Seminelí
Lēsoni 72—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:38–60: “Ko Ia Ia Kuó Ne Fakatomalá … ʻOku Fakamolemoleʻi Ia”


“Lēsoni 72—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:38–60: ‘Ko Ia Ia Kuó Ne Fakatomalá … ʻOku Fakamolemoleʻi Ia,’” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)

“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:38–60,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí

Lēsoni 72: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58–59

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:38–60

“Ko Ia Ia Kuó Ne Fakatomalá … ʻOku Fakamolemoleʻi Ia”

ko e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí

Naʻa mo e kau ākonga faivelenga taha ʻa Sīsū Kalaisí ʻoku nau fiemaʻu ʻa e fakatomalá mo e fakamolemolé. ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58, naʻe fakaafeʻi ʻe Sīsū Kalaisi ha kau taki tokolahi ʻo Hono Siasí ke nau fakatomala mo talaʻofa ange ke fakamolemoleʻi ʻenau ngaahi angahalá kapau te nau talangofua. Ko e taumuʻa ʻo e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau ongoʻi ʻa e ʻamanaki lelei ʻoku fakamolemoleʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa kinautolu ʻoku fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Kuo Kafo

Fakakaukau ke kamata ʻa e kalasí ʻaki hano faʻu ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo ʻetau fiemaʻu ke fakamolemoleʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻetau ngaahi angahalá.

Ko e founga ʻe taha ke fai ai ʻení ko hono fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ko ʻení pe tā ha fakatātā faingofua ʻo ha taha taʻu hongofulu tupu ʻi he palakipoé. Ke maʻu ʻa e tokangá, te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau fakahingoa ʻa e fakatātaá pea faʻu ha ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo ʻene moʻuí kimuʻa pea vahevahe ʻa e tūkunga ko ʻení.

kiʻi tamasiʻi taʻu hongofulu tupu ʻoku malimali

Fakakaukauloto naʻe talaatu ho kaungāmeʻá naʻá ne tō mei ha feituʻu māʻolunga ʻanepō. ʻOkú ne ongoʻi ha mamahi lahi ʻi he taimi ʻokú ne mānava aí mo fakakaukau kuo fasi hono nimá. Kuó ne fili ke ʻoua ʻe sio ki ha toketā he ʻokú ne hohaʻa naʻa ʻita ʻa e toketaá mo e niʻihi kehé kapau te nau ʻilo naʻá ne fili ke ʻalu ʻo ofi ki he feituʻu fakatuʻutāmaki ko iá. Ko ia ʻokú ne palani ke fakapulipuliʻi ʻene mamahí, ʻo ʻamanaki ʻe fakaakeake lelei ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he fakalau atu ʻa e taimí.

  • ʻOku fēfē nai hoʻo ongo ki he palani ho kaungāmeʻá? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakakaukauloto leva ki ha meʻa tatau, ka ʻi he taimi ko ʻení ʻoku talaatu ho kaungāmeʻá kuó ne fakahoko ha angahala mamafa. Kuo ʻikai ke ne muimui ki he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e fakatomalá, ka kuó ne fili ke fufuuʻi ʻene angahalá pea ʻamanaki ʻe fakaʻau ke lelei ange ʻa e ngaahi meʻá ʻi he fakalau atu ʻa e taimí.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ha ngaahi fehuʻi pe ngaahi hohaʻa kehekehe te nau ala tākiekina ha tokotaha taʻu hongofulu tupu ke ʻoua ʻe fakatomala.

  • Ko e hā ha faleʻi te ke fai ki ho kaungāmeʻá?

ʻOku akonaki ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e fakatomalá

Fakamatalaʻi ange ʻi he 1831, naʻe fononga ʻa Siosefa Sāmita mo ha kaumātuʻa kehe ki Mīsuli, ʻa ia naʻe fekauʻi ai ʻe he ʻEikí ha niʻihi ke nau nofo ʻo langa ʻa e kolo ko Saioné. Naʻe kau ʻi he fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻEne faleʻi ha niʻihi ʻo kinautolu ke fakatomala mei heʻenau ngaahi fehalaākí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:14–15, 38–41, 60).

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:60 ke vakai ki he faleʻi ʻa e ʻEikí ki ha tangata ko Saipa Pitasoni.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha maʻu hala naʻe mei maʻu ʻe Saipa fekauʻaki mo e ʻOtuá pe fekauʻaki mo e fakatomalá te ne fakatupunga haʻane fufuuʻi ʻene ngaahi angahalá? (Mahalo te ke fie lau ʻa e faleʻi ʻa ʻAlamā ki hono fohá kau ki he ngaahi ola ʻo e feinga ke fufuuʻi ʻetau ngaahi angahalá. Vakai, ʻAlamā 39:7–9.)

  • Ko e fē ʻi he ngaahi maʻu hala ko ʻení ʻokú ke pehē ʻoku kei fefaʻuhi mo e kakaí ʻi he ʻahó ni?

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e ueʻi ko ʻení pea ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto fakataautaha ai pe hiki ʻenau ngaahi fakakaukaú.

Fakaafeʻi leva kinautolu ke nau kumi ha ngaahi akonaki lolotonga e lēsoní ʻe lava ʻo tokoni kiate kinautolu ʻi heʻenau feinga ke fakatomala ʻi he kotoa ʻo ʻenau moʻuí.

Fakalaulauloto pe ʻoku ʻi ai ha ngaahi angahala kuó ke momou ke fakatomalaʻi. Kapau ko ia, fakakaukau ki hoʻo ngaahi ʻuhinga ke fakatatali hoʻo fakatomalá.

Ngaahi fehuʻí mo e ngaahi talí

ʻI hono ako ʻe he kau akó ʻa e potufolofola ko ʻení, mahalo te ke fie fakamanatu ange kiate kinautolu ha ngaahi fehuʻi pau pe hohaʻa fekauʻaki mo e fakatomalá naʻa nau vahevahe kimuʻa ange ʻi he lēsoní.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43, ʻo kumi e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻoku tokoni ke tali e ngaahi fehuʻi mo e ngaahi hohaʻa ʻoku maʻu ʻe ha kakai ʻe niʻihi fekauʻaki mo e fakatomalá.

fakaʻilonga fakataukei fakatokātelinéKo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43 ko ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ia. Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke nau lava ʻo maʻu ngofua kinautolu.

Vahevahe ʻa e kau akó ki ha ngaahi kulupu iiki. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ha ngaahi kupuʻi lea mei he veesi 42–43 ʻoku tokoni ke nau tali ha ngaahi fehuʻi pe hohaʻa pau pe ngaahi kupuʻi lea naʻe ʻuhingamālie kiate kinautolu. Fakaafeʻi leva ʻa e kau akó ke vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa naʻa nau akó. Lolotonga e vahevahe ʻa e kau akó, fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu kapau te tau fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá, ʻe fakamolemoleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí pea ke fakatomalá, ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau vete pea liʻaki ʻetau ngaahi angahalá.

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ki he ngaahi hohaʻa ʻe ala maʻu ʻe he kakaí fekauʻaki mo e fakatomalá?

Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo e fakatomalá ʻoku ʻikai tali ʻe he ngaahi veesi ko ʻení, fakapapauʻi pe ko e lelei tahá ke tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu ʻa e ngaahi talí ko ha konga ʻo e lēsoni ko ʻení, pe lolotonga ha lēsoni ʻi he kahaʻú, pe ko hano ʻoange ha ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangi kuo fokotuʻu te nau lava ʻo fekumi ai ki ha ngaahi tali ʻiate kinautolu pē.

(Fakatokangaʻi ange: ʻOku ʻi ai ha ngaahi fakamatala ʻi he konga “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ʻe lava ʻo tokoni kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo ha ngaahi fakakaukau pau ʻi he potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení, hangē ko e vetehiá pe ko hono siʻaki ʻo e ngaahi angahalá.)

ʻOku fakamolemoleʻi ʻe he ʻEikí

ʻOku fakataumuʻa ʻa e konga ko ʻení ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó ʻa e ʻamanaki lelei, ʻoku fakamolemoleʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa kinautolu ʻoku fakatomalá. Fakapapauʻi ʻi he faʻa lotu pe ko e fē ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoní mo e ngaahi fokotuʻú ʻe tokoni lelei taha ki hoʻo kau akó ke teuteuʻi lelei ʻenau ngaahi tali ki he ʻekitivitī ko ʻení.

Teuteu ʻi hoʻo tohinoa akó ha tali te ke lava ʻo vahevahe mo ha taha ʻoku hohaʻa he ʻikai lava ke fakamolemoleʻi ia. Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe fekauʻaki mo e natula mo e ngaahi talaʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻe lava ʻo tokoni ke ikunaʻi ʻe he tokotaha ko ʻení ha faʻahinga hohaʻa pē? Fili mei ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení ke tokoni atu ke ke teuteu hoʻo talí:

  1. Ngaahi Folofolá: Fekumi ʻi he folofolá ki ha ngaahi potufolofola ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí kiate kinautolu ʻoku fakatomalá pe ki ha ngaahi fakamatala ʻoku nau fakahaaʻi ʻEne finangalo lelei ke fakamolemolé. ʻE lava ke tokoni ʻa e lisi ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2023). Mahalo te ke fakakaukau ke fakafekauʻaki pe fakafehokotaki ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43.

  2. Fakamoʻoni fakatāutahá: Fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga kuó ke siotonu ai ʻi he hōifua ʻa e Fakamoʻuí ke fakamolemoleʻi mo tokoniʻi ha taha ke liliú. (ʻOua ʻe vahevahe ʻa e ngaahi hingoá pe fakaikiiki ʻo e angahalá.)

  3. Ko e konga “ʻE tokoniʻi koe ʻe Sīsū Kalaisi” ʻo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí ([2022], 6–9): Kumi ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻoku nau ʻomi ha ʻamanaki lelei kiate kitautolu.

  4. Kau palōfita ʻo onopōní: Fekumi ki ha ngaahi fakamatala mei he kau taki ʻo e Siasí ʻi onopōní ʻoku tokoni ke mahino kiate kitautolu ʻa e natula faʻa fakamolemole ʻo Sīsū Kalaisí.

Ko ha sīpinga ʻeni meia ʻEletā Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá te ke lava ʻo fili ke vahevahe mo hoʻo kau akó:

14:11

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Mālohinga ʻo e Toʻu Tupú

ʻEletā Dieter F. Uchtdorf

Siʻoku ngaahi kaungāmeʻa kei talavou ʻofeina, kapau naʻe ʻi heni ʻa e Fakamoʻuí ʻi he taimí ni, ko e hā nai ha meʻa te Ne folofola ʻaki kiate koé? …

… Mahalo te ke manatuʻi hoʻo ngaahi fehalaākí, ngaahi taimi naʻá ke tukulolo ai ki he ʻahiʻahí, ngaahi meʻa ʻokú ke fakaʻamu naʻe ʻikai te ke fakahokó—pe fakaʻamu naʻe toe lelei ange hoʻo fakahoko iá.

ʻE ʻafioʻi ia ʻe he Fakamoʻuí, pea ʻoku ou tui te Ne fakafiemālieʻi ʻaki koe ʻa e ngaahi lea kuó Ne fakahoko ʻi he ngaahi folofolá:

“ʻOua ʻe manavahē” [Luke 5:10].

“ʻOua ʻe tālaʻa” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:36].

“Mou fiefia” [Mātiu 14:27].

“ʻOua naʻa mamahi homou lotó” [Sione 14:1, 27].

ʻOku ʻikai ke u tui te Ne fakatonuhiaʻi hoʻo ngaahi fehalaākí. He ʻikai ke Ne fakasiʻia kinautolu. ʻIkai, te Ne kole atu ke ke fakatomala—ke siʻaki hoʻo ngaahi angahalá, ke liliu, ka Ne lava ʻo fakamolemoleʻi koe. Te Ne fakamanatu atu kiate koe, naʻá Ne toʻo kiate Ia ʻa e ngaahi angahala ko iá ʻi he taʻu ʻe 2,000 kuohilí koeʻuhí ka ke lava ʻo fakatomala. Ko e konga ia e palani ʻo e fiefiá ne meʻaʻofa mai ʻaki ʻe heʻetau Tamai Hēvani ʻofeiná maʻatautolú. (Dieter F. Uchtdorf, “Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Mālohinga ʻo e Toʻu Tupú,” Liahona, Nōvema 2022, 9)

Hili ha taimi feʻunga ke teuteu ʻenau ngaahi talí, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ʻa e meʻa ne nau akó koeʻuhí ke maʻu ʻe kinautolu kotoa pē ʻoku nau fie vahevahé ha faingamālie.

Te ke lava foki ʻo fakakaukau ke huluʻi ʻa e foʻi vitiō “The Savior Wants to Forgive” (5:50), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ko ha sīpinga ʻo e hōifua maʻu pē ʻa e Fakamoʻuí ke fakamolemolé.

Fakakaukau ke fakaʻosi ʻa e kalasí ʻaki hoʻo fakamoʻoni ki he natula fakamolemole ʻo e Fakamoʻuí, pea poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakatomala ʻi he tui ki Heʻene ngaahi talaʻofá.

5:50

The Savior Wants to Forgive

Ako Ma‘uloto

Mahalo te ke fie tokoni ki he kau akó ke ako maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofola ki he fakataukei fakatokāteliné mo e kupuʻi lea mahuʻinga ʻo e potufolofolá lolotonga ʻa e lēsoni ko ʻení pea toe vakaiʻi ia ʻi he ngaahi lēsoni ʻi he kahaʻú. Ko e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ko e “Ko ia ia kuó ne fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá, ʻoku fakamolemoleʻi ia.” ʻOku maʻu ʻa e ngaahi fakakaukau ki he ngaahi ʻekitivitī ako maʻulotó ʻi he naunau fakalahi ʻi he “Ngaahi ʻEkitivitī Fakamanatu ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné.”