Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
13–19 Sānuali. 1 Nīfai 8–10: “Haʻu … ʻo Kai ʻi he Fuá”


“13–19 Sānuali. 1 Nīfai 8–10: ‘Haʻu … ʻo Kai ʻi he Fuá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“13–19 Sānuali. 1 Nīfai 8–10,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2020

ʻĪmisi
Mata meʻa-hā-mai ʻa Līhai ki he ʻakau ʻo e moʻuí

Misi ʻa Līhaí, tā fakatātā ʻa Steven Lloyd Neal

13–19 Sānuali

1 Nīfai 8–10

“Haʻu ʻo Kai ʻi he Fuá”

Lau ʻa e 1 Nīfai 8–10 kimuʻa pea toki lau ʻa e ngaahi fakakaukau ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení pea fakakaukau ki he ngaahi palopalema mo e ngaahi faingamālie ʻoku fehangahangai mo e kakai ʻokú ke ʻakoʻí. Lekooti hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he ngaahi vahe ko ʻení ʻoku totonu ke ke tokanga taha ki ai ʻi he kalasí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga vahevahé

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

ʻOku lahi ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ai e mata meʻa-hā-mai ʻa Līhaí ʻi hotau kuongá. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he kamataʻanga pē ʻo e kalasí, ke nau vahevahe ʻenau ngaahi ʻiló ʻi heʻenau laukonga kau ki he mata meʻa-hā-mai ko ʻení. Poupouʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi veesi pau pea mo e ʻuhinga ki heʻenau moʻuí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

1 Nīfai 8:10–16

‘I he taimi ʻoku tau aʻusia ai e ʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau fakaʻamu ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau aʻusia ia.

  • ʻOku fakanatula pē ke tau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau saiʻia aí mo e kakai ʻoku tau ʻofa aí, ka ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku faingataʻa ke tau vahevahe ʻa e ongoongoleleí. ʻE ala tokoni hano aleaʻi e mata meʻa-hā-mai ʻa Līhaí ke maʻu ai ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi faingamālie ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí. Te ke ala ʻoange ki ha mēmipa ʻo e kalasí ha konga fuaʻi ʻakau mo kole ange ke ne fakalotoʻi ʻa e toenga ʻo e kalasí ke nau kai maʻu pē ʻa e fuaʻi ʻakau ko ʻení. ʻOku faitatau fēfē ʻa e kiʻi lēsoni fakataumuʻa ko ʻení mo e aʻusia ʻa Līhai ʻi he 1 Nīfai 8:10–16? Ko e hā ʻoku tau ako mei he aʻusia ʻa Līhaí ʻe tokoni kiate kitautolu ʻi heʻetau vahevahe ʻa e ongoongoleleí? Mahalo te ke fie maʻu ke vahevahe ʻa e vitiō “Good Things to Share,” ko e konga ia ʻo e fealēleaʻaki ko ʻení (ChurchofJesusChrist.org).

  • Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā, “Ko e fua ʻo e ʻakaú ko ha fakataipe ia ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí” (“Misi ʻa Līhaí: Piki Maʻu ki he Vaʻa Ukameá,” Ensign pe Liahona, ʻOka. 2011, 34). Fakakaukau ke ke tomuʻa fetuʻutaki ki ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ʻo kole ke nau fakakaukau ki he 1 Nīfai 8:11–16 mo fakakaukauʻi e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Te u fakamatalaʻi fēfē ʻa e fiefia ʻoku ʻomai ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ki heʻeku moʻuí? Kuo founga fēfē haʻaku taʻalo ki ha niʻihi kehe ke nau ʻahiʻahiʻi hono melié? (vakai, veesi 15). Kuo fēfē hano fakaafeʻi au ʻe ha niʻihi ke u kumia e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí? Ko e hā ʻoku ueʻi au ke u fai ʻi heʻeku lau e 1 Nīfai 8:11–16? Fakaafeʻi e kau mēmipa ko ʻení ke nau vahevahe ʻenau ngaahi talí he lolotonga ʻo e kalasí, pea fakaafeʻi kotoa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke fakahā ʻenau ngaahi fakakaukaú he lolotonga ʻo e fealēleaʻakí.

ʻĪmisi
mata meʻa-hā-mai ʻa Līhai ki he ʻakau ʻo e moʻuí

Minerva K. Teichert (1888–1976), Ko e Fale ʻo e Māmaní, 1954, tā ʻaki e lolo ‘i he papá, ʻinisi ʻe 36 x 48. Brigham Young University Museum of Art

1 Nīfai 8:19–38

ʻOku taki kitautolu ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí mo tokoni ke tau ongoʻi ʻEne ʻofá.

  • Ko ha founga ʻe taha ke kamata ʻaki ha fealēleaʻaki ki he mata meʻa-hā-mai ʻa Līhaí ko hano fakaafeʻi ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ke nau tā ha ʻīmisi ʻo e mata meʻa-hā-maí ʻi he palakipoé, ʻo fakaʻaongaʻi e 1 Nīfai 8:19–38 ko ha fakahinohino. Pe ko haʻo fakaʻaliʻali e fakatātā ʻo e mata meʻa-hā-mai ʻa Līhaí mei he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Te ke lava leva ke fakaafeʻi ʻa e mēmipa takitaha ʻo e kalasí ke nau kumi ʻa e ngaahi veesi ʻoku nau ʻomi ha fakaʻuhinga ki ha taha ʻo e ngaahi fakataipe ʻi he fakatātaá pe taá—ʻe lava ke maʻu ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení ʻi he 1 Nīfai 11:4–25, 35–36; 12:16–18; mo e 15:21–33, 36. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he lolotonga ʻo ʻenau vahevahe e meʻa naʻa nau maʻú, ke fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi fakataipe ko ʻení. Hangē ko ʻení, ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe ha fale lahi mo ʻataʻatā fekauʻaki mo e hīkisiá? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe ha vaʻa ukamea fekauʻaki mo e folofola ʻa e ʻOtuá? Te nau lava foki ʻo fakamatala fekauʻaki mo e tokoniʻi kinautolu ʻe he mata meʻa-hā-mai ʻa Līhaí ke nau omi kia Kalaisí. Kuo founga fēfē haʻatau fakatokangaʻi kitautolu ʻi he mata meʻa-hā-maí?

  • Ko e pōpoaki mahuʻinga ʻe taha ʻi he mata meʻa-hā-mai ʻa Līhaí ko hono mahuʻinga ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá, ʻoku fakataipe ʻaki e vaʻa ukameá. Te ke lava ʻo vahevahe ʻa e kalasí ki ha kulupu ʻe fā pea vahe ki he kulupu takitaha ke nau ako fekauʻaki mo e kulupu ʻe fā ʻo e kakai naʻe mamata ki ai ʻa Līhaí, hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange”, pea mo e 1 Nīfai 8:21–23, 24–28, 30, mo e 31–33. Hili ia pea tuku ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fevahevaheʻaki ʻa e meʻa naʻa nau akó. Te ke ala tuku ange foki ha ngaahi miniti siʻi ke fakalaulauloto ai ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ki he meʻa ʻoku nau ongoʻi ke fai ke fakapapauʻi ʻoku nau “piki maʻu ki he vaʻa ukameá” (1 Nīfai 8:30).

1 Nīfai 10:17–19

ʻE fakahā mai ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻoní kiate kitautolu kapau te tau fekumi faivelenga ki ai.

  • ʻE lava ʻe he ngaahi ʻao fakapoʻuli ʻoku nau fakapuliki hotau halá mo e ngaahi leʻo manuki mei he fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá ʻo ʻai ke faingataʻa ke tau ʻilo ʻa e moʻoní. ʻE lava ke tokoni hano lau fakataha e sīpinga ʻa Nīfaí ko ha taha fekumi ki he moʻoní. Te ke lava ʻo kamata ʻa e fealēleaʻakí ʻaki haʻo kole ange ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau talaatu ha niʻihi ʻo e ngaaahi pōpoaki fakapuputuʻu ʻoku ʻomi ʻe he māmani. Hangē ko ʻení, ko e hā ha ngaahi fakakaukau fakamāmani naʻe fakatokanga mai ki ai ʻa e kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló ʻi he konifelenisi lahi fakamuimuitahá? Fakakaukau ke ke fokotuʻu ha lisi ʻi he palakipoé ʻo e ngaahi meʻa naʻe fai ʻe Nīfai ke maʻu ai haʻane fakamoʻoni ki he moʻoni ʻo e mata meʻa-hā-mai ʻa ʻene tamaí (vakai, 1 Nīfai 10:17–19; 11:1). Te tau muimui fēfē ki heʻene sīpingá ʻi heʻetau fekumi ki he moʻoní?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Poupouʻi ʻa e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau kumi pe ko e hā ʻene fekauʻaki ʻa e ngaahi ʻīmisi ko ʻení mo e misi ʻa Līhaí, ke fakaʻaiʻai ai kinautolu ke nau lau ʻa e 1 Nīfai 11–15: ko e valevale ko Sīsuú, kolosí, faʻē ʻa e kau feʻauakí, fakatahataha mai ʻa ha kakai tokolahi ke taú, mo e ʻū tohí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange

Ngaahi Vitiō ʻo e Tohi ʻa Molomoná.

Fakakaukau hano fakaʻaliʻali ha vitiō ʻokú ne fakamatalaʻi e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he ngaahi vahe ko ʻení (vakai ki he Ngaahi Vitiō ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he ChurchofJesusChrist.org pe ko e Gospel Library app).

Ko ha kulupu ʻe fā ʻo e kakai ʻi he misi ʻa Līhaí.

Kulupu 1.“ʻOku tau ako ʻi he 1 Nīfai 8:21–23 kau ki he ʻuluaki falukunga kakai naʻe vilitaki pea kamata ke ʻalu he hala ʻoku fakatau ki he ʻakau ʻo e moʻuí. Neongo iá, ʻi he fepaki ʻa e kakaí mo e ʻao fakapoʻulí, ʻa ia ʻokú ne fakafofongaʻi e ngaahi ʻahiʻahi ʻa e tēvoló’ (1 Nīfai 12:17), naʻe puli e halá, pea nau hē, ʻo puli atu. Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻikai ʻasi ʻa e vaʻa ukameá he ngaahi veesi ko ʻení. ʻOku [ʻikai] maʻu ʻe kinautolu ʻoku taʻetokanga pe vaʻinga ʻaki e folofola ʻa e ʻOtuá ʻa e kāpasa fakalangi ko ia ʻokú ne fakahinohino mai e hala ʻo e Fakamoʻuí.”

Kulupu 2.“ʻOku tau lau ʻi he 1 Nīfai 8:24–28 kau ki he falukunga kakai hono ua naʻa nau ʻilo e hala hangatonu mo lausiʻi naʻe fakatau ki he ʻakau ʻo e moʻuí. Ko e kulupú ni naʻa nau ‘vivili mai ʻi he ʻao fakapoʻulí, mo pīkitai pē ki he vaʻa ukameá, kae ʻoua kuo nau ō mai ʻo kai ʻi he fua ʻo e fuʻu ʻakaú’ (veesi 24). Ka neongo iá, hili hono manukiʻi e kakai he kulupu fika uá ni ʻe kinautolu naʻe teunga lelei ʻi he fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá, ʻnaʻa nau mā’ pea ʻtō atu ki ha ngaahi hala tapu ʻo puli’ (veesi 28). … Neongo e tuí, mateakí, pea mo e folofola ʻa e ʻOtuá—mahalo koeʻuhí he naʻa nau lau pe ako pe fekumi fakataimi pē ki he folofolá.”

Kulupu 3.“ʻOku tau lau ʻi he veesi 30 kau ki he falukunga kakai hono tolú naʻa nau vivili atu ‘ʻo piki maʻu maʻu ai pē ki he vaʻa ukameá, kae ʻoua kuo nau ō mai ʻo tō ki lalo ʻo kai mei he fua ʻo e fuʻu ʻakaú.’ Ko e kupuʻi lea mahuʻinga he veesi ko ʻení ko e piki maʻu maʻu ai pē ki he vaʻa ukameá. Naʻe toe vilitaki atu foki e kulupu hono tolú ʻi he tui mo e loto fakapapau; neongo iá, naʻe ʻikai ha lau ia ki haʻanau hē, ʻo tō ki ha ngaahi hala ne tapui, pe pulia. Mahalo pē ko e falukunga kakai hono tolu ko ʻení naʻe toutou lau mo ako mo fekumi ki he folofolá. … Ko e kulupu ʻeni ʻoku totonu ke tau feinga ke kau ki aí.”

Kulupu 4.“Naʻe ʻikai fekumi e kulupu ia hono faá ki he ʻakaú, ka nau holi kinautolu ke aʻu ki he fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá ko honau ikuʻanga aofangatukú (vakai, 1 Nīfai 8:31–33).”

(Tēvita A. Petinā, “Misi ʻa Līhaí: Piki Maʻu ki he Vaʻa UkameáEnsign pe Liahona, ʻOka. 2011, 34–36).

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakahaaʻi ʻa e loto falalá ʻi he ngaahi ʻamanaki lalahí. ʻOku ʻi ai ha kau ako ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke nau falala te nau lava ʻo ako pē ongoongoleleí ʻiate kinautolu. Palōmesi ange ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻe akoʻi kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi heʻenau feinga ke ako ʻiate kinautolu peé. Te ke lava ʻo fokotuʻu ange ha ngaahi founga ke tokoniʻi kinautolu ke nau kamata. (Vakai, Faiako ʻi he Founga ‘a e Fakamo‘uí, 29–30.)

Paaki