Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
8–14 Nōvema. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 129–132: “ʻO Ka Tau Ka Maʻu ha Tāpuaki mei he ʻOtuá, ʻOku Tupunga Ia ʻi he Talangofua”


“8–14 Nōvema. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 129–132: ‘ʻO Ka Tau Ka Maʻu ha Tāpuaki mei he ʻOtuá, ʻOku Tupunga Ia ʻi he Talangofua,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“8–14 Nōvema. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 129–132,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2021

ʻĪmisi
Faiako ʻa Siosefa Sāmita ʻi Nāvū

Siosefa Sāmita ʻi Nāvū, 1840, tā fakatātaaʻi ʻe Theodore Gorka

8–14 Nōvema

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 129-132

“ʻO Ka Tau Ka Maʻu ha Tāpuaki mei he ʻOtuá, ʻOku Tupunga Ia ʻi he Talangofua”

Neongo ʻoku mahuʻinga ke ʻi ai ha palani akoʻi, ka ʻoku toe mahuʻinga foki ke taliangi ki he Laumālié mo e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí. Fekumi ke ʻiloʻi mei he kau mēmipa ʻo e kalasí pe ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he vahe 129–32 ne ʻuhingamālie kiate kinautolú.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Mahalo naʻa kuo ako ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi meʻa mei heʻenau ako ʻa e vahe 129–32 ʻoku felāveʻi ia mo ha ngaahi tefito kehekehe ʻo e ongoongoleleí. Ke ʻoange hanau faingamālie ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó, te ke lava ʻo hiki ha niʻihi ʻo e ngaahi tefito ko iá ʻi he palakipoé, hangē ko e kau ʻāngelo, hakeakiʻi, talangofua, ko e natula ʻo e ʻOtuá, mo e mali taʻengatá (te ke lava foki ʻo tohiʻi ʻa e meʻa makehe ʻi he palakipoé ke fakakau ai ʻa e ngaahi tefito tānaki mai). ʻE lava ke tuku ha kiʻi taimi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fekumi ai ki ha foʻi veesi ʻi he ngaahi vahe ko ʻení ʻoku felāveʻi mo ha taha ʻo e ngaahi tefitó pea hiki ʻa e potufolofolá ʻi he palakipoé. Te ke lava leva ʻo lau ʻa e ngaahi vēsí mo e kalasí pea talanoa ki he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he veesi takitaha fekauʻaki mo e tefito ko iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:2, 18–23; 131:1–4; 132:20–25

ʻOku fakataumuʻa ʻa e moʻuí ni ke teuteuʻi kitautolu ki he hakeakiʻí.

  • ʻOku lahi fau ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau ʻilo fekauʻaki mo e hakeakiʻí pe moʻui ʻi he puleʻanga fakasilesitialé—mahalo ko ha konga lahi ai ʻoku ope atu ia ʻi he meʻa te tau lava ke makupusí. Ka kuo fakahā ʻe he ʻOtuá ha ngaahi tokoni mahuʻinga ʻe niʻihi, pea ko hanau konga lahi ʻoku maʻu ia ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130–32. ʻE lava ke ako ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha potufolofola ʻe taha pe lahi ange ʻi he ngaahi potufolofola ʻoku lisi atu ʻi ʻolungá pea vahevahe ha faʻahinga fakakaukau ne nau maʻu fekauʻaki mo e hakeakiʻí pe ko e puleʻanga fakasilesitialé. ʻOku hoko fēfē ʻa hono ʻiloʻi ʻo e fakamatala ko ʻeni ki he moʻui taʻengatá ke tāpuekina ai ʻetau moʻuí he taimí ni?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20–21; 132:5

ʻOku maʻu ʻa e ngaahi tāpuakí mei he talangofua ki he ʻOtuá.

  • ʻOku akoʻi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20–21 mo e 132:5 ʻa e tefitoʻi moʻoni tatau. Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e ongo potufolofolá pea fakamatalaʻi, ʻi heʻenau lea pē ʻanautolu, pe ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni ko iá. Kuo fakahaaʻi fēfē ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí? Te tau maʻu fēfē ʻa e ʻamanaki leleí mo e fakapapaú ʻia Kalaisi ʻi he taimi ʻoku tau talangofua aí ka ko e ngaahi tāpuaki ʻoku tau fakatuʻamelie ki aí ʻoku ʻikai hoko mai ia he taimi pē ko iá? Ki ha fakamatala lahi ange ki he kaveinga ko ʻení, te mou lava ʻo toe vakaiʻi fakataha ʻa e ngaahi ʻilo mei he lea ʻa ʻEletā Teili G. Lenilani ko e “Mohu Tāpuekina” (Ensign pe Liahona, Mē 2019, 70–73).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4; 132:3–25

Naʻe fakafaingofuaʻi ʻe he Tamai Hēvaní ke malava ʻa e ngaahi fāmilí ʻo taʻengata.

  • Ko e hā nai ha meʻa te tau lea ʻaki ki ha kaungāmeʻa ʻokú ne fehuʻi, “Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ʻa e nofo-malí mo e fāmilí ʻi hoʻomou siasí?” ʻE lava ke fakakaukau ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ki he founga te nau tali ʻaki iá ʻi heʻenau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4; 132:3–25; pe ko e lea ʻa ʻEletā Tieta F. ʻUkitofa ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.” ʻOku liliu fēfē nai ʻe he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻa e anga ʻo ʻetau moʻuí?

    ʻĪmisi
    ko ha tangata mo ha fefine ʻi tuʻa ʻi he Temipale Accra Ghana

    ʻE lava ke fakataʻengataʻi ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:1–2, 29–40

ʻOku tali ʻe he ʻOtuá ʻa e mali tokolahí ʻi he taimi pē ʻokú Ne fekauʻi ai iá.

  • Kapau ʻoku fehuʻia ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e mali tokolahí, tokoni ke mahino kiate kinautolu ne ʻi ai pē mo e ngaahi fehuʻi ʻa Siosefa Sāmita mo e fuofua Kāingalotú. Poupouʻi ke nau kumi ʻa e fehuʻi naʻe ʻeke ʻe Siosefa ki he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:1 mo e tali naʻá ne maʻu ʻi he veesi 29–40 (vakai foki, Sēkope 2:27, 30). Mahalo naʻa lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e founga kuo nau fekumi ai ki he tali ki he ngaahi fehuʻi kau ki he ongoongoleleí pea mo e founga kuo nau kei tui faivelenga ai neongo ʻoku teʻeki pē ke tali ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi fehuʻí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ko e fāmilí ko e “founga ia ʻo e langí.”

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo pehē:

“ʻOku ou fakamālō ʻi heʻeku kau ki ha siasi ʻokú ne fakamahuʻingaʻi ʻa e nofomalí mo e fāmilí. ʻOku ʻiloa e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi māmani kotoa ko e lava ke maʻu ai ha niʻihi ʻo e ngaahi nofomali mo e fāmili lelei tahá. ʻOku ou tui, ʻoku tupu pea kaunga ia ki he foʻi moʻoni mahuʻinga ne fakafoki mai ʻe Siosefa Sāmitá, ko e nofomalí mo e fāmilí naʻe fakataumuʻa ia ke taʻengata. ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fāmilí ia ke ʻai pē ke tokamālie e ngaahi meʻá ʻi māmani pea liʻaki ʻi haʻatau aʻu ki hēvani. Ka, ko e founga ia ʻo e langí. Ko ha ʻata ia ʻo ha sīpinga fakasilesitiale mo ha fakataipe ʻo e fāmili taʻengata ʻo e ʻOtuá.

“Ka ʻoku ʻikai mālohi e nofomalí mo e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí koeʻuhí pē ko ʻetau kau ki he Siasí. ʻOku fie maʻu ki ai ʻa e ngāue taʻetuku, mo lotoʻaki. Kuo pau ke ueʻi kitautolu ʻe he tokāteline ʻo e fāmili taʻengatá ke tau līʻoa hotau lelei tahá ke fakahaofi mo fakaleleiʻi ʻetau nofomalí mo e fāmilí” (“Ko e Fakahīkihikiʻi ʻo Kinautolu ʻOku Fakahaofí,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 77).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fokotuʻu ha ʻātakai ʻoku malu. “Poupouʻi [e kau mēmipa ʻo e kalasí] ke nau tokoni ke fokotuʻu ha ʻātakai ʻoku tauʻatāina, ʻofa, mo fakaʻapaʻapa ke ongoʻi ʻe he tokotaha kotoa pē ʻokú ne tauʻatāina ke vahevahe ʻene ngaahi aʻusiá, fehuʻí, mo e fakamoʻoní” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 15).

Paaki