‘Empathie verwerven en tonen’, Liahona, september 2023.
Jongvolwassenen
Empathie verwerven en tonen
Het volmaakte voorbeeld van de Heiland leert ons de kracht van empathie om anderen tot zegen te zijn.
Wat krijg je als je een gespannen moeder met een prikkelbaar jongetje in een klein vliegtuig plaatst? Een zeer stressvolle situatie. Ik zat een paar rijen achter hen en zag het drama zich ontvouwen. Het ging ongeveer als volgt:
Jongetje: Ik heb honger!
Moeder: Laten we in mijn tas kijken of ik iets te eten heb.
Jongetje: Neeeee!
Moeder: Maar je hebt toch honger?
Jongetje: Ik wil dat!
Moeder: Wat wil je?
Jongetje: Daaaat!
Moeder: Lieverd, je kunt mijn ketting niet krijgen.
Jongetje: Mamaaa, geef!
Je ziet het vast en zeker voor je. Twintig minuten lang probeerde de moeder een reeks tactieken om hem tot bedaren te brengen: omkoperij, afleiding, humor, zelfs een of twee kleine dreigementen. Er werkte niets. Het is maar een korte vlucht, dacht ik. Ze redt het wel.
Maar ze redde het niet. Ze raakte steeds meer gestrest en begon de tranen uit haar ooghoeken weg te vegen. Hoewel ik haar niet kende, voelde ik dat ik haar moest helpen. Zonder er echt bij stil te staan, begon ik voor hen beiden te bidden.
Ik was niet de enige passagier die het tafereel gadesloeg. Net voordat haar geduld opraakte, schoot een andere passagier haar te hulp. Het betrof een veel oudere vrouw die op dezelfde rij aan de andere kant van het gangpad zat. Ze straalde vriendelijkheid uit, wendde zich tot de jonge moeder, sprak zachtjes een paar geruststellende woorden en pakte haar hand vast. Dat was het. En het was genoeg.
Deze twee vrouwen hielden de rest van de vlucht elkaars hand vast. Hoewel het jongetje nog steeds intens tekeerging, leek zijn moeder rustig. Het was een wonder.
Empathie en barmhartigheid: twee eigenschappen van discipelschap
In onze hedendaagse taal heeft dit wonder een naam: empathie. De definitie van empathie is het vermogen om zich in de gedachten, gevoelens of ervaringen van anderen in te leven. Empathie is een modern begrip; je komt het nergens in de Schriften tegen. Maar volgens taalkundigen is empathie nauw verbonden met barmhartigheid. En als Schriftuurlijke term komt barmhartigheid vaak voor.
Empathie is het vermogen om je in de pijn van een ander in te leven, en barmhartigheid is de liefdevolle handeling die uit dat vermogen voortkomt. Jezus Christus toonde zowel empathie als barmhartigheid toen Hij diende, zegende, genas en verzoende. Als discipelen van Christus moeten we empathie leren voelen en barmhartigheid betonen. Dat zijn eigenschappen die iemand een discipel maken.
Als empathie haar grootste wonder verricht, helpt zij ons iemands pijn, behoefte, angst of verdriet te begrijpen en daarop te reageren. In het geval van de jonge moeder kon een oudere vrouw, die waarschijnlijk tientallen jaren ervaring had met het zorgen voor kinderen en kleinkinderen, iemand troosten omdat ze zelf vergelijkbare moeilijkheden had doorstaan. Haar eigen ervaring maakte haar geschikt om als trooster op te treden.
Wat maakt Jezus Christus geschikt om ons te troosten? Ouderling Neal A. Maxwell (1926–2004) van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Jezus weet hoe Hij ons te midden van onze pijnen en ziekten te hulp moet komen, juist omdat Hij die reeds op Zich heeft genomen [zie Alma 7:11–12]. Hij kent ze uit ervaring, zodat Hij zijn empathie heeft verworven.’1
Christus in het land Overvloed, Simon Dewey
Empathie verwerven en anderen helpen
Welke moeilijkheden heb jij doorstaan waardoor je het vermogen hebt verworven om empathie voor anderen te hebben en barmhartigheid aan hen te betonen? Heb je onder de gevolgen van armoede, mishandeling, onwetendheid, ziekte, verwaarlozing, zonde of andere moeilijkheden geleden? Zo ja, dan ben je waarschijnlijk als een wijzer, sterker en gevoeliger mens uit je lijden gekomen.
Kortom, je hebt empathie verworven. Je kunt nu iets betekenen voor mensen die lijden. Waar kun je beginnen? Ik geef twee suggesties:
Streef er allereerst naar om het lijden van anderen meer op te merken. Het is helaas mogelijk om bij iemand in de buurt te zijn die pijn heeft, maar toch blind voor zijn of haar lijden te zijn. Hoe kunnen we opmerkzamer worden? We kunnen van het voorbeeld van Jezus Christus leren.
Na zijn opstanding, toen Jezus de Nephieten bezocht, legde Hij zijn leer uit en onderwees hen in zijn evangelie. Toen Hij over de menigte keek zei Hij: ‘Ik merk dat u zwak bent, dat u niet al mijn woorden […] kunt begrijpen’ (3 Nephi 17:2). Jezus nodigde ze vervolgens uit om naar huis te gaan, uit te rusten, over zijn leringen na te denken en de volgende dag verkwikt terug te komen, klaar om meer te ontvangen (zie 3 Nephi 17:3).
Einde verhaal, toch? Nee, niet echt. Jezus’ opmerkzaamheid nam verder toe toen Hij zijn volgelingen in hun gezicht keek:
‘En het geschiedde, toen Jezus aldus gesproken had, dat Hij zijn blik wederom om Zich heen liet gaan op de menigte en zag dat zij in tranen waren en Hem gestadig aankeken alsof zij Hem wilden vragen nog wat langer bij hen te blijven.
‘En Hij zei tot hen: Zie, mijn binnenste is vervuld met medelijden met u’ (3 Nephi 17:5–6). Toen Hij ze aandachtiger aankeek, zag Hij ze vollediger. En dat wekte een reactie vol mededogen op.
In een gevallen wereld vol gevallen mensen hoeven we niet lang te kijken voordat we tranen in de ogen van de kinderen van onze hemelse Vader zien. Maar we moeten wel kijken. Net als de Heiland kunnen we besluiten om mensen door de lens van hun behoeften te zien. En als we ze eenmaal zien, kunnen we ze dienen.
Ouderling Ulisses Soares van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Als wij er bewust naar streven om in onze levenswijze een medelevende houding aan te nemen, naar het voorbeeld van de Heiland, dan zullen wij meer openstaan voor de behoeften van anderen. En als we daar meer voor openstaan, zullen al onze daden door oprechte belangstelling en liefde gekenmerkt worden.’2
Ten tweede, bied de soort hulp aan die u als enige kunt geven. Nadat Jezus de behoeften van de Nephieten in het land Overvloed had gezien, liet Hij ze dichterbij komen. Vervolgens genas Hij hun zieken en zegende hun kinderen. Hij deed wat alleen de Heiland van de wereld kon doen.
Jij en ik kunnen onze ervaringen en vaardigheden ook op de behoeften van anderen afstemmen. We kunnen niet de problemen van iedereen oplossen, maar we kunnen wel de last verlichten van hen wiens lijden wij begrijpen. We kunnen misschien geen melaatse genezen, maar we kunnen wel de zieken troosten. We kunnen misschien niemand uit armoede redden, maar we kunnen wel beginselen van een verstandige leefwijze bespreken, een maaltijd geven en een gullere vastengave schenken. We zijn misschien niet in staat om zonde te vergeven, maar we kunnen wel vergeven wie ons heeft gekwetst.
Empathie in praktijk brengen
Wat krijg je als je een gespannen moeder met een prikkelbaar jongetje in een klein vliegtuig plaatst? Een kans om empathie en barmhartigheid te tonen.
Ons vliegtuig landde en de jonge moeder liep naar buiten, haar handbagage in de ene arm, het jongetje op de andere. Het bleek dat ze een aansluitende vlucht had, die ze waarschijnlijk zou missen. Ik zag hoe ze in paniek raakte toen haar bagage uit het vliegtuig kwam. Ik keek wat ze allemaal bij zich had: een buggy, autostoeltje, koffer, handbagage en een luiertas. Ze had hulp nodig. Mijn empathie moest volgroeien tot barmhartigheid.
Zonder mezelf voor te stellen pakte ik al haar spullen en zei: ‘Ik neem deze wel. Neem jij hem maar mee. Ren naar de gate. Ik volg je op de voet.’ Ze nam mijn aanbod dankbaar aan en samen sprintten we door de luchthaven. Toen we de gate naderden, zag ik een andere vrouw de stewardess smeken om het vliegtuig nog een paar minuten vast te houden. We kwamen buiten adem aan, maar onze missie was geslaagd. De jonge moeder en deze vrouw omhelsden elkaar met tranen van vreugde en opluchting voordat ze aan boord van het vliegtuig gingen.
Deze kleine dienst veranderde de wereld niet, maar was wel een waardevolle zegen voor een kind van God in nood. Net zoals het mijn nieuwe vriendin hielp om op haar fysieke bestemming te komen, hielp het mij om op mijn geestelijke bestemming te komen. Empathie en barmhartigheid kiezen, hielp me meer op Jezus Christus te lijken. En dat maakte me blij.
Waar we ons ook bevinden – op ons werk of op school, in de kerk of in een vliegtuig – we kunnen barmhartige gezanten van de Heiland zijn. Aan wie wil de Heiland dat je vandaag barmhartigheid betoont?