Kasinatian sa Pagkat-on 7: Pag-ila sa Doktrina ug mga Baruganan
Kasinatian sa Pagkat-on 7
Pag-ila sa Doktrina ug mga Baruganan
Kinatibuk-ang Pagpasabut
Kini nga kasinatian sa pagkat-on naglangkob sa mosunod nga mga konsepto:
Pag-ila sa dayag nga doktrina ug mga baruganan
Pag-ila sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan
Pagsulat sa mga pamahayag sa baruganan
Mahinungdanong mga Konsepto
Ang sumbanan sa pagkat-on nga gipaila sa kasinatian sa pagkat-on 5 naghatag og mahinungdanong mga butang nga makatabang aron masilsil ang ebanghelyo sa atong mga hunahuna ug kasingkasing. Niining kasinatian sa pagkat-on, atong mahisgutan ang pag-ila sa doktrina ug mga baruganan.
Ang katuyoan niining kasinatian sa pagkat-on mao ang paghatag og mubo nga pasiuna ngadto sa mga aspeto sa sumbanan sa pagkat-on. Samtang nagserbisyo ka isip seminary o institute teacher, makabaton ka og daghan pa nga mga oportunidad sa pagkat-on ug pagpraktis niining mga kahanas.
Pag-ila sa Doktrina ug mga Baruganan
Imahe
hand and gem
Sa sambingay sa mga bahandi, ang batan-ong babaye nagdamgo mahitungod sa pagkakita og mga bahandi nga bililhon kaayo.
Imahe
scriptures and pencil
Sa samang paagi, kon magtuon kita sa mga kasulatan atong madiskubrihan ang mga bahandi sa kasulatan nga makapanalangin sa atong kinabuhi.
Si Elder Neal A. Maxwell (1926–2004) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles nagtudlo:
Imahe
Elder Neal A. Maxwell
“Mga kaigsoonan, ang mga kasulatan nagtanyag kanato og daghan kaayong mga diyamante. Ug sa dihang ang kahayag sa Espiritu mipakidlap sa pipila ka bahin niini, migilak kini uban sa celestial nga kahimtang ug midan-ag sa agianan nga kinahanglan natong sundon” (“According to the Desires of [Our] Hearts,” Ensign, Nob. 1996, 21).
Ang mga bahandi diha sa balas nagsimbolo sa gikinahanglang doktrina ug importante nga mga baruganan sa kamatuoran nga anaa sa mga kasulatan ug sa mga pulong sa mga propeta.
Gospel Teaching and Learning Handbook Activity
Imahe
handbook cover
Tun-i ang unang upat ka mga paragraph sa seksyon 1.3.1 (“Teach”) diha sa pahina 5 ug ang unang upat ka mga paragraph sa seksyon 2.5 (“Identify, Understand, Feel the Truth and Importance of, and Apply Gospel Doctrines and Principles”) diha sa pahina 26 sa imong Gospel Teaching and Learning nga handbook. Linyahi ang mga pulong nga makatabang sa pagtubag sa mosunod nga mga pangutana:
Unsa ang doktrina?
Unsa ang baruganan?
Nganong importante man ang doktrina ug mga baruganan?
Irekord ang imong mga hunahuna ug mga impresyon mahitungod kon nganong importante ang doktrina ug mga baruganan diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.
Doktrina ug mga Baruganan: Dayag versus Gipasabut Lang
Sa sambingay sa mga bahandi, ang batan-ong babaye nagtinguha nga makakita og bililhong mga bahandi. Samtang nangita siya, nakakita siya og pipila nga duol ra sa ibabaw ug ang uban diha sa mas lawom nga bahin sa balas. Sa samang paagi, imong mabantayan nga ang ubang doktrina ug mga baruganan klaro nga gisulti diha sa mga kasulatan ug dali ra nga mahibaloan. Ang uban dili direkta nga gisulti diha sa mga kasulatan apan gipasabut lang. Nagkinahanglan kini og mas dakong paningkamot aron madiskubrihan.
Dayag nga Doktrina ug mga Baruganan
Gipasabut Lang nga Doktrina ug mga Baruganan
Ang doktrina ug mga baruganan nga klaro nga gisulti diha sa teksto sa kasulatan.
Doktrina ug mga baruganan nga dili direkta nga gisulti sa tagsulat sa kasulatan apan gipasabut lang hinoon diha sa teksto.
Sa dihang namulong bahin sa pag-ila sa doktrina ug mga baruganan, si Elder Richard G. Scott (1928–2015) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles nagtudlo:
Imahe
Elder Richard G. Scott
“Pangitaa ang mga baruganan. Ilahi kini og tarung gikan sa detalye nga gigamit sa pagpasabut niini” (“Acquiring Spiritual Knowledge,” Ensign, Nob. 1993, 86).
Ang nahabilin niining kasinatian sa pagkat-on moabag sa pagpalambo sa imong kapasidad sa pag-ila sa dayag ug gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan diha sa imong pagtuon. (Tan-awa usab sa Gospel Teaching and Learning: A Handbook for Teachers and Leaders in Seminaries and Institutes of Religion [2012], 27.)
Pag-ila sa Dayag nga Doktrina ug mga Baruganan
Ang dayag nga doktrina ug mga baruganan mao kadtong klaro nga gisulti diha sa teksto sa kasulatan.
Basaha ang mosunod nga mga kasulatan aron makita ang mga ehemplo sa klaro nga pagkasulti nga doktrina ug mga baruganan (gihatagan og gibug-aton pinaagi sa baga nga pagkasulat).
Juan 15:10—“Kon tumanon ninyo ang akong mga sugo, magapabilin kamo sa akong gugma; maingon nga gituman ko ang mga sugo sa akong Amahan ug nagapabilin ako diha sa iyang gugma.”
Genesis 1:27—“Ug gibuhat sa Dios ang tawo sa iyang kaugalingong dagway, sa dagway sa Dios gibuhat niya sila, lalaki ug babaye iyang gibuhat sila.”
Doktrina ug mga Pakigsaad 59:23—“Apan hibaloi nga siya kinsa nagbuhat og mga buluhaton sa pagkamatarung makadawat sa iyang ganti, gani ang kalinaw niini nga kalibutan, ug kinabuhi nga dayon diha sa kalibutan nga umaabut.”
Helaman 3:27—“Sa ingon kita makakita nga ang Ginoo maloloy-on ngadto sa tanan kinsa, diha sa katim-os sa ilang mga kasingkasing, motawag nganha sa iyang balaan nga ngalan.”
Job 36:5—“Ania karon, ang Dios makagagahum man, ug walay bisan kinsa nga gitamay niya: siya makusganon sa kalig-on sa salabutan.”
Kalihokan gamit ang Kasulatan: Pag-ila sa Dayag nga Doktrina ug mga Baruganan
Basaha ang mosunod nga mga tudling sa kasulatan ug markahi o sulati diha sa inyong mga kasulatan ang matag dayag nga doktrina o baruganan.
Irekord ang imong mga hunahuna ug mga impresyon mahitungod sa matag doktrina ug baruganan nga imong gimarkahan niining mga bersikulo diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.
Pag-ila sa Gipasabut Lang nga Doktrina ug mga Baruganan
Imahe
woman brushing sand from gem
Sa sambingay sa mga bahandi, ang batan-ong babaye wala makontento sa pagkadiskubre lang sa mga bahandi diha sa ilawom og gamay sa balas. Iyang nakat-unan nga pinaagi sa pagkalot og mas lawom pa diha sa balas ug mainampingong pag-ayag niini, makadiskubre siya og laing mga bahandi nga dako og bili.
Imahe
marking scriptures
Sa samang paagi, samtang magtuon ka sa mga kasulatan, makakat-on ka sa “pagkalot” ug “pag-ayag” sa konteksto ug sa sulod sa mga kasulatan aron makakita sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan. Sa kasagaran mao kini ang pipila sa labing bililhon ug importante nga madiskubrihan nga imong mahimo diha sa imong pagtuon sa kasulatan. Ang pagdiskubre sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan nagkinahanglan og panahon ug mainampingong paghunahuna.
Gospel Teaching and Learning Handbook Activity
Imahe
handbook cover
Basaha ang seksyon 2.5.1 (“Identify Doctrines and Principles”) diha sa pahina 27 sa Gospel Teaching and Learning nga handbook, magsugod sa ikapito nga paragraph, nga nagsugod sa “Daghang mga baruganan ang wala direktang gisulti …” hangtud sa ikaduha nga paragraph diha sa pahina 28. Linyahi ang mga pulong nga makatabang sa pagpalambo sa imong panabut sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan ug unsaon sa pag-ila niini diha sa imong pagtuon.
Basi sa imong gilinyahan, irekord kon unsaon nimo sa pagpasabut ngadto sa usa ka higala o sakop sa pamilya kon unsa ang gipasabut lang nga mga kamatuoran ug unsaon kini sa pag-ila. Irekord kining mga hunahuna ug mga impresyon diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.
Mga Sugyot alang sa Pag-ila sa Gipasabut Lang nga Doktrina ug mga Baruganan
Ang Gospel Teaching and Learning nga handbook naghatag sa mosunod nga mga sugyot aron matabangan ang mga magtutudlo ug ang mga estudyante sa pag-ila sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan:
Pangita og hinungdan-ug-epekto [cause-and-effect] nga mga relasyon
“Pinaagi sa pag-analisar sa mga lihok, mga kinaiya, ug mga batasan [mga hinungdan] sa mga indibidwal o mga grupo diha sa istorya sa kasulatan, ug sa pag-ila sa mga panalangin o mga sangputanan nga miabut isip resulta [mga epekto], ang mga baruganan sa ebanghelyo mas naklaro” (Gospel Teaching and Learning,27).
Imahe
man reading
“Samtang nagbasa sa Mateo 4:1–11, nagsugod ko sa pag-focus sa mga lihok sa Manluluwas ug giunsa Niya sa pagpuasa ug pag-ampo sa paningkamot nga ‘makauban ang Dios.’ Ako dayong nakita kon giunsa Niya sa paggamit ang mga kasulatan sa pagsalikway sa mga tintasyon nga gitumong ngadto Kaniya sa yawa. Ang Iyang pagpuasa, pag-ampo, ug paggamit sa mga kasulatan (hinungdan) nakahatag og igong espirituhanong kalig-on nga mabuntog ang tintasyon (epekto). Samtang nadiskubrihan nako kini, akong gisulat kining yano nga pamahayag sa baruganan diha sa akong journal: Kon kita magpuasa, mag-ampo, ug makasabut sa mga kasulatan, makabaton kita og dugang espirituhanong kalig-on aron mabuntog ang tintasyon.”
Imahe
woman reading
“Nakita nako ang usa ka mahinungdanon nga gipasabut lang nga baruganan diha sa 1 Nephi 18:3. Si Nephi mitungas ‘sa bukid kanunay ug nag-ampo ngadto sa Ginoo.’ Isip resulta, ang Ginoo mipakita niya sa mahinungdanong mga butang. Samtang namalandong ko nining mensahe, akong gisulat ang mosunod nga baruganan diha sa margin sa akong mga kasulatan: Kon mas magtinguha ko nga makig-istorya sa Ginoo diha sa personal nga pag-ampo, mas ipadayag Niya kanako ang mahinungdanong mga butang.”
Ipangutana
Ang gipasabut nga mga baruganan mahimo usab nga maila pinaagi sa pagpangutana sama sa mosunod:
Unsa ang mensahe, o leksyon, sa istorya?
Nganong giapil man sa tagsulat kining mga panghitabo o mga tudling?
Unsa ang tuyo sa tagsulat nga atong makat-unan?
Unsa ang pipila sa mahinungdanong mga kamatuoran nga gitudlo dinhi niini nga tudling?
Imahe
man reading
“Samtang nagbasa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 9, nga naglangkob sa tambag sa Ginoo ngadto ni Oliver Cowdery, nga napakyas sa pagsulay og tabang sa paghubad sa Basahon ni Mormon, nangutana ko, ‘Unsa ang mensahe o leksyon niini nga istorya?’ Ang gipasabut lang nga baruganan nga misantup sa akong hunahuna mao Ang pagdawat ug pag-ila sa pagpadayag nagkinahanglan og paningkamot sa atong bahin.”
Imahe
woman reading
“Diha sa Alma 17–18, akong nabasahan ang mahitungod ni Ammon nga nagserbisyo ni Haring Lamoni nga wala maghunahuna og ganti ug si Haring Lamoni nakadayeg sa kamatinud-anon ni Ammon. Natingala ko, ‘Nganong giapil man sa tagsulat kining mga detalye niining mga kapitulo? Agig tubag ngadto niini nga pangutana, akong gisulat ang mosunod nga baruganan diha sa akong mga kasulatan: Samtang matinud-anong kitang moserbisyo sa uban, makatabang kita kanila nga maandam sa pagdawat sa mga kamatuoran sa ebanghelyo.”
Ipahayag ang doktrina ug mga baruganan sa ebanghelyo sa klaro ug yanong paagi
Ang Gospel Teaching and Learning nga handbook nagtudlo nga “ang pag-ila sa gipasabut lang nga [doktrina ug] mga baruganan naglakip sa pag-ila sa mga kamatuoran nga gihulagway diha sa istorya sa kasulatan ug ang pagsulti niini sa klaro ug sa mubo nga paagi” (Gospel Teaching and Learning,27). Ang pagsulat og klaro ug kompleto nga mga pamahayag sa doktrina ug baruganan makatabang kanato nga masulti ang atong mga hunahuna ug makuha ang mensahe sa kasulatan nga gitinguha sa Ginoo nga ihatag kanato.
Si Elder B. H. Roberts (1857–1933) sa Seventy nagtudlo:
Imahe
Elder B. H. Roberts
“Aron mahibaloan, ang kamatuoran kinahanglan gayud nga isulti ug kon mas klaro ug kompleto ang pamahayag, mas maayo ang oportunidad nga ang Balaang Espiritu mopamatuod sa mga kalag sa katawhan nga ang buhat tinuod” (New Witnesses for God, 3 vols. [1909], 2:vii, kinutlo ni James E. Faust, “What I Want My Son to Know before He Leaves on His Mission,” Ensign, Mayo 1996, 41).
Si Elder Richard G. Scott (1928–2015) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mipasabut og maayo:
Imahe
Elder Richard G. Scott
“Angay lamang ang dakong paningkamot sa pag-organisar sa kamatuoran nga atong matigum ngadto sa yano nga mga pamahayag sa baruganan” (“Acquiring Spiritual Knowledge,” Ensign, Nob. 1993, 86).
Sa pagbuhat nimo sama sa gisugyot ni Elder Scott—“pag-organisar sa kamatuoran nga [imong] matigum ngadto sa yano nga mga pamahayag sa baruganan”—imong mabantayan nga ang labing makatabang nga mga pamahayag sa doktrina o baruganan aduna sa mosunod nga mga timailhan:
Kini kompleto nga mga pamahayag.
Kini yano, klaro, ug mubo.
Ang mga kamatuoran nga gipahayag niini mahinungdanon, dili mausab, ug walay kinutuban.
Kini sa kasagaran mosugyot og paglihok ingon man usab sa nag-uban niini nga mga sangputanan.
Mahinungdanon kini sa personal nga paagi.
Hain niining mga timailhan ang imong makita sa matag usa sa mosunod nga mga pamahayag sa doktrina o baruganan?
Kon mas magtinguha ko nga makig-istorya sa Ginoo diha sa personal nga pag-ampo, mas ipadayag Niya kanako ang mahinungdanong mga butang.
Kon ako magpuasa, mag-ampo, ug makasabut sa mga kasulatan, makabaton ko og dugang espirituhanong kalig-on aron mabuntog ang tintasyon.
Si Jesukristo nag-antus alang sa akong mga sala.
Ang pagdawat ug pag-ila sa pagpadayag nagkinahanglan og paningkamot sa akong bahin.
Samtang matinud-anong kong moserbisyo sa uban, makatabang ko kanila nga maandam sa pagdawat sa mga kamatuoran sa ebanghelyo.
Tan-awa ang video nga “Identifying Doctrine and Principles” (7:09), nga anaa sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, tulo ka mga magtutudlo ang naghisgot sa ilang mga paningkamot sa pag-ila sa doktrina ug mga baruganan diha sa Lucas 5:1–11 gamit ang tulo ka mga sugyot nga gi-outline sa ibabaw.
Irekord ang duha o tulo ka mga ideya nga imong nabantayan gikan sa video diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.
Giniyahan nga Kalihokan gamit ang Kasulatan: Pag-ila sa Gipasabut Lang nga Doktrina ug mga Baruganan
Atong praktison ang pag-ila sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan. Tun-i ang Enos 1:1–8, nga mangita sa doktrina o mga baruganan nga adunay mahangturong bili.
Pagsabut sa konteksto ug sa sulod
Sa dili pa mangita sa doktrina ug mga baruganan, sabta una ang konteksto ug ang sulod sa tudling. Ang mga pangutana sama sa mosunod mahimong makatabang nimo sa pagbuhat niini:
Unsa ang “pagpakigbisog”? (Tan-awa sa bersikulo 2.)
Unsay pihong butang nga mituhop gayud pag-ayo sa kasingkasing ni Enos? (Tan-awa sa bersikulo 3.)
Unsa may gibuhat ni Enos, ug unsa man kadugay? (Tan-awa sa bersikulo 4.)
Unsa ang gipasabut sa pulong nga nangaliya? (Tan-awa sa bersikulo 4.)
Unsa may giistoryahan sa Ginoo ug ni Enos niini nga mga bersikulo? (Tan-awa sa mga bersikulo 5–8.)
Pag-ila sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan
Samtang nagtinguha ka sa pag-ila sa doktrina o baruganan diha sa Enos 1:1–8, ikonsiderar ang pagpangutana sa usa o dugang pa sa mosunod nga mga pangutana:
Unsa nga hinungdan-ug-epekto nga mga relasyon ang makita niini nga mga bersikulo?
Unsa man ang mensahe sa istorya?
Unsa man ang tuyo sa tagsulat nga atong makat-unan?
Unsa ang pipila sa mahinungdanong mga kamatuoran nga gitudlo dinhi niini nga tudling?
Pagsulti sa doktrina ug mga baruganan sa klaro ug sa yanong paagi
Samtang imong ilhon ang doktrina ug mga baruganan diha sa Enos 1:1–8, sulayi sa pagsulti niini sa klaro ug sa yanong paagi. Kon nagkinahanglan ka og tabang sa pagbuhat niini, sulayi ang paggamit sa usa sa mosunod nga mga timailhan [prompt]:
Kon (hinungdan), nan (epekto).
Ug sa ingon atong makita,.
Irekord ang imong mga pamahayag sa doktrina o baruganan diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.
Kalihokan gamit ang Kasulatan: Pag-ila sa Gipasabut Lang nga Doktrina ug mga Baruganan
Karon, praktisa nga ikaw ra ang mga kahanas nga imong nakat-unan niining kasinatian sa pagkat-on.
Ilha ang bisan unsa nga doktrina ug mga baruganan nga gitudlo niining mga bersikulo.
Pagsulat og klaro ug yano nga mga pamahayag alang sa matag doktrina o baruganan nga imong nahibaloan.
Irekord ang imong mga pamahayag sa doktrina o baruganan diha sa study journal o sa laing dapit diin maka-refer ka niini ug makahimo sa pagpakigbahin niini sa imong inservice leader o sa grupo.
Ang Epekto sa Pag-ila sa Doktrina ug mga Baruganan
Tan-awa ang video nga “Identifying Doctrine and Principles: Students’ Testimonies” (2:39), nga anaa sa churchofjesuschrist.org. Dinhi niini nga video, pipila ka mga estudyante sa seminary ug institute ang mipakigbahin sa epekto sa pagkat-on sa pag-ila sa doktrina ug mga baruganan diha sa ilang pagtuon sa kasulatan. Samtang magtan-aw ka, pamalandungi ang epekto niini nga kahanas diha sa imong kaugalingong pagtuon sa kasulatan ug sa pagtudlo ug pagkat-on nga mahitabo sa imong classroom.
Summary ug Paggamit
Mga Baruganan nga Angayang Hinumduman
Ang importanting katuyoan sa mga kasulatan mao ang pagtudlo sa doktrina ug mga baruganan sa ebanghelyo ni Jesukristo.
Ang doktrina naglangkob sa mahinungdanon, dili mausab nga mga kamatuoran sa ebanghelyo ni Jesukristo.
Ang baruganan usa ka malungtarong kamatuoran o lagda nga magamit sa indibidwal aron mogiya nila sa paghimo og mga desisyon.
Ang ubang doktrina ug mga baruganan klaro nga gisulti diha sa teksto sa kasulatan, samtang ang uban gipasabut lang.
Ang pag-ila sa gipasabut lang nga doktrina ug mga baruganan naglakip sa pagsulti niini sa klaro ug sa mubo nga paagi.
Ang pag-ila sa doktrina ug mga baruganan diha sa mga kasulatan magkinahanglan og mahunahunaong paningkamot ug pagpraktis.
Imahe
President Marion G. Romney
“Ang usa ka tawo dili matinuorong makatuon sa mga kasulatan kon wala ang pagkat-on sa mga baruganan sa ebanghelyo tungod kay ang mga kasulatan gisulat aron mapreserbar ang mga baruganan alang sa atong kaayohan” (Marion G. Romney, “The Message of the Old Testament” [symposium sa Church Educational System bahin sa Daang Tugon, Ago. 17, 1979], 3, si.churchofjesuschrist.org).
“Busa, Unsa Man?”
Sa pagtapos niining kasinatian sa pagkat-on, isulat ang pipila ka mga butang nga imong buhaton basi sa mga baruganan nga imong nakat-unan karon.