Fuakava Motuʻá 2022
5–11 Tīsema. Hakeai; Sakalaia 1–3; 7–14: “Ko e Māʻoniʻoni ki [he ʻEikí]”


“5–11 Tīsema. Hakeai; Sakalaia 1–3; 7–14: ‘Ko e Māʻoniʻoni ki [he ʻEikí],’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“5–11 Tīsema. Hakeai; Sakalaia 1–3; 7–14,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
Temipale Laie Hawaii

5–11 Tīsema

Hakeai; Sakalaia 1–3; 7–14

“Ko e Māʻoniʻoni ki [he ʻEikí]”

Lau ʻi he faʻa lotu e tohi ʻa Hakeai mo Sakalaiá, ʻo fakalaulauloto ki he ngaahi ongo te ke maʻú. ʻE tokoni fēfē nai e ngaahi moʻoni ʻi he ongo tohi ko ʻení ke feau e ngaahi fiemaʻu ʻa e fānaú?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Tā ha fofonga fiefia ʻi ha laʻipepa, pea tuku ke taufetongi e fānaú hono pukepuke iá. ʻI he taimi ʻoku nau puke ai iá, fakaafeʻi ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne fakafiefiaʻi kinautolu.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Hakeai 1:6–8

Te u lava ʻo fakamuʻomuʻa e ʻOtuá ʻi heʻeku moʻuí.

ʻI heʻetau ako fekauʻaki mo e faleʻi ʻa e ʻEikí ke “fakakaukau ki homou ngaahi ʻaluʻangá” ko ha faingamālie ia ki he fānaú ke fakapapauʻi ʻoku nau fakahoko e ngaahi meʻa mahuʻinga kuo kole mai ʻe he ʻOtuá ke tau fakahokó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi ki he fānaú naʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke langa ʻe ʻIsileli ʻa e temipalé, ka ne nau fakahoko ʻe kinautolu ha ngaahi meʻa kehe. Lau leʻolahi ʻa e Hakeai 1:7, pea fakamatalaʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e “fakakaukau ki homou ngaahi ʻaluʻangá” he naʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke fakakaukau e kakai ʻIsilelí pe ne nau fai koā e ngaahi meʻa mahuʻinga tahá. Lau ki he fānaú e veesi 8, pea fakaafeʻi kinautolu ke pehē pē ʻoku nau “ʻalu hake ki he moʻungá,” “ʻomi [ha] ʻakau,” mo “langa ʻa e fale [ʻo e ʻEikí].” Ko e hā e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻoku finangalo e ʻOtuá ke tau fakahokó?

  • Fakafoʻohifoʻi ha ngaahi fakatātā ʻi he funga tēpilé ʻoku nau fakafofongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga ki he ʻOtuá, hangē ko e folofolá, lotú mo e temipalé. Tuku ke taufetongi e fānaú hono fili ha fakatātā pea fakaʻaliʻali ia ki he kalasí. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke fakapapauʻi ʻoku tau fakafaingamālieʻi ha taimi ki he ngaahi meʻa takitaha ʻoku ʻasi ʻi he ngaahi fakatātaá.

Sakalaia 3:1–7

ʻE lava ke fakamaʻa ʻe Sīsū Kalaisi hoku laumālié.

ʻOku fakataipe ʻe he vala ʻuli ʻa e taulaʻeiki ko Sōsiuá, hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he Sakalaia 3:1–7, ʻa e meʻa ʻoku hoko ʻi he taimi ʻoku tau faiangahala aí. Koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe lava ke fakamaʻa kitautolu, hangē ko hono fakamaʻa ʻo Sōsiua ʻi he taimi naʻá ne maʻu ai ha ngaahi vala foʻoú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tuku ke paasi takai ʻe he fānaú ha sote ʻoku ʻuli, pea lau ʻa e Sakalaia 3:3. Paasi holo leva ha sote maʻa, pea lau ʻa e veesi 4. Talanoa mo e fānaú fekauʻaki mo e founga ʻoku tatau ai hono fakahoko ʻo ha ngaahi fili hala mo e hoko ʻo ʻuli fakalaumālié, ka ʻe lava ke toe fakamaʻa kitautolu ʻe he Fakamoʻuí. ʻOku tau ongoʻi fēfē nai ʻi he taimi ʻoku tau maʻa aí? Vahevahe hoʻo fakamoʻoní koeʻuhí naʻe mamahi mo pekia ʻa Sīsū Kalaisi maʻatautolu, te tau maʻa mei heʻetau ngaahi angahalá ʻi heʻetau fakatomalá.

  • Kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ki he fānaú ha fakatātā ʻo ha tokotaha ʻoku nau ʻilo naʻe vala hina ʻi hono papitaisó (pe vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 103, 104). Ko e hā ʻoku tau tui vala hina ai ʻi hotau papitaisó? Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e papitaisó, hangē ko e “ʻI heʻeku Papitaisó” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 53). Fakaafeʻi e fānaú ke tā fakatātaaʻi ʻoku papitaiso kinautolu pea vahevahe e ongo ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo hano papitaiso kinautolu ʻi ha ʻaho.

Sakalaia 2:10; 9:9; 14:3–9

ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he kau palōfitá fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi.

Hangē ko e kau palōfita kehe ʻo e Fuakava Motuʻá, naʻe kikiteʻi ʻe Sakalaia ʻa Sīsū Kalaisi. Ko e hā ʻe lava ke akoʻi ʻe he ngaahi kikite ʻi he Sakalaia 2:10; 9:9; 14:3–9 ki he fānaú fekauʻaki mo Iá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi ʻoku hū ki Selusalema ʻi ha ʻasi (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 50). Talaange ki he fānaú naʻe kikiteʻi ʻe Sakalaia ʻi ha ngaahi taʻu lahi kimuʻa pea hāʻele mai ʻa Sīsū ki māmaní, ʻe heka ʻa Sīsū Kalaisi ʻi ha ʻasi ki Selusalema kimuʻa peá Ne pekia maʻatautolú. ʻI hoʻo lau ʻa e Sakalaia 9:9, kole ki he fānaú ke nau tuhu ki he kakai ʻi he fakatātaá ʻoku “fiefia lahí” pea tuhu foki ki he “Tuʻí.” Ko hai ʻa e Tuʻí? Kole ki he fānaú ke vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻoku nau loto-fakafetaʻi ai koeʻuhí ko Sīsuú.

  • Lau ki he fānaú ha niʻihi ʻo e ngaahi kikite naʻe fakahoko ʻe Sakalaia fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí, hangē ko e ngaahi kikite ʻi he Sakalaia 2:10; 14:9. Kole ki he fānaú ke tā ha ngaahi fakatātā ʻo e meʻa ʻoku nau pehē ʻe tatau mo ia ʻi he taimi ʻe toe hāʻele mai ai ʻa Sīsuú, pe hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAnga Ua Maí, hangē ko e “ʻO Ka Ne Ka Toe Haʻu” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 46–47).

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Hakeai 1:2–8

“Fakakaukau ki homou ngaahi ʻaluʻangá.”

ʻOku mahuʻinga kiate kitautolu kotoa ke tau ʻiloʻi e ngaahi meʻa mahuʻinga taha kiate kitautolú mo fakaʻatā ha taimi ke tau “fakakaukau [ai] ki [hotau] ngaahi ʻaluʻangá.” Te ke ueʻi fēfē nai e fānaú ke fakaʻatā ha taimi ʻi heʻenau moʻuí ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau ʻa e Hakeai 1:2–5 ke ʻilo ʻa e ʻuhinga ne ʻikai leleiʻia ai e ʻEikí ʻi he kakai ʻIsilelí. Kole ki he fānaú ke fili ha kupuʻi lea mei he veesi 6 pea tā hano fakatātā. Tuku ke mateʻi ʻe he kalasí pe ko e hā e kupuʻi lea ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fakatātā takitaha. Talanoa fekauʻaki mo e founga ʻoku tatau ai hono fakaʻaongaʻi hotau taimí ʻi he ngaahi meʻa kehe ʻoku makehe mei he ngaahi meʻa ʻoku finangalo ʻe he ʻEikí ke tau fakahokó, hangē ko haʻatau kai kae ʻikai mākona, fakakofuʻi kae ʻikai māfana mo e alā meʻa peheé. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakaʻatā hatau taimi ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga ki he ʻEikí?

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e “Fakakaukau ki homou ngaahi ʻaluʻangá” (veesi7). Fakaafeʻi e fānaú takitaha ke hiki ha lisi ʻo e ngaahi meʻa te ne lava ʻo fakahoko ʻi ha ʻaho angamaheni, ʻo kau ai e ngaahi meʻa kuo kole mai ʻe he ʻEikí ke tau fakahokó. Kole ki he fānaú ke “fakakaukau ki [honau] ngaahi halá” ʻaki hono siakaleʻi e ngaahi meʻa ʻe ala folofola ange ʻaki ʻe he ʻEikí ʻoku mahuʻinga taha ʻi heʻenau lisí. Te tau fakapapauʻi fēfē ʻoku tau tuku ha taimi he ʻaho takitaha maʻá e ngaahi meʻa ʻoku finangalo e ʻEikí ke tau fakahokó?

ʻĪmisi
kiʻi taʻahine ʻoku papitaiso ʻe ha tangata

ʻOku tau tui vala hina ʻi hotau papitaisó ke fakahaaʻi ʻe lava ke fakamaʻa kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ʻi heʻetau fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá (vakai, Sakalaia 3:3–4).

Sakalaia 3:1–7

ʻE lava ke tokoni hono fakahoko mo tauhi ʻo e ngaahi fuakavá ke u hoko ʻo hangē ange ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Naʻe mamata ʻa Sakalaia ʻi ha vīsone ki ha taulaʻeiki lahi ko Siosiua hono hingoá, ʻa ia naʻá ne “kofu ʻaki … [ha] ngaahi kofu fakalielia” (Sakalaia 3:3). Ne foaki ange ʻe ha ʻangelo ha vala foʻou mo fakamatala ange naʻe fakataipe ʻe he meʻá ni ʻa e fakamaʻa mei he ngaahi angahalá. ʻE lava ke ke fakaʻaongaʻi e vīsone ko ʻení ke tokoni ki he fānaú ke mahino ʻa e ngaahi fuakava mo e ngaahi tāpuaki ʻoku felāveʻi mo e papitaisó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha ʻa e Sakalaia 3:1–7 mo aleaʻi e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā naʻe fakafofongaʻi ʻe he “ngaahi kofu fakalielia” ʻo Sosiuá? ʻOku tau hoko fēfē nai ʻo maʻa mei heʻetau ngaahi angahalá? ʻOku tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe heʻetau ngaahi fuakava ʻi he papitaisó ke tau “ʻaʻeva ʻi [he] ngaahi hala [ʻo e ʻEikí]”?

  • ʻI ha ngaahi ʻaho siʻi kimuʻa pea fakahoko e kalasí, fakaafeʻi ha kiʻi leka ke haʻu mateuteu ki he kalasí ke talanoa fekauʻaki mo hono papitaisó. Toe vakaiʻi fakataha e fuakava ʻoku tau fakahoko ʻi he papitaisó (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:37). ʻE tokoni fēfē nai hono tauhi ʻetau ngaahi tukupaá ke tau tupulaki ʻo hangē ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí? ʻOku tokoni fēfē ʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití ʻi he uike kotoa peé ke tauhi ʻetau ngaahi fuakava ʻi he papitaisó?

Sakalaia 9:9–11; 11:12; 13:6–7

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Mīsaia kuo talaʻofa maí.

Ko e hā ʻe lava ke ako ʻe he fānaú mei he ngaahi kikite ʻa Sakalaia fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Vahevahe e fānaú ke nau tauhoa. ʻOange ki he hoa takitaha ha taha ʻo e ngaahi kikite ko ʻeni meia Sakalaiá, fakataha mo e ngaahi veesi folofola Fuakava Foʻou ʻoku nau fakamatalaʻi hono fakakakato ʻo e kikite ko iá: Sakalaia 9:9 mo e Mātiu 21:5–9; Sakalaia 9:11 mo e 1 Pita 3:18–19; Sakalaia 11:12 mo e Mātiu 26:14–16; Sakalaia 13:7 mo e Mātiu 26:31. Kole ki he hoa takitaha ke vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí mei heʻenau ngaahi vēsí mo e ʻuhinga ʻoku nau houngaʻia ai ʻiate Iá?

  • Fakaʻaliʻali e fakatātā 50, 60, mo e 64 mei he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí. Hiki e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e fānaú ke fakahoa e ngaahi potufolofolá ki he ngaahi fakatātaá: Sakalaia 9:9; 13:6; 13:7. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau hiki ha foʻi moʻoni ne nau ako ʻi he kalasí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau aleaʻi mo honau fāmilí e founga te nau lava ai ʻo maʻu ha fakamoʻoni mālohi ange ʻo e moʻoni ko iá.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi hoʻo mohu foungá. Tuku ke fakatupulaki ʻe he ngaahi fakakaukau ʻi he lēsoni ko ʻení hoʻo mohu foungá. Fakakaukau ki he meʻa ʻe fiefia ai e fānau ʻi hoʻo kalasí mo e meʻa ʻe tokoni ke nau kumi ai e ngaahi fehokotaki ʻi he ngaahi folofolá mo ʻenau moʻuí.

Paaki