Tenua Reirei iaon te Tangira, te Kimwareirei, ao te Rau
Iroun Brian K. Ashton
Kauoman ni Kauntira n te Reirei n Tabati n te Beretitentii ni Kabuta
Man te taetae n te taromauri, “Kukurei, Kaibwabwaru, ao Bwaai aika Uarereke,” e kanakoaki n te Brigham Young Iuniwetiri n Ritembwa 5, 2017.
Irakin kawai aika tenua aikai e kona ni karika te bitaki ae korakora ni maium ao ni buokiko n namakina uaan te Tamnei.
Ngke ataein te kaoreti ngai, I rangi n tabeaianga n aron maiu ibukin taai aika a na roko. Ngke I a roko inanon taai aikai—ae nanonaki te maiu imwin te reirei n te kaoreti—I reiakinii tenua reirei aika a kakawaki are e karika te bitaki ae korakora ni maiu. I tangiria n tibwa te reirei aei ma ngkami ma te kantaninga ae e na aki anaa te tai ae maan reiakinana tiaki aron manin are I reiakinna iai. E na kona ni buokiko ni kunea te kimwareirei ae bati ni maium—ao n tokina karekean te karietataaki ma Tamami are i Karawa.
1. Ukera te Kukurei, Te Rau, ao te Tamnei ae Raoiroi
I kaitibo ma kainabau, Melinda, inanon au kauoua n ririki n reirei n te kaoreti, tao imwin onoua namakaina imwin okiu man au mition. I ataia n te tai ae waekoa ae I kan mareaki ma Melinda. Ma, Melinda, bon tiaki te namakin anne ae e reke irouna. Bon tiaki ni karokoa nimaua te ririki imwina are e a karekea raoi boon ana titiraki bwa e bon “Raoiroi” ngkana e mare ma ngai.
Inanon nimaua te ririki akanne, I karekea teuana mai buakon te kataaki ae korakora inanon maiu. I ataia bwa antai ae N na mare ma ngaia, ao te Tamnei e kairoroai bwa N na karekea, ma e taraa n ae e aki kona n reke te kouru anne.
Imwin karekean au beeba ni banen au reirei, e a iangoia Melinda bwa e na nako n te mition—kanga bukina, ae I namakinna, bwa e na nako ni kararoaai. Iai taai ake inanon tain ana mition ae ai akea te kukurei irou ibukina bwa I a iangoa riki te bwai ae e aki reke irou. Ma e ngae n anne, I kamatebwai ni koroboki aika tabu, ao n tataro ni katoa bong, ni beku n te Ekaretia, ao ni keiaki ni karaoi bwaai ake a kaoa te Tamnei ae Raoiroi inanon maiu.
N te taina, ni moantaain ingabongin te Tabati ae e mwaitorotoro i Minnesota, USA, iaon kawaiu ni buti nakon bootakin te Ekaretia, I ango, “N a riai n namakina te aki kukurei n te tai aei. Bon akea te bwai ae riki n aron are I kantaningaia. Ma I bon aki namakina te nanokawaki. E bon rootai te kukurei!”
Ao, I kangaa n rangi ni kukurei ngkai I rinanon ae I taku i bon irou, bwa te tai ni kakatai ae matoatoa?
E kuneaki kaekaana n I-Karatia 5:22–23: “Ao uaan te Tamnei te tangira, kimwareirei, te rau, te taotaonaki n nano, te atataiaomata, te raoiroi, te kakaonimaki, te nimamanei, te taubaang.”
Ibukina bwa I karaoi bwaai ake a kaoa te Tamnei inanon maiu, I namakina ana tangira te Atua. I namakina te kimwareirei ao te rau. N na rootaki n te rawawata ae maan ao N na bon namakina te kukurei.
Karekean te tangira, te kimwareirei, ao te rau inanon maura, ara utu, ao tekatekara n taanga e aki roko man reken te auti ae bubura, te kaa ae tamaroa, kunnikai aika boou, te mwakuri ae rietata, ke aekan bwaai riki tabeua ake a taraaki n te aonaaba bwa a karika te kukurei. Ni koauana, ibukina bwa te namakin n tangira, ni kimwareirei, ao n rau e roko man te Tamnei, namakinan baikai a aki irekereke ma waakin maiun rabwatara ni kabane.
Taiaoka e na mataata bwa I aki taekina ae ti na teimatoa ni kukurei ke ara waaki n te maiu n rabwata e na aki roota kukureira. Ni koauana, ngkana ti aki katoonga ae mao, ti na aki kona n ataa ae karewerewe (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 29:39; taraa naba Mote 6:55).
Ti riai ni kaitaraki ma kaangaanga n taai tabetai. I rarikina, tabeua waaki aika riki man te maiu n rabwata ao ara namakin a na kona ni karika rawawatara ao ni karika kaangaangan namakinan te Tamnei. Ma ngkana ti teimatoa ni karekea te Tamnei inanon maura ao ni kakoaua te Atua, ti kona, n arona ni kabane ni kukurei.
I kakoaua n aron au tataneiai bwa e bon koaua. Inanon te bwai are I rinanona ngke e mena Melinda n ana mition, I a tia n ataia bwa ngkana I karaoi bwaai ake a uota te Tamnei nako nanon maiu, ni irianaki n rineia ni kakoaua ao ni kariaia bwa a na bane n nakoraoi bwai n aron ana kantaninga te Atua, I aki toki n namakina te kukurei (taraa Iakobwa 3:2).1
2. Tai Rekenako n taian Katooto
Tatan e anganga katooton kaitaran bwaai ni kabane ake e karaoi te Atua ni kataia ni kamangaoira ao ni kamwaneira. N aki mutiakina korakoran Tatan ni imanonoira bwa ti na karaoa ae kairua, e reireiniira te Tia Kamaiu bwa “te kai ae buakaka [e aki kona] ni karika uaana ae raoiroi” (3 Nibwaai 14:18). Ibukina bwa Tatan bon te kai ae buakaka, e aki kona n anganiira namakinan “te tangira, te kimwareirei, te rau, te taotaonaki n nano, te atataiaomata, te raoiroi, te kakaonimaki, te nimamannei, [ao] te taubaang” (I-Karatia 5:22–23). Ma, e tangiria Tatan bwa ti na bane ni karawawataaki (taraa 2 Nibwaai 2:27).
Ngaia are tera ae karaoia Tatan? E kataia ni kamwaneira.
Raoraou temanna, ae e a tia n rineaki, e reke n te kariiriaki. Raoraou e a tia ni karaoa ana mition ao bon te mitinare ae e rianako arona. Ngke e okira mweengana imwin ana mition, e a iangoaia ni karaoi ni kabane baika a uarereke ake a tia n uota te Tamnei inanon maiuna ao e a tia ni kakorakora n tain ana mition. Ao bon tii inanon tabeua te tai, are e karaoia.
Ma, e nooriia raoraona, angiia ake a bon tia n oki man aia mitinare, a roroko n te taromauri ni katoa Tabati ma i tinanikun te taromauri a mauakini maiun te aonaaba. A taraa ni kukurei. A karaoi baike a “kaunga”. Ao katein mauia e aki kainnanoa te mwakuri ae mwaiti ni kabotauaki ma maiuna.
E a moanna ni katoka karaoan baike a uarereke ake a tia n uota korakoran tamneina n tain ana mition. Bon iai ana koaua, ma e tuangia ae e a tia ni motikiia, “Ngkana I bon tii irira te bootaki n taromauri n te Ekaretia, e bon TAU ibukiu—I bon mano iai.” Ma, e ngae ngke I nanako n taromauri, e taku, “N amneiu, I a bon bwaka.”2 Ni maekana n aron te maiu n aonaaba, teuana te kairua are e rineia e a manga kairia nakon teuana, ao n tokina e a bikoukou.
Ana rinerine aika aki raraoi a bane ni karika te kaangaanga nakoina. E a aki namakina te kukurei, ao e bon ataa anne. Ma raoiroina, bwa raoraou e ataia ae e a tia ni mwamwanaaki, ao e raira nanona.
Ana karaki e kamataata bwa a kona ni mwamwanaaki te koraki ake a raraoi. Irarikina, ana karaki e kaotia bwa ti riai n teimatoa n tararuaira man taian kariiri. E na iraki nanon aei ngkana ti karaoi baika a uarereke ake a na uota te Tamnei nako nanon maiura.
I kukurei n taekina bwa n te bong aei e a rangi ni kukurei raoraou, e kekeiaki ni kawakin tuua, ao e a kakaonimaki ni mauna n rabwata ao n tamneina nakon te euangkerio.
Ana kariirii Tatan a kona n roko n aekakina nako. N a taekini tii tabeua.
E na kataia Tatan n anai nanora bwa ti na moanibwaii bwain te maiu aei nakon bwain te tamnei. Ti na kona n ataia bwa aikoa eti aron bwaai ake ti moanibwai ngkana ti noori aron ara kakaraki bwa ti kangai, “I a bon rangi n tabetabe ke I a rangi ni kua ngkai n ________________.” Karin taeka aikai: nakon te tembora, n ibuobuoki, kamatebwaia ao iangoa nanon koroboki aika tabu, kakoroa nanon weteau, ke n taekina au tataro.
Teuana bukina ae ti namakinna ae ti a rangi n tatabetabe bwa Tatan e mwakuri korakora ni katiki nanora. E kabonganai tareboon aika reitaki ma te intanete inanon baira, reerio inanon ara kaa, te terewitin ni mwengara, ao bwai aika mwaiti kurikuri ake a katabetabeira ni katoa tai. Ao n tokina, ti a taraa n rangi n tabetabe nakon are bon etina.
Teuana naba bukina ae ti rangi n tabetabe bwa e a moanna n uarereke ara tai ni iango ni kamatebwai. E mwakuri korakora Tatan ni katabetabeira ibukina bwa e ataia ae te iango ni kamatebwai riki n koroboki aika tabu, e karekea te rairaki ao ni karekei kaotioti.
Teuana ana kariiri Tatan e roroko rinanon te iango are e kakawaki riki taraakin tinanikum nakon are teraa raoi ae ko iangoia inanom. Ngkana akea raoi te iango ae e nako mai nanom ibukin karaoan bwain te tamnei, e na aki reke iroura namakinan te kimwareirei n te euangkerio. Ao n tokina, kawakinan tuua a nang moanna n namakinaki bwa a karika te karawawataaki, ao e ataia Tatan bwa ngkana a reke aekan namakin aikai iroura, ti na moanna ni katoki karaoakin bwaai ake ti atai bwa ti na bon karaoi.
E kariiriira naba Tatan bwa ti na kakoaua bwa te kimwareirei ao te kukurei a reke man te maiu ae bebete ke ni karaoan te kakukurei ni katoa tai. Ma a bon aki. Ni koauana bon akea te kimwareirei ke te kukurei ngkana akea te korakai ni karekean te tokanikai (taraa 2 Nibwaai 2:11, 23).
Ana kabanea ni kariirii Tatan ae n a taekina bwa e na kataia n anai nanora bwa karaoan te buakaka, ma kakukureina ae e waekoa n toki, bon karekean te kukurei raoi. E ataia Tatan ae n te tai ane e uarereke anne, taian namakin ke rootakin nanom a na (1) anganiko te namakin ae anne bon uaan te Tamnei, (2) karikirakean te nano ni karekean uaa akanne, ke (3) karekea te namakin ae a raoiroi waaki akanne.
Te katooto, E na kariiriira Tatan bwa ti na taraa temanna ao ni iangoi baika aki raraoi nakon are bon te tangira raoi. E na kairira ma te nano ni ingainga ao tiaki karekean te kimwareirei ae teimatoa. E na kataia ni kairira nako ao n aki anganiira te rau. E na karikiira bwa ti na bakan raoiroi, taua n nano, karaoi bwaai n aron are e tangiria te aonaaba ni kaitaran ae ko tabeakiniia tabeman, botumwaaka n onimaki, ao ni katuka am iango iaon bwain te tamnei. Ana kariirii a kona ni kamangaoira, are n tokina e na kona n tuangiira bwa uruan tuua a na bon uota te kukurei.
3. Karaoi Bwaai Aika Uarereke
N angiin te tai bwaai aika uarereke aki toki n uota te Tamnei nako nanon maiura, a kararoaira man taian kariirii, ao n tokina a na buokiira ni karekea korakorara ni kawakin tuua ao ni karekea te maiu are akea tokina. E reiakina te reirei aei te Tia Kamaiu nakoia unimwaanen te Ekaretia i Kirtland, Ohio: “Mangaia are, tai kua ni karaoan ae raoiroi, bwa kam kawenea aan te mwakuri ae korakora. Ao man bwaai aika uarereke e kaoti te bwai ae korakora” (Reirei ao Berita aika Tabu 64:33).
Bukin tera a kakawaki bwaai aika uarereke? N te kibu are imwina, e kabwarabwara te Tia Kamaiu bwa “te Uea e kainnanoa te nano ao te iango ae tauraoi” (Reirei ao Berita aika Tabu 64:34). Bukin tera te tTia Kamaiu e kairekerekea karaoan bwaai aika uarereke ma te nano ao te iango ae tatauraoi? Ibukina bwa kateimatoaan karaon bwaai aika uarereke, ti anga nanora ao ara kantaninga nakon te Atua, are e kaitiakiira ao ni katabuira (taraa Ereman 3:35).
Te kaitiakaki ao te katabuakaki aio e na bita arora, teutana imwin teutana, bwa ti aonga n riki ni katotonga te tia Kamaiu. Aio are e na karikiira bwa ti na waekoa ni butimwaea ana kairiiri te Tamnei ae Raoiroi, ao are e na kamanoira man te kariiriaki.
Inanon au kabanea n ririki n te reirei n te kauarinan, e reireinai tamau te timenari ni mweengara. Ibukina bwa atuun te reirei n te ririki anne bon Ana Boki Moomon, e iangoia tamau bwa ti na bane ni wareware, te kibu teuana nakon te kibu teuana, ao ni maroroakina teraa are ti warekia. N ara tai ni wareware, e aki toki n titirakinai tamau titiraki ake a karikai bwa n a iangoa kanoan te bwai are ti warekia, ao e aki toki ni kamataatai bwaai ake I aki ota iai. I uringa kamatebwaian rongorongon te Tia Kamaiu ao i namakina bwa E bon kawariia taian Nibwaiite ao I bon kona ni karekea kabwaraan au bure bwa mwin ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu.
Bootakiu ni wawareware ma tamau n taai akekei bon moan katean aan au kamatebwai ni koroboki aika tabu. Iai te bwai ae I namakinna inanon are tai ni wareware. Ao te bwai riki ae e kakawaki, au kantaninga, au iango ni kan karaoan bwaai, ao aroarou a bitaki. I tangiria bwa N na nakoraoi. I a moana n noori baike I kakariiriiaki iai. I karaoa au rairanano ni kato tai. Ni banen au moan ririki n te kaoreti, I a wareware ni korobobi aika tabu ni katoa bong.
Inanon te tai anne, Beretitenti Ezra Taft Benson (1899–1994) e tuangiia membwa n te Ekaretia bwa a na wareka Ana Boki Moomon ni katoa bong ao n toui mwin baike a reiakin.3 Ngaia are, irarikin baike I wareki, I bon wareware naba iaon bwaai tabeua man Ana Boki Moomon.
Iaon au mition I a reiakina raoi aron te kamatebwai ao kanuaakira ni koroboki aika tabu. I aki n ae I ti namakin te Tamnei ae Raoiroi n au tai ni wareware, ma I a moanna n namakin te kimwareirei n au tai n ukeuke ni koroboki aika tabu ni kakaai reken au kaanganga ao naake I a tibwa reireiniia.
Imwin au mition, I reitaanako au wareware ni koroboki aika tabu ni katoa bong. Ibukina bwa te waaki aio e kaoa te Tamnei ae Raoiroi inanon maiu, I karekea Ana kairiiri ni buokai ni kabongana raoi au tai n ae e manena. Ibukin aei, e raoiroi au waaki n te reirei, ao n au mwakuri. E a rangi ni bebete karaoan te reinerine ae tamaroa. I a tatataro ni katoa tai ao I a botumwaka ni kakoroi mwin weteakiu. Aron kanuaakiu n koroboki aika tabu aki katoki au kaangaanga ma e kabebetea aron maiu.
N Aokati 2005, Beretitenti Ezra Taft Benson (1910–2008) e anga te kakaewenako ni wareka ke ni manga wareka riki Ana Boki Moomon imwain tokin te ririki.4 Ibukina bwa I a kaman moana warekan Ana Boki Moomon ni katoa bong, I a roko ngkai n Ita ke Moronaai. Ma ibukin aio, ngkai I moantaai ni bane teuana ke uoua te wiiki imwina, I a motikia bwa I a karaoa nanon ana kakaewenako Beretitenti Hinckley.
E roko ara tia kakawari n te mweenga nakon ara utu. E titirakinai bwa I a bwaka iaa n aron ana kakaewenako Beretitenti Hinckley.
I tuangnga ae I rangi n tekeraoi bwa I a kaman moana warekan Ana Boki Moomon imwain ana kakaewenako Beretitenti Hinckley. Ngkanne, ma te nano ni kan raoiroi, I a taekina ae I a tia ni karaoia.
Bon tekeraoiu, bwa au tia kakawari n te mweenga e nooria n te anga teuana. Ngke e kataia n reiakinai, e roko ana wirikiriki te Tamnei n tuangai bwa e bon eti te tia kakawari n te mweenga.
Ngkai N nang riai ni wareki uoua te mwakoro ni katoa bong bwa I aonga ni bane n tokin te ririki. Inanon au tai ni wareka ae mwaiti riki n Ana Boki Moomon, I nooria bwa e a mwaiti riki te korakora ae e reke inanon maiu. I karekea te kimwareirei ae mwaiti. I a mataata riki ni bwaai tabeua. I karaoa au rairanano ni tai nako. I tangiria ni karaoa te ibuobuoki ao te kamaiu nakoia tabeman. I aki kai bwaka nakon ana kamwamwane ao ana kariiri Tatan. E a rikirake tangiran te Tia Kamaiu.
Inanon Nobembwa I a weteaki bwa N na riki bwa te bitiobi n ara uoote. Katiaan nanon ana kakaewekano Beretitenti Hinckley e katauraoai nakon te wewete anne. Imwin anne, I a tia n ataia bwa n te tai are I a rangi n tabetabe iai n au tabo ni mwakuri ke n te aro, bon te tai ae I kainnanoia ni wareki koroboki aika tabu, riki Ana Boki Moomon.
E konaa n reke iroum te kakabwaia ae ai aron aei ngkana ko kanuaiko n taian koroboki aika tabu ni katoa bong. I berita bwa ngkana ko kanuaiko ni koroboki aika tabu, riki Ana Boki Moomon, ko na kaoa te Tamnei nako nanon maium ao ko na tatataro ni katoa bong, raira nanom ni kato tai, ao ko na kunea bwa e bebete kaean te taromauri ao n anaa te toa ni katoa wiiki.
I kakoaua bwa ngkana ko karaoi bwaai aika a uarereke ao n onimakin te Uea, ko na kunea te tangira, te kimwareirei, te rau ao te kukurei n aki tabe bwa tera are ko mena inanona. I kakoaua naba bwa e bon reke aio mai mwin te mwakuri ni kamaiu mai iroun Iesu Kristo. A bane n reke bwaai aika raraoi bon mai Irouna (taraa Moronaai 7:22, 24).