“Lēsoni 151—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137: Ko Kinautolu Te Nau Maʻu ʻa e Puleʻanga Fakasilesitialé,’” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)
“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí
Lēsoni 151: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137–138
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137
Ko Kinautolu Te Nau Maʻu ʻa e Puleʻanga Fakasilesitialé
ʻI Sānuali 1836, lolotonga e ʻi he Temipale Ketilaní ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, naʻá ne mamata ki ha mata meʻa-hā-mai ʻo e puleʻanga fakasilesitialé. ʻI he mata meʻa-hā-mai ko ʻení, ʻa ia ʻoku hoko he taimí ni ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137, naʻe fakahā ai ʻe he Fakamoʻuí ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e palani ʻa e Tamai Hēvaní. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakatupulaki ʻe he kau akó ʻenau houngaʻia ʻi he palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní.
Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó
Ko e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú kotoa
Ko e ngaahi talanoá ko ha founga ia ʻe taha ke fakakau ai ʻa e kau akó ʻi he aʻusia fakaakó. Fakakaukau ke lau pe fakamatalaʻi fakanounou ʻa e palakalafi ko ʻení. Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he foʻi vitiō “Joseph Smith: The Prophet of the Restoration,” ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 2:05 ki he 4:21 pe 11:57 ki he 15:22, pe fakatouʻosi.
Joseph Smith: The Prophet of the Restoration
Joseph Smith: The Prophet of the Restoration
ʻI he 1823, naʻe fakamamahi ki he fāmili Sāmitá ʻa e fakafokifā ʻa ʻAlavini, ko e foha lahi tahá. Naʻe kole ʻe he fāmilí ki ha faifekau fakalotofonua ke ngāue ʻi he meʻafakaʻeiki ʻo ʻAlaviní. Koeʻuhí naʻe teʻeki ai papitaiso ʻa ʻAlavini ko ha mēmipa ʻo e siasi ʻo e faifekaú, naʻe pehē ai ʻe he tangata malangá ni ʻi heʻene malangá he ʻikai lava ʻo fakahaofi ʻa ʻAlavini. Naʻe pehē ʻe he [tehina] ʻo Siosefa ko Uiliamí kimui ange: “Naʻe mātuʻaki fakapapauʻi mālohi ʻe he [faifekaú] … kuo ʻalu ʻa [ʻAlavini] ki heli, koeʻuhí he ʻoku ʻikai ko ha mēmipa ʻa ʻAlavini ʻo e siasí’” (ʻi he Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 465–67). ʻI he kotoa e moʻui ʻa Siosefá, naʻá ne aʻusia ha mole lahi ange mo hono uaifi ko ʻEmá, ʻi heʻena tanu ha toko fā ʻo ʻena fānau valevale ʻe toko onó.
-
Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻe ala maʻu ʻe Siosefa Sāmita mo hono fāmilí fekauʻaki mo e mate honau ngaahi ʻofaʻangá?
Ko ha mata meʻa-hā-mai ʻo e puleʻanga fakasilesitialé
ʻI Sānuali ʻo e 1836, naʻe fakahoko ai ʻe Siosefa ha fakataha mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ʻi ha loki ʻo e Temipale Ketilani ne teʻeki ʻosí. Naʻe maʻu ai ʻe Siosefa Sāmita ha mata meʻa-hā-mai ki he puleʻanga fakasilesitialé he kahaʻú. ʻI he mata meʻa-hā-mai ko ʻení, ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137 ia he taimi ní, naʻe akoʻi ai kia Siosefa ha ngaahi moʻoni taʻengata fekauʻaki mo hono fakamoʻui ʻo e fānau ʻa e Tamai Hēvaní, kau ai ʻa e fānau valevalé mo hono tokoua ko ʻAlaviní.
ʻI hono lau ʻe he kau akó ʻa e konga ko ʻení, te ke lava ʻo kiʻi mālōlō hili hoʻomou ako ʻa e veesi 1–6. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku makehe kiate kinautolu mei he fakamatala ʻa Siosefa ki he puleʻanga fakasilesitialé.
Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137:1–10, ʻo kumi e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní.
-
Ko e hā e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení naʻe mei fakafiemālie kia Siosefa Sāmita mo hono fāmilí? Ko e hā nai e ʻuhinga naʻe fakafiemālie aí?
ʻOku ʻomi ʻe he veesi 7–10 ha faingamālie lelei ki he kau akó ke nau akoako feinga ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻo fakamatalaʻi kinautolu ʻi he lea pē ʻanautolu. Tokoni ke ʻiloʻi mo vahevahe ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakamatala ʻo e moʻoní ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, kau ai ʻeni:
-
Ko kinautolu kotoa pē naʻa nau mei tali ʻa e ongoongoleleí kapau naʻa nau maʻu ʻa e faingamālié, te nau hū ki he puleʻanga fakasilesitialé (vakai, veesi 7–8).
-
ʻE fakamāuʻi kitautolu takitaha ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau ngaahi ngāué mo e ngaahi holi hotau lotó (vakai, veesi 9).
-
Ko e fānau kotoa pē ʻoku mate kimuʻa pea ʻekea meiate kinautolu ʻenau ngaahi ngāué, ʻe fakahaofi kinautolu ʻi he puleʻanga fakasilesitialé (vakai, veesi 10).
Fakakaukau ke hiki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.
-
-
Ko e hā naʻe mei ongoʻi ʻe he fāmili Sāmitá fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?
-
Ko e hā hoʻo ongo fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni ko ʻení? ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻa hoʻo loto-houngaʻia ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?
Hili ha taimi feʻunga ke fakakaukauloto ai, fakaafeʻi e kau akó ke fili e ngaahi moʻoni te nau fie ako lahi angé. ʻE lava ke nau ako ko ha kalasi, fakafoʻituitui, pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki. ʻE lava ke fakatātaaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tūkungá.
ʻOku feʻunga ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku nau tali e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí ke maʻu ʻa e puleʻanga fakasilesitialé (vakai, veesi 7–8)
Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he tūkunga ko ʻení pe ko ha meʻa tatau ʻokú ne fakahaaʻi e ngaahi fehuʻi ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo kinautolu ʻoku mate teʻeki maʻu e ngaahi ouau fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní.
Tūkungá: Fakakaukauloto ʻokú ke talanoa mo ha fāmili ʻi ha tūkunga hangē ko e fāmili Sāmitá ʻi he taimi ʻo e pekia ʻa ʻAlaviní.
Ngaahi maʻuʻanga tokoni ki he akó: Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137:7–8; 1 Pita 4:6; Mōsaia 15:24; pea mo e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní:
ʻI he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻe lava ke foaki ʻEne palani lahi ʻo e fiefiá mo hono ngaahi tāpuaki taʻengatá kiate kinautolu naʻe ʻikai ke nau maʻu ʻa e faingamālie ke fanongo ki he ongoongoleleí ʻi he moʻui fakamatelié. ʻE lava ke fakahoko fakafofonga e ngaahi ouau fakatemipalé maʻanautolu. (Russell M. Nelson, “Ko e Mali Fakasilesitialé,” Liahona, Nōvema 2008, 94)
Ngaahi fehuʻi ke aleaʻí:
-
ʻE tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení mo e ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Nalesoní ke mahino ki he fāmilí ʻa e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú?
-
Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tokoniʻi ai ʻe he moʻoni ko ʻení hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, pea mo e palani ʻo e fakamoʻuí?
Fakamāuʻi fakatatau ki heʻetau ngaahi ngāué mo e ngaahi holi hotau lotó (vakai, veesi 9)
ʻOku ʻi ai ha tūkunga ʻe ua ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo e moʻoni ko ʻení. ʻE lava ke fili ʻe he kau akó ha tūkunga ke aleaʻi pe faʻu haʻanau tūkunga pē ʻanautolu ʻokú ne ʻomi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku nau maʻú. ʻOku fakatefito ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ʻi he ngaahi holi māʻoniʻoni ʻoku ʻikai fakahokó. Kapau ʻokú ke pehē ʻe ʻaonga ki he kau akó hono ako e founga ʻe fakamaauʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí, fakaafeʻi kinautolu ke lau ʻa e ʻAlamā 41:3–7.
Ngaahi Tūkungá:
-
ʻOku hohaʻa ʻa Lolenisou naʻa ʻikai ke ne maʻu ha faingamālie ke kumi hano hoa taʻengata pea mali ʻi he temipalé.
-
Ko ʻEimi pē ʻa e mēmipa ʻe taha ʻo e Siasí ʻi hono fāmilí. ʻOkú ne hohaʻa fekauʻaki mo e ʻikai ke ne sila ki heʻene ongomātuʻá.
Ngaahi maʻuʻanga tokoni ki he akó Toe vakaiʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137:9 pea mo e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní:
Fēfē ʻa kinautolu ʻoku ʻikai ke nau lava ʻo mali ʻi he moʻui ko ʻení pe ko kinautolu ʻoku ʻikai lava ʻo sila ki heʻenau mātuʻá ʻi he moʻui ní? ʻOku tau ʻiloʻi ʻe fakamaauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ʻo fakatatau ki he ngaahi holi ʻa hotau lotó mo ʻetau ngaahi ngāué, pea ʻe foaki ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e hakeakiʻí ki he kakai kotoa pē ʻe moʻui tāú. (Russell M. Nelson, “Fakamoʻuí mo e Hakeakiʻí,” Liahona, Mē 2008, 10)
Ngaahi fehuʻi ke aleaʻí:
-
Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻe fakamaauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau ngaahi ngāué mo e ngaahi holi ʻa hotau lotó?
-
ʻE tokoni fēfē nai ʻa e foʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he veesi 9 ke mahino lelei ange kia Lolenisou pe ko ʻEimi ʻa e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú takitaha?
-
Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku liliu ai ʻe he moʻoni ko ʻení hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo ʻEne palani ʻo e fakamoʻuí?
ʻOku fakahaofi ʻa e fānau īkí ʻi he puleʻanga fakasilesitialé (vakai, veesi 10)
Vahevahe ʻa e tūkunga ko ʻení, pe fai e talanoa naʻe fakahoko ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka (1924–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻi he “Pea ʻe Tataki ʻa Kinautolu ʻe ha Tamasiʻi Siʻi.” ʻOku maʻu ʻa e vitioó ʻi he ChurchofJesusChrist.org, pea ʻoku maʻu ʻa e talanoá mei he taimi 4:40 ki he 6:00. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauloto ko e kau faifekau kinautolu ʻi he tūkunga ne fakamatalaʻí.
Pea ʻe Tataki ʻa Kinautolu ʻe ha Tamasiʻi Siʻi
Tūkungá: ʻI hoʻo hoko ko e faifekaú, ʻokú ke fetaulaki ai mo ha ongomātuʻa loto-mamahi ʻa ha kiʻi tamasiʻi taʻu ua naʻe melemo. ʻOku hohaʻa ʻa e ongomātuʻá he ʻikai lava ʻa e kiʻi tamasiʻí ʻo ʻalu ki hēvani koeʻuhí he naʻe teʻeki ai ke papitaiso.
Ngaahi maʻuʻanga tokoni ki he akó: Lau ʻa e Molonai 8:8, 11–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 29:46; 137:10.
Ngaahi fehuʻi ke aleaʻí:
-
Ko e hā ha ngaahi tafaʻaki ʻo e palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní te ke vahevahe mo e mātuʻa ko ʻení?
-
Ko e hā mo ha toe fakafiemālie te ke ala ʻoange ki he mātuʻa ʻi he tūkungá?
-
ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he moʻoni ko ʻení hoʻo houngaʻia ʻi he Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, pea mo e palani ʻo e fakamoʻuí?
Vahevahe hoʻo ngaahi ongó
Fakakaukau ke ʻoange ki he kau akó ha faingamālie ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e fakamoʻoni ki he Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, mo e ngaahi moʻoni kuo nau ako he ʻaho ní. Ke tokoni ki he kau akó ke fakahaaʻi ʻenau fakamoʻoni fakatāutahá, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení.
-
ʻE fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e ngaahi moʻoni naʻá ke ako he ʻaho ní ki ho ngaahi tūkunga pe hohaʻa lolotongá?
-
Kuo tokoniʻi fēfē ʻe he meʻa kuó ke ako pe ongoʻí ʻa hoʻo houngaʻia ʻi he Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, mo e palani ʻo e fiefiá?