké ni. Talaange kiate kinautolu te nau lava ʻo vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá.

Fakatupulaki ʻEtau Akoʻí

Liliu ʻa e ngaahi ʻekitivitií ke feʻunga mo e taʻu motuʻa ʻo e fānaú. ʻOange ki he fānaú e ngaahi faingamālie ke nau kau mai, kae manatuʻi ʻe fakatatau ʻenau malava ke fai iá ki honau ngaahi taʻu motuʻa mo e matuʻotuʻá. Mahalo ʻe fie maʻu ʻe he fānau iiki angé ha tākiekina mo ha fakahinohino lahi ange. ʻI he matuʻotuʻa e fānaú, ʻe lava ke nau kau lahi ange pea mahalo naʻa lelei ange hono vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí,25–26

Paaki