Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Te u maʻu fēfē ha fakahā fakataautaha?


Te u maʻu fēfē ha fakahā fakataautaha?

ʻOku tau maʻu kotoa e totonu ki ha fakahā fakataautaha ke ne tataki ʻetau moʻuí. Ke maʻu ha fakahā fakatāutahá, kuo pau ke tau teuteu ʻaki haʻatau moʻui taau, ako mo fakalaulauloto ki he folofolá. Kapau te tau fekumi mo kole, ʻe fakahā mai ʻe he ʻOtuá Hono finangaló kiate kitautolu ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Te ke ʻilo fēfē ʻa e taimi kuó ke maʻu ai ha fakahā fakatāutahá? Kuo tāpuekina fēfē hoʻo moʻuí ʻi hoʻo ako ke fakatokangaʻi ʻa e fakahā fakatāutahá?

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he kau talavoú ke mahino kiate kinautolu e founga hono maʻu ʻo e fakahā fakatāutahá? ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he fakahā fakatāutahá ʻa e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ki hono fakahoko honau ngaahi fatongia he lakanga fakataulaʻeikí? Te ke tokoniʻi fēfē kinautolu ke nau ako ke fakatokangaʻi ʻa e fakahā fakatāutahá?

ʻI hoʻo teuteú, ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Ko e hā e meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke vahevahe mo e kau talavoú?

1 Ngaahi Tuʻi 19:9–12; Hilamani 5:30; T&F 6:14–16, 23; 8:2–3; 11:12–14 (Ngaahi founga ʻoku lea mai ai e Laumālié kiate kitautolú)

Sione 14:26–27 (ʻE lava ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau manatuʻi e ngaahi meʻá mo ongoʻi nonga)

ʻEta 2–3; T&F 9:7–9 (Kuo pau ke ō fakataha e fakahā fakatāutahá ia mo ʻetau fakakaukaú mo ʻetau akó)

Ronald A. Rasband, “Tuku ke Taki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 93–96

Henry B. Eyring, “Ko e Hokohoko ʻo e Fakahaá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 70-73

Richard G. Scott, “Founga Hono Maʻu ʻo e Fakahaá mo e Tataki Fakalaumālie Ki Hoʻo Moʻui Fakatāutahá,Ensign pe Liahona, Mē 2012, 45–47

Ako ke ʻIloʻi e Ngaahi Ueʻi ʻa e Laumālié,Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí (1999), 111–13

Fakahaá,Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (2004), 21–26

Ongo vitiō: “Ko e Ngaahi Sīpinga ʻo e Māmá: Laumālie ʻo e Fakahaá,” “Ko e Fanongo ki Hono Leʻó”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe fakaafeʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa kinautolu naʻe muimui ʻiate Iá ke nau ngāue ʻi he tui mo moʻui ʻaki ʻa e ngaahi moʻoni naʻá Ne akoʻí. Naʻá Ne nofotaha ʻi hono tokoniʻi Hono kau muimuí ke nau moʻui ʻaki e ongoongoleleí ʻaki e kotoa honau lotó ʻaki hano ʻoange kiate kinautolu ha ngaahi aʻusia fakaako lelei moʻoni. Te ke lava fēfē ʻo akoʻi e kau talavoú ke nau ngāue ʻi he tui mo moʻui ʻaki e ngaahi moʻoni ʻoku nau akó?

Ngaahi ʻEkitivitī Felāveʻi mo e Toʻu Tupú

ʻĪmisi

Palani ha ʻekitivitī ʻa e Mutualé ʻe tokoni ki he kau talavoú ke fakaʻaongaʻi e meʻa ne nau ako he lēsoni ko ʻení.

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú. Te ne tataki e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ki honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki haʻane fakafonu ha ʻasenita ʻo e fakataha ʻa e kōlomú he lolotonga e fakataha fakapalesitenisií.

Kamata e aʻusia fakaakó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu ʻaki e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pea fakafeʻiloaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Naʻe tokoni fēfē ʻa e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí ki he moʻui ʻa e kau talavoú? Ko e hā ha meʻa kuo nau fai ʻo kehe koeʻuhí ko e meʻa ne nau akó? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuo maʻu mei heʻenau ngāué?

  • Hiki ʻi he palakipoé “ʻOku ou ʻilo ʻoku ou maʻu ha fakahā fakatāutaha ʻi he taimi __________.” ʻEke ki he kau talavoú pe ʻe anga fēfē haʻanau fakakakato e sētesi ko ʻení. Fakaafeʻi ke hokohoko atu ʻenau fakalaulauloto ki he fakamatala ko ʻení he lolotonga e lēsoní pea toe kumi ha ngaahi tali kehe.

Ako fakataha

ʻE tokoni kotoa e ngaahi ʻekitivitī ʻi laló ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke mahino kiate kinautolu e founga ke maʻu ai e fakahā fakatāutahá. Muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié, pea fili ha [ʻekitivitī] ʻe taha pe toe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kōlomú:

  • Mou lau fakataha e ʻuluaki palakalafi ʻe tolu ʻo e lea ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi, “Ko e Hokohoko ʻo e Fakahaá.” Kole ki he kau finemuí ke nau lisi ha ngaahi tūkunga ne nau fie maʻu ai ha fakahā fakatāutahá pe ko ha taha ʻoku nau maheni. Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau lau pe mamata ʻi ha konga ʻo e lea ʻa Palesiteni ʻAealingí pea vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó. Fakaafeʻi ke nau fakalaulauloto ki he meʻa te nau fai ke maʻu ʻaki ha fakahā fakatāutahá.

  • ʻAi ha kōlomu ʻe fā ʻi he palakipoé, pea ʻuluʻi tohi ʻaki e ngaahi konga mahuʻinga ʻo e lea ʻa ʻEleta Lasipeeni ko e “Tuku ke Taki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.” Mou fakamanatu fakataha e konga takitaha, pea fakaafeʻi e kau talavoú ke nau tohi ʻi he ngaahi kōlomú ha ngaahi fokotuʻu naʻe ʻoatu ʻe ʻEletā Lasipeeni te nau lava ʻo fai ke maʻu ai ha fakahā fakatāutahá. ʻOku ʻi ai ha taha homou uōtí ʻoku ngāue he tafaʻaki tokoni fakavavevavé, hangē ko e tāmate afí pe ʻōfisa polisi? Kapau ko ia, fakaafeʻi ia ke ne lea ki he kōlomú ʻo fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e ʻuluaki tokoní ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha fakatamaki fakafaitoʻo pe ko ha fakatamaki fakanatula. ʻOkú ne teuteu fēfē ke tali e ngaahi tūkunga ko ʻení? Kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke mou aleaʻi e meʻa ʻoku nau ako mei he fealēleaʻaki ko ʻení ki he founga te tau lava ai ʻo hoko ko ha kau ʻuluaki tokoni fakavavevave fakalaumālié. 

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻoku fokotuʻu atu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení. Vahe e ngaahi potufolofolá ki he talavoú takitaha pea kole ange ke ne fakahā e meʻa ʻoku akoʻi ai kau ki he founga ʻoku fetuʻutaki ai e Laumālie Māʻoniʻoní mo kitautolú. Tuku ke hiki ʻe he kau talavoú ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiló ʻi he palakipoé he tafaʻaki ʻo e ngaahi potufolofola ʻokú na fekauʻakí. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau vahevahe ha faʻahinga meʻa ne nau aʻusia ne lea ai e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kinautolu ʻi ha taha ʻo e ngaahi foungá ni. Kuo nau fekumi pe maʻu nai ha fakahā fakataautaha ke tataki kinautolu ʻi hono fakahoko honau fatongia he lakanga fakataulaʻeikí? Te ke toe lava foki ke vahevahe ha meʻa kuó ke aʻusia.

  • ʻAi ha tatau ʻo e saati he  peesi 110  ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí  maʻá e talavou takitaha. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau toe vakaiʻi e sātí mo ʻene fakamatala ki he founga ʻoku tau fetuʻutaki ai mo e Laumālie Māʻoniʻoní. Kole ange ke nau hiki ha taimi ne nau aʻusia ai ha faʻahinga ongo, fakakaukau, pe ueʻi ʻoku fakamatalaʻi ʻi he sātí. Fakaafeʻi ha kau talavou tokosiʻi ke nau vahevahe e meʻa ne nau hikí ki he toenga e kōlomú. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau talavoú  ke nau fili ha taha ʻo e  ngaahi ʻekitivitī ʻi he peesi 146-147 ʻo e  Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, pea ke nau ngāue tauhoa pe fakakulupu pe fakataautaha ai.

  • Huluʻi e vitiō “Ko e Fanongo ki Hono Leʻó,” pea kole ki he kau talavoú ke nau kumi ha ngaahi meʻa he vitioó ne fai ʻe he toʻu tupú ke teuteuʻi ai kinautolu ke nau maʻu ha fakahā fakataautaha. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi founga te tau lava ai ʻo teuteuʻi kitautolú? (vakai, 3 Nīfai 17:2–3; T&F 9:7–8). Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau tali e tukupā naʻe tali ʻe he toʻu tupu he vitioó, pea fakaafeʻi ke nau vahevahe e ngaahi meʻa ne nau aʻusiá ʻi ha fakataha ʻa e kōlomú he kahaʻú.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘aho ní. ʻOku mahino lelei ange nai kiate kinautolu e founga ke maʻu ai e fakahā fakatāutahá? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke toe tuku ha taimi lahi ange ʻi he tokāteline ko ʻení?

Tokoni fakafaiakó

“Mahalo ko e ʻahiʻahi lahi taha ki he faiakó ko ʻene feinga ke maʻu ʻa e tokanga ʻa ʻene kalasí ʻi haʻane fai ha talanoa fakaofó. ʻOku lahi e ngaahi meʻa pehení, ʻoku fehuʻia honau tupuʻangá, ka ʻoku lahi hono fai ʻi he Siasí. ... ʻOku ʻikai ko ha meʻangāue fakafaiako ʻeni: ʻoku ʻikai langa e ongoʻi fakapapauʻí mo e fakamoʻoní ʻi he ngaahi talanoa mālié” (Joseph F. McConkie, in {23}ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [1999], 53).

ʻĪmisi

Vitiō: “Mamataʻi ha Vitiō”

Mamata kahi ange

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Vahevahe ha ngaahi meʻa kuó ne aʻusia ʻi heʻene fekumi pea maʻu ha fakahā fakatāutaha.

  • Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau kumi ha ngaahi founga ʻe lava ke fakatupulaki ai ʻenau ngāue he lakanga fakataulaʻeikí ʻaki haʻanau fekumi ki ha fakahā fakatāutaha.

Paaki