Na Matabete Tagane
Sa rawa mo ivakaraitaki cecere, ena gauna eso, se ivakaraitaki ca. Ko na sega ni kauwai beka kina, ia e kauwai kina na Turaga.
Era tu na tamata qaqa, vakabibi ni da se gone. Au a sucu ka tubu cake mai Princeton, New Jersey, e Amerika. Na timi ni qito rogolevu voleka e kea e ratou vakavalenivolavola liu tiko mai na Siti o New York. Era tiko kina e tolu na timi tagane ni tavipolo (baseball) ena veisiga makawa oya: na Brooklyn Dodgers, na New York Giants, kei na New York Yankees. E voleka toka yani vei keitou o Philadelphia ka ra tiko kina na timi ni itavipolo na Athletics kei na Phillies. E vuqa noqu dautavipolo qaqa era tiko ena timi oqo.
O Joe DiMaggio, e qito tiko ena New York Yankees, a noqu dautavipolo qaqa. Ni ratou dau tavipolo na taciqu kei na noqu itokani e rara ni koronivuli e yasa ni neitou vale, au dau tovolea meu tavi me vakataka e dau cakava o Joe DiMaggio. Oqo se bera kina na retioyaloyalo (oqo se gauna makawa sara), kau dau vakayagataka ga na iyaloyalo ena niusiveva meu vakatotomuria nona tavi.
Niu sa tubu cake tiko, a draivataki au o tamaqu ki na Yankee Stadium. Oqo na gauna duadua ga au raici Joe DiMaggio kina me qito. Me vaka ga niu se tiko kina, au raitayaloyalotaki koya ni sa walicaka na itavi ka raica ni sa vukataki na polo vulavula ki vei ira na sarasara e lomadonu.
Ia, na noqu kila na tavipolo e sega mada ga ni volekati noqu dauqito qaqa. Ia eso na gauna niu tavia vakavinaka na polo, e voleka ni tautauvata na kaukauwa ni nona walicaka.
Ni da digitaki ira na qaqa, eda sa tekivu meda vakatotomuria, kila se sega, na veika eda taleitaka vakalevu vei ira.
Au marautaka, niu se cauravou nodrau dau vakatara meu maliwai ira na tamata qaqa, o rau na noqu itubutubu yalomatua. A kauti au o tamaqu vakadua walega ki na Yankee Stadium meu saravi noqu tamata qaqa me qito, ia ni Sigatabu mai a vakatara meu raica e dua na tagane matabete me tamata qaqa. Na tamata qaqa o ya a veisautaka noqu bula. A peresitedi tiko ni tabana lailai o ya o tamaqu ka dau soqoni e neitou vale. Wawa, kevaka o siro sobu mai ki na imatai ni tabavale ena mataka ni Sigatabu, o sa mai lotu. E dau sega ni sivia na 30 na mai lotu ena neitou tabana.
E dua na cauravou e dau draivataki tinana yani ki na soqoni e vale, ia e sega ni dau curu mai loma. E sega ni lewenilotu. A qai sureti koya rawa o tamaqu me curu mai vale ena nona lako vua ena vanua e kelea tu kina na motoka. A yaco me papitaiso ka isevu duadua ga ni noqu iliuliu ni Matabete i Eroni. A yaco me noqu matabete qaqa. Au se nanuma tikoga na ivakatakarakara a solia vei au me icocovi ni neirau musu kau ni buka vua e dua na yada. Au dau saga meu vakataki koya niu dau vakacaucautaka e dua na italai ni Kalou.
A dua tale tiko na noqu tamata qaqa ena tabana lailai ni Lotu o ya. E lewe ni Mataivalu e Wai ni Amerika ka dau daramaka tu mai na unifomu drokadroka ni mataivalu ki lotu. A gauna tiko ni valu, sa rauta kina me noqu tamata qaqa. A vakauti koya ki na Princeton University na mataivalu me tosoi nona vuli. Ia e uabaleta noqu qoroya nona unifomu ni mataivalu, noqu raica ni qito ena Palmer Stadium me kavetanitaka na timi ni vutupolo ni Princeton University. Au raici koya ni qito ena timi ni basikete polo ni univesiti kau sarava nona ciqopolo ena nodratou timi ni tavipolo.
Ia vakalevu cake, a gole mai vale ena loma ni macawa me vakaraitaka na vakacurupolo ena ligaqu imawi kei na imatau. A kaya niu na gadreva na kila o ya ni dua na siga au na qito basiketepolo ena timi vivinaka. Au a sega ni vakabibitaka ena gauna o ya, ia a yaco ena vuqa na yabaki, a yaco vei au, o koya me dua na tagane matabete dina.
Vei kemuni yadua ko ni sa ivakaraitaki ni dua na tagane matabete o ni vinakata se sega. O ni sa cina caudre ena gauna ko ni sa ciqoma kina na matabete. Sa biuti kemuni na Turaga ki na itutu ni cina mo ni cilava yani nodra sala na tamata kecega era tiko wavoliti iko. Oqo e ka dina sara vei ira nomu kuoramu ni matabete. Sa rawa mo ivakaraitaki cecere, ena gauna eso, se ivakaraitaki ca. Ko na sega ni kauwai beka kina, ia e kauwai kina na Turaga. A kaya kina vakaoqo:
“Oi kemudou na rarama kei vuravura. Na koro sa tara toka e ulunivanua sa sega ni tabonaki rawa.
“Sa sega talega ni tutuvaki na cina, ka me qai toka e ruku ni vakarau ni sila, ena kena itutu ga; sa qai cinavi ira kecega sa tiko e vale.
“Me caudre vakakina na nomudou rarama, ena matadra na tamata, mera raica na nomudou ivalavala vinaka, ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.”1
Au vakalougatataki ena nodra ivakaraitaki na lewe ni matabete cecere ena veikuoramu au kalougata meu veiqaravi kina. Sa rawa mo cakava na veika era sa cakava ena nomu ivakaraitaki mera muria na tamata.
Au sa raica e tolu nodra ituvaki kilai levu na lewe ni matabete era noqu tamata qaqa. E dua na ivakarau ni masu, na ikarua na itovo tudei ni veiqaravi, kei na ikatolu na vakatulewa qaqa me dina tiko.
Eda masu kece, ia na lewe ni matabete mo ni vakatotomuria e daumasu vakawasoma ka vakaidina. Ena yakavi o na tekiduru ka vakavinavinakataka na Kalou ena veivakalougatataki ni siga o ya. Ko na vakavinavinakataki Koya baleti rau nomu itubutubu, baleti ira na qasenivuli, kei na ivakaraitaki cecere mo ni muria. Ko ni na vakamacalataka vakamatata ena nomuni masu o cei sa vakalougatataka nomu bula kei na sala cava, ena siga o ya. O ya ena taura ga e vica na miniti kei na vica ga na vakasama. O na kurabui ka na veisautaki iko.
Ni ko masu mo veivosoti, ko na raica ni ko sa vosoti ira na tamata. Ni ko vakavinavinakataka na Nona vinaka na Kalou, ko na nanumi ira na tamata, ena yacadra, era gadreva nomu loloma. Ena yaco tale, mo kurabuitaka oqo ena veisiga, ka na yaco na gauna me veisautaki iko.
Dua na sala o na veisau kina ena masu vagumatua vakaoqo o ya, au yalataka vei iko, ni o na vakila vakaidina ni ko luvena na Kalou. Ni ko sa kila ni ko luve ni Kalou, ko na kila talega Nona nuitaki iko tiko vakalevu. Baleta ni ko Luvena, ena namaka o Koya mo muria na Nona ivakavuvuli kei na ivakavuvuli nei Luvena lomani, o Jisu Karisito. E na namaka o Koya mo lomasoli ka lomavinaka vei ira na tamata. Ena rarawataka ke o dokadoka ka nanumi iko ga. Ena vakalougatataki iko mo gadreva mo vakaliuca vakalevu cake mai vei iko nodra gagadre na tamata.
Eso vei kemuni ko ni sa ivakaraitaki oti tiko ni veiqaravi solibula ni matabete. Ena valetabu e vuravura taucoko, era yaco mai na lewe ni matabete ni se buto. Ka so era veiqaravi me yacova na bogi. E sega ni kilai se rogovaki raraba yani ki vuravura na solibula ni gauna kei na sasaga o ya. Au dau tomani ira na itabagone mera laki qaravi ira na tiko mai vuravura ni yalo, era sega ni taukena rawa vakai ira na veivakalougatataki ni valetabu.
Niu raica na marau ka sega na wawale e matadra na veiqaravi vakamataka caca ka vakabogi, au kila ni tiko na kena isau cecere ena bula oqo ena mataqali veiqaravi solibula ni matabete vakaoqo, ia sa ivakatakilakila walega ni reki era na wasea vei ira era qarava ena vuravura ni yalo.
Au sa raica na marau vata oqo e matadra era tukuna vei ira eso na veivakalougatataki e yaco mai na lewena na matanitu ni Kalou. Au kila e dua na peresitedi ni tabana ni voleka ni veisiga me kauti ira mai na tamata mera vakavulici mai vei rau na daukaulotu. Ena vica na vula sa oti a se bera kina ni lewe ni Lotu. Ia sa yaco oqo nodrau veivakavulici na daukaulotu ka sa tubu na iwiliwili ena tabana ka qaqaco baleti koya. Ia e vakalevu cake, sa rarama o koya vei ira era na dolava na gusudra ka vakusakusataka na nodra vakasokomuni na luvena na Tamada Vakalomalagi.
Ni ko masu ka qaravi ira na tamata, ena tubu na nomu kila ni ko luvena na Kalou kei na nomu nanuma me baleti Koya. Ena yaco mo kila tiko ni dau rarawa o Koya ni ko lawakitaka e dua na ka. Ko na vakadeitaka me dina tiko nomu vosa vua na Kalou kei ira na tamata. Ko na kila vinaka mo kakua ni taura e dua na ka e sega ni nomu. Ko na dau dina sara ena vanua ni cakacaka. Ko na vagumatuataka mo tekivu ena kena gauna ka vakacavara nomu cakacaka e solia vei iko na Turaga o sa vakadonuya mo cakava.
Era na sega ni vaqaqa na gone ena matavuvale o kacivi mo dau tubera se na lako mai na nodra dauveituberi se sega, ia era na nanamaki tu ena yalo vakanuinui ki na nomu veisiko. Era sa ciqoma na luvequ na veivakalougatataki o ya. Ni ra tubu tiko, a vukei ira na lewe ni matabete qaqa mera dui tuvanaka nodra qarava na Turaga. Na ivakaraitaki ni veivakalougatataki o ya sa yacova yani na ikatolu ni itabatamata.
Au via tukuna talega na vakavinavinaka.
Vinaka vakalevu na nomuni masu. Au vakavinavinakataka nomuni tekiduru ena masu ni sega vei kemuni na isau ni taro kecega. Mo ni masu ena vakavinavinaka vua na Kalou ni lomalagi ka me vakatikora Nona veivakalougatataki ki na nomuni bula kei na nomuni matavuvale. Vinaka vakalevu na nomuni qaravi ira na tamata kei na gauna o ni nanuma kina me kakua ni dolei na nomuni veiqaravi.
Eda sa ciqoma na ivakaro ni Turaga ni kevaka me saumi noda veiqaravi ena vuravura oqo, eda na rawa ni vakayalia na veivakalougatataki e cecere. Mo ni nanuma tiko na vosa oqo:
“Dou raici kemudou vinaka mo dou kakua ni kitaka na nomudou iloloma e na matadra na tamata, mera raici kemudou kina, kevaka e vakaoqo, ena sega na kemudou isau mai vua na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.
“O koya oqo, ni ko sa kitaka na iloloma, mo kakua ni uvuca na davui e matamu, me vaka era dau kitaka na dauveivakaisini ena veivalenilotu kei na veigaunisala mera dokai kina vei ira na tamata. Au sa kaya vakaidina vei kemudou, Sa tu ga vei ira na kena isau.
“Ia ko iko, ni ko sa soli ka ni loloma, me kakua ni kila na ligamu imawi na ka sa kitaka na ligamu imatau:
“Me vuni kina na nomu iloloma: ia na Tamamu sa raica na ka e vuni, ena sauma votu vei iko.”2
O ira era sa noqu ivakaraitaki lewe ni matabete cecere era sega ni kila vakarawarawa ni sa tu vei ira na ituvaki ni yaloqaqa. Kena dina, era mata buwawa tiko ki na veika au dau qoroya tu vakalevu vei ira. Au a kaya ni o tamaqu a peresitedi yalodina ni dua na tabana lailai ni Lotu mai New Jersey. E muri a qai lewe ni matabose raraba ni Matawilivola ni Sigatabu ena Lotu. Au mai vosadonu tiko nikua baleta nona veiqaravi ni matabete, baleta ni dau rakorako.
E dina oqo vei noqu sotia tamata qaqa niu se gone. A sega ni tukuna vei au nona veiqaravi ni matabete se nona gugumatua. E cakava ga nona veiqaravi. Au kila mai vei ira na tamata na nona yalodina. Kevaka mada me raica na ituvaki ni nona bula au dau qoroya, au sega ni tukuna rawa.
Sa noqu ivakasala vei kemuni ko ni via vakalougatataki ira na tamata ena nomuni matabete e umani kina nomuni bula e nomuni ga vakavo ga vua na Kalou.
Masu Vua. Vakavinavinakataka Vua na veika vinaka kece ni nomu bula. Kerea Vua na tamata sa solia mai vei iko mo na qarava. Kerea me na vukei iko mo veiqaravi rawa. Masulaka mo dauveivosoti mo rawa ni vosoti kina. Ka qaravi ira yani, lomani ira, ka vosoti ira.
E bibi duadua, mo nanuma tiko ni veiqaravi kece o cakava, e sega ni dua mena sivia cake mai na nodra vukei na tamata mera rawata na bula tawamudu. Sa solia vei keda na Kalou na veidusimaki veiuabaleti ena sala meda vakayagataka kina na noda matabete. Sai Koya na kena ivakaraitaki uasivi. Oqo na ivakaraitaki eda raica vakatikina vei ira na Nona italai uasivi sara eke:
“A sa vosa vei Mosese na Turaga na Kalou ka kaya: Sa vuqa tu na lomalagi, ka ra sa sega ni wilika rawa na tamata; ia au sa kilai ira kece ga, ni ra sa noqu.
“Ia ni sa takali yani e dua na vuravura kei na lomalagi, e na vakaisosomitaki tale mai; raica e na sega ni mudu na noqu cakacaka kei na noqu lewa.
“Raica oqo na inaki kei na lagilagi ni noqu cakacaka—io mera tucake tale mai na mate na tamata kecega, ka rawata na bula tawamudu.”3
Meda veivuke ki na cakacaka oqo. Eda na vakayaco-veisau oi keda yadua. Eda sa vakarautaki tu mai ki na noda gauna kei na vanua ena iotioti ni gauna baleta na cakacaka tabu oqo. Eda sa vakalougatataki vakayadua ena nodra ivakaraitaki o ira era sa cakava na cakacaka oqo me inaki cecere sara ni nodra gauna ena vuravura oqo.
Sa noqu masu meda veivukei vakaikeda meda qaqa ki na madigi oqo.
E bula tiko na Kalou na Tamada ka na sauma mai nomuni masu mo ni vukei mo ni qaravi Koya vakavinaka. O Jisu Karisito na Turaga sa tucake tale. Oqo na Nona Lotu. Na matabete ko ni lewena tiko sa kaukauwa mo ni cakacaka kina ena Yacana ena Nona cakacaka mera qaravi na luve ni Kalou. Ni ko solia na yalomu ki na cakacaka oqo, ena vakatuburi iko. Au sa yalataka oqo ena yaca i Jisu Karisito, na noda iVakabula, emeni.