Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
15–21 Nōvema. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–134: “Mou Teuteu ki he Hāʻele Mai ʻa e Tangata Taʻané”


“15–21 Nōvema. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–134: ‘Mou Teuteu ki he Hāʻele Mai ʻa e Tangata Taʻané,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“15–21 Nōvema. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–134,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2021

ʻĪmisi
kau tāupoʻou poto ʻe toko nimá

ʻOku Haʻu ʻa e Tangata Taʻané, tā fakatātaaʻi ʻe Elizabeth Gibbons

15–21 Nōvema

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–134

“Mou Teuteu ki he Hāʻele Mai ʻa e Tangata Taʻané”

Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–34 ʻokú ke ongoʻi ʻe tokoni lahi taha ki hoʻo kalasí? Fakakaukau ʻi he faʻa lotu ki heʻenau ngaahi fiemaʻú ʻi hoʻo ako he uike ní.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Te ke lava ʻo tohiʻi ʻa e foʻi lea fanongo ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau hiki ʻi he tafaʻakí ʻa e ngaahi veesi mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–34 ʻa ia ʻoku nau tui ʻoku fie maʻu ke tau fanongo ki ai ʻi hotau kuongá. Kole ange ke nau vahevahe ʻenau fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi veesi ko iá. (Tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tokanga taha ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni fakatokāteliné kae ʻikai ko e ngaahi fakakaukau fakapolitikalé.)

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–19; 37–39

ʻOku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau teuteu ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

  • Te ke tokoni fēfē ke mahino ki hoʻo kalasí ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke fakamāʻoniʻoniʻi kitautolu kae lava ke tau tokoni ki he niʻihi kehé ke nau mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí? Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau toe vakaiʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–19, 37–39 pea ʻai ha lisi ʻe ua: ko e lisi ʻe taha ko e akonaki ʻa e ʻEikí ki he founga ke tau fakamāʻoniʻoniʻi ai kitautolú pea ko e tahá ko e faleʻi ki he founga ke teuteuʻi ai ʻa e māmaní ki he liuaki mai ʻa e Fakamoʻuí. ʻI he tafaʻaki fakalaumālié, ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “ʻalu … mei Pāpilone” (veesi 5) mo e “hola ki Saioné”? (veesi 12). Ki ha fakamatala lahi ange kau ki he ʻuhinga ʻo e fakamāʻoniʻoní, vakai, “Fakamāʻoniʻoniʻí” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá (scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:19–53

ʻE fakafiefia ʻa e Hāʻele ʻAnga Ua Maí ki he kau māʻoniʻoní.

  • ʻI he ako folofola ʻa e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí ʻi ʻapí, mahalo ne nau maʻu ai ha ngaahi potufolofola ʻi he vahe ko ʻení ʻoku ʻuhingamālie ne fakatupunga ai haʻanau vēkeveke ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí. Fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení. Te ke lava foki ke fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau tauhoa ʻo fekumi ʻi he veesi 19–53, ʻo fekumi ki he ngaahi ʻuhinga ke vēkeveke ai ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. ʻI hono vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e meʻa ne nau maʻú, poupouʻi ke nau talanoa ki he founga kuo hanga ai ʻe he Fakamoʻuí ʻo “huhuʻi ʻa kinautolú, mo poupouʻi hake ʻa kinautolu, mo fua ʻa kinautolú” (veesi 53). ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha faingamālie lelei ke hivaʻi fakataha ai ha foʻi himi fekauʻaki mo e mālohi huhuʻi ʻa e Fakamoʻuí, hangē ko e “ ʻOku Moʻui Hoku Huhuʻí” (Ngaahi Himí, fika 68). Ko e hā ha toe “ngaahi hiva ʻo e fiefia taʻengatá” (veesi 33) ʻe tokoni ke tau ongoʻi ʻa e “loto-manavaʻofa ʻa [hotau] ʻEikí”? (veesi 52).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 134

“Naʻe fokotuʻu ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi puleʻangá koeʻuhí ke ʻaonga ki he tangatá.”

  • Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 134, te ke lava ʻo faʻo e ngaahi fehuʻi pehení ʻi ha foʻi hina pe hiki ia ʻi he palakipoé: Ko e hā ʻa e founga ʻoku finangalo ai ʻa e ʻOtuá ke ʻaonga ʻa e ngaahi puleʻangá ki Heʻene fānaú? Ko e hā e meʻa ʻoku totonu ke tau fai kapau ʻe fepaki ʻa e ngaahi lao fakamāmaní mo e ngaahi fono fakalangí? Ko e hā hotau ngaahi ngafa mo e fatongia ʻi heʻetau hoko ko e kau tangataʻi fonuá? Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fili ha foʻi fehuʻi pea fakaʻaongaʻi ʻa e vahe 134 ke tali ʻaki. Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke fakaʻehiʻehi mei he talanoa kau ki ha ngaahi palopalema pe fakakaukau fakapolitikale.

  • Ko e tauʻatāina ke “lotu pe ʻe founga fēfē, pē ʻe fai ʻi fē, pe ko e hā te [tau] lotu ki aí” (Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:11) ko ha faingamālie ia ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē. Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻe ʻaonga ki hoʻo kalasí ke talanoa kau ki he tefitoʻi moʻoni ʻo e tauʻatāina fakalotú, fakakaukau ke mou lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 134:4, 7, 9. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e fatongia ʻa ha puleʻanga ki hono maluʻi ʻo e tauʻatāina fakalotú? Te tau poupouʻi fēfē nai ʻa e tauʻatāina fakalotú maʻá e niʻihi kehé mo kitautolu? ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi ʻilo ke tokoni ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.”

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ngaahi makatuliki ʻo e tauʻatāina fakalotú.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo pehē:

“ʻOku ʻi ai ha makatuliki ʻe fā ʻo e tauʻatāina fakalotú kuo pau ke tau fakafalala ki ai mo maluʻi ʻe kitautolu ko e Kāingalotú.

“Ko e ʻuluakí ko e tauʻatāina ke tuí. ʻOku ʻikai totonu ke fakaangaʻi, fakatangaʻi, pe ʻohofi ʻe [he kakaí] fakafoʻituitui pe puleʻangá [ha taha] koeʻuhí ko e meʻa ʻokú [ne] tui ki aí fekauʻaki mo e ʻOtuá. …

“Ko e makatuliki hono ua ʻo e tauʻatāina fakalotú ko e tauʻatāina ke vahevahe ki he niʻihi kehé ʻetau tui fakalotú mo e ngaahi meʻa ʻoku tau tui ki aí. … ʻI heʻetau hoko ko e mātuʻa, kau faifekau taimi kakato, mo e kau mēmipa faifekaú, ʻoku tau fakafalala ki he tauʻatāina fakalotú kae lava ke tau akoʻi e tokāteline ʻa e ʻEikí ʻi hotau fāmilí, pea ʻi he funga māmaní.

“Ko e makatuliki hono tolu ʻo e tauʻatāina fakalotú ko e tauʻatāina ke fokotuʻu ha kautaha fakalotu, ha siasi pea lotu vālelei mo e niʻihi kehé. ʻOku pehē ʻe he tefito ʻo e tui hono hongofulu mā tahá, ‘ʻOku mau ʻekea ʻa e faingamālie ke hū ki he ʻOtua Māfimafí ʻo fakatatau ki he ngaahi tuʻutuʻuni ʻa homau konisēnisi ʻomautolú pē, pea tuku ki he kakai kotoa pē ʻa e faingamālie tatau, ʻo tukuange ke nau lotu, pe ʻe founga fēfē, pe ʻe fai ʻi fē, pe ko e hā te nau lotu ki aí.’ …

“Ko e makatuliki hono fā ʻo e tauʻatāina fakalotú ko e tauʻatāina ke moʻui ʻaki ʻetau tuí—ʻo ʻikai ʻi he ʻapí pē mo e falelotú ka ʻi he ngaahi feituʻu fakapuleʻangá foki” (“Paotoloaki ʻo e Tauʻatāina ke Filí, Maluʻi ʻo e Tauʻatāina Fakalotú,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 112).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Akoʻi ʻa e “ʻuhingá.” “Kapau ʻoku mahino [ki he kau mēmipa ʻo e kalasí] e palani taʻengata ʻa e Tamai Hēvaní ki he fiefia ʻEne fānaú, ʻoku toe mahino lelei ange ai e ngaahi ʻuhinga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo e ngaahi fekaú pea tupulaki ange ai e holi ke talangofuá” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 20).

Paaki