Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ki Hono Akoʻi ʻo e Toʻu Tupú


Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ki Hono Akoʻi ʻo e Toʻu Tupú

Ko e hā ha founga te ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki he founga faiako ʻa e Fakamoʻuí? Ko ha fanga kiʻi fokotuʻu faingofua pē ʻeni. Ke maʻu ha fakamatala lahi angé, vakai ki he Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 1.4, 3.2.

Fakamālohia ʻo e Fāmilí

Ko e feituʻu lelei taha ke ako mo moʻui ʻaki ai ʻe he toʻu tupú ʻa e ongoongoleleí ko ʻapi, ʻi he tataki ʻofa ʻa e mātuʻa anga-māʻoniʻoní. ʻOku hanga ʻe he ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí ʻo ʻoange ki he toʻu tupú ʻa e teuteu lelei taha te nau fai ke maʻu ai e ngaahi ouau toputapu ʻo e ongoongoleleí. (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó,153-75.)

Ko e ʻuhinga ʻeni ʻoku fokotuʻu ai e ngaahi houalotú, ngaahi ʻekitivitī mo e ngaahi polokalama ʻa e Siasí (kau ai e tohi Fatongia ki he ʻOtuá mo e Fakalakalaka Fakatāutahá, Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, pea mo e nāunau fakalēsoni ʻa e toʻu tupú), ke poupou ki he mātuʻá ʻi heʻenau tokoniʻi honau ngaahi fohá mo e ngaahi ʻofefiné ke ului ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Teuteu Fakalaumālié

Naʻe fekau mai ʻe he ʻEikí ke “Fuofua feinga ke maʻu ʻeku leá” (T&F 11:21). ʻOku kau ʻi he teuteu fakalaumālié ʻa hono ako ʻiate koe pē ʻa e tokāteline te ke akoʻí. ʻE tataki koe ʻe he Laumālié ki he meʻa ʻe ʻaonga mo tokoni taha ki he toʻu tupú. Pea ʻi hoʻo feinga ko ia ke moʻui ʻaki e meʻa ʻokú ke akoʻí, te ke lava ai ʻo fakamoʻoniʻi ʻa hono moʻoni ʻo e ongoongoleleí mei he meʻa kuó ke aʻusia tonú. (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó,13-21.)

Fealēleaʻaki Fakataha

Ko e tokoni ko ia ke ului ʻa e toʻu tupú, ʻoku fie maʻu ki ai e ngāue fakataha ʻa e mātuʻá, kau takí, kau ʻetivaisá mo e kau faiakó ʻo kau ai e kau faiako seminelí. Mou fealeaʻaki fakataha ʻo fekauʻaki mo e ngaahi fie maʻu ʻa e toʻu tupú. Feinga ke ʻiloʻi e meʻa ʻoku nau ako ʻi ʻapí, ʻi he lotú pea mo e seminelí ke mou lava ʻo langa he fakavaʻe ko iá ʻi hoʻomou akoʻi kinautolú. Te mou lava ai ʻo fakatupu fakataha ha aʻusia fakaeako mālohi maʻá e toʻu tupú, ʻa ia ʻoku mahulu ange ia he meʻa ne mou mei lava fakatāutaha ʻo fakahokó.

ʻOku lahi ha ngaahi faingamālie ki he mātuʻá, kau faiakó, kau ʻetivaisá mo e kau takí ke fealēleaʻaki. Ko ʻeni ha ngaahi sīpinga:

  • Ngaahi fakataha fakatakimuʻá, hangē ko e fakataha alēlea ʻa e uōtí pe fakataha e kōmiti toʻu tupu ʻa e kau pīsopelikí.

  • Fanga kiʻi fakataha nounou fakaekimoutolu pē kimuʻa pe ʻi he hili e ngaahi fakataha faka-Siasi angamahení.

  • Ngaahi fetuʻutaki ʻi he telefoní pe ʻīmeilí.

Tokoni ki he Toʻu Tupú

ʻOku mahulu hake hono akoʻi ʻo e toʻu tupú ʻi hono ʻoatu pē ʻo ha fakamatalá. Ko e faiako he founga ʻa e ʻEikí ʻoku kau ai ʻa hono fakahinohinoʻi mo poupouʻi ʻo e toʻu tupú ʻi heʻenau feinga fakatāutaha ke moʻui fakaʻaho ʻaki e ongoongoleleí. ʻE lava ke kau ai ʻa hono tokoniʻi fakatāutaha kinautolu ʻo ʻikai fakangatangata pē ki he ngaahi fakataha, ngaahi kalasi pe ʻekitivitī angamaheni kuo fakataimitēpileʻí.

Feinga ke ke ʻofa ʻi he toʻu tupú ʻo hangē ko e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate kinautolú. ʻOkú Ne ʻafio maʻu pē ki he lelei ʻiate kinautolú; ʻokú Ne faʻa kātaki lolotonga ʻenau tupu haké. ʻOkú Ne fakalotolahiʻi kinautolu neongo ʻenau fāinga ke fai e meʻa ʻoku totonú pea ʻoku ʻikai ʻaupito ke Ne foʻi. (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó,33-43.

Akoʻi ʻo e Ongoongoleleí

Ko e akoʻi kotoa pē ʻoku fai ʻi he ongoongoleleí, ko e Laumālié ʻa e faiako moʻoní. Kapau te ke feinga ke maʻu ʻEne tatakí, te Ne ueʻi ho lotó mo fakalotoa ʻa e niʻihi ʻokú ke akoʻí.

Ko e taha e ngaahi founga lelei taha ke fakaafeʻi ʻaki e Laumālié, ko hono fakakau mai e toʻu tupú ʻi hono aleaʻi ʻo e folofolá pea mo e ngaahi akonaki fakamuimuitaha ʻa e kau palōfita moʻuí. ʻE tokoni e fokotuʻutuʻu ʻoku ʻomi he ʻinitanetí ki he akó, ke ke ʻilo ai e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻaonga tahá.

ʻOku lahi e taimi ʻoku aʻusia ai ʻe he toʻu tupú ʻiate kinautolu pē ha ngaahi meʻa fakalaumālie pea mo ha ngaahi ʻilo ke vahevahe mai. ʻE lava ke nau fai ʻeni ʻi he efiafi fakafāmili ʻi ʻapí, ʻi he ngaahi kalasí mo e fakataha fakakōlomú, ʻi he ʻekitivitī ʻa e Mutualé pe ʻi hano fakaafeʻi ki he Palaimelí pe ko ha faʻahinga feituʻu pē. ʻI heʻenau fevahevaheʻaki ʻenau fakamoʻoní, ʻe fakamoʻoni ai foki mo e Laumālié pea ʻe langaki ai e moʻui ʻa e tokotaha kotoa pē. (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó,50-65.)