Seminelí
Lēsoni 40: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25, Konga 2: “Fekumi ki he Ngaahi Meʻa ʻo ha Maama Lelei Ange”


“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25, Konga 2: ʻFekumi ki he Ngaahi Meʻa ʻo ha Maama Lelei Ange,’” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí, (2025)

“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25, Konga 2,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí

Lēsoni 40: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23–26

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25, Konga 2

Fekumi ki he Ngaahi Meʻa ʻo ha Maama Lelei Ange

lotú mo e papitaisó

Ko e meʻa ʻoku folofola ʻaki ʻe he ʻEikí ki ha tokotaha ʻe lava ke faʻa ʻaonga ia ki he niʻihi kehé. ʻOku moʻoni ʻeni fekauʻaki mo e ngaahi folofola ʻa e ʻEikí kia ʻEma Sāmita ʻa ia ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25 (vakai, veesi 16). Naʻe fakaafeʻi ia ʻe he ʻEikí ke fekumi ki he ngaahi meʻa ʻe tokoni ke ne maʻu ai “ha kalauni ʻo e māʻoniʻoní” (veesi 15). ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ki he kau akó ke nau fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻa e ʻEikí pea liʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻo e māmaní.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko ha meʻa lelei ange

Fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo tokoni ki he kau akó ke fakakaukauloto ki he mahuʻinga ʻo hono fakamuʻomuʻa ʻa e meʻa ʻoku mahuʻinga taha ʻi heʻetau moʻuí. Ko e founga ʻe taha te ke lava ai ʻo fai ʻení ko hono ʻomi ha faʻoʻanga meʻa ki he kalasí, hangē ko ha puha. ʻOmi foki mo ha ngaahi meʻa kehekehe te ne ala fakafofongaʻi ʻa e meʻa ʻoku saiʻia ai ʻa e kau akó, hangē ko ha foʻi pulu soka, kiʻi tohi ako, kiʻi meʻalea fakamūsika siʻisiʻi, seti tohi folofola, mo ha ngaahi meʻa pehē. Fakapapauʻi ke ʻomi ha ngaahi meʻa lahi ange ʻi he meʻa ʻe lava ʻo hao ʻi he faʻoʻanga meʻá. Fakamatalaʻi ange ki he kau akó ʻoku fakafofongaʻi ʻe he faʻoʻanga meʻá ʻetau moʻuí. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fili ʻa e ngaahi meʻa ʻoku nau fiemaʻu ke fakakau ʻi heʻenau moʻuí. ʻI he fonu pē ʻa e faʻoʻanga meʻá, ʻeke ki he kau akó pe ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku nau fie fakafetongi ʻaki ha meʻa ʻoku ʻikai ʻi he faʻoʻanga meʻá. Hili ʻa e ʻekitivitī ko ʻení, te ke lava ʻo kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi meʻa ʻoku fakamuʻomuʻa ʻi heʻenau moʻuí. Ko ha founga ʻeni ʻe taha ʻe lava ke ke fakahoko ai ʻeni.

Hiki ʻi hoʻo tohinoá ʻa e meʻa ʻokú ke ongoʻi ko e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ia ʻi hoʻo moʻuí. ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, fakakaukau ʻi he faʻa lotu pe ʻoku finangalo hoʻo Tamai Hēvaní ke fai ha ngaahi liliu ki he ngaahi meʻa ʻokú ke fakamuʻomuʻá.

ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25, naʻe folofola ʻa e ʻEikí kia ʻEma Sāmita pea ʻoange kiate ia ha faleʻi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻokú ne fakamuʻomuʻá.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:10, pea kumi ʻa e meʻa naʻe fakaafeʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEma Sāmita ke ne faí.

  • ʻOkú ke pehē ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e “fekumi ki he ngaahi meʻa ʻo ha maama lelei angé”?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he veesi ko ʻení?

Ko e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá

Tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e foʻi moʻoni ʻoku fakaafeʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke liʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻo e māmaní pea fekumi ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá. Te ke lava ʻo kole ki he kau akó ke fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:10 ʻoku tokoni ke akoʻi ʻa e moʻoni ko ʻení.

Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e faleʻi ʻa e ʻEikí ʻaki hono fakaafeʻi kinautolu ke fekumi ki ha ngaahi kupuʻi lea tatau ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení. Te ke lava ʻo kole ki he kau akó ke fili ha kupuʻi lea ʻoku nau saiʻia ai pea fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻoku tokoni ke fakamahinoʻi kiate kinautolú. Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ki he kau akó ʻa e founga te nau lava ai ʻo fakafekauʻaki pe fakafehokotaki ʻa e ngaahi veesi ko ʻení.

Fakafehoanaki ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:10 mo e Mātiu 6:19–21 mo e 2 Nīfai 9:51.

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻi he ngaahi veesi folofola ko ʻení ʻoku tokoni atu ke mahino kiate koe ʻa e fakaafe ʻa e ʻEikí?

    Mahalo ʻe fiemaʻu tokoni ʻa e kau akó ke fakakaukau ki ha ngaahi meʻa pau ʻe ala pehē ko e “ngaahi meʻa ʻo e māmaní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:10). Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke hiki ha lisi ʻi he palakipoé ʻo ha ngaahi meʻa fakamāmani te ne lava ʻo taʻofi kitautolu mei hono fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá. Hili iá pea fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto ki he tuʻunga fakalakalaka ʻo ʻenau liʻaki ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení. Tokoni ki he kau akó ke nau fakatokangaʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻe siʻisiʻi ange hono fiemaʻu ki ai hotau taimí, pea mo ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai fiemaʻu ke mole ai hotau taimí pe tokangá.

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ʻoku nau fakahaaʻi naʻá Ne tokanga taha ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá kae ʻikai ko e ngaahi meʻa ʻo e māmaní?

    Kapau ʻoku fiemaʻu tokoni ʻa e kau akó ke fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke fekumi ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení: Luke 2:42–49; Sione 2:13–16; Sione 6:38.

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai ʻe he Fakamoʻuí ha taha toʻu tupu ʻoku feinga ke liʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻo e māmaní?

Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti [1928–2015] ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e aʻusia ko ʻeni naʻe maʻu ʻe ha toʻu tupu:

16:42

The Joy of Redeeming the Dead

ʻEletā Richard G. Scott

Ne fakaafeʻi ʻa e toʻu tupu ʻo e Misiona Russia Rostov-na-Donu, ke nau takitaha fakahokohoko fakamotuʻalea ha ngaahi hingoa ʻe 2,000 pea ʻave ha hingoa ʻe taha mei honau fāmilí ke fai ki ai ʻa e ngaahi ouau ʻo e temipalé. Naʻe fakaafeʻi kinautolu ne nau lavaʻi ʻa e taumuʻá ni ke nau fai ha fononga lōloa ki he Temipale Kyiv Ukraine. Naʻe vahevahe mai ʻe ha talavou ʻe taha ʻene aʻusiá: “Ne u fakamoleki ha taimi lahi ʻi he vaʻinga komipiutá. ʻI heʻeku kamata ʻa e fakahokohoko fakamotuʻaleá, naʻe ʻikai ke ʻi ai haku toe taimi vaʻinga. Ne u ʻuluaki fakakaukau, ‘Tāmani! He ʻikai ke u lava ia!’ ʻI he ʻosi ʻa e ngāué ni, naʻe mole ʻeku toe fie vaʻingá. … Te tau lava ʻo fai ʻa e ngāue fakatohihohokó ʻi he māmaní, pea ʻe kei ʻi ai ia ʻi he langí.” (Richard G. Scott, “Ko e Fiefia ʻi Hono Huhuʻi ʻo e Kau Pekiá,” Liahona, Nōvema 2012, 94)

  • Ko e hā ʻoku makehe kiate koe ʻi he aʻusia ʻa e talavoú ni?

    Ke tokoni ki he kau akó ke fakakaukau ki ha faʻahinga aʻusia fakataautaha ne nau maʻu ʻi hono liʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻo e māmaní, fakakaukau ke ʻoange ha taimi ke nau tali ai ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoá.

  • Kuo tāpuekina fēfē nai koe ʻi hoʻo fili ke fekumi ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí?

Tokoni ke fekumi ki ha ngaahi meʻa lelei ange

ʻOku ʻi he veesi fakaʻosi ʻe ono ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25 ha faleʻi ki he ngaahi tafaʻaki kehekehe ʻo e moʻui ʻa ʻEmá. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:11–16 pea kumi ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he faleʻi ko ʻeni mei he ʻEikí ke tau fekumi ki ha ngaahi meʻa lelei ange.

  • Ko e hā naʻá ke maʻu ʻe ala tokoni kiate koe ke “liʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻo e māmaní, pea fekumi ki he ngaahi meʻa ʻo ha maama lelei ange”? (veesi 10).

Ke tokoni ki he kau akó ke fekumi mo maʻu ha fakahā fakataautaha ʻi he founga te nau lava ʻo fakamuʻomuʻa lelei ange ai ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke ako ha taha ʻo e ngaahi tefito ko ʻení pe ngaahi tefito lahi ange: mūsiká, ngaahi fuakavá, angamaluú, mo e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí. ʻOange ki he kau akó ke nau fili pe te nau ako fakakalasi, ngāue fakafoʻituitui pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki. Kapau te nau fili ke ako fakakalasi, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fili ha tefito ke ako ʻe he tokotaha kotoa pē. Kapau ʻoku fie ngāue fakakulupu ʻa e kau akó, ʻe ala ʻaonga kiate kinautolu ke nau takitaha ako ha meʻa ʻoku kehe pea vahevahe mo e kulupú ʻa e meʻa naʻa nau ʻiló. Ko ha fili ʻe taha ko hano fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke teuteu kimuʻa pea kamata ʻa e kalasí pea toki akoʻi ʻa e kalasí. ʻOange ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻaonga tahá.

Mūsiká

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:11–12

Saame 100:2

Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 19.2 (“Hivá ʻi he ʻApí”), 19.3 (“Mūsika ʻi he Ngaahi Fakatahaʻanga ʻo e Siasí”)

“ʻAʻeva ʻi he Maama ʻa e ʻOtuá,” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki hono Fakahoko ha Ngaahi Filí (2022), 18 (vakai ki he konga “Fekumi ki he meʻa ʻoku langaki moʻuí, ueʻi fakalaumālié, mo fakaafeʻi ʻa e Laumālié”)

Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fili ha himi pea kumi ʻa e meʻa ʻokú ne akoʻi fekauʻaki mo e ʻEikí mo e ngaahi tāpuaki kuó Ne teuteu maʻatautolú. Mahalo te ke fie fakaʻaliʻali foki ki he kau akó ha ngaahi maʻuʻanga tokoni fakamūsika kehe ʻoku ʻaonga pea mo e mūsika ʻoku lava ke maʻu ʻe he toʻu tupú ʻi he Laipeli Mītiá.

Ngaahi Fuakavá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:13

ʻAʻeva ʻi he Maama ʻa e ʻOtuá,” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí (2022), 17 (vakai ki he konga “Ngaahi Moʻoni Taʻengatá”)

Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Fuakavá,” topics.ChurchofJesusChrist.org

Fakakaukau ke huluʻi ʻa e vitiō ko ʻení ki he kau akó ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e tauhi ʻetau ngaahi fuakavá pea mo e ngaahi tāpuaki te tau lava ʻo maʻu ʻi hono fai iá.

2:3

ngaahi fuakavá

Angamalū

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:14

Mātiu 5:5; Molonai 8:26

Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Angamaluú,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org

Ulisses Soares, “Angamalū mo Loto Fakatōkilalo,” Liahona, Nōvema 2013 (vakai ki he palakalafi 1–6)

David A. Bednar, “Angamalū mo Loto-Fakatōkilalo,” Liahona, Mē 2018 (vakai ki he konga “Ko e ʻEikí ko e Faʻitaʻitakiʻanga Ia ʻo e Angamaluú”)

Ngaahi Fekaú

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:15

Mātiu 22:36–40

Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fekau ʻa e ʻOtuá, Ngaahi,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org

ʻOfa ki he ʻOtuá, ʻOfa Ki Ho Kaungāʻapí,” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí (2022), 10

0:39

Why Does God Give us Commandments?

Poupouʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó mo e founga ʻe lava ke tokoni ai kiate kinautolu ke fekumi ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá. Te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe mo e kau ako kehe naʻa nau ako ʻa e tefito tataú, pea mahalo mo kinautolu foki ne nau ako ha meʻa ʻoku kehé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke ngāue ki ha faʻahinga ueʻi pē naʻa nau maʻu.

Kapau ʻoku fiemaʻu tokoni ʻa e kau akó ʻi ha ngaahi founga ke ngāueʻi ʻa e meʻa ʻoku nau akó, te ke lava ʻo fakahinohino kinautolu ki he ngaahi fakaafe ʻoku maʻu ʻi he tefito takitaha ʻo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí (2022). Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau akó ke hiki ʻa e meʻa te nau fai ke fekumi ai ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá pea ke tuku ʻa e meʻa naʻa nau tohí ʻi ha feituʻu te nau toutou sio maʻu pē ki ai. Poupouʻi foki kinautolu ke fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí pea mahalo mo e tokoni ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá.