Kasaysayan sa Simbahan
Kapitulo 35: Magginunitay sa mga Kamot


Kapitulo 35

Magginunitay sa mga Kamot

usa ka babaye nga masulub-on og panagway naglingkod sa salog

Sa sayong bahin sa 2006, si Willy Binene nagtinguha nga mobalhin ngadto sa Kinshasa, ang ulohang siyudad sa Democratic Republic of the Congo, aron mopadayon sa iyang pagbansay sa electrical engineering. Sulod sa trese ka tuig, nagtrabaho siya isip usa ka mag-uuma sa baryo sa Luputa, mga usa ka libo ug lima ka gatos ka kilometro gikan sa siyudad.

Naminyo na siya karon sa usa ka batan-ong babaye nga ginganlan og Lilly, nga iyang gibunyagan panahon sa iyang pagserbisyo isip usa ka misyonaryo sa branch. Sila adunay duha ka anak, apan sa milabay nga duha ka tuig, si Lilly ug ang mga bata nagpuyo sa Kinshasa samtang si Willy nagtigom og igong kwarta aron makig-uban nila ug mobalik sa pag-eskwela.

Niadtong Marso 26, ang presidente sa misyon nga si William Maycock miorganisar sa unang distrito sa Luputa ug mitawag ni Willy nga moserbisyo isip presidente niini. Mibati si Willy nga walay siguro sa iyang kaugalingon, apan gitalikdan niya ang iyang mga plano ug gidawat ang tawag. Sa wala madugay, si Lilly ug ang mga bata mibalik ngadto sa Luputa, ug si Willy nagsugod sa iyang bag-ong mga responsibilidad uban kanila nga anaa sa iyang kiliran.

Usa lamang siya sa daghang Santos nga midawat og mga tawag sa pagpangulo sa Simbahan sa Africa. Dul-an sa traynta ka tuig human ang unang full-time nga mga misyonaryo miabot sa Ghana ug Nigeria, ang Simbahan mitubo ngadto sa labaw sa duha ka gatos ka libo nga mga miyembro sa tibuok kontinente. Karon aduna nay mga stake sa Democratic Republic of the Congo, Kenya, sa Republic of the Congo, Ghana, Côte d’Ivoire, Liberia, Madagascar, Nigeria, South Africa, ug Zimbabwe. Ang lig-on nga lokal nga mga lider, hugot nga misunod sa mga pagtulun-an sa Manluluwas ug sa Iyang gipahiuli nga Simbahan, kanunay nga gikinahanglan.

Usa ka taga-Ivory nga ginganlan og Norbert Ounleu miapil sa Simbahan sa usa pa ka estudyante sa unibersidad niadtong 1995. Paglabay sa duha ka tuig, nahimo siyang bishop sa dihang ang unang stake sa Côte d’Ivoire naorganisar. Paglabay sa tulo ka tuig, nahimo siyang presidente sa stake sa dihang ang iyang stake nabahin. Paglabay sa lima ka tuig, siya ug ang iyang asawa, si Valerie, gitawag isip mga lider sa misyon sa bag-ong nahimo nga Ivory Coast Abidjan Mission.

Niining higayona, si Abigail Ituma, usa ka kanhi peryodista sa pagsibya ug DJ sa radyo, nagserbisyo isip presidente sa Relief Society sa iyang ward sa Lagos, Nigeria. Mahigalaon ug komedyante, si Abigail malingaw nga magdala og pahiyom ngadto sa tanan nga tawo nga anaa sa iyang palibot. Daghan sa mga babaye sa iyang ward mihunong sa pagsimba, mao nga gihimo niya nga iyang misyon sa pagdala nila og balik. Gitawag niya ang usa niini nga mga babaye nga iyang ikaduhang magtatambag, ug sa wala madugay, naggahin na sila og mga oras nga magkuyog, makigkita sa mga igsoong babaye ug nagdapit nila ngadto sa simbahan.

Si Abigail nagtuo sa gahom sa pakigkonektar sa mga tawo. Ma-Dominggo, siya ug ang iyang mga magtatambag mitudlo og daghang leksiyon mahitungod sa visiting teaching. Sa sinugdanan, morag walay usa nga ganahan nga mosunod sa programa. Apan si Abigail nagpadayon, ug pagkahuman, nagkadaghan ang mga sister nga nangalagad sa usag usa. Ang nanambong sa mga miting sa Relief Society nagsugod sa pagdaghan.

Sa Kenya, sa kasamtangan, si Joseph ug Gladys Sitati inila sa ilang pagserbisyo sa Simbahan ug debosyon ngadto ni Jesukristo. Sa wala pa ang ilang bunyag niadtong Marso 1986, ang mga Sitati dili relihiyoso nga pamilya. Motambong sila usahay sa lokal nga Kristiyano nga mga simbahan, apan sila wala gayod mobati nga nalig-on sa espirituwal nga paagi. Si Joseph sa kasagaran migahin sa iyang mga Dominggo nga nagtrabaho o nagdula og golf.

Ang pagdawat sa gipahiuli nga ebanghelyo nakapausab sa tanan. Ang mga Sitati mibati og nindot sa Simbahan, ug samtang nahimo kining importante nga kabahin sa ilang mga kinabuhi, nagsugod sila sa paggahin og dugang nga panahon isip usa ka pamilya. Si Joseph miserbisyo isip presidente sa branch ug sa district sulod sa daghang tuig ug mitabang sa Simbahan nga opisyal nga mailhan sa Kenya niadtong 1991. Sa dihang ang Nairobi Kenya Stake naorganisar niadtong 2001, gitawag siya nga presidente niini. Paglabay sa tulo ka tuig, niadtong Abril 2004, nahimo siyang area authority seventy. Si Gladys, niining higayona, nagserbisyo isip usa ka presidente sa Relief Society sa branch ingon man usab usa ka magtutudlo sa Sunday School, Primary, Young Women, Relief Society, ug seminary.

Niadtong 1991, ang mga Sitati mibiyahe ngadto sa Johannesburg South Africa Temple ug nahimong unang pamilya nga taga-Kenya nga naselyo alang sa karon ug sa kahangtoran.

“Samtang namalandong kami sa unsay among naagian,” nahinumdoman ni Joseph, “klaro kaayo namong tanan nga ang usa ka tawo dili makasugod sa pagsabot sa tinuod nga kahulogan sa ebanghelyo ni Jesukristo hangtod ang usa naselyo sa templo.”


Didto sa Sydney, Australia, ang dise otso anyos nga si Blake McKeown hapit na mogradwar sa high school—ug nagkinahanglan siya og plano. Kon magsugod siya sa pag-eskwela sa unibersidad, dili siya tugotan nga mohunong og mas taas sa usa ka tuig sa iyang mga pagtuon. Ug tungod kay tuyo niya nga moserbisyo og duha ka tuig nga misyon kon magdise nuybe anyos na siya, nakahukom siya nga motrabaho og mubo og tagal nga trabaho human sa gradwasyon kay sa mosunod sa iyang daghang kauban ngadto sa unibersidad.

Si Blake usa ka lifeguard sa pool duol sa iyang panimalay, ug ganahan siya sa trabaho. Bag-o lang, ang Bondi Rescue, usa ka bag-ong salida sa reality television mahitungod sa mga lifeguard sa inila sa Sydney nga Bondi Beach, nakapahunahuna niya mahitungod sa ocean lifeguarding. Bisan og ang Bondi Beach mga saysenta y singko ka kilometro gikan sa iyang balay, nakahukom siya nga moapil sa usa ka semana nga programa sa “kasinatian sa trabaho” didto, nga maoy nagtudlo kaniya sa kada adaw nga mga katungdanan sa trabaho. Mikuha usab siya sa eksamin sa pagkasarang nga gikinahanglan ni bisan kinsa nga gusto nga mahimong lifeguard sa dagat.

Ang eksamin mahagiton, apan si Blake andam alang niini. Isip usa ka deacon, nainteresado siya sa pagkaatletik human magbiseklita sa bukid kauban sa mga batan-ong lalaki sa iyang stake. Bisan og ang Simbahan miapil sa Scouting isip kabahin sa programa sa Young Men sa sayong bahin sa ikabaynte nga siglo, panagsa ra kini gihimo sa kadaghanan nga nasod sa gawas sa Estados Unidos ug Canada. Sa Australia, mga ikatulo nga bahin sa lokal nga mga yunit miapil sa Scouting. Ang stake ni Blake dili usa niini. Sa maong mga sitwasyon, ang mga lider migamit sa espesyal nga giya nga giandam sa Simbahan alang sa pagplano sa mga kalihokan sa Young Men.

Ang lider nga midala sa mga batan-ong lalaki nga magbiseklita sa bukid, si Matt Green, mipaila ni Blake sa triathlon, usa ka sport nga miusa sa paglangoy, pagbiseklita, ug pagdagan. Ubos sa pagbansay ug pagtudlo ni Matt, si Blake nakapalambo og disiplina ug pagtutok. Sa dihang mikuha siya sa eksamin sa pagkasarang didto sa Bondi Beach, ang mga tuig sa pagbansay ug pag-indigay ni Blake miresulta sa kalamposan. Maayo kaayo ang iyang gipakita ug gidawat isip trainee lifeguard.

Human sa gradwasyon sa iyang high school, si Blake nagsugod sa pagtrabaho matag adlaw sa semana didto sa dagat. Ang trabaho wala mogarantiya niya og oras diha sa Bondi Rescue, apan ang mga tighimo sa pasundayag sa wala madugay nagbutang og pundok sa mga tawo nga adunay kamera nga morekord niya samtang siya nagkat-on unsaon sa paggamit sa mga ekipo sa lifeguard, pagtabang sa mga moanha sa dagat, ug pagpatuman sa mga balaod sa dagat. Narekord usab nila ang higayon sa dihang giluwas niya ang usa ka tawo gikan sa dagat sa unang higayon.

Nalingaw si Blake sa trabaho. Isip mao lamang ang miyembro sa Simbahan sa mga empleyado, mibati siya og gamay nga kataha sa ubang mga lifeguard, kansang mga kinabuhi ug mga hiyas lahi kaayo kay sa iyaha. Apan wala gayod siya mobati nga gipugos sa pag-usab sa iyang mga sumbanan libot kanila.

Sa sayong bahin sa 2007, si Blake ug ang ubang mga lifeguard mitabang sa usa ka tawo sa dihang nakit-an nga naglisod sa delikado nga bahin sa dagat. Nangita sila sulod sa kwarentay singko ka minutos, apan walay timailhan sa usa ka nalumos o naglisod nga tawong naglangoy, ug walay usa sa baynte singko ka libo ka tawo nga mianha sa dagat nga mireport sa usa ka nawala nga higala o sakop sa pamilya. Sa kataposan, ang mga lifeguard mihunong sa pagpangita, nanghinaot nga kinsa man kadtong ilang nakit-an nakabalik ra sa baybayon.

Paglabay sa duha ka oras, usa ka batan-on lalaki miduol ni Blake sa tore sa lifeguard. Miingon siya nga wala na niya makit-i ang iyang amahan. “Pabilin lang dinha og kadiyot,” gisultihan ni Blake ang batan-ong lalaki. Dayon iyang giadto ug gipahibalo ang ubang mga lifeguard.

Ang mga lifeguard nagdali nga mibalik ngadto sa dagat sakay sa usa ka Jet Ski. Gitawag usab nila ang helicopter sa pulis sa pagpatrolya sa ibabaw sa dagat. Si Blake, sa kasamtangan, nagpabilin uban sa batan-ong lalaki ug sa iyang inahan, nangutana bahin sa nawala nga tawo. Apan bisan si Blake kalmadong nakig-istorya nila, nabalaka siya nga ang ilang bana ug amahan patay na.

Sa nagkasalop na ang adlaw, usa sa mga tigluwas nakakita og usa ka tawo diha sa mga balod. Usa ka lifeguard mipaingon didto ug gidala ang tawo balik sa baybayon. Misulay sila sa pagtabang kaniya, apan ulahi na kaayo.

Lain ang gibati ni Blake sa balita. Sa unsa nga paagi nga siya ug ang ubang mga lifeguard wala makakita sa tawo, ilabi na nga ang dagat gipatrolya man pag-ayo? Wala gayod si Blake maghunahuna bahin sa kamatayon, ug walay usa nga suod niya ang namatay. Karon ang kamatayon tinuod kaayo ngadto kaniya.

Gabii na sa dihang nahuman si Blake sa trabaho nianang gabhiona. Samtang siya naghunahuna mahitungod sa kahaw-ang sa trahedya nga bag-o lang niyang nasaksihan, naghunahuna siya sa plano sa kaluwasan. Sa iyang tibuok kinabuhi, gitudloan siya nga ang kamatayon dili ang kataposan sa pagpakabuhi, nga si Jesukristo mihimo nga posible alang sa tanan nga mobangon sa Pagkabanhaw.

Sa mga semana nga misunod, ang hugot nga pagtuo niini nga mga baroganan nakahatag niya og kahupayan.


Niadtong Marso 31, 2007, ang mga Santos mipaluyo ni Julie B. Beck, Silvia H. Allred, and Barbara Thompson isip bag-ong kinatibuk-ang kapangulohan sa Relief Society. Nianang higayona, si Silvia nagserbisyo kauban sa iyang bana, si Jeff, nga presidente sa Missionary Training Center sa Dominican Republic. Bisan og nalingaw siya [Silvia] nga makauban ang mga misyonaryo sa Caribbean, naghinamhinam siya nga motrabaho kauban sa mga babaye sa Simbahan. Kining bag-ong tawag nakahimo niya nga ang unang Latino nga Amerikano nga moserbisyo sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Relief Society.

Sa wala madugay, si Boyd K. Packer, ang akting nga presidente sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles, midapit sa bag-ong kapangulohan nga makigkita niya sa iyang opisina. Sa dihang miabot sila, gipakita niya sila og naglaray nga mga binder diha sa estante. “Dinhi na ni nako sulod sa mga kinse ka tuig,” mipasabot siya.

Sa sulod sa mga binder mga labaw sa usa ka libo nga pahina sa kasaysayan sa Relief Society. Mga dekada sa sayo niana, isip usa ka batan-ong apostol, nahimo siyang kinatibuk-ang awtoridad nga tigtambag ngadto sa Relief Society ug nakaangkon og dakong pagdayeg sa organisasyon ug sa kanhi presidente niini, si Belle Spafford. Unya, gihangyo niya ang mga magsusulat nga sila si Lucile Tate ug Elaine Harris sa paghipos og kasaysayan sa Relief Society alang sa iyang kaugalingon nga paggamit. Ang ilang trabaho anaa niini nga mga binder.

“Kini akong personal nga mga kopya,” gisultihan niya karon ang bag-ong kapangulohan. “Ihatag nako kini kaninyo.”

Ubos ni Presidente Bonnie D. Parkin, ang kinatibuk-ang hunta sa Relief Society nakatuon sa Women of Covenant: The Story of Relief Society [Mga Babaye sa Pakigsaad: Ang Istorya sa Relief Society], usa ka taas nga kasaysayan nga gimantala alang sa ika-150 nga kasaulogan sa organisasyon niadtong 1992. Karon si Presidente Beck ug ang iyang mga magtatambag mibati nga nadasig sa pagbasa sa kasaysayan nga anaa sa mga binder, mao nga ilang gibahin kini ug nagpuli-puli sa pagtuon sa matag volume. Samtang sila nagbasa, nakaangkon sila og klaro nga pagbati sa panan-awon ug katuyoan sa ilang organisasyon.

Ang Relief Society, sa ilang nasabtan, orihinal nga natukod pinaagi sa awtoridad sa pagkapari. Ang mga kalihokan ug mga paningkamot niini nausab sa milabay nga katuigan, nga ang uban nga mga kapangulohan mihimo og mga ospital o nagtutok sa sosyal nga trabaho, abilidad sa pagsulat ug pagbasa, o pipila sa ubang matang sa serbisyo. Apan ang paghatag sa mga babaye og mga oportunidad sa pagpasabot sa ebanghelyo ni Jesukristo ug paghatag og kahupayan niadtong nanginahanglan mao gayod kanunay ang sentro sa trabaho sa organisasyon.

Sa gihapon, ang kapangulohan nabalaka nga ang Relief Society nahimo lang nga laing klase nga tambongan sa Dominggo. Sa adlaw sa semana nga mga miting ug mga kalihokan sa Relief Society, ilabi na diin ang Simbahan ug mga miyembro niini maayo pagkaestablisar, diin ang sosyal nga mga kalihokan wala kaayoy gihimo alang sa paghatag og serbisyo o pagtudlo sa ebanghelyo. Daghang miyembro wala makahibalo sa dinasig nga sinugdanan sa organisasyon o sa buhong nga kasaysayan niini. Ilabi na ang mga mas batan-ong babaye nagpakita og gamay nga kadasig niini. Ang kapangulohan nagtuo nga ang mga babaye sa Simbahan kinahanglan nga makakita og kalig-on ug bili sa ilang pagkatawo isip mga sister sa Relief Society.

Samtang ang kapangulohan naghisgot sa kaniadto ug karon nga Relief Society, naghunahuna sila mahitungod sa importante nga mensahe sa organisasyon ug katuyoan alang sa pagka-igsoon sa kababayen--an sa tibuok Simbahan. Ang matag sakop sa kapangulohan nagpuyo sa gawas sa Estados Unidos, ug ang matag usa nasayod nga kinahanglan sila nga mohimo og klaro, yanong mensahe nga makapahiusa ug makapadasig sa mga sakop sa Relief Society bisan pa sa kalainan sa pinulongan, kultura, ug kasinatian.

Nagkahiusa, ang kapangulohan miila og tulo ka katuyoan sa Relief Society: una, dugang nga personal nga pagkamatarong ug hugot nga pagtuo; ikaduha, pagpalig-on sa mga pamilya ug mga panimalay; ug ikatulo, pagpangita ug paghatag og kahupayan niadtong nanginahanglan. Sa pagpadayon, nakahukom sila sa pagpasiugda og “hugot nga pagtuo, pamilya, ug kahupayan” sa matag oportunidad.

Usa sa ilang unang mga buluhaton mao ang pag-usab sa seksiyon sa Relief Society sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan. Sama sa nahibaloan sa miaging kinatibuk-ang kapangulohan sa Relief Society, ang kakomplikado sa pinulongan sa tamdanan nga basahon lisod basahon ug masabtan sa pipila ka miyembro. Nagtuo ang kapangulohan ni Presidente Beck nga ang pipila sa mga lagda niini mas haom alang sa mga miyembro sa Simbahan sa Utah kay sa mga Santos sa tibuok kalibotan. Sama sa ubang mga lider sa Simbahan nianang higayona, gusto sila og sayon nga basahon nga tamdanan nga basahon nga makahatag sa mga miyembro sa kahigayonan sa pagpahaom ngadto sa lokal nga mga panginahanglan ug mga sirkumstansiya.

Ang kasamtangan nga tamdanan nga basahon adunay labaw sa baynte ka pahina alang sa Relief Society. Si Presidente Beck nanghinaot nga makahimo og mas mubo ug mas yano. Gamit ang hugot nga pagtuo, pamilya, ug kahupayan isip ilang pundasyon, ang kapangulohan mihimo og upat ka pahina nga dokumento ug misumiter niini ngadto ni Elder Dallin H. Oaks, ang apostol nga nagdumala sa rebisyon. Bisan og nakagusto siya unsay ilang gihimo, mirekomendar siya nga dugangan pa og mga instruksiyon. Gipalapdan nila kini ngadto sa dose ka pahina, ug kini naaprobahan.

Ang tamdanan nga basahon mao lamang ang usa sa daghang proyekto sa Relief Society. Samtang nagtabang sa rebisyon, si Silvia mitrabaho sa mga komitiba nga nagtutok sa pagbansay, visiting teaching, ug pagpahiusa sa bag-ong mga sister ngadto sa Relief Society. Mibiyahe usab siya ngadto sa daghan nga mga nasod sa tibuok kalibotan aron mahimamat ang mga sister sa Relief Society ug moatiman sa ilang mga panginahanglan.

Siya ug ang ubang mga sakop sa kapangulohan determinado sa pagtabang sa tanan nga makasabot sa panan-awon sa Relief Society.


Niadtong Mayo 2007, si Silvina Mouhsen, usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagpuyo sa Buenos Aires, Argentina, nahasol. Sulod sa miaging duha ka tuig, nagsuporta siya sa iyang igsoong babaye, nga nadayagnos nga adunay depresyon ug grabe nga sakit sa pangisip [psychosis]. Atol nianang higayona, si Silvina nakasinati usab sa kamatayon sa usa ka suod nga kabanay, nanganak sa iyang ikatulo nga anak, ug nagserbisyo isip usa ka presidente sa Relief Society sa ward. Ang iyang bana, si David, niining higayona, naningkamot nga makakuha og promosyon sa trabaho, nagpadayon sa iyang edukasyon, ug nagserbisyo sa Simbahan. Tungod sa ilang wala magkatakdo nga mga eskedyul, panagsa ra kaayo makita ni Silvina ang iyang bana panahon sa semana.

Karon, si Silvina naglisod nga mobangon sa buntag, ug nakita niya ang iyang kaugalingon nga naghimo og makapadisturbo nga mga sayop. Una, nagdrayb siya padulong sa tindahan ug sa kalit wala na makahinumdom asa siya. Sa laing adlaw, milakaw siya aron kuhaon ang iyang anak nga lalaki, si Nicolás, sa eskwelahan ug aksidenting laing bata ang gikuha. Karong bag-o, iyang gihatod ang iyang anak nga babaye sa usa ka salo-salo sa sayop nga adlaw.

Sa dihang nakig-istorya si Silvina sa iyang doktor mahitungod niini nga mga insidente, giingan siya sa doktor nga siya nakasinati og mga simtoma sa depresyon. Girekomendar sa doktor nga magpaterapi siya, mag-leave sa iyang trabaho sa pagtudlo, ug magpatambal.

Si Silvina naglisod sa pagdawat niini nga tambag. Nasayod siya gikan sa iyang pag-atiman sa igsoong babaye nga ang sakit sa pangisip komplikado, usahay nasunod gikan sa kaliwat nga dili makontrol ni bisan kinsa. Apan giisip niya kanunay ang iyang kaugalingon nga lig-on nga tawo—usa ka tawo nga miatiman sa uban panahon sa mga kalisod, dili ang usa kinsa nakasinati mismo sa mga kalisod. Dihay kausa, gisultihan niya ang pipila ka tawo mahitungod sa iyang pagkadayagnos.

Samtang si Silvina naghunahuna pa mahitungod sa kahimsog sa pangisip—sa iyang igsoong babaye ug sa iyang kaugalingon—nakamatikod siya sa uban nga nakigbisog sa susama nga mga simtoma. Apan walay usa nga naghisgot niini. Usa ka babaye sa simbahan adunay mga problema sa pangisip nga nakapugong niya sa pagtambong og mga miting sa Simbahan. Kon mangayo siya og tabang sa iyang lokal nga mga lider, kasagaran mosugyot sila nga magpaduol siya ngadto sa Dios ug mosalig Kaniya sa pagsulbad sa iyang mga problema.

Gikan sa iyang kaugalingong kasinatian, si Silvina nasayod nga kini parsyal lamang nga solusyon sa mga problema sa babaye, ug siya nag-awhag kaniya nga mangayo og propesyonal nga tabang. Paglabay sa mga bulan, nahibaloan ni Silvina nga ang babaye misunod sa iyang tambag ug adunay kalamboan.

Ang Simbahan dayag nga naghisgot mahitungod sa sakit sa pangisip niining bag-ong mga tuig, nag-awhag sa mga Santos nga maluluy-ong motabang niadtong nakigbisog. Naghatag usab kini og lain-laing mga kapanguhaan sa kahimsog sa pangisip. Ang Departamento sa Relief Society Social Services, gitawag karon nga LDS Family Services, dugay nang nagtanyag og pagtambag ug ubang tabang sa kahimsog sa pangisip ngadto sa mga Santos. Bisan og ang Family Services nagpadagan lamang og mga ahensya sa Estados Unidos, Canada, Australia, New Zealand, Great Britain, ug Japan, anaa kini sa proseso sa pagpalapad niini ngadto sa dugang nga mga nasod, lakip sa Argentina. Ang ubang mga Welfare Services Center sa Habagatang Amerika, sama niadtong anaa sa Chile, nagtanyag og pagtambag uban sa hanas nga mga therapist. Ang Simbahan usab mihatag og suporta sa kahimsog sa pangisip panahon sa natural nga mga katalagman. Human sa tsunami sa Indian Ocean, pananglitan, ang LDS Family Services mipahigayon og pagbansay sa naapektohan nga rehiyon aron sa pagtabang sa mga tawo nga makasugakod sa mga nawala ug sa truma.

Sa dihang gisunod ni Silvina ang tambag sa iyang doktor, miarang-arang ang iyang panglawas. Agi og dugang sa terapi, pahulay, ug pagtambal, nakakaplag siya og kahupayan sa pag-ehersisyo ug sa musika. Nangita usab siya og paagi sa pagpangita og balanse sa iyang kinabuhi. Sa balay, siya ug si David migahin og dugang panahon sa usag usa. Usahay magkita sila sa templo human sa trabaho aron sila makasesyon sa pagtuga. Sa ubang higayon, magkuyog sila ngadto sa tindahan.

Nakakaplag si Silvina og dugang nga kalig-on sa pamahayag sa pamilya. Nagtudlo kini nga ang espiritu sa mga anak nga babaye ug mga anak nga lalaki sa Dios midawat sa Iyang plano sa kinabuhi nga wala pa dinhi sa yuta, nakapahimong posible nila nga mouswag ngadto sa balaan nga kapalaran isip “mga manununod sa kinabuhing dayon.” Ang pagkahibalo niini nga kamatuoran nakahatag niya og katuyoan, direksyon, ug panglantaw samtang iyang giatubang ang iyang mga hagit.

Sa simbahan, misalig siya sa iyang mga matatambag sa kapangulohan sa Relief Society sa pagtabang nga matuman ang iyang mga katungdanan. Misalig siya sa Manluluwas, ug ang iyang hugot nga pagtuo Kaniya nagsugod nga adunay bag-ong kahulogan ngadto kaniya. Mas naminaw siya sa mga pag-ampo sa sakramento matag Dominggo, nga nahimong oportunidad sa pagpamalandong pa og lawom sa ordinansa. Usa ka gabii niana, si David mihatag kaniya og panalangin sa pagkapari, nagsaad nga ang iyang hunahuna molihok sa paagi nga iyang gikinahanglan. Ang iyang mga higala nag-ampo usab alang kaniya, ug ang iyang igsoong lalaki mibutang sa iyang ngalan sa listahan sa nagkinahanglan og pag-ampo sa templo.

Pinaagi niini nga mga kasinatian, si Silvina milambo sa espiritu. Nakaamgo siya nga ang Manluluwas nakahibalo sa hingpit sa iyang mga kalisod. Dili niya atubangon ang iyang mga panlimbasog nga mag-inusara.

Ang mga higala, pamilya, ug ang Ginoo anaa sa pagsuporta kaniya samtang siya magpaayo.


Niadtong Hunyo 2007, si Hector David Hernandez mipauli nga gikapoy gikan sa eskwelahan. Ang mga itom nga lingin makita ubos sa iyang mga mata samtang siya naglingkod tupad sa iyang asawa, ug misulti kaniya nga nakatulog siya sa klase.

Usa ka tuig ug tunga ang milabay sukad naselyo sila si Emma ug Hector David sa Guatemala City Temple. Karon silang duha adunay mga klase sa pampubliko nga unibersidad duol sa ilang balay sa Honduras. Ug kauban sa pagbalanse sa trabaho, eskwela, ug kaminyoon, nag-atiman sila sa ilang masusong anak nga lalaki, si Oscar David.

Ang unibersidad nga ilang gieskwelahan nagtanyag og limitado nga mapilian nga kurso matag semester, nga nagpasabot nga mas dugay makagradwar sila si Emma ug Hector David. Ug ang pagkabag-ong mga ginikanan adunay daghang gabii nga walay kinatulgan, maoy nakaingon nga ang ilang trabahoon sa eskwelahan wala matagad.

Samtang sila nanglingkod, si Hector David misulti usab ni Emma nga bag-o lang niyang nadawat ang iyang mga grado.

“Dili maayo ang akong nakuha,” miingon siya, nga nahigawad.

Nakaamgo si Emma nga kinahanglan nga adunay mausab. Samtang naghisgot sila sa ilang mga opsyon, naghunahuna siya mahitugod sa Makanunayon nga Pundo sa Edukasyon. Ang programa sa Simbahan sa pagpahulam nagpabilin sa iyang hunahuna sa milabay nga katuigan, apan siya ug si Hector David gusto nga makabarog sa kinaugalingong paningkamot. Karon gibati nila nga usbon ang ilang mga plano.

“Unsa kaha kon moeskwela ka sa pribado nga unibersidad ug gamiton nato ang Makanunayon nga Pundo sa Edukasyon?” Misugyot ni Emma.

Si Hector David naglaom nga makagradwar gikan sa programa sa accounting sa unibersidad nga ilang gieskwelahan. Apan ang pribado nga unibersidad nga gihisgotan ni Emma nagtanyag og susama nga finance major. Kini adunay tulo ka termino usab sa usa ka tuig, nangahulogan nga siya makakuha og dugang nga mga klase ug makagradwar og dali. Ang Makanunayon nga Pundo sa Edukasyon, sa pagkakaron, makatabang sa pagbayad sa taas nga balayronon sa unibersidad.

“OK,” miuyon si Hector David. Apan gusto usab niya nga si Emma mogamit sa Makanunayong Pundo sa Edukasyon [MPE] sa pagkab-ot usab sa iyang akademikanhong mga tumong. “Magtuon ta,” miingon siya. “Magtuon ko. Ikaw magtuon.”

“OK,” miingon si Emma, giganahan sa plano.

Gikan niana, nagdungan sila og pangaplay og MPE [PEF] nga loan ug nagpa-enrol sa pribado nga unibersidad. Nagbaton si Emma og hugot nga pagtuo ug mihunong sa iyang trabaho sa bangko, naghatag niya og dugang nga panahon nga igahin sa panimalay uban ni Oscar David.

Ang mga tawo nga mogamit sa Makanunayong Pundo sa Edukasyon [Perpetual Education Fund] kinahanglan nga mokuha og kurso aron sa pag-andam nila alang sa umaabot nga panarbaho. Ang klase nagtanyag og mga kapanguhaan sa pagtabang sa mga partisipante nga makadiskobre sa ilang gihanduraw nga trabaho ug unsaon sa pag-andam alang niini.

Usa sa mga buluhaton ni Emma mao ang pagsulat sa iyang mga talento ug mga tinguha. Nakamatikod siya nga siya mamugnaon ug nga siya ganahan sa pagpahibalo [advertising] nga aspeto sa negosyo. Nakigsulti dayon siya sa mga tawo nga nagtrabaho sa pagpamaligya [marketing] ug desinyo sa grapika. Human niadtong mga interbiyo, si Emma nakahukom nga usbon ang iyang major gikan sa business administration ngadto sa marketing ug advertising.

Wala kaayo siyay nahibaloan mahitungod niini nga mga hilisgotan, apan sa dihang milingkod siya sa iyang unang klase sa marketing sa pribado nga unibersidad, nakaamgo siya nga anaa siya sa saktong dapit.

“Kini mao ang unsay akong natural nga abilidad nga buhaton,” siya naghunahuna.

Bisan sa pinansyal nga tabang gikan sa MPE, ang pagkaestudyante ug pagkaginikanan dili sayon. Siya ug si Hector David nagpadayon sa pag-atubang og mga gabii nga walay kinatulgan ug kalisod sa paghimo sa ilang mga responsibilidad. Adunay mga adlaw, nga si Emma naghunahuna kon moundang lang una siya ug humanon ang iyang edukasyon unya.

Apan sa panahon sa lisod nga mga gutlo siya ug si Hector David misubli sa usa ka motto ngadto sa usag usa: “Kini mao ang panahon.”


Niadtong Enero 12, 2008, si Presidente Gordon B. Hinckley nagbarog sa lubnganan sa iyang asawa, si Marjorie, didto sa Sementeryo sa Siyudad sa Salt Lake. Dul-an na sa upat ka tuig sukad sa iyang kamatayon. Nasakit siya sa biyahe pauli gikan sa pagpahinungod sa Accra Ghana Temple ug namatay paglabay sa pipila ka bulan, niadtong Abril 6, 2004.

Silang duha, si Presidente ug si Sister Hinckley nagbiyahe kanunay sa kalibotan, nangalagad ngadto sa mga Santos ug nalingaw sa panag-uban sa usag usa. Gimingaw siya pag-ayo ni Sister Hinckley. Ang iyang pagserbisyo sa Simbahan ug pamilya lamang ang nakapugong kaniya nga mingawon.

Si Presidente Hinckley naningkamot sa pagbisita sa iyang lubnganan matag semana aron magdala niya ug mga bulak ug mamalandong sa ilang saysenta y sais ka tuig sa kaminyoon. Nabalaka siya nga ang pipila ka tawo tingali maghunahuna nga pirme ra siyang mobisita sa lubnganan. Apan mibisita gihapon siya.

“Siya ang tanan kanako, ang tawo nga akong labing gimahal,” sa makausa namalandong siya. “Ang labing gamay nakong mahimo mao ang pagpahayag og katahom sa matag semana.”

Niini nga pagbisita, diha gihapoy mga bulak sa lubnganan gikan sa miaging mga semana, ug si Presidente Hinckley nakahukom nga ibilin kini og taudtaod pa.

Sa wala madugay, ang propeta milingkod aron idiktar ang iyang mga gusto alang sa iyang lubong. Sa nobenta y siete, siya ang labing tigulang nga buhi nga presidente sa Simbahan sa kasaysayan. Naluwas siya gikan sa operasyon sa kanser pipila ka tuig ang milabay, apan karon ang kanser mikatag na. Nasayod siya nga ang iyang panahon sa kalibotan hapit na matapos.

“Gusto ko nga ilubong ko sa lungon nga binuhat sa cherrywood, sama sa akong asawa,” gidiktar niya. Nanghinaot siya nga ang iyang haya himoon sa Conference Center, bisan og nagpasabot kini nga adunay mga lingkoranan nga walay maglingkod sa dako kaayo nga awditoryom.

“Ako ang naghimo sa seremonya sa pagsugod sa pagtukod niini, mipahinungod niini,” siya mipasabot, “ug naghunahuna nga angay lang nga ang akong pagserbisyo sa akong haya himoon didto.”

Si Presidente Hinckley dili gusto og taas nga lubong. Kinahanglan nga dili mosobra sa nobenta ka minuto, siya miingon, sama sa gitambag sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan. Mihangyo siya nga ang iyang dugay nang unang magtatambag, si Presidente Thomas S. Monson, ang mopahigayon. Mihangyo usab siya nga ang Tabernacle Choir mokanta sa “Buhi ang Akong Manunubos,” usa ka himno nga iyang gisulat mga tuig na kaniadto:

Buhi akong Manunubos,

Malampusong Anak sa Dios,

Mibuntog sa kamatayon,

Akong Hari ug akong Dios.

Sa kataposan sa iyang pagdiktar sa iyang haya, ang propeta mihisgot ni Sister Hinckley. Siya adunay kasiguroan nga ang ilang mga pakigsaad sa kaminyoon molahutay sa kinabuhi nga moabot. Mao kadto ang iyang kataposan nga tinguha nga ilubong tupad kaniya.

“Sa ingon akong ibutang ang akong kaugalingon sa mga kamot sa Ginoo,” siya mitapos, “ug mohiusa sa akong minahal nga mahangtorong kompanyon nga maglakaw nga magginunitay sa mga kamot sa dalan sa pagka-imortal ug kinabuhing dayon.”

  1. Lewis and Lewis, “President Sabwe Binene’s Story,” [2]–[3]; Willy Binene, Oral History Interview [May 22, 2020], [1]–[3]; Willy Binene, Oral History Interview [May 20, 2020], [9]; Willy Binene, Oral History Interview [2017].

  2. Chris Fee and Eve Fee, comps., “Africa Southeast Area History for 2006,” 2, in Africa Southeast Area, Annual Historical Reports, CHL; Directory of Organizations and Leaders, 2007, 5; Willy Binene, Oral History Interview [May 22, 2020], [3]–[4]; Willy Binene, Oral History Interview [2017]; Willy Binene, Oral History Interview [2019].

  3. Deseret Morning News 2006 Church Almanac, 160; Deseret Morning News 2007 Church Almanac, 339–40, 366, 384, 389, 394, 396, 420, 453, 489. Mga hisgotanan: Paglambo sa Simbahan; Democratic Republic of the Congo; Republic of the Congo; Liberia; South Africa; Zimbabwe

  4. Mary Richards, “Restored Gospel’s Place in Ivory Coast and Africa,” Church News, July 30, 2022, 21. Hisgotanan: Côte d’Ivoire

  5. Ituma, Oral History Interview, [00:01:10]–[00:03:25], [00:44:43]–[00:49:10], [00:52:55]–[00:55:22], [01:05:15]–[01:05:32], [01:09:05]–[01:13:19]. Hisgotanan: Nigeria

  6. Sitati, Oral History Interview, [00:00:22]–[00:00:49]; Jason Swensen, “Full Joy Found in Principles of the Gospel,” Church News, May 23, 2009, 11; Gladys N. Sitati, “Resolving Conflicts Using Gospel Principles,” in Reeder and Holbrook, At the Pulpit, 332–33; E. Dale LeBaron, “Pioneers in East Africa,” Ensign, Oct. 1994, 22–23; Gerald Jensen and Carolyn Jensen, “First Stake in Kenya Created,” Church News, Sept. 29, 2001, 5; Thomas S. Monson, “Ang Pagpaluyo sa mga Opisyales sa Simbahan,” Liahona, Mayo 2004, 24–25; Clark and Clark, Oral History Interview, 61. Hisgotanan: Kenya

  7. Julie Dockstader Heaps, “Serving in Africa,” Church News, May 31, 2003, 7. Hisgotanan: Pagselyo

  8. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [13]–[14].

  9. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [10]–[11], [14]–[15], [25]; Lowell M. Snow, “Scouting,” in Ludlow, Encyclopedia of Mormonism, 3:1275–77; “Aaronic Priesthood Achievement and Scouting (Outside the United States),” June 3, 1999, [1]–[4], Dallin H. Oaks, Executive Council and Committee Files, CHL; Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan, Basahon 2, 186–88; Scott McKeown to James Perry, Email, Oct. 11, 2023, Scott McKeown and Kara McKeown, Oral History Interview, CHL; Bondi Rescue, season 2, episode 1, [00:03:53]–[00:04:39]; Bondi Rescue, season 2, episode 5, [00:10:54]–[00:11:53]. Hisgotanan: Mga Organisasyon sa Young Men

  10. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [17]; Blake McKeown to James Perry, Email, Feb. 23, 2024, Blake McKeown, Oral History Interviews, CHL; Bondi Rescue, season 2, episode 1, [00:08:39]–[00:10:07]; Bondi Rescue, season 2, episode 2, [00:00:26]–[00:03:30]; Bondi Rescue, season 2, episode 3, [00:09:44]–[00:10:41], [00:11:45]–[00:12:32]; Bondi Rescue, season 2, episode 5, [00:00:15]–[00:00:24], [00:12:51]–[00:15:11].

  11. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [15]–[18], [20]; Blake McKeown to James Perry, Email, Feb. 23, 2024, Blake McKeown, Oral History Interviews, CHL.

  12. Bondi Rescue, season 2, episode 7, [00:00:13]–[00:00:24], [00:05:13]–[00:10:46]; Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [26]–[28].

  13. Bondi Rescue, season 2, episode 7, [00:10:46]–[00:24:15]; Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [28]–[29]; Blake McKeown, Oral History Interview [Aug. 2023], [18]–[19].

  14. Thomas S. Monson, “Ang Pagpaluyo sa mga Opisyales sa Simbahan,” Liahona, Mayo 2007, 6; Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 24–27; Silvia Allred to James Perry, Email, Feb. 15, 2023, Silvia Allred, Oral History Interviews, CHL.

  15. Gordon B. Hinckley, “Ang Pagpaluyo sa mga Opisyales sa Simbahan,” Liahona, Nob. 2007, 4; Relief Society General Presidency and Executive Director of the Priesthood Department, Meeting Minutes, June 5, 2007, in Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, CHL; Beck, Oral History Interview [2012], 118–19; Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 26–27, 29; Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [18], [49]; Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, May 27 and June 12, 2009; Relief Society, General Board Minutes, volume 39, Dec. 9, 1970, 108; Relief Society, Research Files on History of the Relief Society, CHL.

  16. Beck, Oral History Interview [2012], 119; Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 29; Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [18], [49]; Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, May 27 and June 12, 2009; Relief Society, General Board Minutes, volume 61, Apr. 8, 1993, 24; Mar. 17, 1994, 95; volume 63, Mar. 17, 1999, 95; volume 65, June 13 and Sept. 4, 2002, 4, 16–17; volume 66, Jan. 22, 2003, 43; Derr, Cannon, and Beecher, Women of Covenant, vii, 544.

  17. Meeting with Boyd K. Packer and Julie B. Beck, June 19, 2007, Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, CHL; Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 28–29; Allred, Oral History Interview [2014], 64.

  18. Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 29–30; Beck, Oral History Interview [2012], 119; Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [18].

  19. Beck, Oral History Interview [2012], 83, 88–89; Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 30–31; Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [23].

  20. Derr and others, First Fifty Years, 22–26; Beck, Oral History Interview [2012], 85–86, 88–91; Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 30; Handbook 2, 63–74.

  21. Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 28–37; Allred, Oral History Interview [2023], 1–6, 13–15; Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [36]. Hisgotanan: Relief Society

  22. Mouhsen, Oral History Interview [Mar. 2023], [1], [7], [14]–[15]; Mouhsen and Mouhsen, Oral History Interview, [10]–[11], [14], [18], [27]–[28]; Campi, Diary, Feb. 16, 2005; Mouhsen, Interview, [1].

  23. Mouhsen, Oral History Interview [May 2023], [13]; Mouhsen, Oral History Interview [Mar. 2023], [13]–[14]; Mouhsen and Mouhsen, Oral History Interview, [11]–[12]; Mouhsen, Interview, [1].

  24. Mouhsen, Oral History Interview [Mar. 2023], [13]–[14], [16]–[17]; Mouhsen and Mouhsen, Oral History Interview, [8], [12]–[13], [15], [17]–[19], [21]; Mouhsen, Interview, [2].

  25. Mouhsen, Oral History Interview [Mar. 2023], [13], [16]–[17]; Mouhsen and Mouhsen, Oral History Interview, [21]–[22].

  26. Alexander B. Morrison, “Myths about Mental Illness,” Ensign, Oct. 2005, 31–35; Sean E. Brotherson, “When Your Child Is Depressed,” Ensign, Aug. 2004, 52–57; Mary Bramwell, “Living by the Scriptures,” Church News, Mar. 24, 2001, 2; Deseret Morning News 2004 Church Almanac, 139; Livingstone, “Historical Highlights of LDS Family Services,” 290; “LDS Social Services Re-named LDS Family Services,” Church News, Nov. 27, 1999, 6. Mga Hisgotanan: Sosyal nga mga Serbisyo; Mga Programa sa Kaayohan

  27. “International Welfare Operations Strategy,” 1; “LDS Family Services International Strategy,” 2; “LDS Family Services Worldwide Strategy,” 1; Chile Area Presidency to Presiding Bishopric, Dec. 22, 2005, Presiding Bishopric, Welfare Executive Committee Meeting Materials, CHL; “Tsunami Response Update”; Sarah Jane Weaver, “Tsunami Support Turns to Mental Health,” Church News, May 14, 2005, 6.

  28. Mouhsen and Mouhsen, Oral History Interview, [12]–[20], [32]; Mouhsen, Oral History Interview [Mar. 2023], [14]–[15], [17]–[18]; Mouhsen, Oral History Interview [May 2023], [19]–[21]; “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibotan.”

  29. Mouhsen, Oral History Interview [Mar. 2023], [17]–[20]; Mouhsen, Interview, [2]; Mouhsen and Mouhsen, Oral History Interview, [16]–[17]. Hisgotanan: Pagkaayo

  30. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [23], [26]–[27].

  31. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2019], [11]; Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [2], [4], [22]–[23], [30].

  32. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [4], [23], [29].

  33. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [4]–[5], [23]–[25], [28], [32]–[33].

  34. I Want a Loan,” Self-Reliance Services, ChurchofJesusChrist.org; Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [4], [34].

  35. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [24]–[25], [30]–[31].

  36. Hinckley, Journal, Jan. 11–13, 2004; Apr. 6, 2004; Nov. 21, 2004; Apr. 29, 2005; Dec. 16, 2005; Apr. 29, 2007; Jan. 12, 2008; Gordon B. Hinckley, “Panapos nga Pakigpulong,” Liahona, Mayo 2004, 103–4; Carrie Moore and Tom Hatch, “Marjorie Hinckley Dies,” Deseret News, Apr. 7, 2004, deseret.com.

  37. Hinckley, Journal, Apr. 6, 2004; May 14, 2005; Mar. 18, 2006; Gordon B. Hinckley, “Panapos nga Pakigpulong,” Liahona, Mayo 2004, 104.

  38. Hinckley, Journal, Jan. 22–24, 2006; Nov. 26, 2007; Jan. 12, 2008; Hinckley, “Wishes regarding Death and Burial,” [1]–[2]; John L. Hart, “President Hinckley Ends Mortal Journey,” Church News, Feb. 2, 2008, 3.

  39. Hinckley, “Wishes regarding Death and Burial,” [1].

  40. Hinckley, “Wishes regarding Death and Burial,” [1]; Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan, Basahon 1, [2006], 68; “Akong Manunubos Buhi,” Mga Himno, nu. 79; Davidson, Our Latter-day Hymns, 161. Hisgotanan: Gordon B. Hinckley