2019
Tokanga Taha e Ngaahi Liliu Fakahoualotú Ki Hono Fakamālohia e Toʻu Tupú
Nōvema 2019


Tokanga Taha e Ngaahi Liliu Fakahoualotú Ki Hono Fakamālohia e Toʻu Tupú

Ke hoko ko ha konga ʻo e ngāue ke toe lava e toʻu tupu ʻo e Siasí ke nau aʻusia honau tuʻunga fakalangí, naʻe fanongonongo ai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e ngaahi liliu ʻi he ngaahi houalotu ʻa e Kau Talavoú mo e Kau Finemuí ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2019 (vakai, peesi 38) pea fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Kuenitini L. Kuki ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (vakai, peesi 40) mo Sisitā Bonnie H. Cordon, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Kau Finemuí (vakai, peesi 67).

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Nalesoni, “ʻOku fakamamafaʻi ʻe he ngaahi liliu ko ʻení “ko e fuofua fatongia mo mahuʻinga taha [ʻa e pīsopé] ke tokangaʻi e kau finemui ʻo hono uōtí.” ʻOku kau ʻi he ngaahi liliú ʻa e ʻikai ke toe ʻi ai ha kau palesitenisī ʻo e Kau Talavoú ʻi he uōtí. Ko e kau pīsopelikí ko e kau palesitenisī ia ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, pea ʻe tokoni ki ai ʻa e kau ʻetivaisa ʻo e kōlomú pea mo ha kau mataotao ʻi he ngaahi meʻa ʻe niʻihi. ʻE lipooti fakahangatonu ʻa e palesiteni ʻo e Kau Finemui ʻo e uōtí ki he pīsopé.

ʻE nofotaha e tokanga ʻa e kau palesitenisī fakakōlomú mo e fakakalasí ʻi he ngāue ʻo e fakamoʻuí, kau ʻi he ngāue ko ʻení ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa e kāingalotú, pukepuke ʻo e kau papi uluí, fakamālohia ʻo e māmālohí, ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí pea mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí. ʻOku palani mo tataki ʻe he kau palesiteni fakakōlomu mo fakakalasi ʻo e toʻu tupú e ngaahi fakataha he Sāpaté, ngaahi ngāue tokoní, mo ha ngaahi ʻekitivitī kehe.

He ʻikai toe ui e ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú ko e “Mutuale” ka ʻe lava ʻo ui ko e “Ngaahi ʻekitivitī ʻa e Kau Finemuí,” “Ngaahi ʻekitivitī ʻa e kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné,” pe “ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú.” ʻOku totonu ke vahevahe ʻa e paʻanga patiseti ki he ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú ke potupotutatau, ʻo fakatatau ki he tokolahi ʻi he houalotu takitaha.

Kuo toe fakaleleiʻi ʻa e kaveinga ʻo e Kau Finemuí, pea mo e lahi ʻo e ngaahi kalasi ʻoku totonu ke fokotuʻú ʻo fakatatau ki he lahi mo e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau finemuí. ʻE ui ʻa e ngaahi kalasí ko e “Kau Finemui,” pea ʻe hoko atu ai ʻa e taʻu motuʻa ʻo kinautolu ʻi he kalasí, hangē ko ʻení “Kau Finemui 12–14,” pe “Kau Finemui” pē kapau ʻoku kau fakataha kotoa pē. He ʻikai toe fakaʻaongaʻi e ngaahi hingoa fakakalasi ko e Punungahone, Maea Meiti, mo e Loumaile.

ʻE ngāue ha mēmipa ʻo e fakataha alēlea māʻolunga fakasiteikí ko e palesiteni ʻo e Kau Talavou ʻo e siteikí, ʻe ngāue ʻa e kau palesitenisī ʻo e Kau Talavou he siteikí ʻi he kōmiti ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné–Kau Finemui ʻi he siteikí, fakataha mo e kau palesitenisī ʻo e Kau Finemuí ʻi he siteikí, aleaʻanga māʻolunga ʻoku vahe ki he Kau Finemuí, mo e aleaʻanga māʻolunga ʻoku vahe ki he Palaimelí.

ʻI he ngaahi liliu kehé, ʻe kei ui pē ʻa e Fineʻofá, Kau Finemuí, Kau Talavoú, Palaimelí, mo e Lautohi Faka-Sāpaté ko e “houalotu,” pea ʻe ui ʻa e kau takí ko e “Kau ʻŌfisa Māʻolunga” ʻi he lēvolo māʻolunga ʻo e Siasí pea “kau ʻōfisa fakasiteiki” mo e “kau ʻōfisa fakauooti” ʻi he lēvolo fakalotofonuá.

Paaki