Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e Ngaahi Taumuʻa ʻo e Houalotu Takitaha


Ko e Ngaahi Taumuʻa ʻo e Houalotu Takitaha

ʻOku ʻi ai ha ngaahi taumuʻa makehe ʻa e ngaahi fāmilí, ngaahi kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, ngaahi kalasi ʻa e Kau Finemuí, Lautohi Faka-Sāpaté mo e seminelí ke tokoniʻi ʻa e toʻu tupú ke nau ului ki he ongoongoleleí. ʻE tokoni hono ʻiloʻi e ngaahi taumuʻa ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e ngaahi meʻa ʻoku aʻusia ʻe homou toʻu tupú ʻi heʻenau ako ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Fāmilí

Naʻe fokotuʻu ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e ngaahi fāmilí ke hoko ko e uho ʻo ʻEne palaní ke tokoni ke ako ʻEne fānaú ki he ongoongoleleí ʻi ha ʻātakai ʻo e ʻofá pea nau teuteu ai ki he moʻui taʻengatá. Ko e tefitoʻi fatongia ʻo e ngaahi mātuʻá ke akoʻi ʻenau fānaú (vakai, T&F 68:25–28), ʻa ia ʻoku kau ai hono teuteuʻi kinautolu ke maʻu e ngaahi ouau ʻo e hakeakiʻí. He ʻikai lava ʻe ha taha ʻo fetongi e tuʻunga ʻo e mātuʻá ʻi he fatongia faka-ʻOtua ko ʻení. ʻOku ʻuhinga pē ʻa e ngaahi kōlomu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ngaahi houalotú mo e ngaahi polokalama ʻa e Siasí ke poupou mo fakamālohia e ngaahi fāmilí.

Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné

ʻOku totonu ke ului e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, pea fakahoko honau ngaahi fatongia fakataulaʻeiki topuotapu ko e “kau faifekau nofo maʻu” ʻi he Siasí (T&F 84:111), ʻo teuteu ke maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e ngaahi ouau fakatemipalé pea hoko ko ha kau faifekau, husepāniti mo ha ngaahi tamai moʻui taau. ʻOku nau fakataha mai ʻi he houalotu faka-kōlomu he Sāpaté, ʻa ia ʻoku mahulu hake ia heʻene hoko pē ko ha kalasí. ʻOku palani e fakataha takitaha ʻe he kau palesitenisī fakakōlomú ʻi he faʻa lotu pea tokoni ki ai e kau ʻetivaisá, ka ʻoku fai maʻu pē ia ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e palesiteni ʻo e kōlomú, ʻa ia ʻokú ne maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Hangē ko e fakahinohino ʻoku maʻu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, ʻoku tokangaʻi e fakataha fakakōlomú ʻe he palesiteni ʻo e kōlomú, pea ʻoku nau fakataha mo e kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻo fealēleaʻaki mo akoʻi kiate kinautolu honau ngaahi fatongiá (vakai, T&F 107:85–87, 99–100). ʻOku hoko foki ʻa e ngaahi fakataha fakakōlomú ko ha taimi ke fakahoko ai e pisinisi ʻa e kōlomú, ʻa ia ʻoku kau ai hono vahe ʻo ha ngāue ke fai, lipooti mo muimuiʻi e ngaahi ngāue ne vahe ki muʻá pea fakahoko atu mo fakafekauʻaki e ngaahi ʻekitivitií. ʻOku hoko foki e ngaahi fakatahá ni ko ha faingamālie ki he kau talavoú ke nau fefakalotolahiaʻaki mo fepoupouʻaki ʻi heʻenau feinga ke fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, tautautefito ki he taimi ʻoku nau vahevahe ai e meʻa ʻoku nau akó.

Kau Finemuí

ʻOku hoko e ngaahi kalasi ʻa e Kau Finemuí ʻi he ʻaho Sāpaté, ko ha taimi ke hoko ai ha ngaahi aʻusia fakaeako makehe ʻe tokoni ke hoko ai e kau finemuí ʻo moʻui taau ke hū ʻi he temipalé pea nau teuteu ai ki honau fatongia taʻengata ko e kau fafine ʻo e fuakavá, uaifi mo ha faʻeé. ʻOku kamata e lēsoni takitaha ʻaki hono lau ʻe he Kau Finemuí e kaveingá pea tukutaha ʻenau tokangá ʻi he Tohi ʻa Molomoná mo e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita moʻuí. ʻOku hoko foki e ngaahi lēsoní ko ha faingamālie ia ke ako mo moʻui ʻaki ai ʻe he Kau Finemuí ʻa e ngaahi ʻulungaanga mahuʻingá mo e ngaahi tuʻunga moʻui ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻe he kau finemuí ʻa ʻenau tauʻatāina ke filí ʻi he ngaahi aʻusia fakaako ʻoku fakaafeʻi mai ai e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻoku fakamaama, fakalotolahia mo fakamālohia ai kinautolu ke nau moʻui ʻaki fakatāutaha e ongoongoleleí pea ʻi honau ngaahi fāmilí. ʻOku fakahoko foki ʻe he ngaahi ʻekitivitī ʻi he Fakalakalaka Fakatāutahá mo e Mutualé ha fatongia mahuʻinga ʻi he fakauluí, ʻi hono fakahoko ʻe he kau finemuí ʻa e meʻa ʻoku nau akó. ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ha ngaahi uike lahi ki hono akoʻi ʻo ha foʻi tefito pē ʻe taha ʻo ha lēsoni, ke fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe he finemui takitaha ha faingamālie ke ne tali mo ngāueʻi ai ʻa e tokāteliné.

Lautohi Faka-Sāpaté

ʻOku hanga ʻe he Lautohi Faka-Sāpaté ʻo fakamālohia e tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, ʻaki hono maʻu ai ha ngaahi faingamālie ki he kau talavoú mo e kau finemuí pea mo ʻenau kau faiakó ke nau ako mo akoʻi fakataha e tokāteline ʻo e ongoongoleleí pea mo nau fefakamālohiaʻaki ai ʻi heʻenau moʻuiʻaki iá. ʻOku maʻu ʻi he Lautohi Faka-Sāpaté ha faingamālie makehe mo mahuʻinga maʻá e toʻu tupú ke nau fakafehokotaki ai e meʻa ʻoku nau akó pea mo e meʻa ʻoku hoko ʻi ʻapí, ʻi he seminelí, ngaahi kalasi mo e fakatahaʻanga ʻa e Siasí pea mo e moʻui fakaʻahó. ʻOku fai ha fakamamafa makehe ʻi he Lautohi Faka-Sāpaté ki hono tokoniʻi e toʻu tupú ke fakatupulaki ʻenau ngaahi taukeí mo ʻenau lototoʻa ke hoko ko ha kau ako mo e kau faiako hangē ko Kalaisí. ʻOku hoko ʻa e kau palesitenisī ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻi he uōtí ko ha kau mataotao ʻi he feinga ke fakalakalaka e akó mo e faiakó ʻi he uōtí (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí [2010], 12.5).

Seminelí

Ko e seminelí ʻoku fai ai e ako fakalotu ʻa e toʻu tupú ʻi he lolotonga ʻo e uiké. Ko hono taumuʻá ke tokoni ke mahino pea falala ʻa e toʻu tupú ki he ngaahi akonaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, fakafeʻungaʻi kinautolu ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé, pea teuteuʻi kinautolu, honau fāmilí mo e niʻihi kehé ki he moʻui taʻengata mo ʻenau Tamai Hēvaní. ʻOku ako ʻe he kau faiako seminelí pea mo e fānau akó, pea ʻoku poupouʻi foki kinautolu ke nau fakahoko, ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻo hangē ko ia ʻoku maʻu ʻi he folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá. ʻOku nau feinga ke faiako mo ako ʻi he Laumālié ʻi ha ʻātakai ʻo e ʻofá, fakaʻapaʻapá pea ʻi ai hano taumuʻa ʻi ha founga ʻoku iku ai ki he mahinó pea langaki moʻui. ʻOku ʻamanaki atu foki ʻe kau longomoʻui e fānau akó ki he akó pea mo nau maʻu ha ngaahi faingamālie ke fakamatalaʻi, vahevahe mo fakamoʻoni ʻo kau ki he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻOku poupouʻi kinautolu ke nau ako fakaʻaho e folofolá, lau e fakamatala fakafolofola ki he lēsoní pea nau maʻuloto ha ngaahi potufolofola mahuʻinga mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fakatokāteline ʻi he folofolá.

Paaki