Fuakava Motuʻá 2022
14–20 Fēpueli. Sēnesi 18–23: “He ʻOku Ai Ha Meʻa ʻe Taha ʻOku Faingataʻa ki [he ʻEikí]?”


“14–20 Fēpueli. Sēnesi 18–23: ‘He ʻOku Ai Ha Meʻa ʻe Taha ʻOku Faingataʻa ki [he ʻEikí]?’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“14–20 Fēpueli. Sēnesi 18–23,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
ʻOku fuofua ʻe Sela ʻa e pēpē ko ʻAisaké

Sela mo ʻAisake, tā ʻe Scott Snow

14–20 Fēpueli

Sēnesi 18–23

“He ʻOku Ai Ha Meʻa ʻe Taha ʻOku Faingataʻa ki [he ʻEikí]?”

ʻI hoʻo teuteu ke faiakó, manatuʻi ʻe lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻenau ngaahi aʻusia mahuʻingamālie pē ʻanautolu ʻi heʻenau lau ʻa e Sēnesi 18–23. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke poupouʻi kinautolu ke vahevahe e ngaahi aʻusia mo e fakakaukau ko ʻení? Tuku ke hanga ʻe he ngaahi fakakaukau ko iá ʻo takiekina e fealeaʻaki ʻa e kalasí.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻOku faʻa hoko hotau siviʻí mo e ngaahi faingataʻá ko e ngaahi momeniti ʻokú ne ʻomi e ola mahuʻinga taha ki heʻetau moʻuí. ʻOku fakamatalaʻi ʻi he Sēnesi 18–23 ʻa e ngaahi momeniti pehē ʻi he moʻui ʻa ʻĒpalahame mo Loté. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha veesi naʻa nau maʻu lolotonga ʻenau ako fakataautaha ʻi he uike ní ʻa ia ʻokú ne fakamatalaʻi ha momeniti ne lava ke mahuʻinga fau kia ʻĒpalahame. Hili iá, te nau lava ʻo vahevahe e meʻa naʻa nau ako mei aí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

Sēnesi 18:9–14; 21:1–7

‘Oku fakahoko ʻe he ʻEikí ʻEne ngaahi talaʻofá ʻi Heʻene taimi pē ʻAʻana.

  • ʻE lava ke ongo fakalaumālie ʻa e talanoa ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku nau fifili pe ʻe fakahoko nai e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kinautolú. Ke kamata he fealeaʻaki, ʻe ala tokoni hano fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke toe vakaiʻi mo ha taha kehe ʻi he kalasí ʻa e talanoa ʻo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá kia ʻĒpalahame mo Sela ʻi he Sēnesi 17:4, 15–22; 18:9–14 mo hono fakahoko ʻo e ngaahi talaʻofa ko iá ʻi he Sēnesi 21:1–7. Ko e hā ʻoku hā ngali mahuʻinga taha ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ki he kau mēmipa ʻo e kalasí? Ko e hā ha ngaahi moʻoni te tau lava ʻo maʻu mei he aʻusia ʻa ʻĒpalahame mo Selá ke vahevahe mo ha kaungāmeʻa ʻoku siva ʻene ʻamanaki ʻe fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻEne ngaahi talaʻofá? Ko e hā ha ngaahi folofola pe aʻusia fakataautaha te tau ala vahevahe? (hangē ko ʻení, vakai ki he, Loma 8:28; Hepelū 11; Molomona 9:19–21; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:64). Ko e hā ha ngaahi aʻusia ʻe lava e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻo vahevahe ʻa ia naʻe fakahoko ai e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí? ʻE anga fēfē haʻatau tauhi ʻetau tuí neongo ʻoku hangehangē ka ʻikai maʻu e ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí? (vakai, Hepelū 11:8–13).

Sēnesi 19:15–26

ʻOku totonu ke tau hola mei he faiangahalá pea ʻikai toe sio ki mui, ʻi heʻetau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā ha ngaahi lēsoni ʻokú ke ongoʻi ʻe lava ke ako ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí mei he talanoa ʻo e hola e fāmili ʻo Loté mei Sōtoma mo Komolá? ʻOku fokotuʻu mai ha lēsoni ʻe taha ʻi he lea ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.” Mahalo te ke lava ʻo vahevahe ia mo e kalasí hili hano fakamatalaʻi fakanounou e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Sēnesi 19:15–26. Ko e hā ha ngaahi founga pe tūkunga ʻoku tau faʻa “[sio ai] ki mui” (veesi 26) neongo ʻoku fie maʻu ke tau sio ki muʻa ʻi he tui ki he Fakamoʻuí? ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi aʻusia ʻoku nau fakahaaʻi e mahuʻinga ʻo e ʻikai sio ki muí. Ko e hā ʻoku tānaki mai ʻe he Luke 9:62 ke mahino kiate kitautolu ʻa e fakakaukau ko ʻení?

    ʻĪmisi
    Tā fakatātā ʻo e hola ʻa Lote mo hono fāmilí mei Sōtoma mo Komolá

    Hola mei Sōtoma mo Komolá, tā ʻe Julius Schnorr von Carolsfeld

Sēnesi 22:1–14

Ko e loto fiemālie ʻa ʻĒpalahame ke feilaulauʻi ʻa ʻAisaké ko ha tatau ia ʻo e ʻOtuá mo Hono ʻAló.

  • ‘E lava ke akoʻi mai kiate kitautolu ʻe he talanoa ʻo hono foaki ʻe ʻĒpalahame hono fohá ko ha feilaulaú, ʻa hono feilaulauʻi ʻe he Tamai Hēvaní Hono ʻAló. Ko e founga ʻe taha ke vakai ai ki he talanoa ko ʻení ko hono vahe ki he vaeua ʻo e kalasí ke nau fakalaulauloto ki he Sēnesi 22:1–14 mei he fakakaukau ʻa ʻĒpalahame mo e ʻOtua ko e Tamaí, kae fakalaulauloto e vaeua ʻe tahá ki he talanoa ko ʻení mei he fakakaukau ʻa ʻAisake mo Sīsū Kalaisí. Kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe e ngaahi fakakaukau ne nau maʻú. Kae mahulu haké, ko e hā ʻoku ako ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻokú ne fakaloloto ʻenau houngaʻia ʻi he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?   

ʻĪmisi
additional resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

“ʻOku tuhu maʻu pē ʻa e tuí ki he kahaʻú.”

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo pehē:

“ʻOku mahino pē naʻe toe sio ki mui ʻa e uaifi ʻo Loté koeʻuhi ko ʻene taʻe fiemālie ki he ʻEikí he meʻa naʻá Ne kole ange ke ne tukuangé. … Ko ia, naʻe ʻikai ke ngata heʻene sio pē ki muí; ka naʻe sio ki mui mo toe fakaʻanaua. Ko hono fakanounoú, naʻe mamafa ange ʻene tokanga ki he kuo hilí ʻi heʻene falala ki he kahaʻú. …

“… ʻOku ou kole atu ai kiate kimoutolu ke ʻoua naʻa mou kei nofo ʻi he ngaahi ʻaho kuo ʻosi mole atú pe fakaʻamua taʻeʻaonga ki he ngaahi meʻa ʻo e ʻaneafí, neongo pe ko e hā hanau lelei. Ko e kuohilí ke ako mei ai kae ʻoua ʻe toe nofo ai. ʻOku tau vakai ki muí ke ʻekeʻi ʻa e malala ulo ʻo e meʻa ne tau fouá kae ʻikai ko e efuefú. Pea ko e taimi kuo tau ʻilo ai ʻa e meʻa naʻe fie maʻu ke tau ako mo ʻomi ʻa e lelei taha ne tau aʻusiá, tau sio leva ki muʻa mo manatuʻi ko e tuí ʻoku tuhu maʻu pē ki he kahaʻú. …

“… naʻe ʻikai maʻu [ʻe he uaifi ʻo Loté] ha tui. Naʻá ne veiveiua ki he mālohi ʻo e ʻEikí te ne foaki ange ha meʻa lelei ange ʻi he meʻa naʻá ne ʻosi maʻú. Ko hono moʻoní, naʻe fakakaukau ia ʻoku ʻikai ha meʻa ʻi he kahaʻú ʻe lelei ʻo tatau mo e meʻa naʻá ne tukuangé. …

“… ʻOku ʻikai totonu ke toe nofo ʻi he tōʻonga moʻui ʻo e kuohilí, ʻo kau ai ʻa e ngaahi fehalaaki he kuohilí! ‘Oku ʻikai ko e ongoongolelei ia ʻo Sīsū Kalaisí” (“Ko e Lelei Tahá ʻOku Teʻeki ke Aʻusia,” Liahona, Sānuali. 2010, 24, 26–27).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Talaʻofa ange ha ngaahi tāpuaki. ‘I hoʻo fakaafeʻi ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí ke ngāueʻi e meʻa ʻoku nau akó, fakamoʻoni foki ki he ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku nau fai iá. (Vakai foki, Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 35.)

Paaki