Seminelí
Sione 9


Sione 9

Ko Hono Fakamoʻui ʻe Sīsū ha Tangata Kuí

ʻĪmisi
Depiction of Jesus healing a blind man. For Mormon Channel use.

Ko hono fakamoʻui ʻe Sīsū ha tangata ne fāʻeleʻi naʻe kuí. Naʻe fakafehuʻi ʻe he kau Fālesí ʻa e tangatá ni pea kapusi ia mei he falelotú koeʻuhí ko ʻene fakafisi ke fakahalaiaʻi ʻa Sīsū ko ha angahala ʻi Heʻene fai-fakamoʻui ʻi he ʻaho Sāpaté. Naʻe kumi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e tangatá, pea hū ʻa e tangatá kia Sīsū ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e founga ʻe lava ke fakamālohia ai hoʻo fakamoʻoni kiate Iá ʻi hoʻo tuʻu maʻu ʻi he meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, naʻa mo e taimi faingataʻá.

Ko hono taʻofi fakataimi ke aleaʻi e ngaahi vitioó ʻE lava ke kiʻi taʻofi ʻa e ngaahi vitioó ʻi ha ngaahi momeniti mahuʻinga ke fai ai ha ngaahi fehuʻi, ʻomi ha puipuituʻa, pe fakaafeʻi ha tokotaha ako ke fehuʻi. ʻI hoʻo teuteu ke faiako ʻaki ha foʻi vitioó, fakakaukau ki ha ngaahi feituʻu te ke lava ʻo kiʻi tuʻu ai ke fakakau e kau akó ʻi he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he foʻi vitioó.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi kuo nau tuʻu maʻu ai ʻi he meʻa ʻoku nau ʻilo mo tui ki ai fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he fehangahangai mo e fakafepakí.

Ngaahi ʻEkitiviti Ako ʻOku Ala Fakahokó

Tuʻu maʻu ʻia Sīsū Kalaisi

Fakakaukau ke toe faʻu ʻi he kalasí ʻa e tūkunga ʻi laló ʻaki ha ngaahi matalaʻi lose pe ngaahi meʻa kehe.

Fakakaukauloto naʻe ʻoatu kiate koe ha puha ʻoku ʻi ai ha foʻi lose engeenga ai.

  • Te ke tali fēfē nai kapau naʻe tala atu ʻe ha niʻihi kehe naʻe ʻikai ke nau lava ʻo sio ki he lose ʻi he puhá naʻe lanu pingikī?

Ko e taimi ʻe niʻihi te tau fetaulaki mo ha niʻihi fakafoʻituitui pe ngaahi fakakaukau ʻoku fehangahangai mo ʻetau ʻiló mo e ngaahi fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí. Naʻa mo e taimi kuo fakamoʻoniʻi ai ʻe he Laumālié ʻa e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi kiate kitautolú, ʻe lava ke feinga ha niʻihi kehe ke fakafepakiʻi ʻa e ngaahi moʻoni ko iá.

Mahalo ʻe maʻu ʻe ha kau ako ʻe niʻihi ha ngaahi aʻusia te nau lava ʻo vahevahe fekauʻaki mo e taimi naʻa nau fehangahangai ai mo e fakafepaki ki he meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau akó ʻa e meʻa ne nau fakakaukau ki ai lolotonga e ʻekitivitī teuteu ʻa e tokotaha akó. Kapau ʻe fie maʻu, fakakaukau ke vahevahe ʻa e sīpinga ʻa Siosefa Sāmitá ʻi he Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:21–26 pe ko ha aʻusia fakataautaha.

  • ʻOkú ke fehangahangai nai mo ha faʻahinga fakafepaki ʻi hoʻo ngaahi feinga ke tuʻu maʻu ʻi he meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí?

  • Kapau ko ia, ko e hā hano ʻaonga ʻo e meʻá ni ʻi hoʻo moʻuí?

Fakakaukau ke hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé koeʻuhí ke manatuʻi ia ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Sione 9 .

Te ke ako ʻi he Sione 9 fekauʻaki mo ha tangata kui naʻe fakamoʻui ʻe he ʻEikí. Ko e taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he sīpinga ʻa e tangatá ni ko e taimi ʻoku tau tuʻu maʻu ai ʻi he meʻa ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí neongo ʻetau fehangahangai mo e fakafepakí, ʻe fakamālohia ʻetau fakamoʻoni kiate Iá. Kumi ha fakamoʻoni ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo ako ʻa e fakamatala ʻi he Sione 9 .

Lau ʻa e Sione 9:1–12, ʻo kumi pe ko e hā e meʻa ne ako ʻe he tangata kuí fekauʻaki mo Sīsuú.    

  • ʻI he taimi ko ʻení, ko e hā ʻoku ʻilo ʻe he tangatá ni fekauʻaki mo Sīsuú?

Hili hono fakamoʻui ʻo e tangata kuí, naʻe fakakikihi ha kakai ʻe niʻihi pe ko e tangata moʻoni ia naʻe fāʻeleʻi ʻoku kuí, kae fifili e niʻihi kehé pe naʻe founga fēfē hono fakamoʻui iá. Naʻe ʻomi ia ki he ʻao ʻo e kau Fālesí, ʻa ia naʻa nau loto-mamahi koeʻuhí he naʻe fakahoko ʻa e maná ʻi he ʻaho Sāpaté. Naʻe kamata ke nau fakafehuʻia e tangatá. Naʻe fakafehuʻi foki ʻe he kau Fālesí ʻene ongomātuʻá, ka naʻe ʻikai fie tali ʻe heʻene ongomātuʻá [ʻa e fehuʻi] ʻa e kau Fālesí, koeʻuhí he naʻá na manavasiʻi naʻa kapusi kinaua ki tuʻa mei he falelotú kapau naʻá na poupouʻi ʻa Sīsū. Naʻe toe fakafehuʻi ʻe he kau Fālesí ʻa e tangatá fekauʻaki mo hono fakamoʻuí. (Vakai, Sione 9:13–34 .)

Lau ʻa e veesi 11, 17, 25, mo e 30–33, kau ai ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmitá ʻi he Sione 9:32, futinouti a, ʻo fakatokangaʻi ʻa e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe he tangatá fekauʻaki mo Sīsuú.  

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi fakamatala kehekehe naʻe fai ʻe he tangatá fekauʻaki mo Sīsuú. ʻE ala ʻaonga foki ki he kau akó hono fakaʻilongaʻi e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻi heʻenau folofolá.

  • ʻI he talanoa ʻo e tangata kuí, ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke vakai ki ai ʻo kau ki he tefitoʻi moʻoni ko iá ʻi heʻetau tuʻu maʻu ʻi he meʻa ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí neongo ʻetau fehangahangai mo e fakafepakí, ʻe fakamālohia ʻetau fakamoʻoni kiate Iá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi founga naʻe maʻu ai ʻe he tangatá ni ha mahino lahi ange fekauʻaki mo Sīsuú?

  • Ko e hā ‘oku akoʻi atu ʻe he fakamatala ʻa e tangatá ni ‘o kau kia Sīsū Kalaisí?

Koeʻuhí naʻe hokohoko atu hono fakahā ʻe he tangatá ko Sīsuú naʻe mei he ʻOtuá, naʻe kapusi ia ki tuʻa ʻe he kau Fālesí mei he falelotú (vakai, Sione 9:34).

Lau ʻa e Sione 9:35–38, ʻo kumi ki he founga ne malanga ai ʻa e Fakamoʻuí ki he tangatá.  

Fakakaukau ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó, pea fili ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke aleaʻi. Mahalo ʻe ʻaonga ki he kau akó ke nau tali ʻi heʻenau tohinoá ʻa e ngaahi fehuʻi ki he ʻekitivitií kimuʻa pea toki aleaʻi ia mo e kalasí.

Ngaahi fehuʻi ʻe ala aleaʻí

  • Naʻe fakamālohia fēfē ʻa e fakamoʻoni ʻa e tangata naʻe fāʻeleʻi kuí ʻi heʻene tuʻu maʻu ʻi he meʻa naʻá ne ʻilo fekauʻaki mo e Fakamoʻuí?

  • ʻE fakamālohia fēfē nai ʻetau ngaahi fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau matuʻuaki e fakafepakí pe ngaahi ʻahiʻahi ʻo e tuí?

  • Ko e hā te tau lava ‘o ako kau ki he ngaahi ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisí ʻi Heʻene fetalanoaʻaki mo e tangata ne fanauʻi kuí?

  • Naʻe tokoniʻi fēfē nai ʻe he Fakamoʻuí ke tupulaki e fakamoʻoni ʻa e tangata kuí? ʻOkú Ne tokoniʻi fēfē nai kitautolu ke fakamālohia ʻetau ngaahi fakamoʻoní?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he meʻa naʻá ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻi he fakamatala ko ʻení ʻi hoʻo fehangahangai mo e fakafepakí he taimí ni pe ʻi he kahaʻú?

Fakakaukau ke vahevahe ha aʻusia fakataautaha ʻo e tuʻu maʻu ʻi he Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻoku fehangahangai ai mo e fakafepakí.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Sione 9:1–3 . Ko e hā naʻe tui ai e kau ākonga ʻa Sīsuú ko e kui ʻa e tangatá ko ha ola ia ʻo e angahalá?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka (1924–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Final official portrait of Elder Boyd K. Packer, President of the Quorum of the Twelve Apostles, 2000. Passed away 3 July 2015.

“ʻOku fakanatula pē ia ki he ngaahi mātuʻa ʻoku ʻi ai haʻanau fānau [faingataʻaʻia fakaesinó] ke fehuʻi kiate kinautolu, “Ko e hā haʻata fehalaaki naʻe faí?” Kuo akoʻi talu mei he kuonga muʻá, ʻa e fakakaukau ko ia ko e faingataʻaʻia kotoa pē ko ha ola fakahangatonu ia ʻo e angahalá. Ko ha tokāteline hala ia. Naʻe aʻu ki he niʻihi ʻo e fuofua kau ākongá naʻa nau tali e fakakaukau ko iá kae ʻoua kuo fakatonutonu kinautolu ʻe he ʻEikí.

“Pea ʻi he ʻalu ange ʻa Sīsuú, ne mamata ia ki ha tangata naʻe fanauʻi kui.

“Pea fehuʻi ʻene kau ākongá kiate ia, ʻo pehē, Lāpai, ko hai naʻe faiangahalá, ʻa e tangatá ni, pe ko ʻene mātuʻá, naʻe fanauʻi kui ai iá?

“Pea talaange ʻe Sīsū, Naʻe ʻikai faiangahala ʻa e tangatá ni pe ko ʻene mātuʻá: ka ko e meʻa ke fakahā ʻiate ia ʻa e ngaahi ngāue ʻa e ʻOtuá.” ( Sione 9:1–3 .)

ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke ongoʻi halaia ʻi heʻene fekauʻaki mo e [ngaahi faingataʻaʻia fakaesinó]. ʻE lava ke tupu e [ngaahi faingataʻaʻia fakaesino] ʻe niʻihi mei he taʻetokangá pe ngaohikoviá, pea niʻihi ko e fakafou ʻi he maʻunimā ʻa e ngaahi mātuʻá. Ka ʻoku ʻikai ke pehē ʻa e lahi taha ʻo kinautolú. ʻOku hoko mai e ngaahi faingataʻá ki he taʻehalaiá.

(Boyd K. Packer, “The Moving of the Water,” Ensign, May 1991, 7–8)

Ko e hā naʻe aʻusia ʻe he tangata kuí hili ʻene ngāueʻi ʻene tui ki he Fakamoʻuí?

Naʻe akoʻi ‘e Palesiteni Hauati W. Hanitā (1907–95) ʻo pehē:

ʻĪmisi
Howard W. Hunter

Ko ʻeni kuo foaki tuʻo ua ʻa e lava ke mamatá—ko e taha ke fakaleleiʻi ha palopalema naʻe fāʻeleʻi mo ia pea ko e taha ke mamata ki he Tuʻi ʻo e Ngaahi Tuʻí kimuʻa peá Ne hāʻele hake ki Hono ʻafioʻanga taʻengatá. Naʻe fakavaveʻi ʻe Sīsū ke mamata fakatuʻasino mofakalaumālie fakatouʻosi. Kuó Ne fakaulo atu ʻEne māmá ki ha potu fakapoʻuli, pea naʻe tali ʻe he tangatá ni, ʻo hangē ko ha niʻihi tokolahi ʻi he ʻaho ko iá kae pehē foki ki he ʻahó ni, ʻa e māmá pea kuó ne mamata.

(Howard W. Hunter, “The God That Doest Wonders,” Ensign, May 1989, 16–17)

ʻOku fōtunga fēfē nai hono maʻu e mata fakalaumālié ʻi heʻetau moʻuí?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018) ‘o pehē:

ʻĪmisi
Official portrait of President Thomas S. Monson, 2008.

He ʻikai lava ʻe kinautolu kuo nau ongoʻi e ala mai ʻa e toʻukupu ʻo e ʻEikí ʻo fakamatalaʻi ʻa e liliu ʻoku hoko ki heʻenau moʻuí. ʻOku ʻi ai ha holi ke moʻui ʻi ha founga ʻoku toe lelei ange, ke tauhi faivelenga, ke ʻaʻeva ʻi he loto-fakatōkilalo, pea moʻui ʻo hangē ange ko e Fakamoʻuí. Hili ʻenau maʻu ʻa e mamata fakalaumālié pea nau vakai ai ki he ngaahi talaʻofa ʻo e taʻengatá, ne nau fakaongo mai leva ʻa e ngaahi lea ʻa e tangata kui ko ia naʻe fakamoʻui ʻe Sīsū ʻo toe lava ʻo sió, “Ko e meʻa ʻe taha ʻoku ou ʻiló, naʻá ku kui, ka ko ʻeni ʻoku ou ʻā” [ Sione 9:25 ].

(Thomas S. Monson, “Anxiously Engaged,” Ensign pe Liahona, Nov. 2004, 58)

Sione 9:22, 34–35 . Ko e hā hono mahuʻinga ʻo hono kapusi ki tuʻa mei he falelotú?

“Naʻe lahi ʻa e ngaahi kolo ʻo e kau Siú naʻe hoko ʻa e ngaahi falelotu aí ko e senitā fakalotu mo fakasōsiale. Naʻe maʻu ʻi he ngaahi falelotú ha fakahinohino fakalaumālie mo e moihū, kae pehē foki ki he ngaahi faingamālie fakaako mo fakasōsialé. Koeʻuhí naʻe fuʻu mahuʻinga fau ʻa e falelotú ki he sosaieti ʻo e kau Siú, naʻe mamafa ange hano kapusi kita mei he falelotú … ʻi hano tuʻusi pe mole ʻa ʻete feohi fakalotu mo e koló. Naʻe ʻuhinga ia ki hano fakaheeʻi kita mei he ngaahi meʻa fakafonuá mo e fakasōsialé foki. ʻOku mahino naʻe ʻosi feʻunga pē ʻa e fakamanamana ko ʻení ke taʻofi e ongomātuʻa ʻa e tangata kuí mei he fuʻu kau atu ʻi hono fakaʻekeʻeke ʻo e mana ko ‘ení (New Testament Student Manual [2014], 230).

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Sione 9:1–7 . ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he ʻOtuá hotau ngaahi faingataʻaʻiá ke fakahaaʻi ʻEne ngaahi ngāué mo e mālohí.

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻa e Sione 9:1–7 ke akoʻi ʻa e moʻoni ko ʻení: ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he ʻOtuá hotau ngaahi faingataʻaʻiá ke fakahaaʻi ʻEne ngaahi ngāué mo e mālohí. ʻE lava ke tokoni ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala ʻi he konga ʻo e “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá” ke mahino ki he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. ʻE lava ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e founga ʻe lava ke tākiekina ai ʻe he fakamatala ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻa e founga ʻoku nau vakai ai ki honau ngaahi faingataʻaʻiá pea pehē ki he niʻihi kehé. ʻE lava foki ke vahevahe ʻe he kau akó ha ngaahi aʻusia fakataautaha ʻoku fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Mahalo te ke fie fakamanatu ange ki he kau akó ke ʻoua te nau vahevahe ha ngaahi aʻusia ʻoku fuʻu toputapu pe fakatāutahá.

Ko e tefitoʻi moʻoni tatau pē ʻoku ʻi he naunau Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú (vakai, “ʻEpeleli 24–30. Sione 7–10: ‘Ko Au ko e Tauhi-sipi Leleí’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2023) ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha faʻahinga aʻusia pe ʻilo mei heʻenau ako fakafoʻituituí pe fakafāmilí.

Ko ha aofangatuku ʻe taha ki he lēsoní

Ke tokoni ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he lēsoni ko ʻení, ʻoange kiate kinautolu ha tatau ʻo e fakatātā ko ʻení. Fakahinohinoʻi e kau akó ke puke honau mata toʻohemá pea puke ʻa e fakatātaá ki he ngataʻanga ʻo e mafao honau nimá. Kole ange ke nau sio ki he fakaʻilonga (+) ʻaki honau foʻi mata toʻomataʻú pea ʻunuakiʻi māmālie mai e laʻipepá ke ofi ki honau matá. ʻE ʻi ai pē taimi, ʻoku totonu ke puli atu ʻa e siakale fakapoʻuli ʻi he toʻomataʻú mei heʻenau vakai fakatafaʻakí. (Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku pulia ai ʻa e totí ʻoku ui ia ko e kiʻi feituʻu fakapoʻulí.)

ʻĪmisi
A plus sign and a black dot inside a rectangle.

Fakamahinoʻi ange ʻi heʻenau ueʻi fakafoki ʻa e laʻipepá mei honau foʻi matá, ʻe toe ʻasi pē ʻa e foʻi totí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení: Kapau ʻoku fakafofongaʻi ʻe he toti ʻi he fakatātaá ʻa e Fakamoʻuí, ko e hā ha ngaahi liliu te ke lava ʻo fai ʻi hoʻo moʻuí koeʻuhí ke ke lava ʻo mamata lelei ange ki he Fakamoʻuí? Tuku ki he kau akó ha taimi ke nau hiki ʻi heʻenau tohinoa akó ʻa e meʻa te nau fakahokó.

Paaki