“Lēsoni 107—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:1–22: Tupulaki ʻi Hoʻo ʻIlo Kia Sīsū Kalaisí,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)
“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:1–22,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí
Lēsoni 107: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:1–22
Tupulaki ʻi Hoʻo ʻIlo kia Sīsū Kalaisí
ʻI he ʻaho 6 ʻo Mē 1833, naʻe maʻu ai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93. Naʻe fakahā ai ʻe he Fakamoʻuí ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo Ia ke tokoni ke mahino lelei ange kiate kitautolu Hono tuʻunga totonú. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakaloloto e mahino ʻa e kau akó ki ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisí.
Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó
Tokotaha ʻoku ʻilo ʻe he kakaí
Fakakaukau ke kamata ʻa e kalasí ʻaki hono fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha taha ʻiloa ʻe ʻiloʻi ʻe hoʻo kau akó, pea ʻeke ange pe ʻoku nau ʻiloʻi e hingoa ʻo e tokotahá. Fakaafeʻi e kau akó ke aleaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻiloa ai ʻa e tokotaha ko iá pea mo e ʻuhinga ʻe ala mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ko hai ʻa e tokotahá.
Hili iá, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi pea fakaafeʻi e kau akó ke aleaʻi e ongo fehuʻi ko ʻení:
-
ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi pe ko hai ʻa Sīsū Kalaisi pea mo e meʻa kuó Ne fakahokó?
-
Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e founga ʻe lava ke liliu ai ʻetau moʻuí ʻi heʻetau ʻiloʻi ʻa Sīsū Kalaisí?
Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau fakalongolongo ki he founga kuo liliu fakataautaha ai kinautolu koeʻuhí ko e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. ʻI heʻenau akó, poupouʻi kinautolu ke kumi ha ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate kinautolu ko hai ʻa Sīsū Kalaisi pea mo e meʻa te Ne lava ʻo fai maʻanautolú.
“Mamata ki hoku matá pea ʻiloʻi ʻoku ou ʻi ai”
Naʻe vahevahe ʻe he Fakamoʻuí ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo Ia ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93. Naʻá Ne fakamatalaʻi ko e taha ʻo ʻEne ngaahi taumuʻa ki hono fakahā ʻo e ngaahi moʻoni ko ʻení ke tokoniʻi kitautolu ke tau ʻiloʻi ʻa e tokotaha ʻoku tau hū ki aí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:19).
Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:1, ʻo kumi ʻa e founga ne kamata ʻaki ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fakahā ko ʻení.
Ke tokoni ke muimuiʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ʻi he veesi ko ʻení, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke fakafikefika takitaha kinautolu ʻi heʻenau folofolá. ʻE lava foki ke fakaafeʻi e kau akó ke hiki e ngaahi fakaafe ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó pe hiki kinautolu ʻi he palakipoé.
-
Ko e hā ha meʻa naʻe tokoni ʻa e veesi ko ʻení ke ke ako pe ongoʻi fekauʻaki mo e ngaahi finangalo ʻa e Fakamoʻuí maʻatautolú?
-
ʻE tokoniʻi fēfē ʻa e ngaahi ngāue takitaha ʻi he veesi ko ʻení ke tau ʻiloʻi lelei ange ai ʻa e Fakamoʻuí?
ʻE lava ke maʻu ʻe he kau akó ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e talaʻofa ʻa e Fakamoʻuí ko kinautolu ʻoku muimui ki Heʻene ngaahi fakaafe ʻi he veesi 1 te nau mamata ki Hono fofongá. Mahalo te ke fie fakamamafaʻi ange ʻe haʻu ʻa e tāpuaki ko ʻení “ʻi [he] taimi [ʻa e ʻEikí], pea ʻi heʻene founga ʻaʻana, pea fakatatau ki hono finangalo ʻoʻoná” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:68).
Ngaahi ʻUluangaanga ʻo e Fakamoʻuí
ʻI he hokohoko atu e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he fakahā ko ʻení, naʻá Ne vahevahe ha ngaahi ʻulungaanga kehekehe fekauʻaki mo Ia. ʻE lava ke tokoni hoʻo ako fekauʻaki mo e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení ke mahino kiate koe ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he Fakamoʻuí ʻi hoʻo moʻuí.
Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e saati ko ʻení pea fakaafeʻi e kau akó ke hiki tatau ia ki heʻenau tohinoa akó. ʻE lava ke nau ngāue tautau toko ua pe fakakulupu iiki ke ako ʻa e ngaahi potufolofola takitaha ʻi he sātí. Pe, te ke lava ʻo hiki e ngaahi vēsí ʻi ha fanga kiʻi laʻipepa iiki pea faʻo ʻa e ʻū laʻipepá ʻi ha foʻi hina. ʻE lava ke fili ʻe he kau akó ha laʻipepa ʻe taha pe lahi ange mei he foʻi hiná pea ako ʻa e ngaahi veesi naʻa nau filí.
Tokoni ki he kau akó ke fakaloloto ʻenau houngaʻia mo e ʻofa kia Sīsū Kalaisí. Ki ha akoako lahi ange ʻi he meʻá ni, vakai ki he ako ʻoku ui ko e “Akoʻi fekauʻaki mo e ngaahi huafa, fatongia, mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisí” ʻi he Fakatupulaki ʻa e Ngaahi Taukei ʻa e Faiakó: Tokanga Taha kia Sīsū Kalaisi. Fakakaukau ke akoako ʻa e taukeí ʻaki hono faʻu ha ngaahi fehuʻi fakatotolo ke tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi e ngaahi fatongia, huafa, ngaahi fakataipe, mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisí.
Fakaafeʻi e kau akó lolotonga ʻenau akó ke fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoni ai ʻa e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, ki heʻenau moʻuí.
|
Ngaahi veesi ke akó |
Ko e meʻa ʻoku ou ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí |
|---|---|
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó | |
Ngaahi veesi ke akó |
Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei he ngaahi veesi ne nau akó. Kapau naʻá ke fakaʻaliʻali ʻa e sātí ʻi he palakipoé, ʻe lava ke fakakakato ia ʻe ha kau ako kehekehe ʻaki hono hiki e ngaahi moʻoni ne nau akó ʻi he tafaʻaki ʻo e ngaahi veesi ne nau ako ki aí.
ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi moʻoni naʻe aleaʻi pe vahevahe ʻe he kau akó ʻa e ko Sīsū Kalaisi ʻa e Maama ʻo e māmaní (vakai, veesi 2, 9); ko Sīsū Kalaisi ʻa e talafekau ʻo e fakamoʻuí (vakai, veesi 8); Naʻe tupulaki ʻa Sīsū Kalaisi mei he ʻaloʻofa ki he ʻaloʻofa kae ʻoua kuó Ne maʻu ʻa hono kakato ʻo e Tamaí (vakai, veesi 12–14); mo e ko Sīsū Kalaisi ʻa e ʻuluaki fānau ʻi he fānau fakalaumālie kotoa pē ʻa e Tamai Hēvaní (vakai, veesi 21).
Ke tokoni ke aleaʻi ʻe he kau akó e ngaahi meʻa ne nau maʻú mo e ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, ʻe lava ke nau ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:
-
Ko e fē ʻi he ngaahi moʻoni naʻá ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí naʻe makehe taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?
-
Ko e hā ha meʻa naʻe tānaki atu ʻe he ngaahi potufolofola fakafekauʻaki naʻá ke akó ki hoʻo mahino fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93?
-
ʻE lava fēfē ʻe hoʻo ʻiloʻi e ngaahi moʻoni ko ʻeni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻo liliu hoʻo vā fetuʻutaki mo Iá?
Poupouʻi e kau akó ke nau feinga ke ʻilo kakato ange kia Sīsū Kalaisi ʻi heʻenau feinga ke hokohoko atu ʻenau ako folofola fakatāutahá. Kapau ʻoku toe lahi e taimí, fakakaukau ke fakaʻaongaʻi e fakamatala ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ke tokoni ke mahino ki he kau akó ha ngaahi founga lahi ange te nau lava ai ʻo ʻiloʻi lelei ange ʻa e Fakamoʻuí. ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha taimi lelei ke fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e Fakamoʻuí pea mo fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he tupulaki ʻetau ʻilo kiate Iá.
ʻE lava ke ke fakaʻosi ʻaki hano lau ʻa e Sione 17:3 pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke kumi ʻa e tāpuaki mahuʻinga taha ʻe lava ke tau maʻu ʻi heʻetau feinga ke ofi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.