Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: Sivi 1


Fakataukei Fakatokāteliné: Sivi 1

Mātiu 5:14–16 ki he Sione 17:3

Lolotonga e konga ʻuluaki ʻo e kalasi ko ʻení, naʻe ako ʻe he kau akó ha ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe 11 ʻoku maʻu ʻia Mātiu, Luke, mo Sione. ʻOku fakataumuʻa ʻa e sivi ko ʻení ke fakafuofuaʻi e malava ʻa e kau akó ke maʻu ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení pea fakaʻaongaʻi kinautolu ʻi he ngaahi tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí. Te ne toe fakafuofuaʻi foki ʻenau mahino ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié.

Fakahoko e sivi fakataukei fakatokāteline ko ʻení ʻi ha faʻahinga taimi pē hili hono akoʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline kotoa pē ʻi he Mātiu, Luke, mo Sioné. Mahalo naʻa fie maʻu ke akoʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi lēsoni fakataukei fakatokāteliné kimuʻa pea nau toki maʻu e fakahokohoko ʻo e folofolá kae lava ke fakahoko e siví kimuʻa he fakaʻosinga ʻo e semesitaá.

Kapau ʻe lava, fakahoko ʻa e siví ni fakahangatonu ke lava ʻe he kau akó ʻo fakatonutonu ʻa e siví ko ha kalasi ʻi he hili pē ʻenau fakakakato iá.

Makehe mei hono fakafuofuaʻi e ʻilo lolotonga ʻa e kau akó, ʻoku fakataumuʻa ʻa e aʻusia ʻo hono fai mo fakatonutonu ʻo e siví ke hoko ko ha aʻusia mahuʻingamālie mo fakatupulaki ʻo e fakamoʻoní maʻá e kau akó. Lolotonga hono fakatonutonu e fehuʻi 7–12, fakaafeʻi e kau akó ke fakahaaʻi e ʻuhinga ne nau fili ai e tali ne nau faí pea ke fakamatalaʻi e founga ʻe lava ke tokoni ai e potufolofola ne nau filí ʻi he ngaahi tūkunga ne fakamatalaʻi ʻi he siví. Tokoni ke mahino ki he kau akó ha faʻahinga fehuʻi pē naʻe hala ʻenau talí. Tuku ha taimi ke tali ai ha toe ngaahi fehuʻi ʻe ala maʻu ʻe he kau akó.

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manual - 2023

Fakataukei Fakatokāteline ki he Fuakava Foʻoú: Sivi 1

Ngaahi maʻuʻanga tokoni ki he Fakataukei Fakatokāteliné

Ki he ngaahi fehuʻi 1–3, hiki ʻa e mataʻitohi ʻo e fakamoʻoni fakafolofola fekauʻakí ʻi he tafaʻaki ʻo e kupuʻi lea takitaha. Kātaki ʻoua naʻa fakaʻaongaʻi hoʻo folofolá ʻi he konga ko ʻeni ʻo e siví.

1. ____ “Kapau ʻe ʻikai fanauʻi ʻa e tangatá ʻi he vaí pea mo e Laumālié, ʻe ʻikai ʻaupito faʻa hū ia ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”

a. Mātiu 11:28–30

2. ____ Naʻe fekau ʻe Sīsū Kalaisi, ke maʻu ʻa e sākalamēnitī “ko e fakamanatu kiate au.”

e. Luke 2:10–12

3. ____ “Haʻu kiate au ʻa kimoutolu kotoa pē ʻoku feinga mo mafasiá, pea te u foaki ʻa e fiemālié kiate kimoutolu.”

f. Luke 22:19–20

h. Sione 3:5

i. Sione 3:16

Ngaahi Kupuʻi Lea Tefito mei he Folofolá

Ki he fehuʻi 4–6, fakafonu ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku puliá ʻi he ngaahi kupuʻi lea tefito ʻo e fakataukei fakatokāteliné. Kātaki ʻoua naʻa fakaʻaongaʻi hoʻo folofolá ʻi he konga ko ʻeni ʻo e siví.

4. Naʻe pehē ʻe Sīsū, “Te u __________ kiate koe ʻa e __________ ʻo e __________” ( Mātiu 16:15–19).

5. “He kuo __________ kiate kimoutolu ʻi he ʻahó ni, ʻi he kolo ʻo Tēvitá, ʻa e __________, ʻa ia ko Kalaisi ko e __________” ( Luke 2:10–12).

6. “ʻOku ʻikai __________ moi __________ ha __________, ʻo hangē ko ia ʻoku mou ʻiló ni ʻiate aú” ( Luke 24:36–39).

Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi hoʻo folofolá ʻi he toenga ʻo e siví.

Ki he fehuʻi 7–9, kumi ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe taha pe lahi ange ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení.

7. ʻOkú ke ʻi ai mo e kau faifekaú ʻi he taimi ʻoku ʻeke atu ai ʻe ha taha pe ʻoku fuʻu fie maʻu ke nau papitaiso pe te nau lava pē ʻo tali ʻa Sīsū Kalaisi ʻi honau lotó.

8. ʻI he Lautohi Faka-Sāpaté, ʻoku fehuʻi ai ʻe ha mēmipa ʻo ho uōtí pe ʻe founga fēfē nai haʻanau ʻiloʻi ko e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he Siasí ʻoku mei he ʻOtuá ia.

9. ʻOku teuteu ʻe ha taha ha lēsoni efiafi fakafāmili ʻi ʻapi fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo hoko ko ha kau ākonga lelei ange ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻI he fehuʻi 10–11, fakahaaʻi hoʻo ʻiló mo e malava ke fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié.

10. Te ke fakamatalaʻi fēfē nai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻeni ʻe tolu ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ki ha taha ʻoku ʻikai ke maheni mo ia?

  • Ngāue ʻi he tuí.

  • Vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá.

  • Fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

11. ʻOku ʻi ai hao kaungāmeʻa kuó ne fāifeinga ke tui ʻoku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻiate ia pea ʻokú Na fie maʻu ha vā fetuʻutaki mo ia. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ‘ení:

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa pau te ke fakaafeʻi ia ke ne fai ke ngāue ʻi he tuí?

  • Te ke lava fēfē nai ʻo tokoni kiate ia ke ne vakai ki hono tūkungá ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá?

  • Ko e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ko ha ngaahi sīpinga ia ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí. Ko e hā ha (ngaahi) potufolofola fakataukei fakatokāteline te ke lava ʻo vahevahe mo ia? Ko e hā hono ʻuhingá?

12. ʻI he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe 11 kuó ke akó, ko e fakataukei fakatokāteline fē kuó ne tokoniʻi lahi taha koé, pea ko e hā hono ‘uhinga? Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he tefitoʻi moʻoni ko ʻení kau ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

Tuku ha taimi feʻunga maʻá e kau akó ke fakakakato ai ʻa e siví. ʻO ka ʻosi e sivi ʻa e kau akó, mou vakaiʻi fakakalasi ia. ʻI hoʻo hoko ko e faiakó, fili pe ʻe ʻaonga ange ki he kau akó ke fakatonutonu ʻenau ngāue ʻanautolu pē pe ke ʻoange ia ki ha kaungāako ke nau fakatonutonu.

Ngaahi Talí

1. h. Sione 3:5

2. f. Luke 22:19–20

3. a. Mātiu 11:28–30

4. foaki; ngaahi kī; puleʻanga

5. fāʻeleʻi; Fakamoʻui; ʻEiki

6. laumālié; kakano; ngaahi hui

7. Ko e taha ʻo e ngaahi talí ko e Sione 3:5 , ka ʻe lava ke maʻu ʻe he kau akó ha maaka ʻi hono fakaʻaongaʻi ha faʻahinga potufolofola fakataukei fakatokāteline pē ke tokoni ke nau fakamatalaʻi ʻa e fiemaʻu ke fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he mafai totonu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

8. Ko e taha ʻo e ngaahi talí ko e Sione 7:17 , ka ʻe lava ke maʻu ʻe he kau akó ha maaka ʻi hono fakaʻaongaʻi ha faʻahinga potufolofola fakataukei fakatokāteline pē ke fakamatalaʻi e founga ke maʻu ai ha fakamoʻoni ki he tokāteline moʻoní.

9. ʻE lava ke tokoni ha ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline lahi ke fakamatalaʻi ʻe he kau akó ʻa e founga ke hoko ai ko ha ākonga lelei ange ʻa Sīsū Kalaisí. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi potufolofola ʻe niʻihi naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻa e Mātiu 5:14–16 ; Mātiu 22:36–39 ; Luke 22:19–20 ; mo e Sione 17:3 .

10. ʻOku totonu ke lava ʻe he kau akó ʻo fakamatalaʻi nounou ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. Fakakaukau ke ʻai ke nau fakafehoanaki ʻenau ngaahi talí mo e palakalafi 5–12 ʻo e konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022).

11. ʻOku totonu ke lava ʻe he kau akó ʻo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi ngāue ʻoku fekauʻaki mo e ngāue ʻi he tuí mo vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá. ʻOku totonu foki ke nau ʻiloʻi ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻoku tokoni ke mahino kiate kitautolu e ʻofa ʻa e ʻOtuá mo Hono finangalo ke tau maʻu ha vā fetuʻutaki fakatāutaha mo Iá. ʻOku kau ʻi he ngaahi potufolofola ʻe niʻihi naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻa e Mātiu 11:28–30 ; Sione 3:16 ; mo e Sione 17:3 .

12. Ko e taimi pē ʻoku tali fakamātoato mo kakato ai ʻe he kau akó ʻa e fehuʻi ko ʻení, ʻoku totonu ke ʻoange honau maaka. Ko ha fehuʻi tauʻatāina ia pea ʻoku totonu ke tuku pē kiate kinautolu.

Ke tokoni ke fakamatalaʻi, vahevahe, mo fakamoʻoni e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke aleaʻi e potufolofola fakataukei fakatokāteline ne nau fili ki he fehuʻi 12 mo e ʻuhinga ne nau fili ai iá. Mahalo ʻe ʻaonga ke maʻu ʻe he tokolahi taha ʻo e kau akó ʻa e meʻa ʻe ala vahevahé ʻi he toenga ʻo e taimí. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe e meʻa ʻoku akoʻi ange ʻe he potufolofola ne nau filí fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻI hoʻo hoko ko e faiakó, fakakaukau ke vahevahe foki ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻuhingamālie.

Fakaʻosi e siví ʻaki hono vahevahe e fakamoʻoni ki he mālohi ʻo hono ʻiloʻi e tokāteline ʻo Sīsū Kalaisí ʻo hangē ko ia ʻoku hā ʻi Heʻene folofolá mo mateuteu ke fakaʻaongaʻi ʻEne ngaahi akonakí ʻi he ngaahi tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí.

Paaki