Nauki Prezydentów
Rozdział 13.


„Rozdział 13.: Być czujnym w opieraniu się pokusom”, Nauki Prezydentów Kościoła: Thomas S. Monson (2020)

„Rozdział 13.”, Nauki: Thomas S. Monson

Rozdział 13.

Być czujnym w opieraniu się pokusom

„Mamy moc, by oprzeć się każdej pokusie i zdolność, by określić, jaką ścieżką chcemy iść, w jakim kierunku się udamy”.

Z życia Thomasa S. Monsona

Prezydent Thomas S. Monson często wznosił głos ostrzeżenia przed pokusami przeciwnika. Nauczając na ten temat, opowiedział kiedyś historię z wizyty na wyspach Tonga. Kiedy tam był, udał się do szkoły kościelnej, gdzie nauczyciel pokazywał uczniom przynętę rybacką zwaną maka-feke.

„Zauważyłem, że dzieci uważnie przyglądają się swemu nauczycielowi, który też pochodził z Tonga”, powiedział Prezydent Monson. „Podręczniki dzieci i jego leżały zamknięte na ławkach. Trzymał w ręce dziwnie wyglądającą przynętę na ryby, wykonaną z okrągłego kamyka i dużych muszli morskich. Jak się dowiedziałem, była to maka-feke — pułapka na ośmiornice. Na Tonga mięso ośmiornic uchodzi za przysmak.

Nauczyciel wyjaśnił, że rybacy z Tonga suną nad rafą w swych łódkach z bocznymi pływakami, wiosłując jedną ręką i huśtając nad wodą trzymaną w drugiej ręce maka-feke. Ośmiornica błyskawicznie wyłania się ze swej kryjówki w skale i chwyta przynętę, łudząc się, że jest to upragniony posiłek. Pułapka na ośmiornice jest tak mocna i wytrzymała, a instynkt niewypuszczania cennej zdobyczy tak silny, że rybak może wrzucić ją prosto do łódki.

Nauczyciel z łatwością przeszedł od tego opisu do wyjaśnienia tym podekscytowanym młodym ludziom, o szeroko otwartych oczach, że zły — sam Szatan — wyrabia tak zwane maka-feke, aby usidlać nie spodziewające się tego osoby i przejąć władzę nad ich przeznaczeniem”.

W oparciu o tę lekcję z życia wziętą, opowiedzianą przez owego nauczyciela, Prezydent Monson mówił dalej:

„Obecnie jesteśmy otoczeni przez maka-feke, którymi wymachuje przed nami zły i przy pomocy których usiłuje zwabić nas, a następnie usidlić. Kiedy jest się już złapanym, uwolnienie się z takiej maka-feke jest zawsze bardzo trudne — a czasami prawie niemożliwe. Jeśli chcemy być bezpieczni, musimy rozpoznawać, czym one są, a następnie być niezachwiani w naszym postanowieniu, by ich unikać”1.

mężczyzna łowiący ośmiornicę

„Obecnie jesteśmy otoczeni przez maka-feke (przynęty), którymi wymachuje przed nami zły […]. Musimy rozpoznawać, czym one są, a następnie być niezachwiani w naszym postanowieniu, by ich unikać”.

Nauki Thomasa S. Monsona

1

Bóg dał nam moc opierania się każdej pokusie.

Pokusa jest częścią życia i będzie doświadczana w taki czy inny sposób przez każdego, kto wędruje przez życie doczesne. Jednakże Apostoł Paweł, przyznając istnienie tej prawdy, zapewnił nas: „Dotąd nie przyszło na was pokuszenie, które by przekraczało siły ludzkie, lecz Bóg jest wierny i nie dopuści, abyście byli kuszeni ponad siły wasze, ale z pokuszeniem da i wyjście, abyście je mogli znieść” [I List do Koryntian 10:13]2.

Są […] niezliczone [pułapki], które zastawia na nas zły, aby sprowadzić nas ze ścieżki prawości. Jednak nasz Ojciec Niebieski dał nam życie, a wraz z nim zdolność myślenia, wnioskowania i kochania. Mamy moc, by oprzeć się każdej pokusie, i zdolność, by określić, jaką ścieżką chcemy iść, w jakim kierunku się udamy. Naszym celem jest królestwo celestialne Boga. Naszym celem jest zmierzanie w tym kierunku, bez zbaczania z kursu.

Nasz Ojciec Niebieski ostrzega wszystkich, którzy idą ścieżką życia: strzeżcie się okrężnych dróg, pułapek i zasadzek […]. Nie dajcie się zwieść. Zatrzymajcie się na modlitwę. Słuchajcie tego cichego, spokojnego głosu, który przemawia do głębi waszych dusz łagodnym zaproszeniem Mistrza: „Przyjdź i naśladuj mnie” [Ew. Łukasza 18:22]. Czyniąc tak, odwracamy się od zniszczenia, od śmierci i odnajdujemy szczęście i niekończące się życie3.

2

Ojciec Niebieski zapewnił sposoby, aby pomóc nam w opieraniu się pokusom.

[Kiedy stawiacie czoła pokusom], pomoc może nadejść z wielu źródeł. Jednym z nich jest błogosławieństwo patriarchalne. Takie błogosławieństwo zawiera rozdziały z waszej księgi wiecznych możliwości. Często czytajcie swoje błogosławieństwo. Uważnie je studiujcie. Niech prowadzą was jego ostrzeżenia. Żyjcie w taki sposób, by zasłużyć na jego obietnice4.

Kiedy zostaliście konfirmowani na członka Kościoła, otrzymaliście prawo do towarzystwa Ducha Świętego. On może wam pomóc w dokonaniu dobrych wyborów. Kiedy stajecie przed wyzwaniem lub pokusą, nie musicie czuć się samotni. Pamiętajcie, że modlitwa jest paszportem do mocy duchowej5.

Sposobem na to, by być na tym świecie, ale nie z tego świata, jest modlitwa jako niezbędna forma komunikacji z naszym Niebiańskim Ojcem. On pragnie, byśmy się modlili i odpowie na nasze modlitwy. Zbawiciel napomina nas — jak jest to zapisane w III Nefi 18, — byśmy „[czuwali i modlili się zawsze], aby nie ulec pokusie, [albowiem Szatan pragnie nas] dostać […]. Dlatego musicie zawsze modlić się do Ojca w imię Moje” [III Nefi 18:18–19]6.

Modlitwa jest obroną przeciwko pokusie. To dzięki szczerej, płynącej z serca modlitwie możemy otrzymać potrzebne błogosławieństwa oraz wsparcie potrzebne do podążania naszą ścieżką w czasami trudnej i pełnej wyzwań podróży, którą nazywamy doczesnością7.

Obyśmy wybierali budowanie w sobie wielkiej i silnej wiary, która będzie stanowić naszą najlepszą broń przeciwko zamierzeniom przeciwnika — prawdziwą wiarę, która będzie nas wspierać i podtrzymywać nasze pragnienie wyboru dobra8.

Często jesteśmy otoczeni tym, co demoralizuje. Udając się do świętych domów Boga, pamiętając o zawieranych tam przymierzach, będziemy w stanie lepiej radzić sobie ze wszystkimi próbami i pokonywać wszystkie pokusy. W tym świętym sanktuarium znajdziemy spokój; poczujemy się odmienieni i wzmocnieni9.

Wypełnijcie swe umysły prawdą. Nie odnajdziemy prawdy tarzając się w błędzie. Prawdę odnajduje się poprzez badanie, studiowanie i życie według objawionego słowa Bożego. Adoptujemy błąd, kiedy się obracamy wśród błędów. Uczymy się prawdy, kiedy zadajemy się z prawdą.

Zbawiciel świata poinstruował nas: „[Wyszukujcie] w najlepszych księgach słów mądrości; szukajcie [nauki przez studiowanie, a także] przez wiarę” [Doktryna i Przymierza 88:118]. I dodał: „Badacie Pisma […]; one składają świadectwo o mnie” [Ew. Jana 5:39].

Zaprasza każdego z nas: „Ucz się o mnie i słuchaj mych słów; krocz w łagodności Ducha mojego, a doznasz spokoju we mnie” [Doktryna i Przymierza 19:23]10.

3

Pisma święte podają przykłady osób, które oparły się pokusom.

Job był „nienagannym i prawym” człowiekiem, „bogobojnym i stroniącym od złego” [Ks. Joba 1:1]. Pobożny w postępowaniu, opływający w majętności, Job miał stawić czoła próbie, która powaliłaby każdego. Pozbawiony dobytku, wyszydzany przez przyjaciół, dotknięty cierpieniem, zdruzgotany utratą rodziny, był nakłaniany, by „[złorzeczyć] Bogu i [umrzeć]” [Ks. Joba 2:9]. Odrzucił tę pokusę i oświadczył z głębi swego szlachetnego serca: „Już teraz mam świadka w niebie i swego orędownika na wysokościach” [Ks. Joba 16:19]. „Ja wiem, że Odkupiciel mój żyje” [Ks. Joba 19:25]11.

ludzie rozmawiający z Jobem

Job był „pozbawiony dobytku, wyszydzany przez przyjaciół, dotknięty cierpieniem, zdruzgotany utratą”, ale pozostał wierny.

Prorok Józef Smith stawił czoło pokusie. Czy potraficie wyobrazić sobie kpiny, pogardę, drwiny, jakie musiały spaść na niego, kiedy oświadczył, że miał wizję? Przypuszczam, że dla chłopca było to niemal nie do zniesienia. Bez wątpienia wiedział, że łatwiej byłoby wycofać się z tego, co powiedział o wizji i po prostu wieść normalne życie. Jednak nie poddał się. Oto jego słowa: „[W istocie] widziałem światło, [a] pośród tego światła dwie Postacie, które rzeczywiście do mnie przemówiły; i chociaż mnie znienawidzono i prześladowano, gdyż mówiłem, że ujrzałem wizję, to jednak była to prawda […]. Ujrzałem wizję, byłem tego pewny, i wiedziałem, że Bóg wie i nie mogłem temu zaprzeczyć” [Józef Smith — Historia 1:25]. Józef Smith […] napotkał pokusę i stawił jej opór12.

Kiedy [Jezus] został poprowadzony przez Ducha na pustkowie, był słaby z powodu postu. Szatan nęcił Go na wszelkie sposoby tym, co chciał Mu ofiarować. Pierwszą z nich było zaspokojenie fizycznych potrzeb Zbawiciela, w tym Jego głodu. Zbawiciel odpowiedział na to: „Napisano: Nie samym chlebem żyje człowiek, ale każdym słowem, które wychodzi z ust Bożych” [Ew. Mateusza 4:4, zob. także V Ks. Mojżeszowa 8:3].

Następnie Szatan zaoferował władzę. Zbawiciel odpowiedział: „Napisane jest również: Nie będziesz kusił Pana, Boga swego” [Ew. Mateusza 4:7, zob. także V Ks. Mojżeszowa 6:16].

Na koniec Zbawicielowi zaofiarowano wszelkie bogactwo i ziemską chwałę. Odpowiedział: „Idź precz, szatanie, Albowiem napisano: Panu Bogu swemu pokłon oddawać i tylko jemu służyć będziesz” [Ew. Mateusza 4:10, zob. także V Ks. Mojżeszowa 6:13]13.

4

Wybieranie dobrych przyjaciół ułatwi nam unikanie pokus.

Dla naszego sukcesu i szczęścia niezbędna jest rada: „Ostrożnie wybieraj swoich przyjaciół”. Mamy skłonności do tego, by stawać się takimi, jak ci, których podziwiamy, i są to zazwyczaj nasi przyjaciele. Nie powinniśmy przebywać z tymi, którzy w przeciwieństwie do nas pragną osiągnięcia tymczasowych wygód, płytkich celów czy błahych ambicji — ale z tymi, którzy cenią to, co ma największe znaczenie, wieczne cele14.

Kilka lat temu rozmawiałem z doradczynią [z Organizacji Młodych Kobiet], która opowiedziała mi o swoim doświadczeniu z jedną z młodych kobiet w jej klasie. Ta młoda kobieta co jakiś czas była kuszona, aby zejść ze ścieżki prawdy i zejść na objazd grzechu. Z powodu ciągłych perswazji ze strony niektórych z jej szkolnych przyjaciół w końcu postanowiła skorzystać z tego objazdu. Plan był następujący: miała powiedzieć rodzicom, że idzie na wieczorne zajęcia Młodych Kobiet. Zaplanowała jednak, że pojawi się tam na chwilę, a potem mieli ją zabrać stamtąd jej koleżanki i koledzy, z którymi się umówiła. Mieli później iść na imprezę, na której miał być alkohol i gdzie zachowanie miało być całkowitym pogwałceniem zasad, które ta młoda kobieta znała jako właściwe.

Nauczycielka modliła się o natchnienie, by pomóc wszystkim dziewczętom, a szczególnie tej jednej, która — jak się wydawało — jest bardzo niepewna co do swego zaangażowania w ewangelię. Nauczycielka otrzymała natchnienie, aby tego wieczoru nie nauczać tego, co wcześniej zaplanowała, lecz porozmawiać z dziewczętami na temat czystości moralnej. Kiedy zaczęła dzielić się swoimi przemyśleniami i uczuciami, ta młoda kobieta w odpowiedzi często sprawdzała godzinę, by upewnić się, że nie przegapi czasu spotkania ze swymi przyjaciółmi.

Jednakże w miarę rozwoju dyskusji jej serce zostało poruszone, jej sumienie zbudziło się, a determinacja została odnowiona. Kiedy nadszedł czas spotkania, zignorowała dźwięk wzywającego ją klaksonu. Została w klasie przez cały wieczór razem z nauczycielką i innymi dziewczętami. Zapobieżono pokusie zejścia z zatwierdzonej ścieżki Bożej. Zamierzenia Szatana udaremniono. Młoda kobieta została chwilę dłużej, by podziękować nauczycielce za lekcję i powiedzieć jej, w jaki sposób pomogła jej uniknąć czegoś, co mogło okazać się tragicznym wydarzeniem. Przyszła odpowiedź na modlitwę nauczycielki.

Później dowiedziałem się, że ponieważ postanowiła nie iść tego wieczoru na imprezę ze swoimi przyjaciółmi — jednymi z najbardziej popularnych dziewcząt i chłopców w szkole — ta młoda kobieta została przez nich odrzucona i przez wiele miesięcy nie miała w szkole przyjaciół. Nie potrafili zaakceptować tego, że nie chciała robić tego, co oni. Był to niezwykle trudny okres, w którym czuła się samotna, ale była niezachwiana i w końcu zdobyła przyjaciół, którzy podzielali jej normy. Teraz — kilka lat później — zawarła małżeństwo w świątyni i ma czworo pięknych dzieci. Jakże inaczej mogłoby wyglądać jej życie. Nasze decyzje określają nasze przeznaczenie15.

młode kobiety

Wybierz przyjaciół, „którzy cenią to, co ma największe znaczenie, wieczne cele”.

5

Musimy być czujni w opieraniu się pokusom.

Jestem pewien, że nadrzędnym celem każdego z nas jest życie wieczne w obecności naszego Ojca Niebieskiego i Jego Syna, Jezusa Chrystusa. Zatem naszym imperatywem jest podejmowanie w życiu takich decyzji, które doprowadzą nas do tego wspaniałego celu. Jednakże wiemy, że przeciwnik chce naszej porażki. On i jego zastępy nie ustają w wysiłkach udaremnienia naszych prawych pragnień. Symbolizują oni grób i nieodłączne zagrożenie dla naszego wiecznego zbawienia, chyba że my też nie będziemy ustawać w naszym postanowieniu i naszych wysiłkach zmierzających do osiągnięcia celu. Apostoł Piotr ostrzega nas: „Bądźcie trzeźwi, czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabeł, chodzi wokoło jak lew ryczący, szukając kogo by pochłonąć” [I List Piotra 5:8].

Możecie być kuszeni, by obniżać normy i iść za tłumem, aby zaakceptowali was ci, których pragniecie mieć za swych przyjaciół. Proszę, bądźcie silni i uważajcie na wszystko, co może ograbić was z błogosławieństw wieczności. Wybory, jakich dokonujecie tu i teraz, są ważne na zawsze […].

Ignorowanie przykazań otworzyło drzwi przed tym, co uznaję za epidemię naszych czasów. Jest to epidemia permisywizmu, epidemia pornografii, epidemia narkotyków, epidemia niemoralności i epidemia aborcji — żeby wymienić tylko kilka. Pisma święte mówią nam, że przeciwnik jest „inicjatorem tego wszystkiego” [II Ks. Nefiego 26:22]. Wiemy, że jest „ojcem wszystkich kłamstw, aby zwodzić i [zaślepiać] ludzi” [Ks. Mojżesza 4:4].

Błagam was, unikajcie tego, co pozbawia was szczęścia tutaj w życiu doczesnym i życia wiecznego w świecie, który nastanie. Dysponując oszustwami i kłamstwami, przeciwnik poprowadzi was po śliskich zboczach ku destrukcji, jeśli tylko mu na to pozwolicie. Prawdopodobnie znajdziecie się na tych śliskich zboczach, zanim zdacie sobie sprawę, że nie można się zatrzymać. Słyszeliście już przesłania przeciwnika. W przebiegły sposób mówi: Ten jeden raz się nie liczy; każdy to robi; nie bądź staroświecki; czasy się zmieniają; nikogo to nie krzywdzi; twoje życie należy do ciebie. Przeciwnik nas zna i wie, które pokusy trudno nam będzie zignorować. Jakże konieczne jest, byśmy stale ćwiczyli swą czujność, by nie ulec takim kłamstwom i pokusom16.

Głosem przewodnim naszych czasów jest pobłażliwość. Widzimy wokół siebie idoli filmowych, bohaterów sportowych aren — tych, których wielu młodych ludzi pragnie naśladować — którzy pozornie bez złych następstw lekceważą prawa Boże i usprawiedliwiają grzeszne zachowanie. Nie wierzcie w to! Nadejdzie czas na ocenę — chwila bilansowania księgi rachunkowej […]. Czy jesteście [przygotowani]? Czy jesteście [zadowoleni] ze swego zachowania?17.

Nasz Ojciec Niebieski poradził nam, byśmy dążyli do wszystkiego, „co jest cnotą, zaletą, uznane za dobre czy godne pochwały” [Artykuły wiary 1:13]. Wszystko, co czytacie, czego słuchacie i co oglądacie, pozostawia w was ślad.

Pornografia jest czymś szczególnie niebezpiecznym i uzależniającym. Zagłębianie się w pornografię z ciekawości może stać się wciągającym zwyczajem, który prowadzi do obrzydliwych treści i grzechów seksualnych.

Nie bójcie się wyjść z kina, wyłączyć telewizor lub zmienić stację radiową, jeśli to, co jest tam prezentowane, nie zgadza się z wzorcami waszego Ojca Niebieskiego. Krótko mówiąc, jeśli macie jakieś wątpliwości, dotyczące tego, czy jakiś film, książka lub inna forma rozrywki jest właściwa, nie oglądajcie ich, nie czytajcie, nie uczestniczcie w nich18.

Przywiązujcie uwagę do tego, czy miejsca, do których chodzicie, są odpowiednie, byście nie byli wystawieni na pokusy19.

Kiedy […] jeździmy po świecie, bardzo często członkowie Kościoła […] pytają nas: „Co uważacie za największy problem Kościoła?”.

Zazwyczaj odpowiadam: „Naszym głównym wyzwaniem dla członków Kościoła jest żyć na tym świecie, ale nie być z tego świata”.

Chciałbym podkreślić, że w czasach, w których żyjemy, potop niemoralności, nieodpowiedzialności i nieuczciwość osłabia moralne cumy naszego życia. Jeśli nie będziemy chronić tych cum, jeśli nie będziemy mieli głęboko ugruntowanych fundamentów, aby oprzeć się takim niszczącym wpływom, znajdziemy się w tarapatach20.

Musimy być ostrożni w świecie, który tak daleko odsunął się od tego, co duchowe. Kluczową sprawą jest odrzucenie przez nas wszystkiego, co nie pasuje do naszych standardów, odmawiając tym samym rezygnacji z tego, na czym zależy nam najbardziej: z życia wiecznego w królestwie Boga. Burze będą nadal od czasu do czasu nawiedzać nasze domostwa, bo są one nieuniknioną częścią naszej doczesnej próby. Ale my będziemy znacznie lepiej przygotowani, by stawić im opór, uczyć się dzięki nim i przezwyciężać je, jeśli ewangelia będzie nas przenikać, a miłość Zbawiciela będzie przepełniać nasze serca. Prorok Izajasz oświadczył: „I pokój stanie się dziełem sprawiedliwości, a niezakłócone bezpieczeństwo owocem sprawiedliwości po wszystkie czasy” [Ks. Izajasza 32:17]21.

Modlę się, abyśmy wybrali dziś służbę Panu w prawdzie i prawości do końca, aby nasz Zbawiciel, nasz Orędownik, nasz Pan Jezus Chrystus, o którym świadczę […], był u naszego boku i prowadził nas przez całe nasze życie do wieczności22.

Propozycje dotyczące studiowania i nauczania

Pytania

  • Prezydent Monson podkreślił, że „mamy moc, by oprzeć się każdej pokusie” (część 1.). W jaki sposób ta prawda jest dla ciebie pomocna?

  • Zastanów się nad wieloma sposobami, jakie zapewnił nam Ojciec Niebieski, aby pomóc nam oprzeć się pokusom, jak to opisano w części 2. Kiedy Duch Święty pomógł ci pokonać pokusę? Kiedy modlitwa wzmocniła cię w walce z pokusą? W jaki sposób wypełnianie umysłu prawdą, szczególnie tą pochodzącą z pism świętych, stanowi twoją ochronę przed pokusą?

  • Przejrzyj nauki Prezydenta Monsona dotyczące Joba, Józefa Smitha i Jezusa Chrystusa (zob. część 3.). Czego możemy się nauczyć z tych historii, co ułatwi nam oparcie się pokusie?

  • Prezydent Monson nauczał, że wybieranie dobrych przyjaciół ułatwi nam unikanie pokus (zob. część 4.). W jaki sposób dobrzy przyjaciele pomogli ci oprzeć się pokusom?

  • Prezydent Monson ostrzegał, że „przeciwnik chce naszej porażki” (część 5.). Jakie są metody przeciwnika, aby nas kusić? W jaki sposób możemy być czujni w rozpoznawaniu ich i opieraniu się im? W jaki sposób uleganie małym pokusom może prowadzić do większych, według twoich obserwacji? W jaki sposób możemy „żyć na tym świecie, ale nie być z tego świata”?

Pokrewne fragmenty z pism świętych

Ew. Mateusza 6:9–13; List Jakuba 1:1–16; I Ks. Nefiego 15:23–25; II Ks. Nefiego 28:20–22; Ks. Almy 13:28; Ks. Helamana 5:12; Doktryna i Przymierza 29:39–43; Ks. Mojżesza 1:12–22

Wskazówka do nauczania

„Objawienie zazwyczaj przychodzi ‘[wiersz za wierszem]’ (II Ks. Nefiego 28:30), a nie od razu w całości. Dlatego istotne jest, aby przygotowania do lekcji rozpocząć przynajmniej na tydzień wcześniej. Kiedy zastanawiasz się, w jaki sposób nauczane przez ciebie zasady ewangelii pobłogosławią członków [twojej rodziny lub] twojej klasy, podczas codziennych zajęć otrzymasz pomysły i natchnienie. Możesz je otrzymać w drodze do pracy, wykonując prace domowe lub będąc w towarzystwie rodziny i przyjaciół” (Nauczanie na sposób Zbawiciela [2016], str. 12).

Przypisy

  1. Oddani wierze”, Liahona, maj 2006, str. 18.

  2. Happiness—The Universal Quest” [Szczęście — uniwersalne dążenie], Ensign, październik 1993, str. 2.

  3. Oddani wierze”, str. 20.

  4. Bądźcie wzorem”, Liahona, maj 2005, str. 114.

  5. That We May Touch Heaven” [Abyśmy mogli dotknąć nieba], Ensign, listopad 1990, str. 47.

  6. Trwajcie na świętych miejscach”, Liahona, listopad 2011, str. 84.

  7. Trzy cele, które was poprowadzą”, Liahona, listopad 2007, str. 120.

  8. Wybory”, Liahona, maj 2016, str. 86.

  9. Święta świątynia — latarnia dla świata”, Liahona, maj 2011, str. 93.

  10. Bądź… wzorem”, Liahona, styczeń 2002, str. 115. W niektórych przemówieniach Prezydent Monson przypisywał drugie zdanie w pierwszym akapicie tego cytatu Prezydentowi J. Reubenowi Clarkowi jun. (zob. „BYU 16-Stake Fireside” [Ognisko 16. Palika BYU], 16 listopada 1986, str. 11, Biblioteka Historii Kościoła, Salt Lake City).

  11. Wzory do naśladowania”, Liahona, listopad 2002, str. 60.

  12. Bądźcie wzorem”, Liahona, maj 2005, str. 112–113.

  13. The Master Bridge Builder”[Mistrzowski budowniczy mostów], Ensign, styczeń 2008, str. 6.

  14. Bądźcie wzorem”, Liahona, maj 2005, str. 113.

  15. Wierzcie, bądźcie posłuszne i wytrwajcie”, Liahona, maj 2012, str. 128–129.

  16. Przestrzegajcie przykazań”, Liahona, listopad 2015, str. 83–84.

  17. Bądźcie wzorem”, Liahona, maj 2005, str. 113–114.

  18. That We May Touch Heaven”, str. 46.

  19. That We May Touch Heaven”, str. 45–46.

  20. Seven Steps to Success with Aaronic Priesthood Youth” [Siedem kroków do sukcesu z młodzieżą Kapłaństwa Aarona], Ensign, luty 1985, str. 22.

  21. Trwajcie na świętych miejscach”, str. 83–84.

  22. Teachings of Thomas S. Monson, zebr. Lynne F. Cannegieter (2011), str. 42. Wykorzystane za pozwoleniem Deseret Book Company.