Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
24–30 Sune: “Hū ki he Mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.” ʻAlamā 13–16


“24–30 Sune: ʻHū ki he Mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.’ ʻAlamā 13–16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“24–30 Sune. ʻAlamā 13–16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
ko e lue ʻa ʻAlamā mo ʻAmuleki ki tuʻa mei he fale fakapōpulá

Tā fakatātaaʻi ʻo ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻi hono fakahaofi kinaua mei he pilīsoné, tā fakatātaaʻi ʻe Andrew Bosley

24–30 Sune: “Hū ki he Mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí”

ʻAlamā 13–16

ʻI ha ngaahi founga lahi, naʻe lelei kia ʻAmuleki mo Sisolome fakatouʻosi ʻa e moʻui ʻi ʻAmonaihaá. Ko ʻAmulekí ko ha “tangata ongoongo lelei lahi,” mo hano “ngaahi kāinga tokolahi mo [ha] ngaahi kaumeʻa” mo e “fuʻu koloa lahi” (ʻAlamā 10:4). Ko Sisolomé ko ha loea mataotao naʻe “lahi ʻene ngāué” (ʻAlamā 10:31). Naʻe aʻu mai leva ʻa ʻAlamā mo ha fakaafe ke fakatomala pea “hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí” (ʻAlamā 13:16). Ko e fakakaukau ʻa ʻAmuleki, Sisolome, mo e niʻihi kehé, ko hono tali ko ia ʻo e fakaafe ko ʻení ʻoku fiemaʻu ki ai ha feilaulau pea fakaiku ki ha mamahi ʻe meimei taʻe-makātakiʻi.

Ka ʻoku ʻikai foki ngata ʻa e talanoá ai. ʻOku tau ʻilo ʻi he ʻAlamā 13–16, ʻa e meʻa naʻe iku ʻo hoko ki he kakai naʻe tui “ki he māfimafi ʻo Kalaisi ki he fakamoʻuí” (ʻAlamā 15:6). Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku hoko ha fakatauʻatāina, taimi ʻe niʻihi ko ha fakamoʻui—pea ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai fakaʻau ke faingofua ange ʻa e moʻuí. Ka “ʻoku maʻu … ʻe he ʻEikí [ʻa Hono kakaí] kiate ia, ʻi he nāunau” (ʻAlamā 14:11). ʻOku foaki maʻu pē ʻe he ʻEikí ʻa e “mālohi, ʻo fakatatau ki [heʻetau] tui kia Kalaisí” (ʻAlamā 14:28). Pea ʻoku ʻomi maʻu pē ʻe he tui ko iá ʻa e “ʻamanaki lelei te [tau] maʻu ʻa e moʻui taʻengatá” (ʻAlamā 13:29). ʻI he lolotonga hoʻo lau ʻa e ngaahi vahe ko ʻení, te ke lava ʻo falala ki he ngaahi talaʻofá ni, pea ʻe lava ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻa ʻAlamaá ʻi he taimi naʻá ne lea ai fekauʻaki mo e “mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí” (ʻAlamā 13:16).

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

ʻAlamā 13:1–19

ʻĪmisi
fakaʻilonga seminelí
ʻOku tataki au ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kia Sīsū Kalaisi ke maʻu ha huhuʻi.

ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi lea ʻa ʻAlamā ʻi he ʻAlamā 13 ha ngaahi moʻoni mālohi fekauʻaki mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻa e ʻOtuá mo hono taumuʻá—ke teuteuʻi kitautolu ke tau hū ki he “mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí,” pe ko e moʻui taʻengatá (ʻAlamā 13:16). Mahalo te ke ala hiki ha foʻi moʻoni ʻe taha pe lahi ange ki he veesi takitaha ʻi he ʻAlamā 13:1–19. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ke ke kamata ai:

Veesi 1.ʻOku toe ui foki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ko e “lakanga ʻo [e] ʻAlo [ʻo e ʻOtuá]” (vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:1–4).

Veesi 2.ʻOku fakanofo ʻe he ʻOtuá ha kau taulaʻeiki ke nau tokoniʻi ʻa e kakaí ke kumi ki Hono ʻAló ke maʻu ʻa e huhuʻí.

Ko e hā mo ha toe meʻa ʻokú ke maʻu? Ko e hā hoʻo ongo fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi moʻoni ko ʻení?

Kuó ke fakakaukau nai ki he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko ha meʻaʻofa mei he ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke “sio ki hono ʻAló ke maʻu ha huhuʻi”? (veesi 2; vakai foki, veesi 16). Mahalo te ke lava ʻo hiki ha lisi ʻo e ngaahi ouau kuó ke maʻú, hangē ko e papitaisó, hilifakinimá, sākalamēnití, vaheʻi ki ha uiuiʻi, ko ha tāpuaki ʻo e fakafiemālié pe fakamoʻuí, tāpuaki fakapēteliaké, mo e ngaahi ouau fakatemipalé. Fakalaulauloto ki hoʻo ngaahi aʻusia ʻi he ngaahi ouau hangē ko ʻení. Fakakaukau ki he fakataipe naʻe kau aí pea mo e Laumālie naʻá ke ongoʻí. ʻOku fakahinohinoʻi fēfē nai koe ʻe he ngaahi ouau takitaha ko ʻení kia Sīsū Kalaisi ke maʻu ha huhuʻí?

ʻOku maʻuhala ha kakai ʻe niʻihi ʻo pehē ko e ngaahi ouaú—mo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ke fakahoko kinautolú—ʻoku ʻikai fiemaʻu ia. Ko e hā haʻo tali ki he fakakaukau ko ʻení? Ko ha ongo pōpoaki ʻeni mei he konifelenisi lahí te na lava ʻo ʻoatu ha fakamatala; fili ha taha ai, pea hiki ha faʻahinga tali pē te ke fakakaukau ki ai: Russell M. Nelson, “Ngaahi Koloa Fakalaumālie,” Liahona, Nōvema 2019, 76–79; Dale G. Renlund, “Ko e Lakanga Fakataulaʻeikí mo e Mālohi ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí,” Liahona, Nōvema 2017, 64–67.

Vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:19–22; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Fuakavá,” Gospel Library.

ʻĪmisi
ko ha kau talavou ʻi he tēpile sākalamēnití

ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke tau hanga kia Sīsū Kalaisi ke maʻu ʻa e huhuʻí.

ʻAlamā 13

ʻOku fakaafeʻi au ʻe he ʻEikí ke u hū ki Hono mālōlōʻangá.

ʻOku toutou hā ʻa e fakaafe ke “hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí” (ʻAlamā 13:16) ʻi he ʻAlamā 13. Mahalo te ke lava ʻo kumi ʻa e veesi kotoa pē ʻoku ʻasi ai ʻa e foʻi lea “mālōlōʻanga” pea fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he veesi takitaha fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e “mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.” ʻOku kehe fēfē nai ʻeni mei he mālōlō fakaesinó? Te tau maʻu fēfē nai ia?

Vakai foki, Russell M. Nelson, “Ikuʻi ʻa Māmani mo Maʻu ha Fiemālie,” Liahona, Nōvema 2022, 95–98; “Haʻu kia Sīsū,” Ngaahi Himí, fika 53.

ʻAlamā 14

Kuo pau ke tau falala ki he ʻEikí ʻi he taimi ʻo e faingataʻá.

Mahalo te ke fifili, ʻo hangē ko ha tokolahi, pe ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e ngaahi meʻa fakamamahí ki he kakai ʻoku feinga ke moʻui angatonú. Mahalo he ʻikai te ke maʻu kotoa ʻa e ngaahi tali ki he fehuʻi faingataʻa ko ʻení ʻi he ʻAlamā 14, ka ʻoku lahi ha ngaahi meʻa ke ako mei he founga naʻe tali ʻaki ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻa e faingataʻá. Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe heʻena ngaahi leá mo e tōʻongá fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku tuku ai ʻe he ʻEikí ʻi he taimi ʻe niʻihi ke faingataʻaʻia ʻa e kakai angatonú? Ko e hā ha faleʻi ʻe ala ʻomi ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki kiate kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau aʻusia ai ha ngaahi ʻahiʻahi faingataʻá?

Vakai foki, Loma 8:35–39; 1 Pita 4:12–14; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 122:5–9; Dale G. Renlund, “Taʻetotonu Fakatupu Loto-Lili,” Liahona, Mē 2021, 41–45.

Mateuteu maʻu pē Ko e ngaahi faingamālie ke akoʻí ʻoku mole vave ia, ko ia ai ngāue ʻaonga ʻaki ia ʻi he taimi ʻe hoko mai aí. Hangē ko ʻení, ʻe ala hoko ha meʻa fakamamahi ʻi he māmaní ko ha faingamālie ke vahevahe ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he ʻAlamā 14 ki he ʻuhinga ʻoku faʻa tuku ai ʻe he ʻEikí ʻa e kakai taʻehalaiá ke nau mamahí.

ʻAlamā 15:16, 18

ʻOku fiemaʻu ʻi he tuʻunga fakaākongá ʻa e feilaulaú.

Mahalo naʻa mahuʻinga ke ʻai ha lisi ʻo ha ngaahi meʻa naʻe siʻaki ʻe ʻAmuleki ka ne pukenimā ʻa e ongoongoleleí (vakai, ʻAlamā 10:4–5; 15:16) pea fakafehoanaki ia ki ha lisi ʻo e meʻa naʻá ne maʻu ʻo lahi angé (vakai, ʻAlamā 15:18; 16:13–15; 34:8). Ko e hā ha meʻa ʻokú ke loto-fiemālie ke feilaulauʻi ka ke lava ʻo hoko ko ha ākonga faivelenga ange ʻo Sīsū Kalaisí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ʻi he māhina ní.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

Koeʻuhí ko e Sāpate nima ʻeni ʻo e māhiná, ʻoku poupouʻi atu ai ʻa e kau faiako Palaimelí ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ʻekitivitī ako ʻi he “Fakamatala Fakalahi E: Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ki ha Moʻui Kakato ʻi he Hala ʻo e Fuakava ʻa e ʻOtuá.”

ʻAlamā 13:1–2, 16

ʻOku tokoniʻi au ʻe he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke u ofi ange kia Kalaisi.

  • Ko ha founga ʻe taha ke tokoniʻi ai hoʻo fānaú ke nau ʻiloʻi ʻa e founga ʻoku fakahinohinoʻi ai kitautolu ʻe he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kia Kalaisí, ko hono fakaʻaliʻali ange ha ʻū fakatātā ʻo e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 103–110). ʻE lava ke tokoni atu hoʻo fānaú ke ke fakakaukau ki ha ngaahi founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe Sīsū Hono mālohí (hangē ko ʻení, vakai, Mātiu 26:26–28; Maʻake 5:22–24, 35–43; Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 38–41). Hili iá te mou lava leva ʻo lau fakataha ʻa e ʻAlamā 13:2 pea talanoa ki he founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke tau “sio ki [he ʻAlo ʻo e ʻOtuá]” pea hoko ʻo hangē ange ko Iá.

    ʻĪmisi
    papitaisó
    ʻĪmisi
    Ko Hono Fakanofo ʻe Sīsū ʻa e Kau ʻAposetoló
  • Ko e hā naʻe ʻomi ai ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi ouau ‘o e lakanga fakataulaʻeikí? Tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau kumi ha tali ʻi he ʻAlamā 13:16. Kapau te nau fiemaʻu tokoni ʻi hono ʻiloʻi pe ko e hā ʻa e ouau, ʻoku ʻi ai ha ngaahi lisi ʻi he Tohi Tu‘utuʻuni Fakakātoá, 18.1 mo e 18.2. Mahalo te ke lava ʻo talanoa mo hoʻo fānaú fekauʻaki mo hoʻo ngaahi aʻusia ʻi hono maʻu ʻo e ngaahi ouau ko ʻení. ʻOku nau tokoni fēfē nai ke tau “sio ki muʻa [kia Sīsū Kalaisi] ke maʻu ha fakamolemole ʻo [ʻetau] angahalá”? ʻE ala tokoni ʻa e foʻi hiva hangē ko e “ʻI Heʻeku Papitaisó” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 53) ke fakakaukau hoʻo fānaú ki ha ngaahi ʻuhinga kehe te nau houngaʻia ai ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻAlamā 13:10–12

ʻE lava ʻe Sīsū Kalaisi ʻo ngaohi au ke u maʻa.

  • Hili hono lau fakataha ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, fakakaukau ki ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai hoʻo fānaú ke nau fakakaukauloto ki he meʻa ʻoku akoʻi [ʻi he ngaahi vēsí]. Mahalo te mou lava ʻo fufulu fakataha ha meʻa. Ko e hā ʻetau ongo ʻi he taimi ʻoku tau ʻuli aí? Ko e hā ʻetau ongo ʻi he taimi ʻoku tau toe maʻa aí? ʻOku tatau fēfē nai ʻa e ngaahi ongo ko ʻení mo e meʻa ʻoku tau ongoʻi ʻi he taimi ʻoku tau faiangahala ai pea fakatomala ʻo toe maʻa tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí?

ʻAlamā 14:18–29

ʻOku fakamālohia au ʻe he Tamai Hēvaní ʻi heʻeku tui kia Sīsū Kalaisí

  • ʻE ala tokoni ʻa e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní kiate koe—pe ko hoʻo fānaú—ke fai ʻa e talanoa ʻi he ʻAlamā 14:18–29 (vakai foki, “Vahe 22: Ko e Ngāue Fakafaifekau ʻa ʻAlamā ki ʻAmonaihaá,” Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 58–63). Fakamamafaʻi ange naʻe foaki kia ʻAlamā mo ʻAmuleki ha mālohi koeʻuhí ko ʻena “tui [naʻe] tuʻunga ʻia Kalaisí” (ʻAlamā 14:26). Te ke lava foki ʻo talanoa ki ha taimi naʻe foaki atu ai ʻe he ʻOtuá ha mālohi kiate koe “ʻo fakatatau ki [hoʻo] tuí.” ʻE lava fēfē nai ke tau tui faivelenga ʻo hangē ko ʻAlamā mo ʻAmulekí?

ʻAlamā 15:3–12

ʻE lava ʻe Sīsū Kalaisi ʻo liliu ʻa e ngaahi lotó.

  • ʻOku ueʻi fakalaumālie ʻa e liliu ʻa e loto ʻo Sisolomé ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí. Fakakaukau ke toe vakaiʻi mo e fānaú ʻa e meʻa naʻa nau ako ʻi he uike kuo ʻosí fekauʻaki mo Sisolomé. Hili iá te mou lava ʻo lau fakataha ʻa e ʻAlamā 15:3–12 ke ʻilo ʻa e founga naʻá ne liliu aí. Ko e hā ʻoku tau ako mei he aʻusia ʻa Sisolomé fekauʻaki mo e mālohi ʻo e ʻEikí? (vakai, “ʻOku Fakamoʻui ʻa Sisolome pea Papitaiso” [vitiō], Gospel Library).

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he tatau ʻo e māhiná ni ʻo e makasini ko e Kaumeʻá.

ʻĪmisi
Ko ‘Alamā mo ‘Amuleki ‘i he fale fakapōpulá

Ko ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻi he Fale Fakapōpulá, tā fakatātaaʻi ʻe Gary L. Kapp

Paaki