O Faamaumauga Paia
E tu latalata ane i le nuu o Manaseta, i le itumalo o Onatario, i Niu Ioka, se maupuepue e aupito sili ona tele ma maualuga nai lo soo se maupuepue o le itu lena. O le itu i sisifo o lea lava maupuepue, e le mamao mai le tumutumu, sa i ai papatusi, sa teuina i totonu o se pusa maa sa i lalo ifo o se maa tele. Sa mafiafia ma faaofuofu agai i lalo lea maa mai le ogatotonu o lona itu sa pito i luga, ma sa faaofuofu atu lava faapena i lalo seia oo ina manifinifi i ona itu, ma seia oo ina na o le ogatotonu o le pito i luga o le maa sa aliali ae i luga, ae sa tanumia uma ona pito i le eleele.
Ina ua uma ona ou eli ese o le eleele, ona ou avane lea o se laau sulu i lalo o le maa ona ou lagaina lea i luga. Ina ua ou fuli ese le maa, sa ou vaai atu loa i totonu ma ua ou vaai tino ai lava i papatusi ma le Urima ma le Tumema ma le ufi fatafata, e pei ona tau mai e le avefeau. O le pusa sa i ai ia mea i totonu, sa faia i ni maa ua faapipii faatasi i se ituaiga sima. I le taele o lea pusa, sa faataatitia felavasai ai ni maa se lua, ma sa faataatitia i luga o ia maa, papatusi ma isi mea sa tuu faatasi ai.
Sa ou tago atu loa o le a ou aumaia, ae sa faasaina au e le avefeau, ma ia toe fai mai ia te au e le i oo i le taimi e tuuina mai ai ia papatusi, ma e le tuuina mai lava seia oo ina atoa tausaga e fa mai lena lava taimi; sa ia fai mai foi ia te au, ia ou toe sau i lea lava mea pe a atoa le tausaga e tasi talu mai lena lava aso, ma o le a ma feiloai ai i lea mea, ma ia faapea lava ona ou faia i tausaga taitasi, seia oo i le taimi e tuuina mai ai papatusi.
Sa faapea ona ou alu i lea lava taimi o tausaga taitasi, e pei ona poloaiina ai au, ma ma feiloai ai pea ma lea avefeau, ma ou maua mai ai mai ia te ia i au asiasiga taitasi, aoaoga ma mea e tatau ona ou malamalama i ai, e faatatau i mea o le a faia e le Alii, atoa ma le faiga ma le auala e taitai ai lona malo i aso e gata ai.
Ona o le faalelava o mea sa tagolima i ai lo’u tama e tausi ai matou, o lea sa tatau ai ona matou galulue i o matou lima i galuega e togi aso ma isi galuega faapena, pe a matou maua se avanoa. O nisi taimi sa matou nonofo lava i lo matou aiga ma matou o atu e faigaluega i galuega sa latalata ane i ai, a o isi taimi sa matou o atu i nisi nuu e mamao atu ma matou nonofo ai ma faigaluega, ma o lo matou galulue pea e le aunoa, na mafai ai ona lava mea e tausi ai lo matou aiga.
Sa le i umi ae oo mai le taimi e aumai ai papatusi, le Urima ma le Tumema, atoa ma le ufi fatafata. O le aso luasefulu ma le lua o Setema, i le tausaga e tasi le afe valuselau luasefulu ma le fitu, ina ua ou alu atu e pei ona masani ai i le faaiuga o lea tausaga, i le mea na teu ai papatusi, ma sa tuuina mai ai ia te au e lea lava avefeau mai le lagi, papatusi faatasi ma le poloaiga lenei: o le a ia te au le tausiga o nei mea; afai ou te faatalale i ai, pe ou te faatamala i ai, e vavaeeseina lava au; ae afai ou te matua toaga atoatoa ia leoleoina ia mea seia oo ina toe sau le avefeau e ave, o le a malupuipuia lelei lava ia mea.
Sa vave ona ou iloa le pogai na matua poloaiina ai au ia ou tausi lelei ia mea, atoa foi ma le pogai na fai mai ai le avefeau, e toe foi mai e ave ia mea, pe a uma ona ou faataunuuina le galuega ua tuuina mai ou te faia. Aua o le taimi lava na iloa ai e tagata ua ia te au ia mea, na latou matua faaaogaina ai taumafaiga malolosi ina ia latou fao ia mea mai ia te au. Sa latou faaaogaina soo se togafiti sa mafai ona latou mafaufauina mo lea lava taumafaiga. Sa oo ina matua faateleina le malolosi o sauaga nai lo le taimi muamua, ma sa tulimata’i pea lava e tagata avanoa e mafai ai ona latou fao ia mea mai ia te au. Peitai ona o le poto o le Atua, o lea sa malupuipuia ai pea ia mea i ou lima, seia oo ina maea ona ou faataunuuina ai o le galuega sa tuuina mai ou te faia. Ma ina ua maea lea galuega, sa oo ina sau le avefeau e ave ia mea e tusa ma le tonu sa faia, ma sa ou tuuina atu ia mea ia te ia; ma o loo i ai nei ia te ia ia mea e oo mai i le aso, le aso lua o Me, le tausaga e tasi le afe valuselau tolusefulu ma le valu… .
O le aso 5 o Aperila, 1829, na sau ai le alii o Oliva Kaotui i lo’u fale, ma o lo’u faatoa vaai lena ia te ia. Sa ia faaali mai ia te au, a o faiaoga o ia i le nuu sa nofo ai lo’u tama, ma o lo’u tama foi o se tasi o i latou o e na auina atu a latou fanau i lena aoga, sa oo ina alu ane o ia ma nofo i le fale o lo’u tama mo se vaitaimi; a o i ai o ia i le aiga o lo’u tama, sa oo ina faamatala ane ia te ia lo’u mauaina o papatusi, ma o lea na ia sau ai e fesili mai ia te au.
Ina ua mavae atu ni aso se lua talu ona taunuu mai le alii o Kaotui (aso 7 o Aperila) sa amata loa ona ou faaliliuina le Tusi a Mamona, ae amata ona tusitusi e ia i lalo.