Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
20–26 Sānuali. 1 Nīfai 11–15: “Fakamahafu ʻAki ʻa e Māʻoniʻoní pea mo e Mālohi ʻo e ʻOtuá”


“20–26 Sānuali. 1 Nīfai 11–15: ‘Fakamahafu ʻaki ʻa e Māʻoniʻoní pea mo e Mālohi ʻo e ʻOtuá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au— Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“20–26 Sānuali. 1 Nīfai 11–15,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2020

ʻĪmisi
ko hono kai ʻe he kakaí ʻa e fua ʻo e ʻakau ʻo e moʻuí

Melie Lahi ʻi he Meʻa Melie Kotoa Pē, tā fakatātā ʻa Miguel Ángel Gonzalez Romero

20–26 Sānuali

1 Nīfai 11–15

“Fakamahafu ʻaki ʻa e Māʻoniʻoní pea mo e Mālohi ʻo e ʻOtuá”

Kamata hoʻo teuteu ke faiakó ʻaki haʻo lau e 1 Nīfai 11–15. Lekooti hoʻo ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo fekauʻaki mo e ngaahi potufolofola mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa ia te ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau aleaʻí. ʻE ala tokoni ʻa e ngaahi fakakaukau ʻi laló.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga vahevahé

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

ʻOku ʻi he ngaahi vahe ko ʻení ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ala fie maʻu ke fakakaukauʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi heʻenau vahevahe mo ha niʻihi kehe ʻa e ongoongoleleí. Fakakaukau ke ke hiki ʻa e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau maʻu ʻi heʻenau laukonga ʻi he uike ní, ʻe lava ʻo tokoni hono tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻa e Hē mei he Moʻoní pea mo e Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí?

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ai e Tohi ʻa Molomoná?

  • ʻE lava fēfē ke u ʻiloʻi ʻiate au pē ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ʻOtuá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

1 Nīfai 11:1–5, 13–33

Naʻe fekauʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻa Sīsū Kalaisi ko e fakahaaʻi ia ʻo ʻEne ʻofá.

  • Naʻe fakahā ʻe ha ʻāngelo kia Nīfai e ngaahi fakataipe mo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ʻa ia naʻá ne fakafōtunga e ʻofa ʻa e ʻOtuá. Mahalo naʻa ʻaonga ke mou vakaiʻi fakakalasi ʻa e ngaahi fakataipe pea mo e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó pea mo aleaʻi ʻa e founga ʻo ʻenau fakafōtunga e ʻofa mai ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú. ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi fakatātā, vitiō, pe ngaahi naunau tokoni kehe te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻoku nau fakafōtunga ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? (hangē ko ʻení, vakai, biblevideos.ChurchofJesusChrist.org). ʻOku tokoni fēfē atu e moʻui mo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ke mahino kiate koe e ʻofa ʻa e ʻOtuá kiate koé?

1 Nīfai 12–15

ʻE tokoni mai ʻa e ʻOtuá ke tau tekeʻi e ivi tākiekina ʻo Sētané.

  • ʻE ongoʻi ʻe he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí he taimi ʻe niʻihi ʻo hangē ko e kakai ʻi he mata meʻa-hā-mai ʻa Nīfaí, ʻa ia naʻe hē-fano ʻi he ngaahi ʻao fakapoʻulí pe fehangahangai mo e manuki ʻa kinautolu ʻi he fale lahi mo ʻataʻataá. Te ke ala fehuʻi ki he kalasí pe ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e ngaahi ʻao fakapoʻulí ko ha fakataipe lelei ʻo e ʻahiʻahí (vakai, 1 Nīfai 12:17) pea ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e fale lahi mo ʻataʻataá ko ha fakataipe lelei ʻo e ngaahi mahalo laulaunoa mo e loto-hīkisia ʻa e māmaní (vakai, 1 Nīfai 12:18). Hili ia pea te ke lava ʻo vahevahe ʻa e vahe 12–15 ʻi he kau mēmipa ʻo e kalasí mo fakaafeʻi kinautolu ke nau kumi ʻa e ngaahi veesi ʻoku nau akoʻi ʻa e founga ʻe tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi ʻahiʻahí, mo e hīkisiá (hangē ko ʻení, vakai, 1 Nīfai 13:34–40; 14:14).

  • Te ke lava fēfē ke tokoniʻi e kau mēmipa hoʻo kalasí ke mahino lelei ange kiate kinautolu e mālohi ʻoku maʻu mei he folofola ʻa e ʻOtuá? (vakai, 1 Nīfai 15:24). Te ke ala fakaafeʻi kinautolu ke nau aleaʻi e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā naʻe ʻilo ʻe Nīfai fekauʻaki mo e mālohi ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá? ‘Oku feinga fēfē ’a Setane ke faka’auha ‘a e folofola ’a e ‘Otua? (vakai, 1 Nīfai 13:26–29). Ko e hā naʻe fai ʻe he ʻEikí mo ʻEne kau palōfitá ke maluʻi ʻa ʻEne folofolá? Te ke ala kole ki ha niʻihi tokosiʻi ʻo e kau mēmipa e kalasí ke nau vahevahe ʻa e founga ʻo ʻenau ako folofolá mo e meʻa ʻoku nau fai ke ʻai e folofola ʻa e ʻOtuá ko ha konga ʻo ʻenau moʻui fakaʻahó.

1 Nīfai 13

Naʻe teuteu ‘e he ʻEikí ʻa e hala ki hono Fakafoki mai ʻo Hono Siasí.

  • Mahalo naʻa tokoni ha fakahokohoko ʻo e taimi naʻe hoko ai e ngaahi meʻá ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasí e mata meʻa-hā-mai ʻa Nīfaí ki he ngaahi meʻa ne hoko he Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí. Te ke ala fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fokotuʻu ha fakahokohoko ʻo e taimí ʻi he palakipoé, mo e ngaahi meʻa naʻe hokó ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 1 Nīfai 13. Ko e fē ʻi he ngaahi meʻa ko ʻení kuo ʻosi hokó? Ko e fē ʻoku lolotonga hoko he taimi ní? Fakakaukau ke ke vahevahe e lea ʻa Siaosi Uāsingatoní, ko e ʻuluaki palesiteni ʻo e ʻIunaiteti Siteití, ʻoku ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange,” ʻa ia ʻoku hā ai naʻá ne fakatokangaʻi e ivi tākiekina ʻo e ʻOtuá ʻi he Tau Fakalotofonua ʻa ʻAmeliká, ko ha meʻa naʻe hoko naʻe teuteu ai ʻa e hala ki he fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí.

  • ‘E fēfē hano faka’aongaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e 1 Nīfai 13 ke fakamatalaʻi ki ha taha mei ha tui fakalotu kehe ‘a e ʻuhinga naʻe fie maʻu ai ‘a hono Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí? (hangē ko ʻení, vakai, 1 Nīfai 13:26–29, 35–42). Ko e hā ha ngaahi potufolofola kehe ʻe lava ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ‘o faka’aongaʻi ke tokoni ki he niʻihi kehé ke mahino ʻa e ʻuhinga naʻe fie maʻu ai ʻa hono Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí? (hangē ko ‘ení, vakai, Topical Guide, “Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí”). ʻE ala ʻaonga ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ka nau fakatulamaʻi e founga te nau lava ai ʻo fakamatalaʻi ki ha taha ʻa e fie maʻu ke Fakafoki mai ʻa e Ongoongoleleí pea mo e founga kuó ne tāpuekina ai kinautolú.

1 Nīfai 13:20–41

ʻOku akoʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻa e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga.

  • ʻE ala ʻaonga ke ngāue ʻaki e 1 Nīfai 13:20–41 ke kamata ʻaki ha fealēleaʻaki ki he ʻuhinga ʻoku tau fie maʻu ai e Tohi ʻa Molomoná. ʻE lava ke lisi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha niʻihi ʻo e ngaahi “meʻa mahinongofua mo mahuʻinga” naʻe mole mei he Tohi Tapú pea toki fakafoki mai ʻi he Tohi ʻa Molomoná (ki ha ngaahi sīpinga, vakai, veesi 26 mo e 39 pe ngaahi lisi ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange”). Mahalo naʻa toe fie maʻu ke ke fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e founga kuo faitokonia ai kinautolu ʻe he “ngaahi meʻa mahinongofua mo mahuʻinga” kuo fakafoki maí, ke nau ofi ange ki he ʻOtuá.

    ʻĪmisi
    fāmili ʻoku nau lau e folofolá

    ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Laumālié ke tau ʻilo e “ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻingá” ʻiate kitautolu pē.

  • Fakakaukau ke ke huluʻi e foʻi vitiō “Ko e Tohi ʻa Molomoná‘—ko ha Tohi mei he ʻOtuá” (ChurchofJesusChrist.org, pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he foʻi vitiō ko ʻení fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku tau fie maʻu ai e Tohi ʻa Molomoná. Pe ko haʻo fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kalasí ke ne tā ʻi he palakipoé ʻa e fakatātā naʻe fakamatalaʻi ʻi he lea ʻa ʻEletā Teti R. Kalisitā ‘i he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange.” Hili ia pea ʻe lava leva ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe ʻa e founga kuo faitokonia ai kinautolu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ke mahino lelei ange ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Poupouʻi ʻa e Ako ʻi ʻApí

Koeʻuhí ke fakaʻaiʻai e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau e 1 Nīfai 16–22 ʻi he lolotonga ʻo e uike hoko maí, te ke ala fakahā ange ʻoku kau ai ha fakamatala ʻe lava ke ongo fakalaumālie mo tokoni ange ʻi he taimi ʻe fie maʻu ai ke nau fai ha faʻahinga meʻa ʻoku ngali taʻemalavá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange

Ngaahi Vitiō ʻo e Tohi ʻa Molomoná.

Kumi ha ngaahi vitiō ʻoku nau fakafōtunga e ngaahi fakamatala mei he 1 Nīfai 11-15 ʻi he Ngaahi Vitiō ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he ChurchofJesusChrist.org pe ko e Gospel Library app.

Toʻukupu ʻo e ʻOtuá ʻi he Tau Fakalotofonua ʻa ʻAmeliká.

Naʻe pehē ʻe Siaosi Uāsingatoni: “Kuo pau ko ha tangata kovi moʻoni ʻe lava ke vakai ki he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he Tau Fakalotofonua ʻa ʻAmelliká ʻo ʻikai ke ne fakahoungaʻi ʻaupito e Tupuʻanga ʻo e ʻUnivēsí ʻa ia kuo toutou hāsino ʻEne tokoni fakalangi maʻatautolú” (Tohi kia Samuel Langdon, 28 Sepitema, 1789, founders.archives.gov/documents/Washington/05-04-02-0070).

Ngaahi lisi ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ki Tohi ‘a Molomoná.

Mei he “Ko e Tohi ʻa Molomoná: Naʻe Mei Fēfē Nai Hoʻo Moʻuí Ka Ne ʻIkai Ia?” (Ensign pe Liahona, Nōv. 2017, 60–63).

ʻOku fakafepakiʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻa e ngaahi fakaukau:

  • Ne ngata pē ʻa e fakahaá ʻi he Tohi Tapú.

  • ʻOku fie maʻu ke papitaiso e fānau valevalé.

  • ʻE lava ke maʻu e fiefiá he faiangahalá.

  • ʻOku feʻunga pē ʻa e lelei fakafoʻituituí ki he hākeakiʻí (ʻoku fie maʻu ʻa e ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá).

  • Ne hanga ʻe he Hinga ʻa ʻĀtamá ʻo fakameleʻi e faʻahinga ʻo e tangatá ʻaki e “ʻuluaki angahalá.”

ʻOku fakamaʻalaʻala ʻe he Tohi ʻa Molomoná e mahino fekauʻaki mo e:

  • Moʻui he maama fakalaumālié.

  • Maté. Ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani lahi ʻa e ʻOtuá ki he fiefiá.

  • Moʻui ʻi he hili ʻo e moʻui ko ʻení, ʻa ia ʻoku kamata ʻi palataisi.

  • Founga ʻoku hoko ai ʻa e toetuʻu ʻo e sinó, ʻo fakataha mo e laumālié, ko ha laumālie taʻe-faʻamaté.

  • Founga ʻe fakahoko ai hotau fakamāuʻi ʻe he ʻEikí ʻo fakatatau mo ʻetau ngaahi ngāué pea mo e ngaahi holi ʻa hotau lotó.

  • Founga ʻoku fakahoko totonu ai e ngaahi ouaú: hangē ko ʻení, papitaisó, sākalamēnití, foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

  • Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

  • Ko e Toe Tuʻú.

  • Ko e fatongia mahuʻinga ʻo e kau ʻāngeló.

  • Ko e natula taʻengata ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Founga ʻoku tākiekina lahi ange ai ʻa e ʻulungāanga ʻo e tangatá ʻe he mālohi ʻo e folofolá kae ʻikai ko e mālohi ʻo e heletaá.

ʻOku tau fie maʻu e Tohi ʻa Molomoná.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Teti R. Kalisitā:

“Ko e Tohi Tapú ko e taha ia e fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí; pea ko e Tohi ʻa Molomoná e fakamoʻoni ʻe tahá. Ko e hā ʻoku fuʻu mahuʻinga ai e fakamoʻoni hono uá? ʻE lava ke tokoni atu ʻa e fakatātā ko ʻení: ko e laine hangatonu ʻe fiha te ke lava ʻo tā ke fou ʻi ha foʻi poini pē ʻe taha ʻi ha lauʻi pepá? Ko e talí, ʻoku taʻe fakangatangata. Fakakaukau angé ʻoku fakafofongaʻi ʻe he poini ʻe taha ko iá ʻa e Tohi Tapú pea fakafofongaʻi ʻe he ngaahi foʻi laine hangatonu ʻe lau teau ki he foʻi poiní ʻa e fakaʻuhinga kehekehe ʻo e Tohi Tapú pea ko e ngaahi fakaʻuhinga kehekehe ko iá ʻokú ne fakafofongaʻi ha siasi kehekehe.

“Ko e hā leva e meʻa ʻe hoko ʻi he laʻipepa ko iá kapau ʻoku ʻi ai ha foʻi poini fika ua ke ne fakafofongaʻi e Tohi ʻa Molomoná? Ko e hā e lahi ʻo e ngaahi laine hangatonu te ke lava ʻo tā ʻi he vahaʻa ʻo e ongo foʻi poini ko iá: ʻa e Tohi Tapú pea mo e Tohi ʻa Molomoná? Taha pē. Ko e foʻi fakaʻuhinga pē ʻe taha ʻo e tokāteline ʻa Kalaisí ʻokú ne fakamoʻui e fakamoʻoni ʻa e ongo fakamoʻoni ko ʻení”(“Ko e Tohi ʻa Molomoná—ko ha Tohi mei he ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2011, 75).

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Tataki ha ngaahi fealēleaʻaki fakalaumālie. ʻOku ʻi ai ha meʻa ʻa e taha kotoa ke tokoni ki he ngaahi fealēleaʻaki fakakalasí, ka ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai maʻu ʻe he taha kotoa ha faingamālie. Kumi ha ngaahi founga ke fakalahi ai e ngaahi faingamālie ʻo e kau mēmipa e kalasí ke vahevahe ʻenau fakamoʻoní. (Vakai, Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 33.)

Paaki