Lēsoni 109: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93

Siviʻi Hono 7 Hoʻo Akó

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84–93

ʻE lava ke tokoni ʻetau fakakaukau mo e siviʻi ʻetau ako fakalaumālié ke tau ʻunu ke ofi ange ai kia Sīsū Kalaisi. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ki he kau akó ke nau manatuʻi mo fakafuofuaʻi ʻa e tupulaki fakalaumālie kuo nau aʻusia ʻi heʻenau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Fakalakalaká

Fakakaukau ke hiki ʻa e foʻi lea fakalakalaka ʻi he palakipoé.

Te ke lava foki ʻo fakaʻaliʻali ha ʻīmisi ʻo ha tuʻunga fakalakalaka, hangē ko ʻení:

• Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi meʻa te tau lava ai ʻo muimuiʻi ʻetau fakalakalaká?

  ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa ʻetau akó, ngaahi taumuʻa kuo tau fokotuʻu maʻatautolú, ngaahi feituʻu ʻoku tau fononga ki aí, pe ngaahi meʻa te tau ala fakatau pe download mei he ʻinitanetí.

• Ko e hā e ʻuhinga ʻoku tokoni ai ke tau ʻilo e fakalakalaka ʻa e ngaahi meʻá ni?

Te ke vakaiʻi ʻi he lēsoni ko ʻení ha konga ʻo e ngaahi fakalakalaka fakalaumālie ʻokú ke fakahoko ʻi hoʻo ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá. ʻE lava ke ke maʻu heni ha faingamālie ke fakafiefiaʻi hoʻo ngaahi lavameʻá mo fai ʻa e ngaahi liliu ʻoku fiemaʻu.

• Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke fakalakalaka fakalaumālie ai ʻi hoʻo ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá?

Mahalo kuó ke fakamamafaʻi ha ngaahi moʻoni kehekehe lolotonga hoʻo akoʻi e ngaahi lēsoni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84–93 mei he ngaahi moʻoni ʻoku siviʻi ʻi he ʻekitivitī ko ʻení. Kapau ʻe fiemaʻu, liliu e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke siviʻi kinautolu ʻi he ngaahi moʻoni naʻe fakamamafaʻi ʻe he kalasí.

Fakamatalaʻi e ngaahi fatongia, huafa mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisí

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi kimuʻa pea vahevahe ʻa e meʻá ni.

Ko e taha ʻo e ngaahi fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ke “ako ʻiate [Ia], pea fakafanongo ki [Heʻene] ngaahi leá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:23).

• Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo ako kimuí ni ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá?

  ʻOku fakataumuʻa ʻa e konga ko ʻeni ʻo e lēsoní ke tokoni ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi ha ngaahi fatongia pau, ngaahi huafa, pe ngaahi ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisi. Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko ʻeni ke fili mei aí pe ko ha ngaahi meʻa lahi ange pea ʻoange ki he kau akó ha taimi ke fakakakato ai ha meʻa ʻe taha. ʻE lava ke ngāue fakafoʻituitui pe tauhoa ʻa e kau akó ʻi he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení.

  Mahalo ʻe tokoni ke fakaʻaliʻali ha ngaahi fakamoʻoni fakamoʻoni fakafolofola naʻe ako ʻe he kau akó kimuí ni ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e ngaahi fatongia pe ngaahi huafa ʻo Sīsū Kalaisí. ʻE lava ke toe vakaiʻi ʻeni ʻe he kau akó ko ha konga ʻo e ʻekitivitií. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:1–7, 22–24; 88:1–13, 41; 93:1–10.

• Fakatahatahaʻi ha lisi ʻo ha niʻihi ʻo e ngaahi huafa ʻo Sīsū Kalaisí kuo mou ako ki ai kimuí ni. Fili leva ha huafa ʻe taha pe lahi ange pea tali ʻa e ongo fehuʻi ko ʻení: (1) Ko e hā e meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he huafa ko ʻení fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí? (2) Ko e hā e meʻa ʻoku tokoni e huafa ko ʻení ke mahino kiate koe fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke Ne tokoniʻi ai koé?

• Faʻu ha fakaʻaliʻali fakatātā ʻo ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia pe huafa ʻo Sīsū Kalaisi ʻokú ke saiʻia taha aí. ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha foʻi lea pe ko ha fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi ha fatongia pe huafa ʻe taha pe lahi ange naʻá ke fili. Fakakau ai ha ngaahi potufolofola ko ha konga ʻo hoʻo faʻú.

• Faʻu ha foʻi maau pe fakalea ʻo ha foʻi hiva ʻoku kau ai ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia pe huafa ʻo Sīsū Kalaisi ʻokú ke saiʻia taha aí.

• Fakakaukauloto naʻá ke maʻu ʻa e faingamālie ke akoʻi ha taha fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi pea mo e meʻa te Ne lava ʻo fai maʻatautolú. Hiki ha fakamatala palakalafi ʻe taha pe lahi ange ʻoku kau ai ha ngaahi fatongia pe huafa ʻe tolu ʻo Kalaisi.

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke fakakakato ʻa e ʻekitivitī ne nau filí, ʻoange ha faingamālie ke vahevahe ai ʻa e meʻa naʻa nau faí. Kapau naʻa nau ngāue fakafoʻituitui, te nau lava ʻo vahevahe mo hanau hoa pe ko ha kiʻi kulupu. Kapau naʻa nau ngāue mo e fānau ako kehé, te nau lava ʻo vahevahe mo ha kulupu kehe. Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ʻe loto-fiemālie ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau faí mo e kalasí kotoa.

Ongoʻi ha holi lahi ange ke ʻunuʻunu ke ofi ange kia Sīsū Kalaisi

ʻOku fekauʻaki ʻa e ʻekitivitī sivi ko ʻení mo e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:63 ke ʻunu ofi kiate Iá. Kapau ʻe ʻaonga, fakakaukau ke fakamanatu ki he kau akó ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻekitivitī ako mei he lēsoni “Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:51–95” ke tokoni ke nau manatuʻi ʻa e meʻa ne nau ako mo ongoʻí.

Hangē ko ʻení, kapau naʻá ke fakaʻaongaʻi e makinitó ko ha lēsoni fakataumuʻa, mahalo te ke fakakaukau ke puke hake ha foʻi makinito ʻe ua pea fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau manatuʻi fekauʻaki mo e lēsoni ko iá. Kapau naʻe tā ʻe he kau akó ha ngaahi tā fakatātā ʻi heʻenau tohinoa akó ʻokú ne fakafofongaʻi ʻenau ongoʻi vāofi ʻi he taimi ko iá ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke kumi e ngaahi fakatātā ko iá ke tokoni ke nau fakafehoanaki e ongo ʻoku nau maʻu he taimi ní mo e ongo ne nau maʻu he taimi ko iá.

Mahalo te ke manatuʻi hano ako ha fakaafe mahuʻinga mei he Fakamoʻuí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:63. Lau ʻa e veesi ko ʻení ke fakamanatu e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí.

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke fakafuofuaʻi ai ʻenau ngaahi holi ke haʻu ʻo ofi ange kia Sīsū Kalaisí ʻaki hono tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó.

• ʻOku fakafehoanaki fēfē hoʻo holi ke toe ofi ange kia Sīsū Kalaisi ʻi he ʻaho ní mo e tuʻunga naʻe ʻi ai ʻi he ngaahi uike pe māhina siʻi kuo hilí (siʻi ange, meimei tatau, pe lahi ange)?

• Ko e hā ha meʻa kuó ke ako pe aʻusia kuó ne tākiekina hoʻo ngaahi holí?

• Ko e hā ha ngaahi ngāue kuó ke fai ke ke toe ofi ange ai kia Kalaisi? Ko e hā ha ngaahi ngāue ʻokú ke fie fakahoko ke ofi ange ai kiate Ia?

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke lekooti ʻenau ngaahi talí, fakaafeʻi ha niʻihi ʻe loto-fiemālie ke vahevahe ha konga ʻo ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

Fakaafe ke fakaʻaongaʻí

Mahalo naʻe fakaafeʻi koe ke ke fakaʻaongaʻi ha ngaahi fakaafe pau mei he folofolá ʻi hoʻo moʻuí, ko ha konga ʻo hoʻo ako ʻi he seminelí.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakamanatuʻi ai ha niʻihi ʻo e ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻu maʻaú pe ngaahi ongo fakalaumālie kuó ke maʻu ʻi hoʻo akó. Te ke lava ʻo fai ʻeni ʻaki haʻo kumi ʻi hoʻo tohinoa akó pe kumi e ngaahi potufolofola naʻá ke toki fakaʻilongaʻí.

Kapau ʻe lava, fakakaukau ke vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi fakaafe pau naʻá ke ʻoange ki he kau akó ʻi he ngaahi lēsoni kimuí ni maí. Hangē ko ʻení, mahalo naʻá ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa tatau mo ʻení:

• Muimui ʻi he fakaafe ʻa Sīsū Kalaisí ke “fekumi ki he ʻiló, ʻio, ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118).

• Talangofua ki he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Lea ʻo e Potó (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89).

• Maʻu lahi ange ʻa e maama mo e moʻoni ʻa Kalaisí ki heʻenau moʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:19–20, 27–28).

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke toe vakaiʻi ʻa e taumuʻa kuo nau fokotuʻu maʻanautolú, ʻoange ha taimi ke nau vakaiʻi ai ʻenau fakalakalaká ʻaki hano fai ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

• Ko e hā ha ngaahi ngāue kuó ke fai ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi akonaki ko ʻeni meia Sīsū Kalaisí ʻi hoʻo moʻuí?

• Ko e hā ha faikehekehe kuo fai ʻe he ngaahi ngāue ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí pea ʻi hoʻo vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá?

• Ko e hā e meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke hoko ko hoʻo ngaahi sitepu hoko ʻi he ngaahi tafaʻaki ko ʻení?