Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
13–19 Tīsema. Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani: “Ko e Fāmilí ko e Uho Ia ʻo e Palani ʻa e Fakamoʻuí”


“13–19 Tīsema. Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani: ‘Ko e Fāmilí ko e Uho Ia ʻo e Palani ʻa e Fakamoʻuí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“13–19 Tīsema. Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2021

ʻĪmisi
ko ha fāmili

13–19 Tīsema

Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani

“Ko e Fāmilí ko e Uho Ia ʻo e Palani ʻa e Fakamoʻuí”

ʻI hoʻo ako ʻa e “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani” he uike ní, fakakaukau ki he ngaahi moʻoni ʻe tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi heʻenau feinga ke fakamālohia honau ʻapí mo e ngaahi fāmilí.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako he uiké ni mei heʻenau ako ʻa e fanongonongo ki he fāmilí, te ke lava ʻo kole ange ke nau fili ha faʻahinga palakalafi pē pea fakamatalaʻi fakanounou ʻi ha foʻi sētesi pē ʻe taha ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he palakalafi ko iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

“Ko e fāmilí ko e uho ia ʻo e palani ʻa e Fakamoʻuí.”

  • ʻOku ʻiloa ʻa e Siasí koeʻuhí ko ʻene fakamamafaʻi ʻa e fāmilí, pea ʻoku fakahaaʻi ʻe he fanongonongo ki he fāmilí ʻa e ngaahi ʻuhinga fakatokāteline ki he fakamamafa ko iá. Ke poupouʻi ha fealeaʻaki fekauʻaki mo ʻeni, te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukauloto ne fehuʻi ange ʻe ha taha pe ko e hā ʻoku fakamamafaʻi ai ʻe he Siasí ʻa e ngaahi fāmilí. Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he fanongonongó ʻe lava ke tau vahevahe ke tali ʻa e fehuʻi ʻa e tokotaha ko iá?

  • Ko ha ʻuhinga ʻe taha ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ʻa e fanongonongo ki he fāmilí he ʻokú ne fakapapauʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku ʻohofi ʻi hotau kuongá. Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻi he fanongonongó ʻoku tokoni ke ʻoua naʻa takihalaʻi kitautolu ʻe he ngaahi fakakaukau hala fekauʻaki mo e fāmilí ʻi he kuonga ko ʻeni ʻo e māmaní? ʻOku liliu fēfē ʻe he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻa e ngaahi fili ʻoku tau faí? ʻE ala tokoni ʻa e fakamatala ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ki hono tali ʻo e fehuʻi ko ʻení.

    ʻĪmisi
    fāmili ʻoku feimeʻatokoni

    ʻOku totonu ke ohi hake ʻe he ngaahi mātuʻá ʻa ʻenau fānaú ʻi he ʻofa mo e angatonu.

“Ko e fiefia ko ia ʻi he moʻui fakafāmilí ʻoku meimei ke toki aʻusia pē ia ʻi he taimi kuo langa ai ʻa e fāmilí ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.”

  • ʻE ala tokoni ʻa hono aleaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he palakalafi ono mo e fitu ʻo e fanongonongo ki he fāmilí ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau maʻu ha fiefia lahi ange ʻi honau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí. Fakakaukau ke hiki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fili ha tefitoʻi moʻoni ke nau aleaʻi tauhoa. ʻE lava ke nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ke tataki ʻenau fealeaʻakí: Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení kuo tau siotonu ai ʻi he moʻui fakafāmilí? ʻOku hoko fēfē ʻa hono moʻui ʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke maʻu ai ʻa e fiefia ʻi hotau ngaahi fāmilí? ʻOku tokoni fēfē ʻa hono moʻui ʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke fokotuʻu ʻa e Fakamoʻuí ke hoko ko e fakavaʻe ia ʻo ʻetau moʻui fakafāmilí? Ko e hā ha ngaahi potufolofola ʻe ala tokoni ke mahino lelei ange ki hotau ngaahi fāmilí ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení? (ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi potufolofolá ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻa e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá [scriptures.ChurchofJesusChrist.org].) Hili iá, ʻe lava ke vahevahe ʻe he hoa takitaha ʻa e meʻa ne nau akó ki he kalasí.

    Fakamamafaʻi ange ʻoku tatau ai pē pe ko e hā e tūkunga ʻoku ʻi ai hotau fāmilí, te tau lava ʻo feinga ke langa ha fāmili taʻengata ʻo fakavaʻe ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí.

“ʻOku mau kole ai ki he tangataʻi fonua falalaʻangá … ke mou poupouʻi ʻa e ngaahi lao kuo fokotuʻu ke ne pukepuke mo fakamālohia ʻa e fāmilí.”

  • Te ke tokoni fēfē ke mahino ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí ʻa honau fatongia ke pukepuke ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he fanongonongo ki he fāmilí? Ke kamata ʻa e fealeaʻakí, te mou lava ʻo aleaʻi ʻa e meʻa ʻoku ako ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí mei he kaveinga ʻo e fanongonongó. Ko e hā ʻa e fanongonongo? Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ne fakafeʻungaʻi ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Fakataha Alēlea ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ke nau tukuange ha fanongonongo ki māmani fekauʻaki mo e ngaahi fāmilí? ʻE lava ke hiki ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e meʻa ʻoku nau fakakaukau ko e ngaahi pōpoaki tefito ʻo e fanongonongó (poupouʻi ke nau lea ʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea pau). Hili iá, ʻe lava leva ke nau aleaʻi ha ngaahi founga ke poupouʻi ai ʻa e ngaahi pōpoaki ko ʻení ʻi honau tukui koló pe fonuá. ʻOku hā ʻi he lea ʻa Sisitā Poni L. ʻOsikasoni ko e “Kau Taukapo ʻo e Fanongonongo ki he Fāmilí” ha ngaahi sīpinga ʻe lava ke mou vakaiʻi fakataha mo e kalasí (Ensign pe Liahona, Mē 2015, 14–17).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ngaahi fāmili ʻi he palani ʻa e ʻOtuá.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo pehē:

“Ko e Kāingalotu ko ia ʻo e Siasí ʻoku mahino kiate kinautolu e palani ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻuí, ʻoku nau maʻu ha vakai fakaemāmani lahi makehe ʻa ia ʻoku tokoni kiate kinautolu ke nau lava ʻo sio ki he ʻuhinga ʻoku ʻomi ai e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, natula taʻefeliliuaki ʻo ʻEne ngaahi ouau ʻoku fie maʻú, pea mo e fatongia mahuʻinga ʻo hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. ʻOku hanga ʻe he Fakalelei hotau Fakamoʻuí, ʻo toe ʻomi kitautolu mei he maté, ʻo kapau te tau fakatomala, mo ne fakahaofi kitautolu mei he angahalá. ʻI he vakai fakaemāmani ko iá, ʻoku makehe ki he Kāingalotu ʻo e Siasí e ngaahi meʻa ʻoku nau fakamuʻomuʻa mo fakahokó, pea ʻoku tāpuekina kinautolu ʻaki e ivi ke kātekina e ngaahi puputuʻu mo e fakamamahi ʻo e moʻui fakamatelié. …

“Ko e palani ko ia ʻo e ongoongoleleí ʻoku totonu ke muimui ki ai e fāmili takitaha heʻenau teuteu ki he moʻui taʻengatá mo e hakeakiʻí, ʻoku ʻomi ia ʻi he fanongonongo ki māmani ʻa e Siasí ʻi he 1995, ‘Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani.’ Ko e moʻoni ʻoku kehe hono ngaahi fakamatalá mei he ngaahi lao, founga mo e taukapo hotau māmaní he taimi ní. ʻI hotau kuongá ni, ko e faikehekehe ʻoku hā mataʻāʻā tahá ko e nonofo fakamali teʻeki malí, mali pē ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, pea mo hono ʻohake ha fānau he faʻahinga feohi ko iá. ʻOku lau ʻe kinautolu ʻoku ʻikai tui pe faifeinga ki he hakeakiʻí pea fakalotoa taha kinautolu ʻe he ngaahi founga ʻa e māmaní, ko e fanongonongo ko ʻeni ʻo e fāmilí, ko ha fakamatalaʻi pē ia ʻo ha tuʻutuʻuni ʻoku totonu ke liliu. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá ʻoku fakapapauʻi ʻe he Kāingalotu ʻo e Siasí hono fakaʻuhingaʻi mai ʻe he fanongonongo ʻo e fāmilí, e faʻahinga vā fetuʻutaki fakafāmili ʻoku lava ke hoko ai e konga mahuʻinga taha ʻo ʻetau fakalakalaka taʻengatá” (“Ko e Palaní mo e Fanongonongó,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 29).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻaki ho lotó kotoa. “ʻOku hoko mai e mālohí he taimi kuo fai ai ʻe ha faiako e meʻa kotoa pē te ne lava ʻo fai ke teuteu aí, ʻo ʻikai ngata pē he lēsoni fakatāutahá, ka ʻi hono fakafenāpasi foki ʻene moʻuí ki he Laumālié” (Boyd K. Packer, Teach Ye Diligently [1975], 306).

Paaki