Ko ha Sīpinga ki he Tupulakí

Ko e tupulakí ko ha konga mahuʻinga [ia] ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku foaki atu ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e tākiekina ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ngaahi folofolá mo e kau palōfita moʻuí, ke tokoniʻi koe. Te ke ako mei hoʻo ngaahi aʻusiá, tautautefito ki he taimi te ke falala ai kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. Ko ha sīpinga eni ke tokoni atu ʻi hoʻo moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻi he tapa kotoa ʻo hoʻo moʻuí.

ʻIloʻi ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke ke ngāueʻí.

Palani e founga ke fakahoko ʻaki iá.

Ngāueʻi hoʻo palaní ‘i he tui.

Fakakaukauloto ki he me’a kuó ke akó.

Lotu ki ha fakahinohino mei he Tamai Hēvaní. Tokonga ki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongó.

“Te u fakahā kiate koe ʻi ho ʻatamaí pea ʻi ho lotó, ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.”

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 8:2

ʻIloʻi

Hoʻo Ngaahi Fiemaʻú, Meʻa-Foakí mo e Ngaahi Talēnití

ʻIloʻi: Fakatotolo, Ako, Fakakaukauloto, Fekumi

Kuo foaki atu ʻe he Tamai Hēvaní ha ngaahi meʻafoaki, talēniti mo ha ngaahi meʻa te ke malava. ʻOkú Ne finangalo ke ke ʻiloʻi pea fakatupulaki kinautolu ke ngaohi koe, niʻihi kehé pea mo e māmaní ke toe lelei ange. Te ke fakalakalaka mo tupulaki fēfē?

Feinga ke fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko e:

• Ko e hā e meʻa ʻoku ou ongoʻi ʻoku totonu ke u ako pe liliu ʻi heʻeku moʻuí?

• Ko e hā ha ngaahi talēniti pe pōtoʻi ngāue ʻoku ou fie maʻu ke maʻu?

• Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga fakalaumālie ʻoku fie maʻu ke u fakalakalaka pe tupulaki [ai]?

• Te u lava fēfē ʻo tauhi e ngaahi fuakava naʻá ku fakahoko ʻi hoku papitaisó?

• Ko hai te u tokoni ki aí?

ʻE tali ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he taimi te ke falala [ai] kiate Iá. Lotu. Fekumi ʻi he ngaahi folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo tāpuaki fakapēteliake, lau ia. Ako ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi ongo mo e ngaahi fakakaukau mei he Laumālie Māʻoniʻoní. Te ne tokoniʻi koe ke ʻilo ʻa e meʻa mahuʻinga taha kiate koe ʻi he taimí ní. Kapau ʻoku ʻikai ke ke fakapapauʻi e meʻa ke faí, vakai ki he peesi 58–63.

“Fakakaukauʻi ia ʻi ho ʻatamaí; pea … toki fehuʻi mai kiate au pe ʻoku totonu ia.”

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 9:8

Palani

Ke Fakalakalaka

Palani: Fokotuʻutuʻu, Fakamatalaʻi, Teuteu

‘I hoʻo fakapapauʻi pē ʻa e meʻa te ke fie ngāue ki aí, faʻu [leva] ha palani ki he founga te ke fakahoko ai iá. ʻE lava ke kau ki hoʻo palaní ha ngaahi founga pe ngāue pau pē ʻe malava ke fakakau ai ha ngaahi founga ke fakatupulaki ai ha ʻulungaanga pe lelei fakataautaha.

Feinga ke fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko e:

• Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻeni kiate aú?

• ʻE tokoni fēfē ʻeni ke u toe hangē ange ai ko Sīsū Kalaisí?

• Ko e hā ha ngaahi ngāue te u fai ke fakahoko ai ʻeni?

• ʻE lava ke u vahevahe ʻa e ngaahi ngāué ni ke toe iiki ange?

• Ko e hā ha ngaahi palani te u lava ʻo fakahoko he taimí ni ke ikunaʻi ha ngaahi faingataʻa te u ala fehangahangai mo [ia]?

Lotua hoʻo palaní, pea tokanga ki he ngaahi ongo mo e ngaahi fakakaukau te ke maʻú. ʻE lava ke ke kolea e tokoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ho familí pea mo hoʻo kau takí

“ʻE fakahā kiate kimoutolu ʻe he ngaahi folofola ʻa Kalaisí ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku totonu ke mou faí.”

2 Nīfai 32:3

Ngāue

Ke Tupulaki ‘i he Tui

Ngāue: Feinga, Fakahoko, Fai Ho Lelei Tahá

Muimui ki hoʻo palaní! Fokotuʻu ha ngaahi fakamanatu ke tokoni atu ke ke nofo taha [ki hoʻo palaní]. ʻE lava ke ke tohi ʻi ha kiʻi pepa, ʻai ha kiʻi uasi tatangi pe kole ki ha taha ke mo ngāue. ʻE ʻi ai e ngaahi taimi ʻe faingataʻa ai e ngāue ki hoʻo palaní. ʻE ʻi ai e ngaahi taimi he ʻikai te ke lavameʻa ai. ʻOku sai pē ia! ʻE tokoni atu hono ʻiloʻi ko ia ʻo e ngaahi meʻa ʻoku ngāué mo ʻikai ke ngāué ke ke tupulaki ai.

Kapau te ke fihia [ʻi ha faʻahinga tūkunga], feinga ke fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko e:

• Ko e hā e meʻa naʻe ngāué? Ko e hā hono ʻuhingá?

• Ko e hā e meʻa naʻe ʻikai ke ngāué? Ko e hā hono ʻuhingá?

• Ko e hā mo ha toe meʻa te u lava ʻo fai?

• Te u maʻu mei fē ha toe ngaahi fakakaukau lahi angé?

• ʻE lava ke vahevahe ʻeku taumuʻá ki ha fanga kiʻi founga mo ha ngāue ʻoku toe iiki angé?

• Te u ako fēfē mei he ngaahi faingataʻá?

Ke fai ha meʻa ʻoku leleí, ʻoku fie maʻu ke toutou fakahoko ia pea mo faʻa kātaki. Kolea ha tokoni mei ho fāmilí, ngaahi kaungāmeʻá pe kau takí. ʻOku afioʻi koe ʻe he Fakamoʻuí mo e ngaahi faingataʻa ʻokú ke fehangahangai mo iá. Te Ne lava ʻo tokoni atu ke ke fai ha ngaahi meʻa ʻoku faingataʻa. Lotua ha tokoni mo e fakahinohino.

“Ko e moʻoni ʻoku ou pehē, ʻoku totonu ke [ke] femouʻekina ʻi he holi lahi ʻi ha ngāue lelei, pea fai ʻa e ngaahi meʻa lahi ko [hoʻo] fili tauʻatāina.”

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:27

Fakakaukauloto

ʻI he Meʻa Naʻá Ke Akó

Fakakaukauloto: Fakakaukau, Ako, Toe Vakaiʻi, Fakalaulauloto

Fakalaulauloto ki hoʻo ngaahi taumuʻá mo e ngaahi palaní lolotonga hoʻo ngāue ki aí mo e taimi te ke lavaʻi aí. ʻOkú ke ongoʻi fēfē? Ko e hā kuó ke akó? ʻE ala tokoni atu ʻamui ange hono hiki e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi ongó.

Feinga ke fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko e:

• Kuó u tupulaki fēfē nai?

• ʻE lava fēfē ke u fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi meʻa ne u akó ke tokoniʻi e niʻihi kehé?

• Kuo tokonia fēfē au ʻe heʻeku ngaahi ngāué ke toe ofi ange ai ki he Fakamoʻuí?

• ʻE lava fēfē ke hokohoko atu ʻeku tupulaki ʻi he tafaʻaki ko ʻení?

Fakamālō ki he Tamai Hēvaní mo kinautolu ne tokoniʻi koé ʻi haʻo ngāue ki ha taumuʻa pe palani. Fakakaukauloto ki he fatongia ʻo e Fakamoʻuí ʻi hoʻo moʻuí ʻi he taimi ʻokú ke maʻu ai ʻa e sakalamēnití. Fakakaukauʻi pea lotua hoʻo ngāue hokó.

“Fakakaukau ki he ʻalunga ʻo ho vaʻé.”

Lea Fakatātā 4:26

Fakafiefiaʻi hoʻo tupulakí! Fiefia ʻi hoʻo fakalakalaká mo e ngaahi lavameʻá