Kasinatian sa Pagkat-on 12

Pagdesisyon kon Unsaon sa Pagtudlo: Pagpangutana og Epektibo nga mga Pangutana

Kinatibuk-ang Pagpasabut [Overview]

Kini nga kasinatian sa pagkat-on naglangkob sa mosunod nga mga konsepto:

• Pagsabut sa kaimportante sa mga pangutana

• Paghimo og mga pangutana alang sa piho nga mga resulta

• Pagpangutana og epektibong mga pangutana

Mahinungdanong mga Konsepto

Pagsabut sa Kaimportante sa mga Pangutana

Dunay daghang epektibo nga mga pamaagi sa pagtudlo nga imong magamit sa imong classroom, lakip na ang mga panaghisgot sa klase, mga presentasyon sa magtutudlo, ug pagsulat. Tanan niining mga pamaagi makapalambo sa proseso sa pagkat-on ug pagtudlo, pero dunay usa ka pamaagi nga mas mahinungdanon kay sa uban. Si Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan nagtudlo:

Elder Henry B. Eyring

“Ang pagpangutana ug ang pagtubag sa mga pangutana anaa sa sentro sa tanang pagkat-on ug tanang pagtudlo” (“The Lord Will Multiply the Harvest” [usa ka gabii kauban si Elder Henry B. Eyring, Peb. 6, 1998], 5–6, si.churchofjesuschrist.org; emphasis gidugang).

Ang pagkat-on kon unsaon sa paghimo og maayo nga mga pangutana nagkinahanglan og panahon, paningkamot, ug pagpraktis. Kining kasinatian sa pagkat-on makatabang nimo nga makakat-on sa pagpangutana nga makahatag og dakong epekto sa imong mga estudyante.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions” (2:42), nga available sa churchofjesuschrist.org. Samtang magtan-aw sa video, pangita og mga ideya sa kaimportante sa pagpangutana og epektibo nga mga pangutana.

Kalihokan diha sa Gospel Teaching and Learning nga Handbook

handbook cover

Basaha ang unang tulo ka mga paragraph sa seksyon 5.1 (“Questions”) diha sa pahina 58 sa Gospel Teaching and Learning: A Handbook for Teachers and Leaders in Seminaries and Institutes of Religion (2012). Linyahi ang mga pulong nga makatabang nimo aron masabtan ang kaimportante sa pagpangutana og epektibo nga mga pangutana.

Sa unsang mga paagi nga ang pagpangutana ug pagtubag sa mga pangutana “anaa sa sentro sa tanang pagkat-on ug tanang pagtudlo”? Irekord ang imong mga hunahuna ug mga impresyon diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

woman teaching youth

Paghimo og mga Pangutana nga dunay Katuyoan

Ang mga pangutana nga imong ipangutana kinahanglang modapit sa mga estudyante sa paggamit sa mga elemento sa sumbanan sa pagkat-on. Kay ang matag elemento lain-laing man og resulta, ang matang sa mga pangutana nga imong ipangutana magkalain-lain basi sa gitinguha nga resulta.

Pananglitan, kon ang resulta nga imong gitinguha mao ang pagtabang sa mga estudyante aron masabtan ang konteksto ug ang sulod sa mga kasulatan, pangutana kalabut sa mga tawo, dagan sa istorya, ug kultural nga background. Hinoon, kon ang resulta nga imong gitinguha mao ang pagtabang sa mga estudyante aron magamit ang usa ka doktrina o baruganan, pangutana nianang makapadasig sa mga estudyante nga mamalandong sa mga paagi nga ilang magamit ang doktrina o baruganan diha sa ilang kinabuhi.

Pagkat-on sa Mahinungdanong mga Butang ug Kasagaran nga mga Pangutana

Ang mosunod mao ang mga ehemplo sa mga pangutana nga mahimo nimong ipangutana sa mga estudyante nga dunay kalabutan sa matag mahinungdanong butang sa pagkat-on. Bantayi kon sa unsang paagi nga ang mga pangutana sa matag lebel makatabang sa usag usa, nga magsugod sa pagsabut sa konteksto ug sa sulod ug ngadto na sa paggamit sa doktrina ug mga baruganan.

• Pagsabut sa Konteksto ug sa Sulod

  • Kinsa ang mga tawo nga nalambigit niini nga istorya?

  • Unsa ang nahitabo dinhi niini nga tudling?

  • Asa man nahitabo kini nga mga panghitabo?

• Pagtino sa Doktrina ug mga Baruganan

  • Unsa nga doktrina ug mga baruganan ang inyong nakita?

  • Unsa ang mensahe o leksyon sa istorya?

  • Sa inyong hunahuna unsa man ang tuyo sa tagsulat nga atong makat-unan?

• Pagsabut sa Doktrina ug mga Baruganan

  • Unsa ang inyong nahibaloan mahitungod niini nga baruganan?

  • Sa inyong hunahuna nganong importante man kini nga baruganan ngari nato karon?

  • Unsaon man ninyo sa pagpasabut niini nga baruganan ngadto sa lain?

  • Unsa nga mga kinaiya ug mga timailhan nga inyong makita sa usa ka tawo nga nagsunod niini nga baruganan?

• Pagbati sa Kamatuoran ug Kaimportante sa Doktrina ug mga Baruganan

  • Kanus-a mo mibati sa kamatuoran niini nga baruganan?

  • Giunsa ninyo sa pagkahibalo nga kini nga baruganan tinuod?

  • Kanus-a mo napanalanginan tungod sa pagsunod niini nga baruganan?

• Paggamit sa Doktrina ug mga Baruganan

  • Unsa man ang inyong buhaton tungod sa inyong gibati karon?

  • Unsa nga mga kausaban ang inyong mahimo aron magamit kini nga baruganan sa inyong kinabuhi?

woman teaching youth

Pagpangutana Nianang Makatabang sa mga Estudyante nga Masabtan ang Konteksto ug ang Sulod

Aron matabangan ang mga estudyante nga masabtan ang konteksto ug ang sulod sa scripture block, ipangutana kanang makapaaghat sa mga estudyante sa pagpangita og impormasyon kalabut sa unsay ilang gibasa ug nianang makatabang nila nga maanalisar ang unsay ilang nakit-an.

Mga Pangutana nga Makatabang sa mga Estudyante nga Mangita og Impormasyon

Kon motabang sa imong klase nga masabtan ang konteksto ug ang sulod sa scripture block, ipangutana kanang makapadasig sa mga estudyante sa pagpangita og impormasyon kalabut sa mga tawo, dagan sa istorya, kultural nga background, ug uban pang mga detalye. Ang mga tubag niining mga pangutana sa kasagaran makit-an direkta diha sa teksto sa kasulatan o sa mga tabang sa pagtuon sa kasulatan sama sa mga footnote, sa Bible Dictionary, sa Giya ngadto sa mga Kasulatan, mga mapa sa kasulatan ug mga hulagway, ug uban pa. Kini nga mga kapanguhaan kinahanglang makatabang sa mga estudyante aron masabtan ang piho nga mga detalye sa scripture block. Pananglitan, mahimo kang mangutana sama sa mosunod:

• Sumala sa 1 Nephi 3:1–4, kinsa man ang mimando ni Nephi nga moadto kang Laban ug kuhaon ang mga rekord?

• Tan-awa sa 1 Nephi 16:10. Unsa kaha ang dagway sa Liahona?

• Pangitaa ang pulong nga Apostol diha sa Bible Dictionary o sa Giya ngadto sa mga Kasulatan. Unsa man ang buot ipasabut niini nga pulong? (Mahimo nimo kining ipangutana human mabasa sa mga estudyante ang Lucas 6:13.)

Basaha ang seksyon 5.1.1 diha sa mga pahina 59–60 sa imong Gospel Teaching and Learning nga handbook. Samtang magbasa ka, i-highlight ang mga pulong nga makatabang nimo aron masabtan kon sa unsang paagi nga ang pagpangutana nianang makapadasig sa mga estudyante sa pagpangita og impormasyon makatabang nila nga madiskubrihan ang konteksto ug ang sulod sa scripture block.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions: Searching for Information” (1:36), nga available sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, usa ka seminary teacher ang naghimo og mga pangutana nga makatabang sa iyang mga estudyante sa pagpangita og importante nga impormasyon mahitungod sa konteksto ug sa sulod sa Doktrina ug mga Pakigsaad 1:1–4.

Pangpraktis nga Kalihokan

Tun-i ang Lucas 5:1–11 ug pagsulat og duha ka mga pangutana nga modapit sa mga estudyante sa pagpangita og impormasyon nga makatabang nila nga masabtan ang konteksto ug ang sulod niining mga bersikulo.

Ang kasagaran nga mga pangutana nga makatabang sa mga estudyante sa pagpangita og impormasyon sagad magsugod niining mga pulong:

• Sumala niini nga bersikulo, kinsa man ang ?

• Kon magtan-aw niini nga bersikulo, unsa man ang ?

• Dinhi niini nga bersikulo, asa man ang ?

Irekord ang imong duha ka mga pangutana diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

Mga Pangutana Nga Makatabang sa mga Estudyante nga Maanalisar ang Konteksto ug ang Sulod

Human mapamilyar ang mga estudyante sa nag-unang mga detalye sa usa ka tudling, ipangutana kanang makadapit nila sa pag-analisar sa mga detalye sa dagan sa istorya, sa mga tawo ug sa ilang mga kahimtang, ug uban pa.

Pananglitan, kon magtuon sa Lucas 5:1–11, makat-unan sa mga estudyante nga si Pedro nangisda sa tibuok gabii nga wala magmalampuson. Aron matabangan ang mga estudyante nga maanalisar og maayo ang tudling, mahimo kang mangutana sama sa mosunod:

• Sa imong hunahuna ngano kaha nga nagpanagana man si Pedro sa pagpangisda og usab?

• Sa imong hunahuna ngano nga mihimo man ang Manluluwas niini nga hangyo ngadto ni Pedro?

Tun-i ang mga paragraph ubos sa subtitle nga “Helping students better understand the context and content of the scriptures” sa seksyon 5.1.2 diha sa pahina 60 sa Gospel Teaching and Learning nga handbook. I-highlight ang mga pulong nga makatabang nimo aron masabtan kon sa unsang paagi nga ang pagpangutana nianang makatabang sa mga estudyante sa pag-analisar sa konteksto ug sa sulod makapalambo sa ilang panabut bahin sa mga kasulatan.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions: Analyzing Context and Content” (1:45), nga available sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, usa ka seminary teacher ang nangutana nga nakapadasig sa mga estudyante sa pag-analisar sa konteksto ug sa sulod sa Doktrina ug mga Pakigsaad 1:1–4.

Pangpraktis nga Kalihokan

Gikan sa impormasyon nga imong natigum gikan sa Lucas 5:1–11, pagsulat og duha ka mga pangutana nga makadapit sa mga estudyante sa pag-analisar sa kahulugan sa tudling sa kasulatan.

Ang kasagaran nga mga pangutana nga makatabang sa mga estudyante sa pag-analisar sa konteksto ug sa sulod sagad magsugod og sama niini:

• Sa imong hunahuna ngano kaha nga ?

• Ngano man nga ?

• Sa unsang paagi nga ?

Irekord ang imong duha ka mga pangutana diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

woman writing on whiteboard

Pagpangutana Nianang Makatabang sa mga Estudyante nga Mahibalo sa Doktrina ug mga Baruganan

Kon mangutana ka nianang makatabang sa mga estudyante nga mahibalo sa doktrina ug mga baruganan, imo silang gidapit nga makadiskubre ug klaro nga mapahayag ang importante nga mga kamatuoran nga ilang nakat-unan.

Pananglitan, human makatuon bahin sa istorya ni Nephi nga nagkuha sa mga palid nga tumbaga [bronse], mahimo kang mangutana, “Unsa nga baruganan ang napakita sa kalampusan ni Nephi sa pagkuha sa mga palid nga tumbaga bisan pa sa grabe nga kalisdanan?” Makapadasig kini sa mga estudyante sa pag-ila ug pagpahayag sa usa ka doktrina o baruganan gamit ang kaugalingon nilang mga pulong, sama sa Makahimo ko og dagkong mga butang kon buhaton nako ang unsay gipabuhat sa Ginoo kanako.

Tun-i ang mga paragraph ubos sa subtitle nga “Helping students identify gospel principles and doctrines” diha sa mga pahina 60–61 sa imong Gospel Teaching and Learning nga handbook. I-highlight ang mga pulong nga makatabang sa pagklaro sa kaimportante sa pagpangutana nianang makapadasig sa mga estudyante aron matino ang doktrina ug mga baruganan.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions: Identifying Doctrine and Principles” (0:42), nga available sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niiini nga video, usa ka klase ang naghisgot sa Exodo 17, nga naglangkob sa istorya bahin ni Moises nga kinahanglang moisa sa iyang mga kamot aron ang kasundalohan nga Israelite modaug sa gubat. Samtang magtan-aw ka sa video, tan-awa kon giunsa sa magtutudlo pagpangutana ang klase aron matino ang usa ka baruganan gikan sa istorya.

Pangpraktis nga Kalihokan

Tun-i ang Lucas 5:1–11 ug pagsulat og usa ka pangutana nga modapit sa mga estudyante sa pagtino og usa ka doktrina o baruganan.

Ang mosunod mao ang mga ehemplo sa kasagaran nga mga pangutana nga makapadasig sa mga estudyante aron matino ang doktrina ug mga baruganan:

• Unsa nga baruganan ang gipakita niini nga tudling?

• Unsa ang mensahe o leksyon sa istorya?

• Sa inyong hunahuna unsa man ang tuyo sa tagsulat nga atong makat-unan?

Irekord ang imong pangutana diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

girls in classroom

Pagpangutana Nianang Makatabang sa mga Estudyante nga Makasabut sa Doktrina ug mga Baruganan

Sa higayon nga matino na sa mga estudyante ang usa ka doktrina o baruganan, ipangutana kanang makatabang sa klase nga masabtan kon (1) unsay gipasabut sa doktrina o baruganan ug (2) sa unsang paagi nga ang doktrina o baruganan magamit karon. Pananglitan, human matino sa klase ang baruganan nga Kay sa Dios walay butang nga dili mahimo (Lucas 1:37), mahimo kang mangutana og sama sa “Sa inyong hunahuna unsa may gipasabut sa pulong nga dili mahimo ?” ug “Sa inyong hunahuna nganong kinahanglan man natong masabtan kini nga baruganan karon?”

Tun-i ang mga paragraph ubos sa subtitle nga “Helping students develop a deeper understanding of principles and doctrines” diha sa pahina 61 sa imong Gospel Teaching and Learning nga handbook. I-highlight ang mga pulong nga moklaro sa kaimportante sa pagpangutana nianang makapadasig sa mga estudyante aron masabtan ang doktrina ug mga baruganan.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions: Understanding Doctrine and Principles” (0:41), nga available sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, usa ka institute teacher ang mipaila og baruganan ngadto sa iyang mga estudyante ug nangutana nianang makatabang nila nga mapalambo ang ilang panabut bahin niana nga baruganan.

Pangpraktis nga Kalihokan

Tun-i ang Lucas 5:1–11 ug pagsulat og duha ka mga pangutana nga makatabang sa mga estudyante nga mapalambo ang ilang panabut bahin sa mosunod nga baruganan: Kon atong buhaton unsay gisugo sa Ginoo bisan kon kita wala makasabut kon ngano, makahatag Siya og mas dagkong mga panalangin kay sa atong gilauman.

Ang kasagaran nga mga pangutana nga makatabang sa mga estudyante aron masabtan ang doktrina ug mga baruganan sagad magsugod og sama niini:

• Sa inyong hunahuna unsa man ang buot ipasabut sa ?

• Sa imong hunahuna ngano kaha nga ?

• Unsaon man ninyo sa pagpasabut ang ?

Irekord ang imong duha ka mga pangutana diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

girl talking

Pagpangutana Nianang Makatabang sa mga Estuyante nga Mobati sa Kamatuoran ug sa Kaimportante sa Doktrina ug mga Baruganan

Makatabang ka sa mga estudyante nga personal nga mobati sa kamatuoran ug sa kaimportante sa baruganan pinaagi sa pagpangutana nianang makadapit kanila sa pagpakigbahin og mga kasinatian ug pagpamatuod. Usab, ang mga estudyante mahimong madawaton kaayo sa usa ka baruganan human makapamatuod ang ubang mga estudyante bahin sa epekto niini diha sa ilang kinabuhi.

Pananglitan, human mapalambo sa imong klase ang ilang panabut bahin sa baruganan nga Kay sa Dios walay butang nga dili mahimo (Lucas 1:37), mahimo kang mangutana sa mosunod: “Hunahunaa ang usa ka higayon sa dihang gitabangan mo sa Dios o ang laing tawo nga inyong nailhan nga nakabuhat og butang nga morag imposible. Sa unsang paagi nga kana nga kasinatian nakapalig-on sa inyong pagpamatuod bahin sa gahum sa Dios?”

Tun-i ang seksyon 5.1.3 diha sa mga pahina 61–62 sa imong Gospel Teaching and Learning nga handbook. I-highlight ang mga pulong nga moklaro sa kaimportante sa pagpangutana nianang makatabang sa mga estudyante nga mobati sa kamatuoran ug sa kaimportante sa doktrina ug mga baruganan.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions: Inviting Feelings and Testimony” (0:48), nga available sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, usa ka klase ang naghisgot og baruganan gikan sa Alma 7. Bantayi kon giunsa sa magtutudlo sa pagpangutana nianang makatabang sa mga estudyante nga mobati sa kamatuoran ug sa kaimportante sa baruganan.

Pangpraktis nga Kalihokan

Tun-i ang Lucas 5:1–11 ug pagsulat og duha ka mga pangutana nga moresulta nga ang mga estudyante mobati sa kamatuoran ug sa kaimportante sa mosunod nga baruganan: Kon atong buhaton unsay gisugo sa Ginoo bisan kon kita wala makasabut kon ngano, makahatag Siya og mas dagkong mga panalangin kay sa atong gilauman.

Ang kasagaran nga mga pangutana nga makatabang sa mga estudyante nga mobati sa kamatuoran ug sa kaimportante sa doktrina ug mga baruganan sagad magsugod og sama niini:

• Kanus-a kamo nakakita og ?

• Kanus-a kamo mibati og ?

• Giunsa ninyo sa pagkasayud nga ?

• Sa unsang paagi nga ang inyong kinabuhi lahi tungod kay ?

Irekord ang imong duha ka mga pangutana diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

man in front of whiteboard

Pagpangutana Nianang Makapadasig sa mga Estudyante nga Magamit ang Doktrina ug mga Baruganan

Bisan kon ang mga estudyante makasabut ug mobati sa kamatuoran ug sa kaimportante sa usa ka baruganan, kinahanglan gihapon silang mopili sa paggamit niini diha sa ilang kinabuhi. Ang imong tahas isip usa ka magtutudlo mao ang pagpangutana nianang makatabang sa mga estudyante sa pagkonsiderar kon unsaon sa paggamit sa mga baruganan sa ebanghelyo diha sa ilang kasamtangan ug umaaabut nga mga sitwasyon. Pananglitan, human sa panaghisgot sa klase bahin sa baruganan nga Kay sa Dios walay butang nga dili mahimo (Lucas 1:37), mahimo kang mangutana, “Unsaon man ninyo pagpakita ang inyong pagsalig sa Dios kon mag-atubang kamo og usa ka siwasyon nga morag imposible?”

Tungod kay ang ubang mga tubag sa mga estudyante mahimong personal o sensitibo, mahimo nimong iparekord sa mga estudyante ang ilang mga tubag niining matang sa pangutana diha sa ilang mga study journal imbis nga ipakigbahin nila sa klase ang ilang mga tubag.

Tun-i ang seksyon 5.1.4 diha sa 62 sa imong Gospel Teaching and Learning nga handbook. I-highlight ang mga pulong nga moklaro sa kaimportante sa pagpangutana nianang makapadasig sa mga estudyante aron magamit ang doktrina ug mga baruganan diha sa ilang kinabuhi.

Tan-awa ang video nga “Asking Questions: Encouraging Application” (0:50), nga available sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, usa ka klase ang naghisgot og baruganan gikan sa Lucas 5:12–26. Bantayi kon giunsa sa magtutudlo sa pagpangutana nianang makatabang sa mga estudyante sa pagkonsiderar kon unsaon nila paggamit ang baruganan diha sa ilang kinabuhi.

Pangpraktis nga Kalihokan

Tun-i ang Lucas 5:1–11 ug pagsulat og usa ka pangutana nga makatabang sa mga estudyante sa pagkonsiderar kon unsaon nila paggamit ang mosunod nga baruganan diha sa ilang kinabuhi: Kon atong buhaton unsay gisugo sa Ginoo bisan kon kita wala makasabut kon ngano, makahatag Siya og mas dagkong mga panalangin kay sa atong gilauman.

Ang kasagaran nga mga pangutana nga makatabang sa mga estudyante aron masabtan ang doktrina ug mga baruganan sagad magsugod og sama niini:

• Unsa nga mga kausaban ang inyong mabuhat aron mas ?

• Unsa man ang inyong buhaton tungod kay ?

• Unsaon man ninyo sa ?

Irekord ang imong pangutana diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.

Paggamit sa mga Pangutana gikan sa Imong Manwal sa Magtutudlo

Usa sa mahinungdanon nimong mga kapanguhaan alang sa mga ehemplo sa epektibong mga pangutana mao ang imong manwal sa magtutudlo. Ang matag leksyon naglangkob og gisugyot nga mga pangutana nga kinahanglan nimong ikonsiderar nga gamiton diha sa imong leksyon. Daghang mga pangutana diha sa imong manwal sa magtutudlo ang gituyo aron matabangan ang mga estudyante nga maimplementar ang mga elemento sa sumbanan sa pagkat-on.

Samtang magtinguha ka nga mapalambo ang imong mga kahanas sa pagsulat og mga pangutana, mahimong makita nimo kini nga makatabang nga moribyu sa mga pangutana diha sa imong manwal sa magtutudlo aron mas masabtan ang mga timailhan sa maayong pagkahimo nga mga pangutana.

Summary ug Paggamit

Mga Baruganan nga Angayang Hinumduman

• Ang pagpangutana ug pagtubag sa mga pangutana anaa sa sentro sa tanang pagkat-on ug pagtudlo.

• Ang pagpangutana og epektibo nga mga pangutana maoy usa sa labing importante nga mga kahanas nga imong mapalambo isip usa ka magtutudlo.

• Ang paggamit sa maayong pagkahimo nga mga pangutana makatabang nimo ug sa imong mga estudyante nga makakab-ot sa piho, gitinguha nga mga resulta.

• Ang pagkat-on kon unsaon sa paghimo og maayo nga mga pangutana nagkinahanglan og panahon, paningkamot, ug pagpraktis.

Elder Richard G. Scott

“Pangutana og maayo kaayong pagkahimo nga mga pangutana nga makapaaghat sa hunahuna. Bisan kon ang mga tubag dili hingpit, makapalambo kini sa kalagmitan nga ang importante nga mga leksyon makat-unan” (Richard G. Scott, “To Understand and Live Truth” [usa ka gabii kauban si Elder Richard G. Scott, Peb. 4, 2005], 3, si.churchofjesuschrist.org).

“Busa, Unsa Man?”

Sa pagtapos niining kasinatian sa pagkat-on, isulat ang pipila ka mga butang nga imong buhaton basi sa mga baruganan nga imong nakat-unan karon.