Fuakava Foʻoú 2023
13–19 Nōvema. Sēmisi: “Ke Fai ʻe Kimoutolu ki he Folofolá, pea ʻOua Naʻa Ngata ʻi he Fanongó”


“13–19 Nōvema. Sēmisi: ‘Ke Fai ʻe Kimoutolu ki he Folofolá, pea ʻOua Naʻa Ngata ʻi he Fanongó’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2021)

“13–19 Nōvema. Sēmisi,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
fufulu ʻe ha toʻu tupu ha holisi

13–19 Nōvema

Sēmisi

“Ke Fai ʻe Kimoutolu ki he Folofolá, pea ʻOua Naʻa Ngata ʻi he Fanongó”

ʻOku ʻi he Tohi ʻa Sēmisí ha ngaahi moʻoni lahi ʻe lava ke ne tāpuekina e fānau ʻokú ke akoʻí. Muimui ʻi he Laumālié ke fakapapauʻi ko e fē e ngaahi moʻoni te ke vahevahe kiate kinautolú. ʻE lava ke tokoni atu e ngaahi fakakaukau ʻi he lēsoni ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku nau manatuʻi ne nau ako mo honau ngaahi fāmilí lolotonga e uike kuo ʻosí pe mei he kalasi Palaimeli ʻi he Sāpate kuo ʻosí. Hili e vahevahe e fānaú takitaha, fakaafeʻi ha tokotaha kehe ke ne fakamatalaʻi fakanounou e meʻa naʻe vahevahé.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Sēmisi 1:5–6

Te u lava ʻo kole ki he Tamai Hēvaní ke tokoniʻi au ke u ako e meʻa ʻoku moʻoní.

Tokoniʻi e fānau ʻokú ke akoʻí ke mahino kiate kinautolu te nau lava ʻo tafoki ki he Tamai Hēvaní ke maʻu ha poto. ʻI hono fai iá, ʻe tāpuekina lahi kinautolu ʻi he taimi ʻoku nau fehangahangai ai mo ha ngaahi fehuʻi faingataʻa.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau toutou lau e kupuʻi lea “Ka ai ha mou taha ʻoku masiva ʻi he potó, ke kole ʻe ia ki he ʻOtuá” (Sēmisi 1:5) ʻOku tau ʻeke fēfē ki he ʻOtuá ha ngaahi fehuʻi? ʻOkú Ne tali fēfē mai kiate kitautolu?

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Ko e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 90ChurchofJesusChrist.org). Fakamatalaʻi ange ne hoko hono lau ʻe Siosefa ʻa e Sēmisi 1:5 ke ueʻi ai ia ke ne kole ki he Tamai Hēvaní ke tokoniʻi ia ʻi heʻene fehuʻí (vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:1–20). Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻoku tali ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi lotú, pea fakamoʻoniʻi ange ʻe lava ke lotu ʻa e fānaú kiate Ia ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai hanau ngaahi fehuʻi. Tuku ki he fānaú ke tā haʻanau fakatātā pē ʻanautolu ʻo Siosefa Sāmita ʻokú ne lau e Sēmisi 1:5 mo lotu ki he Tamai Hēvaní.

Sēmisi 3:1–13

Te u lava ʻo lea ʻi he angaʻofa.

Hangē ko hono fakamoʻoniʻi ʻe Sēmisí, ʻe tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí, ʻi heʻetau lea ʻaki pē e ngaahi meʻa leleí ki he niʻihi kehé (vakai, Sēmisi 3:2).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻo ha meʻa melie mo ha meʻa ʻoku kona. Tokoniʻi e fānaú ke mahino ʻoku kole mai ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fakaʻaongaʻi hotau ʻeleló ke lea ʻaki ha ngaahi lea ʻoku melié (pe lea ʻofa) kae ʻikai ko ha ngaahi lea kona (pe taʻeʻofa) (vakai, Sēmisi 3:10). Tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻo ha meʻa ʻoku lelei te tau lava ʻo lea ʻaki ki he niʻihi kehé.

  • ʻOange ki he fānau takitaha ha fakatātā faingofua ʻo ha taha ʻoku lea. Fakaafeʻi e fānaú ke ne puke hake ki ʻolunga ʻi he taimi te ke lea ʻaki ai ha meʻa lelei ʻe lava ke fai ʻe heʻetau ngaahi leá (hangē ko hono tala e moʻoní, fakahikihikiʻi e niʻihi kehé, mo ʻoatu ha tokoni ki ha taha kehe) pea tuku ki lalo ʻi he taimi te ke lea ʻaki ai ha meʻa ʻoku ʻikai totonu ke fai ʻe hotau ʻeleló (hangē ko e lea loí, ui ʻaki e niʻihi kehé ha ngaahi hingoa, mo e ʻikai fie talangofua ki he mātuʻá).

  • Toe fakamamafaʻi e pōpoaki ʻo e Sēmisi 3:1–13 ʻaki hono hivaʻi fakataha ha hiva kau ki he angaʻofá, hangē ko e “Ko e Angaʻofá ʻe Kamata ʻIate Au” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 83).

Sēmisi 5:7–11

ʻOku fie maʻu ʻa e faʻa kātakí ki hono maʻu e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá.

ʻOku ʻikai hoko fakanatula maʻu pē ʻa e faʻa kātakí, tautefito ki he fānaú. Fakakaukau ki he founga te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ai e akonaki ʻa Sēmisí, ke tokoniʻi ai e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau ako e faʻa kātakí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi naʻe pau ke nau tatali ai ki ha meʻa ne nau fuʻu fie maʻu. Vahevahe ha meʻa naʻá ke aʻusia ʻi ha taimi naʻe pau ai ke ke tatali. Fakamatalaʻi ange, ʻoku ui ʻa e tatali ki ha meʻa ʻoku tau fie maʻu taʻe ʻi ai ha lāungá, ko e faʻa kātaki.

  • Fakamatalaʻi fakanounou e Sēmisi 5:7 ʻi hoʻo lea pē ʻaʻau, pea fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha tengaʻi ʻakau pe pulopula. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ke tau faʻa kātaki ʻi he taimi ʻoku tau tō ai ha ʻakaú? Ko e hā ʻe hoko kapau te tau feinga ke fusi ʻa e pulopulá ke vave ange ai ʻene tupú? Te ke lava foki ʻo talanoa mo e fānaú fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e faʻa kātaki ki he niʻihi kehé pea mo kitautolú. Fakamoʻoni ange ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau ako ke faʻa kātaki.

  • Vahevahe ʻa e talanoa ʻo Siopé, ʻa ia naʻe hā ʻi he Sēmisi 5:11 ko ha faʻifaʻitakiʻanga ʻo e faʻa kātakí (vakai, “Siope,” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Motuʻá, pe ko e vitiō fekauʻaki mo iá ʻi he ChurchofJesusChrist.org). Naʻe tāpuekina fēfē ʻa Siope ʻe heʻene faʻa kātakí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Sēmisi 1:5–6

ʻE tokoniʻi au ʻe he Tamai Hēvaní ke ako e moʻoní kapau te u fekumi ki Heʻene tokoní.

Ko e fānau ʻokú ke akoʻí, ʻoku nau siʻi ʻaki pē ha ngaahi taʻu ʻia Siosefa Sāmita ʻi he taimi naʻá ne lau ai ʻa e Sēmisi 1:5 pea ueʻi fakalaumālie ai ia ke fefolofolai mo e ʻEikí ʻi he lotú. Fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo tokoni ki he fānau ʻokú ke akoʻí ke langaki ʻenau tui ʻe tokoniʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá ʻi he taimi te nau masiva ai ʻi he potó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau fai atu e talanoa ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Mai ʻa Siosefa Sāmitá ʻi he lea pē ʻanautolu (vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:5–20 ChurchofJesusChrist.org). Naʻe tokoniʻi fēfē ʻe he Sēmisi 1:5 ʻa Siosefá? Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga kehe ʻo ha niʻihi ʻi he folofolá ne nau maʻu ha tali ki heʻenau ngaahi lotú, hangē ko Nīfaí (vakai, 1 Nīfai 11:1–6) mo e ngaahi tokoua ʻo Sēletí (vakai, ʻEta 2:18–3:9). Ko e hā ha ngaahi meʻa te tau lava ʻo kole ki he Tamai Hēvaní ʻi he lotu?

  • Lau mo e fānaú e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:10–14. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fekumi ki he ngaahi meʻa naʻe fai ʻe Siosefa Sāmita ke ne maʻu ai ha ngaahi tali ki heʻene ngaahi fehuʻí. Te tau muimui fēfē ki he sīpinga ʻa Siosefá ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai haʻatau ngaahi fehuʻi?

Sēmisi 1:22–27; 2:14–26

“Ko e tui taʻe ʻi ai ʻa e ngaahi ngāué, ʻoku mate ia.”

Te ke tokoniʻi fēfē nai ʻa e fānaú ke nau fakatokangaʻi ʻa e fehokotaki ʻi he meʻa ʻoku nau tui ki aí mo ia ʻoku nau faí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha kasa ʻoku ʻikai ha maka ai, ko ha peni vahevahe taʻe hano mata, pe ko ha meʻa ʻoku taʻeʻaonga pe “mate.” Kole ki he fānaú ke nau lau e Sēmisi 2:14–17. ʻOku fakatātaaʻi fēfē ʻe he ngaahi meʻá ni ʻa e moʻoni ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

  • Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e fānaú ke nau lau fakalongolongo ʻa e Sēmisi 1:22–27 mo ha niʻihi ke nau lau ʻa e 2:14–18. Fakaafeʻi leva kinautolu ke nau vahevahe e meʻa te nau lava ʻo fai ke nau hoko ko e kakai ʻoku nau ngāueʻi ʻa e folofolá. Hangē ko ʻení, ʻoku nau tauhi fēfē ʻenau fuakava ʻi he papitaisó? ʻOku nau ʻiloʻi nai ha taha ʻoku puke pe tuenoa te nau lava ʻo ʻaʻahi ki ai? ʻE founga fēfē haʻanau tokoni lahi ange ki honau fāmilí? Te ke lava foki ʻo fakamanatu kiate kinautolu e ngaahi lea ne nau fanongoa ʻi he houalotu sākalamēniti he ʻaho ní. Te tau lava fēfē ʻo hoko ko ha kakai ʻoku nau ngāueʻi e ngaahi leá ni?

ʻĪmisi
Ko e lotu ʻa ʻĒpalahame ʻi tuʻa ʻi hono fale fehikitakí

“Naʻe tui ʻa ʻĒpalahame ki he ʻOtuá” (Sēmisi 2:23). Ko ʻĒpalahame ʻi he Fonua ko Mamilí, tā ʻa Grant Romney Clawson

Sēmisi 3:1–13

Te u lava ʻo fili ke lea ʻi he angaʻofa.

Mahalo ʻe ngali taʻemahuʻinga e ngaahi lea ʻoku tau fetalanoaʻaki ʻakí, kae hangē ko e fakamoʻoni ʻa Sēmisí, te nau lava ʻo hoko ko ha tākiekina mālohi ki he leleí pe koví.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOku ʻi ai nai ha taha ʻi he uōtí, mahalo ko e taha ʻi he fānau ʻokú ke akoʻí, ʻokú ne ngāue ki he fanga hōsí pe ʻiloʻi ha meʻa kau ki he vaká? Te ke lava ʻo fakaafeʻi ia ke ne ʻoatu ha ngaahi fakakaukau kau ki he ngaahi akonaki ʻa Sēmisi ʻi he Sēmisi 3:3–4 fekauʻaki mo hono ngāue ʻaki ha lea angaʻofá. Pe ʻomi haʻo ngaahi fakakaukau pē ʻaʻau. Ko e hā ʻoku tau ako kau ki hono mapuleʻi hotau ʻeleló mei he ngaahi sīpinga ko ʻení?

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e Sēmisi 3:1-13 mo tā ha fakatātā ʻo ha meʻa ʻoku nau maʻu ʻokú ne akoʻi mai kau ki hono puleʻi ʻetau ngaahi leá. ʻOange kiate kinautolu ha taimi ke vahevahe ai ʻenau ʻū fakatātaá mo e meʻa ne nau akó. Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo hono ngāue ʻaki ha ngaahi lea angaʻofá, hangē ko e “Kapau te Tau Feʻofoʻofani” (Ngaahi Himí, fika 142).

  • Hili hono toe vakaiʻi fakataha e Sēmisi 3:1–13, toe vakaiʻi e tuʻunga ʻulungaanga ʻo e leá ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ([tohitufa, 2022], 12). Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fokotuʻu ha taumuʻa ke fakatupulaki ʻa e founga ʻo ʻenau lea ki he niʻihi kehé, pea poupouʻi kinautolu ke nau kole ki he Tamai Hēvaní ke tokoniʻi kinautolu ʻi he taumuʻa ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau fai ha meʻa ʻi he uiké ni ke fakaʻaongaʻi e meʻa ne nau ako ʻi he kalasí, hangē ko e lotu ʻo fehuʻi ki he Tamai Hēvaní pe ko e feinga ke faʻa kātaki angé. Kole kiate kinautolu ke vahevahe ʻenau aʻusiá ʻi he kalasi hokó.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoniʻi e fānaú ke nau longomoʻui. “ʻI hoʻo akoʻi ʻa e fānaú, tuku ke nau faʻu, tā fakatātaaʻi, valivali, tohi [pea] mohu founga. ʻOku mahulu hake e ngaahi meʻá ni ʻi ha ʻekitivitī fakafiefia peé—ʻoku mahuʻinga ia ki he akó” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 26).

Paaki