Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
10–16 Sune: “Kuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?” ʻAlamā 5–7


“10–16 Sune: ʻKuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?’ ʻAlamā 5–7,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2024)

“10–16 ʻo Suné. ʻAlamā 5–7,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2024)

ʻĪmisi
Ko hono akoʻi ʻe ʻAlamā ko e Siʻí ʻa e kau Sōlamí

Ko hono akoʻi ʻe ʻAlamā ko e Siʻí ʻa e kau Sōlamí

10–16 Sune: “Kuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?”

ʻAlamā 5–7

Naʻe ʻikai ke ʻiloʻi mai ʻe ʻAlamā e ngaahi tafa fetongi mafu ʻo e ʻaho ní, ʻa ia ʻoku fetongi ai ha foʻi mafu kuo uesia pe kovi, ʻaki ha foʻi mafu moʻui lelei. Ka naʻá ne ʻiloʻi ki ha “liliu [fakaofo ange] ʻo e lotó” (ʻAlamā 5:26—ʻa ia ʻoku foaki mai ai ʻe he Fakamoʻuí ha moʻui fakalaumālie foʻou, hangē ʻoku “toe fanauʻi foʻoú” (vakai, ʻAlamā 5:14, 49). Naʻe lava ke ʻilo ʻe ʻAlamā ko e liliu ko ʻeni ʻo e lotó, ʻa e meʻa tonu naʻe fiemaʻu ʻe ha tokolahi ʻo e kakai Nīfaí. Naʻe tuʻumālie ha niʻihi pea masiva ha niʻihi, naʻe hīkisia ha niʻihi pea loto-fakatōkilalo ha niʻihi, ko ha niʻihi ko ha kau fakatanga pea niʻihi ne fakamamahiʻi ʻe he kau fakatangá (vakai, ʻAlamā 4:6–15). Ka naʻe fiemaʻu kotoa kinautolu ke nau haʻu kia Sīsū Kalaisi ke fakamoʻui—ʻo hangē ko ia ʻoku tau fiemaʻu kotoa peé. Neongo pe ʻoku tau feinga ke ikunaʻi ʻa e hīkisiá pe kātekina e ngaahi faingataʻá, ka ʻoku tatau pē e pōpoaki ʻa ʻAlamaá: “Haʻu, pea ʻoua ʻe manavahē” (ʻAlamā 7:15). Tuku ke liliu ʻe he Fakamoʻuí ha loto ʻoku fefeka, faiangahala, pe ha loto kuo kafo ki ha loto ʻoku fakatōkilalo, maʻa mo foʻou.

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

ʻAlamā 5:14–33

Kuo pau ke u aʻusia—mo hokohoko atu ke u ongoʻi—ha fuʻu liliu lahi ʻi he lotó.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati: “ʻE fiemaʻu ke u toutou ʻeke kiate au, ʻʻOku [ou tuʻunga] fēfē?’ … ʻOku ou loto ke u lau mo fakalaulauloto ki he ngaahi lea fakatupu fakakaukau ʻi he vahe nima ʻo ʻAlamaá, ke hoko ko ha fakahinohino he lolotonga e ʻinitaviu fakataautaha mo fakafoʻituitui ko ʻení (“Foki ʻo Maʻu,” Liahona, Mē 2017, 64).

Fakakaukau ke ke lau ʻa e ʻAlamā 5:14–33 ʻo hangē ʻokú ke ʻinitaviu pē koé mo vakavakaiʻi ho lotó. Mahalo naʻa fiemaʻu ke ke lekooti hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻí. Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo koé? Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ‘oku ueʻi koe ke ke fai ko ha ola ho ʻinitaviú?

Vakai foki, Dale G. Renlund, “Tauhi ke Tolonga ʻa e Fuʻu Liliu Lahi ʻo e Lotó,” Liahona, Nōvema 2009, 97–99.

ʻĪmisi
taʻahine ʻoku lotu ʻi ha veʻe mohenga

ʻI heʻetau tafoki ki he ʻOtuá, te tau lava ʻo aʻusia ha “liliu ʻo e lotó.”

ʻAlamā 5:44–51

Te u lava ʻo maʻu haʻaku fakamoʻoni pē ʻaʻaku ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonakí, ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻI he taimi naʻe fakamatalaʻi ai ʻe ʻAlamā ʻi he ʻAlamā 5, ʻa e anga ʻo e maʻu ʻene fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí, naʻe ʻikai haʻane lave ki heʻene mamata ki ha ʻāngeló (vakai, Mōsaia 27:10–17). Naʻe ʻiloʻi fēfē ʻe ʻAlamā ʻa e moʻoní ʻiate ia peé? Mahalo te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi e meʻa te ke maʻu ʻi he ʻAlamā 5:44–51 ke hiki ha “founga” ke maʻu ai ha fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngaahi akonakí. Ko e hā ha “ngaahi meʻa” (ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí) mo ha “ngaahi fakahinohino” (ngaahi meʻa te tau lava ʻo fai ke kumia ʻa e moʻoní) naʻe fakakau heni ʻe ʻAlamā? Ko e hā ha “ngaahi meʻa” mo ha “ngaahi fakahinohino” te ke lava ʻo tānaki ki hoʻo ngaahi founga mei hoʻo ngaahi aʻusiá pe ngaahi aʻusia kehe ʻi he folofolá?

ʻAlamā 7

“He ʻoku hā mai kiate au ʻoku mou ʻi he ngaahi hala ʻo e māʻoniʻoní.”

ʻOku tau hangē ʻi he taimi ʻe niʻihi ko e kakai ʻi Seilahemalá, ʻa ia naʻe fiemaʻu ke ui ke nau fakatomala (vakai, ʻAlamā 5:32). ʻI he ngaahi taimi kehe ʻoku tau hangē ai ko e kakai ʻo Kitioné, ʻa ia ne nau feinga ke ʻaʻeva “ʻi he hala ʻo e māʻoniʻoní” (ʻAlamā 7:19). Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he pōpoaki ʻa ʻAlamā ʻi Kitioné (ʻi he ʻAlamā 7) ʻoku tatau mo e meʻa naʻá ne lea ʻaki ʻi Seilahemalá (ʻi he ʻAlamā 5)? Ko e hā ha ngaahi faikehekehe ʻokú ke fakatokangaʻi? Kumi ʻa e ngaahi meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke nofo “ʻi he hala ʻoku fakatau atu ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (ʻAlamā 7:19).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e seminelí

ʻAlamā 7:7–16

Naʻe toʻo ʻe he Fakamoʻuí kiate Ia ʻa ʻeku ngaahi angahalá, mamahí, mo e ngaahi faingataʻaʻiá.

Kuó ke ongoʻi nai ʻi ha taimi ʻoku ʻikai ha taha ʻe mahino ki ai ho ngaahi faingataʻaʻiá pe palopalemá? Kapau ko ia, ʻe lava ke tokoni e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe ʻAlamaá. ʻI hoʻo laú, fakakaukau ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻo e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí. Te ke ala faʻu ha saati mo ha ngaahi ʻuluʻi tohi Ko e Meʻa Naʻe Fuesia ʻe he Fakamoʻuí mo e ʻUhinga Naʻe Faingataʻaʻia Aí mo ha lisi ʻo e meʻa naʻá ke maʻu ʻi he ʻAlamā 7:7–16 vakai foki, ʻĪsaia 53:3–5). Te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha ngaahi taimi pau naʻá Ne fuesia ai ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení? Ko ha ngaahi sīpinga ʻeni mei he folofolá: Mātiu 4:1–13; 26:55–56; 27:39–44; Maʻake 14:43–46; Luke 9:58. Te ke lava nai ʻo tānaki ha meʻa ki hoʻo lisí mei he ngaahi veesi ko ʻení?

Ko e meʻa kehe ʻa e tui naʻe mamahi ʻa e Fakamoʻuí maʻaú. Ka ʻoku fakahoko fēfē ʻe Heʻene mamahí ha liliu ʻi hoʻo moʻui fakaʻahó? Ko ha ngaahi potufolofola ʻeni ʻoku nau fakahaaʻi e founga ʻe lava ke poupouʻi pe “tokoniʻi” ai koe ʻe Sīsū Kalaisí: ʻĪnosi 1:5–6; Mōsaia 16:7–8; 21:15; 24:14–15; 3 Nīfai 17:6–7; ʻEta 12:27–29; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:7–10. Ko e hā naʻá ke ako mei he ngaahi veesi ko ʻení? Ko e hā ha ngaahi founga kehe ʻokú Ne tokoniʻi ai koe? Ko e fē ha taimi naʻá ke aʻusia ai ʻEne tokoní?

ʻE lava ʻe ha himi hangē ko e “ʻOku ou Fiemaʻu Koé” pe “ʻOku Moʻui Hoku Huhuʻí” (Ngaahi Himi, fika 48, 68) ʻo fakalahi hoʻo houngaʻia ʻi he fakafiemālie ʻa e Fakamoʻuí. Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea ʻi he ongo himí ni ʻokú ne fakahaaʻi hoʻo ngaahi ongo kiate Iá?

Vakai foki, Ngaahi Tefito ʻo e Gospel Topi Ongoongoleleí, “Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.”

Fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi. Fakakaukau ki ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí mo Hono faka-ʻOtuá, ʻaloʻofá, mo e ʻofá. Te ke lava ʻo poupouʻi e kakai ʻokú ke akoʻí ke nau fakamoʻoni kiate Ia ʻaki haʻo fai ange ha ngaahi fehuʻi te ne ueʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ongo kau kiate Iá.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ʻi he māhina ní.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

ʻAlamā 5:44–48

Te u lava ʻo maʻu haʻaku fakamoʻoni pē ʻaʻaku ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

  • Ke tokoni ke ako hoʻo fānaú ke fakatupulaki haʻanau fakamoʻoni pē ʻanautolu, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ange ʻa e fakatātā ʻi laló pea fehuʻi ange ʻa e founga ʻoku tau tokoniʻi ai e fanga kiʻi ʻuhikiʻi monumanú ke nau tupú. Hili ia peá ke toki fakafehoanaki ʻeni ki hono tokangaʻi ʻo ʻetau ngaahi fakamoʻoní. Ko e hā ha tauhi ʻoku fiemaʻu ʻe heʻetau ngaahi fakamoʻoní? Te tau lava fēfē ʻo tala ʻoku nau tupulaki?

    ʻĪmisi
    ongo tamaiki tangata mo e fanga kiʻi ʻuhikiʻi monumanu

    ʻI he taimi ʻoku tau tali ai ʻa e ongoongoleleí, ʻoku hangē ia hano kamataʻi ha moʻui foʻoú.

  • Naʻe maʻu fēfē ʻe ʻAlamā ʻene fakamoʻoni mālohi kia Sīsū Kalaisí? Te ke lava ʻo lau ʻa e ʻAlamā 5:44–46 mo hoʻo fānaú ke maʻu e tali ki he fehuʻi ko ʻení. Mahalo naʻa lava ʻe hoʻo fānaú ʻo hiki ha palani ke fai ha meʻa ʻe taha he uiké ni ke fakamālohia ai ʻenau fakamoʻoní.

ʻAlamā 7:10–13

Naʻe toʻo ʻe he Fakamoʻuí kiate Ia ʻeku ngaahi angahalá, mamahí, mo e faingataʻaʻiá.

  • Te ke tokoniʻi fēfē hoʻo fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻAlamā 7:10–13 koeʻuhí ke nau lava ʻo ʻiloʻi ʻoku tokanga mai ʻa Sīsū Kalaisi kiate kinautolu mo lava ke tokoniʻi kinautolu? Mahalo te ke lava ‘o kole ange ke nau vahevahe atu ha ngaahi aʻusia ki ha taimi naʻa nau puke pe felāngaaki ai pe ko ha toe palopalema pē naʻá ne ʻai ke nau loto-mamahi. Naʻe tokoniʻi fēfē kinautolu ʻe ha niʻihi kehe ke nau ongoʻi lelei ange? Fai hoʻo fakamoʻoní kuo fuesia foki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi meʻa ko iá, pea fakamatala ki ha taimi naʻá Ne fakafiemālieʻi mo tokoniʻi ai koe.

  • ʻI hoʻo lau mo hoʻo fānaú ʻa e ʻAlamā 7:11–13, kumi e ngaahi meʻa naʻe fuesia ʻe Sīsū Kalaisi maʻatautolú. Fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi lea mo e kupuʻi lea ne nau maʻú, ke fakakakato ʻaki e sētesi ko ʻení: “Naʻe mamahi ʻa Sīsū koeʻuhí ke Ne lava ʻo tokoniʻi au.” ʻOku tokoni fēfē kiate kitautolu ke tau ʻiloʻi ʻoku mahino kia Sīsū ʻetau ngaahi faingataʻaʻiá? ʻOku tau maʻu fēfē ʻa ʻEne tokoní? Vahevahe ange hoʻo fakamoʻoni kau kia Sīsū Kalaisí.

ʻAlamā 5:14; 7:19–20

ʻOku hanga ʻe he muimui ʻia Sīsū Kalaisí ʻo pukepuke au ʻi he hala hangatonu ki he Tamai Hēvaní.

  • Tuku ke vakai hoʻo fānaú ki ha sioʻata ʻi hoʻomou lau ʻa e ʻAlamā 5:14 (vakai foki ki he peesi ʻekitivitī ki he uike ní). ʻOku ʻuhinga ki he hā ke maʻu e tatau ʻo e Fakamoʻuí ʻi hotau fofongá?

  • Te ke lava fēfē ke fakaʻaongaʻi ʻa e fakamatala ʻa ʻAlamā ki he hala foki ki he Tamai Hēvaní ke tokoni ke ako hoʻo fānaú ke fai ha ngaahi fili ʻoku leleí? Te ke lava ʻo lau ange kiate kinautolu ʻa e ʻAlamā 7:19–20 pea tuku ke nau fakatātaaʻi ʻa e fononga ʻi he “ngaahi hala pikopikó” mo e fononga ʻi he hala hangatonú. Tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha ngaahi fili ʻe tokoni ke tau nofo maʻu ai ʻi he halá mo e ngaahi fili kehe te ne taki kitautolu mei he halá. Te mou lava foki ʻo vakai fakataha ki he ngaahi fakatātā ʻo Sīsuú mo talanoa ki he ngaahi meʻa naʻá Ne fakahoko ke fakahinohino mai ʻa e hala foki ki he Tamai Hēvaní. ʻE lava ke ʻomi ʻe ha foʻi hiva hangē ko e “ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 40–41) ha ngaahi fakakaukau.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he tatau ʻo e māhiná ni ʻo e makasini Ko e Kaumeʻá.

ʻĪmisi
Ko Sīsū ʻokú ne tui ha pulupulu kulokula

Ko Hotau Taukapó, tā fakatātā ʻa Jay Bryant Ward

Paaki