Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Fāmilí
Talateu


Talateu

Taumuʻa ʻo e Kalasi ko ʻEní

ʻOku fakataumuʻa e kalasi ko e Nofo-malí mo e Ngaahi Feohi Fakafāmilí ke tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi hono fakamālohia e nofo-malí mo e ngaahi fāmilí pea nau maʻu ai ha fiefia ʻi he ngaahi fetuʻutaki fakafāmilí. ʻOku vahevahe ia ki ha konga ʻe ua. ʻOku ʻaonga ʻaupito ʻa e Konga A, “Ko Hono Fakamālohia ʻo e Nofo-malí,” ki he mātuʻa malí pea mo e kāingalotu ʻoku teuteu ke malí. ʻOku tokoni ʻa e konga E, “Ko e Ngaahi Fatongia ʻo e Mātuʻá ke Fakamālohia ʻa e Ngaahi Fāmilí,” ki he ngaahi mā- tuʻá mo e ngaahi kuí ʻi heʻenau ngaahi feinga ke “[lehilehiʻi hake ʻa e fānaú] ʻi he ngaahi akonaki mo e [naʻinaʻi] ʻa e ʻEikí” (ʻEfesō 6:4).

ʻOku makatuʻunga e kalasí ni ʻi he ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he folofolá pea mo e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. ʻOkú ne fakamamafaʻi makehe ʻa e “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani, “ ʻa ia ʻoku ʻi he peesi iv ʻo e tohi fakahinohino ako ko ʻení.

Vakai ki he peesi vii–ix ki hano vakaiʻi fakalūkufua ʻo e kalasi ko ʻení. ʻE lelei ke ke faʻa vakai ki he vakaiʻi fakalūkufua ko ʻení ke ke fakamanatu ai ʻa e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke akó pea ke ke teuteuʻi ai koe ki he ngaahi lēsoni ʻoku hoko maí.

Kau ki he Kalasí ʻo Fakatatau ki Hoʻo Ngaahi Fiemaʻú

ʻOkú ke ʻatā ke ke fili ki he taimi ke ke haʻu ai ki he kalasí ʻo fakatatau ki hoʻo ngaahi fiemaʻu fakafoʻituituí. Hangē ko ʻení, kapau kuó ke ʻosi mali ka ʻoku ʻikai ke ʻi ai haʻo fānau, ʻe lava ke ke fili ke ke toki haʻu pē ki he ʻuluaki lēsoni ʻe valú pea ʻikai te ke kau ki he lēsoni ʻe valu fakaʻosí. Kapau ko ha tamai pe faʻē tāutaha koe, te ke lava ʻo fili ke ke haʻu pē ki he ngaahi lēsoni ʻi he konga E.

Kau ki he Kalasí

ʻOkú ke fakahā ʻi hoʻo fili ke ke kau mai ki he kalasi ko ʻení, ʻa hoʻo holi ke fakamālohia ho fāmilí. ʻE ʻaonga lahi taha ʻa e kalasi ko ʻení kiate koe, kapau te ke tokoni ki he ngaahi fealeaʻaki fakakalasí, pea fakaʻaongaʻi ʻa e tohi lēsoni ko ʻení, peá ke feinga ke fakahoko ʻi hoʻo moʻuí ʻa e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ke akó.

Tokoni ki he Ngaahi Fealeaʻaki Fakakalasí

Kapau te ke tokoni mo e kau ako kehé ki he ngaahi fealeaʻaki fakakalasí, te ke lava ai ʻo fakaafeʻi mai ʻa e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní pea mou feakoʻiʻaki mo fefakamaamaʻaki ʻiate kimoutolu. Naʻe folofola mai ʻa e ʻEikí, “Mou fili ʻiate kimoutolu ha faiako, pea ʻoua ʻe tuku ke lea fakataha kotoa; kae tuku ke lea pē ha toko taha, pea tuku ke fanongo kotoa pē ki heʻene ngaahi leá, koeʻuhí ka ʻosi lea kotoa ke fakamāmaʻi kotoa pē, pea ke maʻu ʻe he tangata kotoa pē ʻa e faingamālie tatau” (T&F 88:122).

ʻE lava ʻa kinautolu kotoa ʻoku nau kau mai ki he kalasí ke nau feakoʻaki ʻiate kinautolu, neongo pe ko e hā ha tuʻunga ʻoku ʻi ai ʻa ʻenau taukei ʻi he nofo malí pe ko hono lehilehiʻi hake ʻo e fānaú. ʻE ʻaonga moʻoni kiate koe ʻa e meʻa te ke ako ʻi he loki akó kapau te ke vahevahe ʻa e ngaahi meʻa ne hoko kiate koe fekauʻaki mo e ngaahi lēsoní peá ke fakafanongo lelei ʻi he taimi ʻoku fai ai ʻe ha niʻihi kehe ha fakamatalá. Te ke lava ʻo fakamālohia hoʻo fakamoʻoní mo e fakamoʻoni ʻa e niʻihi kehé ʻi hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ʻoku aleaʻí. Ka neongo iá, ʻoku totonu ke ke tokanga pea ʻoua te ke fakamatala ki he ngaahi meʻa ʻoku fakafoʻituitui pe ʻoku toputapu ʻa ia ʻoku ʻikai feʻunga ke aleaʻi ʻi he loki akó. ʻOku totonu ke ke tokangaʻi foki mo e fakangatangata ki he taimi ʻo e kalasí pea ke ke tokaʻi ʻa e faiakó mo e kau ako kehé.

Fakaʻaongaʻi ʻo e Tohi Lēsoni ko ʻEní

Ngāue ʻaki ʻa e tohi lēsoni ko ʻení ʻi he uike hili hono fai ʻo e lēsoni taki taha, ke ke hanga ai ʻo fakamanatu ʻa e ngaahi meʻa kuó ke akó. ʻOku ʻi he tohi lēsoní ʻa e“Ngaahi Fakakaukau ki Hono Fakahokó,” ʻa ia ko e ngaahi fokotuʻu ia ke tokoniʻi koe ke ke moʻui ʻo fakatatau ki he ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke ako ʻi he lēsoni taki taha. Ko e meʻa foki ʻe tahá, ʻoku ʻi ai ha fakamatala ʻe taha pe ua naʻe fai ʻe ha Kau Taki Māʻolunga ʻo e Siasí, ʻoku ʻoatu fakataha mo e lēsoni taki taha. Kapau kuó ke ʻosi mali, ʻe ʻaonga lahi kiate koe kapau te ke lau mo aleaʻi ʻa e ngaahi fakamatala taki taha mo ho malí.

ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi fakamatala ʻe niʻihi naʻe ʻuluaki fai ia ʻi ha ngaahi malanga ʻi he konifelenisi lahí mo e ngaahi feituʻu kehe pē, pea naʻe pulusi ʻa e niʻihi ia ʻi he ngaahi makasini ʻa e Siasí. Pea koeʻuhi naʻe ʻomi ia mei he ngaahi tohi kehekehe kuo pulusi, ne fie maʻu leva ke fai hano ngaahi fakaleleiʻi iiki ke feʻunga ʻa e anga hono fokotuʻutuʻú mo hono fokotuʻutuʻu ʻo e tohi lēsoni ko ʻení. Hangē ko ʻení, kuo toʻo ʻaupito ha ngaahi fakamatala talateu ia ʻe niʻihi mei he ngaahi malanga ʻi he konifelenisi lahí, pea kuo liliu ha ngaahi ʻuluʻi fakamatala mo ha lea ʻe niʻihi. Ka ʻoku ʻikai pē liliu ai ʻa hono ngaahi akonakí.

Fakahoko ʻo e Ngaahi Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni Naʻá Ke Akó

ʻOku ʻikai feʻunga hoʻo ako ʻataʻatā pē ʻa e ongoongoleleí. Kuo pau ke ke moʻui ʻaki ʻa e meʻa kuó ke akó kae toki lava ke ʻaonga ʻa e ongoongoleleí ʻi hoʻo moʻuí. Naʻe fai mai ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī, ʻa ia ko e Palesiteni hono 11 ʻo e Siasí, ʻa e faleʻi ko ʻení:

“Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau kotoa ʻo e ongoongoleleí ko ha fakaafe ke atu ako ʻa e ongoongoleleí pea tau moʻui ʻaki ʻa hono ngaahi akonakí. ʻOku ʻikai ke ʻilo ʻe ha taha ʻa hno moʻoni ʻo e vahehongofulú kae ʻoua kuó ne totongi ʻa ʻene vahehongofulú. ʻOku ʻikai ke ʻilo ʻe ha taha ʻa hono moʻoni ʻo e Lea ʻo e Potó kae ʻoua kuó ne tauhi ʻa e Lea ʻo e Potó. Ko ia ai, ʻoku ʻikai ului e fānaú pe kakai lalahí ia ki he vahehongofulú, Lea ʻo e Potó, tauhi ʻo e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní, pe ko e lotú mei haʻanau fanongo pē ki hono lea ʻaki ʻe ha taha ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko iá. ʻOku tau ako pē ʻa e ongoongoleleí ʻi he taimi ʻoku tau moʻui ʻaki iá. …

“… ʻOku ʻikai te tau ʻiloʻi ha meʻa ʻe taha ʻo kau ki he ngaahi akonaki ʻo e ongoongoleleí kae ʻoua ke tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono moʻui ʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko iá” (Stand Ye in Holy Places [1974], 215).

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

ʻE maʻu ha ngaahi fakamatala lahi ange mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻeni kuo pulusi ʻe he Siasí, ʻo kau ki he ngaahi kaveinga ʻoku fakamatalaʻi ʻi he kalasi ko ʻení. ʻOku ala maʻu atu ia ʻi he ngaahi senitā tufakiʻanga nāunau ʻa e Siasí. Te ke lava ʻo maʻu mai ʻa e ngaahi tohi ko ʻení ʻo fakaʻaongaʻi ia ʻi homou ʻapí.

  • Tohi Fakahinohino Maʻá e Fāmilí (31180 900). ʻOku hanga ʻe he tohi fakahinohino ko ʻení ʻo fakamatalaʻi ʻa e anga hono fokotuʻutuʻu ʻo e fāmilí, pea ʻoatu mo ha fakamatala fekauʻaki mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí ʻi he ʻapí, pea fokotuʻu atu mo e ngaahi founga ki hono fakahoko ʻo e ngaahi ouau mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Ngaahi fakamatala fekauʻaki mo e nofo malí pea mo e fāmilí ʻi he ngaahi makasini ʻa e Siasí.

  • Tohi Maʻuʻanga Tokoni ki he Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí (31106 900). ʻOku hanga ʻe he tohi ko ʻení ʻo tokoniʻi ʻa e ngaahi mātuʻá mo e fānaú ke nau teuteu ʻa e ngaahi lēsoni ki he efiafi fakafāmili ʻi ʻapí (peesi 1–198, 211–278). ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi fakakaukau ki hono ngaohi ʻo e efiafi fakafāmili ʻi ʻapí ke ola leleí (peesi 199—209) pea ʻoatu ai mo e ngaahi fokotuʻu ki he anga hono akoʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi fatongia pau ki he fā- naú (peesi 280–314). ʻOku ʻi ai foki mo ha ngaahi fakakaukau ki he ngaahi ʻekitivitī fakafāmilí (315–53).

  • ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó ʻOku ʻi he maʻuʻanga tokoni ko ʻení ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi founga ʻoku fokotuʻu atu ke tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ke nau fakalakalaka ai ʻi heʻenau hoko ko e kau faiako ʻo e ongoongoleleí. ʻE ʻaonga lahi ki he ngaahi mātuʻá ʻa e Konga H, “Akoʻi ʻi he ʻApí” (peesi 153—182).

  • Tohi Fakahinohino Maʻá e Faiakaó (34595 900). ’Oku ‘omi ‘e he tohi fakahinohino ko ‘ení ha ngaahi fokotu’u ki hono fakalelei’i ‘o e ako’i mo e ako ‘o e ongoongolelei.

  • Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (34285 900). ʻOku hanga ʻe he kiʻi tohi tufa ko ʻení ʻo fokotuʻu mai ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e Siasí ʻo fekauʻaki mo e fakakaumeʻá, moʻui lelei fakaʻatamai mo fakasinó, mūsiká mo e hulohulá, maʻa fakasekisualé, ʻulungāanga ki he Sāpaté, fakatomalá, feʻunga mo tāú, mo e ngāue-ʻofá

  • Ko ha Tohi Fakahinohino Maʻá e Mātuʻá (31125 900). ʻOku ʻi he kiʻi tohi tuʻutuʻuni ko ʻení ha ngaahi fokotuʻu ke tokoni ki he mātuʻá ʻi heʻenau akoʻi ʻa ʻenau fānaú ʻo kau ki he fetuʻutaki vāofi fakaesinó.

  • Ngaahi Maka-tuliki ʻo ha ʻApi Fiefiá (33108 900). ʻOku ʻi he kiʻi tohi tufa ko ʻení ʻa e malanga naʻe fai ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelí ʻi he taimi naʻá hoko ai ko e Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí.

  • One for the Money: Guide to Family Finance (33293). Ko e kiʻi tohi tufa ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Māvini J. ʻEsitoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu-Mā-Uá, pea ʻoku ʻomi ai ha ngaahi fokotuʻu fakapotopoto ki he anga hono tokangaʻi ʻo e ngaahi meʻa fakapaʻanga ʻa e fāmilí.

Paaki