10. Kanahan sa’ xkutankil li Najter Chaq’rab’

Dan (Lahis) Laj Jeroboam kixxaqab’ jun li wakax oor re te’xloq’oni sa’ li awa’b’ejihom sa’ xnim li saq’e (1 Rey. 12:26–33). Dan kiwan choq’ nub’aal sa’ xnim li saq’e re li najter Israel.

Tzuul Karmelo Laj Elias kixyal ru rik’ineb’ li profeet re Bahal, ut kixte rokeb’aal li choxa re taawanq li hab’ (1 Rey. 18:17–46).

Mejido Jun na’ajej ke’wan wi’ naab’al li pleet (Jue. 4:13–16; 5:19; 2 Rey. 23:29; 2 Kro. 35:20–23). Laj Salomon kixteneb’ jun k’anjel re xwaklesinkil Mejido (1 Rey. 9:15). Li rey aj Josias re Juda kikamsiik naq yoo chixpleetinkil li Farahon aj Neko re Egipto (2 Rey. 23:29–30). Sa’ li xkab’ xk’ulunik li Qaawa’, taawanq jun nimla pleet sa’ roso’jik sa’ li ru taq’a Jisrehel, a’anaq jun raqal li pleet re Armagedon (Joel 3:14; Apok. 16:16; 19:11–21). Li k’ab’a’ej Armagedon wan sa’ Griego, ut sa’ Hebreo naraj naxye Har Megiddon, malaj Tzuul re Mejido.

Jisrehel Xk’ab’a’ jun li tenamit sa’ li ru taq’a li q’axal nim ut q’axal na’uuchin sa’ Israel, a’an ajwi’ li ru taq’a Jisrehel. Eb’ li rey sa’ li awa’b’ejihom sa’ xnim li saq’e ke’xyiib’ jun li nimla ochoch arin (2 Sam. 2:8–9; 1 Rey. 21:1–2). Li xJesabel, rixaqil li rey ut aj maak, kiwan rochoch ut kikam arin (1 Rey. 21; 2 Rey. 9:30).

Bet-san Eb’ laj Israel ke’xpleetiheb’ laj Kanahanita arin (Jos. 17:12–16). Lix tib’el laj Saul kik’ehe’ chiru li xaqxookil tz’ak re li kawil na’ajej a’in (1 Sam. 31:10–13).

Dotan Laj Jose kik’ayiik choq’ loq’b’il moos xb’aaneb’ li ras (Gen. 37:17, 28; 45:4). Laj Eliseo kiril jun k’utb’esinb’il matk’ chirix jun tzuul nujenaq chi kawaay ut chi kareet (2 Rey. 6:12–17).

Samaria Jolomil tenamit re li awa’b’ejihom sa’ xnim li saq’e (1 Rey. 16:24–29). Li rey aj Ajab kixyiib’ jun ochoch choq’ re laj Bahal (1 Rey. 16:32–33). Laj Elias ut laj Eliseo ke’k’anjelak (1 Rey. 18:2; 2 Rey. 6:19–20). Sa’ 721 chihab’ rub’elaj li Kristo eb’ laj Asiria ke’numta sa’ xb’een, ut ke’xchoy xk’amb’al chi preexil li lajeeb’ teepal (2 Rey. 18:9–10).

Sikem Laj Abraham kixyiib’ jun li artal (Gen. 12:6–7). Laj Jakob kiwan nach’ rik’in a’in. Laj Simeon ut laj Levi ke’xkamsiheb’ chixjunil li winq sa’ li tenamit a’in (Gen. 34:25). Li raatin laj Josue, “sik’omaq ru sa’ li kutan a’in” k’anjelak chiru li Dios, kiyeeman sa’ Sikem (Jos. 24:15). Arin laj Jeroboam kixxaqab’ li xb’een jolomil tenamit re li awa’b’ejihom sa’ xnim li saq’e (1 Rey. 12)

Tzuul Ebal ut Tzuul Gerisim Laj Josue kixjacheb’ ru laj Israel sa’ li wiib’ chi tzuul a’in—kich’olob’aman resil li rosob’tesihom li chaq’rab’ chalen chaq li tzuul Gerisim, ut li majewank chalen chaq sa’ li Tzuul Ebal (Jos. 8:33). Eb’ laj Samaritano moqon ke’xyiib’ jun li santil ochoch sa’ Gerisim (2 Rey. 17:32–33).

Penuel Arin laj Jakob kixyal xmetz’ew chiru chixjunil li q’ojyin rik’in jun xtaql li Qaawa’ (Gen. 32:24–32). Laj Jedehon kixsach jun kawil na’ajej reheb’ laj Madianita (Jue. 8:5, 8–9).

Jope Laj Jonas ki’el chaq arin re taaxik Tarsis naq yoo chi eelelik chiru lix taqlanb’il k’anjel sa’ Ninive (Jon. 1:1–3).

Silo Sa’ xkutankileb’ laj raqol aatin, li jolomil tenamit ut li loq’laj muheb’aal reheb’ laj Israelita kiwan arin (1 Sam. 4:3–4).

Betel (Lus) Arin laj Abraham kixjach rib’ rik’in laj Lot (Gen. 13:1–11) ut kiril jun li k’utb’esinb’il matk’ (Gen. 13; Abr. 2:19–20). Laj Jakob kiril jun li k’utb’esinb’il matk’ chirix jun taqleb’aal li nawulak toj sa’ choxa (Gen. 28:10–22). Li loq’laj muheb’aal kiwan arin chiru jarub’aq chihab’ (Jue. 20:26–28). Laj Jeroboam kixxaqab’ jun li wakax oor re te’xloq’oni sa’ li awa’b’ejihom sa’ xnim li saq’e (1 Rey. 12:26–33).

Gabahon Eb’ laj Hiveo aj arin ke’xb’alaq’i laj Josue re taa’ok sa’ sumwank rik’ineb’ (Jos. 9). Li saq’e kixaqli sa’ choxa re naq laj Josue kiru chi numtaak sa’ jun li pleet (Jos. 10:2–13). Arin ajwi’ kikana chiru jarub’aq kutan li loq’laj muheb’aal (1 Kro. 16:39).

Gasa, Asdod, Askalon, Ekron, Gat, (li oob’ chi tenamit reheb’ laj Filisteo) Chalen chaq sa’eb’ li tenamit a’in eb’ laj Filisteo k’iila sut ke’xpleetiheb’ laj Israel.

Belen Li xRakel kimuqe’ chi nach’ rik’in (Gen. 35:19). Li xRut ut laj Bohos ke’wan arin (Rut 1:1–2; 2:1, 4). A’an lix tenamit laj David kiyeeman re (Luk. 2:4).

Hebron Laj Abraham (Gen. 13:18), laj Isaak, laj Jakob (Gen. 35:27), laj David (2 Sam. 2:1–4), ut laj Absalon (2 Sam. 15:10) ke’wan arin. A’in li xb’een jolomil tenamit re Juda sa’ li rawa’b’ejil li rey aj David (2 Sam. 2:11). K’oxlanb’il naq ke’muqe’ arin laj Abraham, li xSara, laj Isaak, li xRebeka, laj Jakob, ut li xLea sa’ li ochochpek re Makpela (Gen. 23:17–20; 49:31, 33).

En-gadi Laj David kixmuq rib’ chiru laj Saul, ut kixkol xyu’am laj Saul (1 Sam. 23:29–24:22).

Gerar (Kerar) Ke’wan aran laj Abraham ut laj Isaak chiru jarub’aq chihab’ (Gen. 20–22; 26).

Berseba Laj Abraham kixb’ek jun xjulil li ha’ arin, ut ki’ok sa’ sumwank rik’in laj Abimelek (Gen. 21:31). Laj Isaak kiril li Qaawa’ (Gen. 26:17, 23–24), ut laj Jakob kiwan arin (Gen. 35:10; 46:1).

Sodoma ut Gomora Laj Lot kixsik’ ru wank Sodoma (Gen. 13:11–12; 14:12). Li Dios kixsach Sodoma ut Gomora xb’aan li maa’usilal (Gen. 19:24–26). Moqon li Jesus kixye resileb’ li tenamit a’in jo’ reetalil li maa’usilal (Mat. 10:15).