«Βλέποντας το πρόσωπο του Θεού στους εχθρούς μας», Λιαχόνα, Μαρ/Απρ 2022.
Βλέποντας το πρόσωπο του Θεού στους εχθρούς μας
Αυτά τα μαθήματα για την υπερνίκηση της σύγκρουσης από το βιβλίο της Γενέσεως μπορούν να παράσχουν ένα πρότυπο για τη δική μας ζωή.
Εικονογραφήσεις υπό David Green
Ως μεσολαβητής σε διενέξεις, έχω αποκτήσει πολλή σοφία σχετικά με το πώς να μετατρέπω τη διένεξη και να καλώ προς συμφιλίωση, από το παράδειγμα και τις διδασκαλίες του Ιησού Χριστού στην Καινή Διαθήκη. Ωστόσο, η Καινή Διαθήκη δεν είναι το μόνο βιβλίο γραφών που με έχει καθοδηγήσει κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας μου. Η Παλαιά Διαθήκη έχει κάποιες εκπληκτικά βαθιές εσώτερες γνώσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν, όταν κολλήσουμε σε καταστροφική διένεξη.
Τι είναι η καταστροφική διένεξη; Είναι όταν η ανικανότητά μας να λύσουμε συλλογικώς προβλήματα με άλλους μάς οδηγεί στο να πληγώσουμε άλλους ή τον εαυτό μας.
Με την καταστροφική διένεξη έρχεται ο φόβος του πόνου τόσο στην προσδοκία όσο και ως συνέπεια της διενέξεως, ο φόβος ότι δεν θα μας αγαπούν ή δεν θα μας βλέπουν όπως θέλουμε να μας βλέπουν και ο φόβος ότι θα αποτύχουμε να βρούμε λύσεις στα προβλήματα που μας ταλανίζουν. Όταν αφήνουμε αυτόν τον φόβο να αποκτά τον έλεγχο, δεν αισθανόμαστε πλέον εξοπλισμένοι να λύσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και συχνά βιώνουμε συναισθήματα απογνώσεως, ντροπής ή αδυναμίας.
Αυτό το είδος διενέξεως φαίνεται επικίνδυνο για τους περισσότερους ανθρώπους, γι’ αυτό καταλήγουμε να χρησιμοποιούμε άχρηστες μεθόδους διενέξεως, όπως αποφυγή, συμβιβασμό ή ανταγωνισμό ως τρόπο προσπάθειας να διώξουμε τη διένεξη. Δυστυχώς, σε καταστροφική διένεξη, καμία από αυτές τις λύσεις δεν πρόκειται πραγματικά να λειτουργήσει.
Ναι, θα πρέπει να αποφεύγουμε την έριδα (βλέπε Νεφί Γ΄ 11:29). Όμως δεν θα πρέπει ποτέ να αποφεύγουμε, να εγκαταλείπουμε ή να επιτιθέμεθα στους ανθρώπους με τους οποίους βρισκόμαστε σε διένεξη. Αντιθέτως, πρέπει να μάθουμε πώς να αγαπούμε τους ανθρώπους με τους οποίους βρισκόμαστε σε διένεξη. Απαιτεί την εφαρμογή αγνής αγάπης, της αγάπης του Χριστού, προς τους εχθρούς μας (βλέπε Μορόνι 7:47).
Ο Ιησούς δίδαξε ότι το να αγαπάτε εκείνους που σας αγαπούν είναι εύκολο. Είπε επίσης: «Εγώ, όμως, σας λέω: Nα αγαπάτε τούς εχθρούς σας, να ευλογείτε εκείνους που σας καταρώνται, να ευεργετείτε εκείνους που σας μισούν» (Κατά Ματθαίον 5:44). Ο Σωτήρας μας ζητεί να αγαπούμε όπως Εκείνος και να γίνουμε τέλειοι όπως Εκείνος (βλέπε Κατά Ιωάννην 13:34, Νεφί Γ΄ ́12:48). Αυτό μπορεί να σημαίνει να είμαστε πρόθυμοι να αγαπούμε άλλους ακόμη και όταν μία τέτοια αγάπη φαίνεται ριψοκίνδυνη. Μπορεί να διστάζουμε, επειδή φυσικά αποφεύγουμε τον κίνδυνο. Όμως η απόφαση να αγαπήσουμε εκείνους που θα μπορούσαν να μας πληγώσουν μάς επιτρέπει να ξεπεράσουμε τον φόβο και να γίνουμε πλήρεις αγνής αγάπης.
Αυτό το είδος αγάπης απαιτεί γενναιότητα εν όψει διενέξεως. Μας καλεί να ανοιχθούμε προς τους ανθρώπους με τους οποίους βρισκόμαστε σε διένεξη με έναν τρόπο που «μακροθυμεί, αγαθοποιεί… δεν ζητάει τα δικά της, δεν εξάπτεται, δεν συλλογίζεται το κακό… Όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, όλα τα ελπίζει, όλα τα υπομένει… H αγάπη δεν καταργείται ποτέ» (Προς Κορινθίους Α´ 13:4-5, 7-8). Η αγνή αγάπη δείχνει αυτό το είδος αγάπης χωρίς την εγγύηση ότι οι άνθρωποι στην άλλη πλευρά της διενέξεως θα κάνουν το ίδιο.
Η αγάπη μάς επιτρέπει να βλέπουμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας με τους οποίους βρισκόμαστε σε διένεξη τόσο ξεκάθαρα, ώστε οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους να έχουν τόση σημασία για εμάς όσο και οι δικές μας, άσχετα από το πώς μας βλέπουν. Θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να βρούμε λύσεις που καλύπτουν τις ανάγκες τους καθώς και τις δικές μας.
Δύο ιστορίες από την Παλαιά Διαθήκη είναι σπουδαία παραδείγματα αυτής της αγάπης.
Ησαύ και Ιακώβ
Ο Ησαύ και ο Ιακώβ αγκαλιάζονται, υπό Robert T. Barrett
Στο Γένεσις 25, συναντούμε μία οικογενειακή διένεξη μεταξύ δύο αδελφών, του Ησαύ και του Ιακώβ, υιών του Ισαάκ. Ο Ησαύ πώλησε την κληρονομιά του στον Ιακώβ για ένα μαγείρεμα φακής (βλέπε Γένεσις 25:30-31). Αργότερα, ακολουθώντας τη συμβουλή της μητέρας του, ο Ιακώβ παρίστανε τον Ησαύ, προκειμένου να λάβει την τελική ευλογία του Ισαάκ (βλέπε Γένεσις 27:6-29).
Ο Ησαύ μισούσε τον Ιακώβ και ορκίσθηκε να φονεύσει τον αδελφό του. Ο Ιακώβ έφυγε για να ζήσει με τον θείο του Λάβαν. (Βλέπε Γένεσις 27:41-45.) Τελικώς ο Ιακώβ είχε προβλήματα με τον θείο του και εξαναγκάσθηκε να επιστρέψει στο σπίτι του (βλέπε Γένεσις 31). Ο Ιακώβ ήξερε ότι αυτό σήμαινε ότι θα αντιμετώπιζε τον Ησαύ, ο οποίος είχε μεγαλύτερο στρατό. Φοβόταν για τη ζωή του και τη ζωή της οικογένειάς του (βλέπε Γένεσις 32:7-8).
Την ημέρα που επρόκειτο να συναντηθούν, ο Ιακώβ έστειλε ένα γενναιόδωρο δώρο από αίγες, καμήλες, αγελάδες, πρόβατα και όνους ως ειρηνική προσφορά. Κατόπιν προσκύνησε επτά φορές καθώς πλησίασε τον αδελφό του. Ο Ησαύ αντέδρασε με έναν τρόπο που ο Ιακώβ δεν περίμενε. Ο Ησαύ έκλαψε, αγκάλιασε τον αδελφό του και του είπε ότι δεν χρειάζονταν οι προσφορές ειρήνης.
Ο Ιακώβ συγκινήθηκε από την αγάπη του Ησαύ και απήντησε:
«Όχι, παρακαλώ· αν βρήκα χάρη μπροστά σου, δέξου το δώρο μου από τα χέρια μου· επειδή, γι’ αυτό είδα το πρόσωπό σου, σαν να έβλεπα το πρόσωπο του Θεού, κι εσύ ευαρεστήθηκες σε μένα·
δέξου, παρακαλώ, τις ευλογίες μου, που προσφέρονται σε σένα· επειδή, ο Θεός με ελέησε, και έχω απ’ όλα. Και επέμενε τόσο, ώστε ο Ησαύ τα δέχθηκε» (Γένεσις 33:10-11).
Τρία απαιτούμενα στοιχεία για να ζούμε εν ειρήνη
Ο Ιακώβ ενσάρκωνε ένα πρότυπο αγάπης εδώ που έχω βρει ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να καλούμε προς συμφιλίωση εκείνους που έχουμε αδικήσει ή που μας έχουν αδικήσει.
Ο Ψαλμός 85:10 περιγράφει τις προϋποθέσεις της συμφιλίωσης: «Έλεος και αλήθεια συναπαντήθηκαν· δικαιοσύνη και ειρήνη φιλήθηκαν». Η ειρηνοποιητική πράξη του Ιακώβ και του Ησαύ πληροί τις προϋποθέσεις που βρίσκονται στους Ψαλμούς.
Χρειάσθηκε θάρρος ο Ιακώβ και ο Ησαύ να αναγνωρίσουν την αλήθεια ότι δεν ήταν εχθροί – ήταν αδελφοί. Χρειάσθηκε ευσπλαχνία να συγχωρήσει ο ένας τον άλλον. Χρειάσθηκε χρηστότητα –το είδος της δικαιοσύνης που διορθώνει αυτό που εμείς ή άλλοι έχουμε κάνει λάθος– για να προσφέρει ο Ιακώβ στον Ησαύ ένα τμήμα από εκείνο με το οποίο είχε ευλογηθεί. Όταν και τα τρία αυτά στοιχεία ήταν παρόντα, τους επέτρεψε να ζήσουν εν ειρήνη.
Μπορούμε να ακολουθήσουμε το ίδιο πρότυπο στη ζωή μας.
Όταν είμαστε κολλημένοι σε καταστροφική διένεξη, ο φόβος μας για τη διένεξη και ο φόβος μας για τους άλλους μπορεί να μας παραλύσει ή να μας κάνει να ενεργήσουμε με τρόπους που κάνουν τα πράγματα χειρότερα, όχι καλύτερα. Συχνά εκλογικεύουμε ότι οτιδήποτε θα μπορούσαμε να κάνουμε για να αντιστρέψουμε τον καταστροφικό κύκλο δεν θα λειτουργήσει. Έχουμε ενδοιασμούς ότι οι άλλοι μπορούν να αλλάξουν.
Ωστόσο, το παράδειγμα του Ιακώβ μάς προσφέρει επίσης έναν τρόπο μέσω αυτού του είδους διενέξεως. Ο Ιακώβ αντιμετώπισε τον φόβο του για τον αδελφό του και τον φόβο του για διένεξη μαζί του. Ανησυχούσε περισσότερο για τη διατήρηση της σχέσεώς τους παρά για τα δικά του συμφέροντα, έτσι στράφηκε προς τον αδελφό του, προσφέροντάς του τόσο αλήθεια όσο και δικαιοσύνη για οποιαδήποτε άδικα είχε διαπράξει. Η καρδιά του Ησαύ, που κάποτε ήταν προσηλωμένη στο να σκοτώσει τον Ιακώβ, μαλάκωσε. Ευσπλαχνία και ειρήνη έρρεαν σε απόκριση των πράξεων του Ιακώβ. Ο Ιακώβ βρήκε έναν τρόπο να αγαπήσει τον εχθρό του και, κάνοντάς το αυτό, είδε «το πρόσωπο του Θεού» να τον κοιτά.
Παρά την ανησυχία που μπορεί να αισθανόμαστε όταν προσεγγίζουμε τη διένεξη κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι κατά πολύ πιο αποτελεσματική στη μετατροπή μίας τέτοιας διενέξεως από οτιδήποτε άλλο. Η χριστοειδής αγάπη δημιουργεί χώρο για να δούμε πραγματικά τους ανθρώπους με τους οποίους αγωνιζόμαστε με έναν τρόπο που θεμελιωδώς αλλάζει τόσο εμάς όσο και αυτούς.
Ο Ιωσήφ και οι αδελφοί του
Ο Ιωσήφ της Αιγύπτου, υπό Michael T. Malm
Μία γενεά μετά τον Ιακώβ, βλέπουμε ένα άλλο δυνατό παράδειγμα αγάπης από τον νεότερο υιό του Ιακώβ, τον Ιωσήφ.
Ο Ιωσήφ πωλείται ως σκλάβος από τους ζηλόφθονους αδελφούς του, όταν είναι μικρός. Όπως ο Ησαύ, οι αδελφοί του Ιωσήφ αισθάνθηκαν ότι ο πατέρας τους είχε περισσότερη αδυναμία στον Ιωσήφ. Ο Ιωσήφ υπέφερε πολύ εξαιτίας της κακεντρέχειας των αδελφών του προς αυτόν. Χωρίσθηκε από την οικογένειά του για χρόνια, κατέληξε υπηρέτης και φυλακίσθηκε για ένα διάστημα. Τελικώς, ο Κύριος τον βοήθησε να υπερνικήσει τις αντιξοότητές του και έγινε ισχυρός κυβερνήτης στην Αίγυπτο. (Βλέπε Γένεσις 37-45.)
Οι αδελφοί του υπέφεραν επίσης και, σε καιρό λιμού, ήλθαν στην Αίγυπτο, λιμοκτονώντας και ηττημένοι. Όταν συνάντησαν τον Ιωσήφ, δεν τον ανεγνώρισαν και ικέτευσαν για βοήθεια.
Ο Ιωσήφ είχε κάθε δικαίωμα να ρίξει τους αδελφούς του στη φυλακή για να αποδώσει δικαιοσύνη σε αυτούς. Αυτό ήταν που άξιζαν. Επέλεξε αντ’ αυτού να δώσει χάρη – να τους συγχωρήσει, να τους αγαπήσει.
«Πλησιάστε σε μένα, παρακαλώ» τους είπε. «Και πλησίασαν. Και είπε: Εγώ είμαι ο Ιωσήφ ο αδελφός σας, τον οποίο πουλήσατε στην Αίγυπτο.
»Tώρα, λοιπόν, μη λυπάστε· ούτε να σας φανεί σκληρό, ότι με πουλήσατε εδώ· επειδή, για διατήρηση της ζωής με απέστειλε ο Θεός μπροστά σας» (Γένεσις 45:4-5).
Ο Ιωσήφ όχι μόνο συγχώρησε τους αδελφούς του, αλλά επίσης είδαν έναν εποικοδομητικό σκοπό στη διένεξή τους. Ανεγνώρισε ότι το χέρι του Θεού ήταν στα πάντα και ότι παρά τα δεινά που όλοι υπέμειναν, «ο Θεός με απέστειλε μπροστά σας για να διατηρήσω σε σας διαδοχή στη γη, και να διαφυλάξω τη ζωή σας με μεγάλη λύτρωση» (Γένεσις 45:7).
Πάλι, ένα παρόμοιο υπόδειγμα μπορεί να επικρατήσει στη ζωή μας, όταν αναγνωρίζουμε ότι ο πόνος της διενέξεως μπορεί στην πραγματικότητα να μας οδηγήσει σε αποτελέσματα που θα ενδυναμώσουν την οικογένεια και τις κοινότητές μας, αν εργασθούμε μαζί για να βρούμε λύσεις.
Όλοι μας θα περάσουμε από διένεξη. Θα μας πληγώσει. Μερικές φορές τρομερά. Πάντοτε νιώθω δέος για τον πόνο που αισθάνονται οι άλλοι, όταν έχουν εμπλακεί εντόνως σε διενέξεις, ιδίως με αγαπημένα πρόσωπα. Ωστόσο, αυτός ο πόνος και ο φόβος δεν χρειάζεται να είναι το τέλος της ιστορίας.
Μπορούμε να επιλέξουμε να δούμε τη διένεξη και τους ανθρώπους με τους οποίους βρισκόμαστε σε διένεξη διαφορετικά, όπως έκανε ο Ιωσήφ. Μπορούμε να επιλέξουμε να αφήσουμε πίσω μας τον θυμό, τη μνησικακία και την υπαιτιότητα, και να ασπασθούμε τους εχθρούς μας.
Μπορούμε να επιλέξουμε την αγάπη από τον φόβο και να ανακαλύψουμε –όπως έκαναν ο Ιακώβ, ο Ησαύ, ο Ιωσήφ και οι αδελφοί του– ότι οι εχθροί μας είναι αδελφοί και αδελφές μας. Προσπαθώντας να συμφιλιωθούμε μαζί τους, μπορούμε κι εμείς να δούμε το πρόσωπο του Θεού.