Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
17–23 Sune: “ʻE Hāʻele Mai ʻa Sīsū Kalaisi ke Huhuʻi Hono Kakaí” ʻAlamā 8–12


17–23 Sune: ʻʻE Hāʻele Mai ʻa Sīsū Kalaisi ke Huhuʻi Hono Kakaí.’ ʻAlamā 8–12,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“17–23 Sune. ʻAlamā 8–12,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
ko e malanga ʻa ʻAlamaá

Ko Hono Akoʻi ʻo e Tokāteline Moʻoní, tā fakatātā ʻa Michael T. Malm

17–23 Sune: ʻE Hāʻele Mai ʻa Sīsū Kalaisi ke Huhuʻi Hono Kakaí

ʻAlamā 8–12

ʻE ʻikai taʻemalava e ngāue ʻa e ʻOtuá. Ka ʻoku hangē he taimi ʻe niʻihi ʻetau feinga ke tokoni ʻi Heʻene ngāué, ʻoku taʻemalavá—he, ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo sio he taimi pē ko iá ki he ngaahi ola ʻoku tau ʻamanaki ki aí. Mahalo te tau kiʻi ongoʻi hangē ko ʻAlamaá ʻi he taimi naʻá ne malangaʻi ai ʻa e ongoongoleleí ʻi ʻAmonaihaá—ʻo fakasītuʻaʻi, ʻanuhia, mo kapusi ki tuʻa. Ka ʻi he fakahinohinoʻi ia ʻe ha ʻāngelo ke foki mo toe feingá, naʻe “foki fakavavevave” mo lototoʻa ʻa ʻAlamā (ʻAlamā 8:18), pea naʻe teuteu ʻe he ʻOtuá ʻa e halá ʻi muʻa ʻiate ia. Naʻe ʻikai ngata pē ʻi Heʻene ʻoange ha meʻakai ke ne kai mo ha feituʻu ke nofo ai ʻa ʻAlamaá, ka naʻá Ne toe teuteuʻi foki ʻa ʻAmuleki, ʻa ia naʻe hoko ko hano kaungā-ngāue, ko ha tokotaha taukaveʻi mālohi ʻo e ongoongoleleí, mo ha kaungāmeʻa faivelenga. ʻI he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻá mo e loto taʻefiemālie ʻi heʻetau ngāue he puleʻanga ʻo e ʻEikí, te tau lava ʻo manatu ki he poupou mo e taki ʻe he ʻOtuá ʻa ʻAlamaá, pea te tau lava ʻo falala ʻe poupouʻi mo taki kitautolu foki ʻe he ʻOtuá, ʻo aʻu ki he ngaahi tūkunga faingataʻá.

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

ʻAlamā 8

ʻĪmisi
fakaʻilonga seminelí
ʻOku fiemaʻu ʻa e faʻa kātakí ʻi heʻeku ngaahi feinga ke vahevahe ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Kuó ke feinga nai ke vahevahe ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo ha taha, ka naʻe ʻikai ke tali hoʻo fakaafé? Naʻe aʻusia mo ia foki ʻe ʻAlamā. Ko e hā ʻokú ke ako meiate ia ʻi he ʻAlamā 8:13–16 fekauʻaki mo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí neongo e ngaahi faingataʻá mo e fakafepakí? Hoko atu hoʻo lau ʻi he veesi 17–32, pea kumi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻokú ne ueʻi koe ke hoko atu hoʻo vahevahe ʻa e ongoongoleleí, ʻo aʻu ki ha taimi ʻe hangē ai ʻoku ʻikai ke ola lelei hoʻo feingá.

Ko e kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló ko ha kau fakamoʻoni makehe kinautolu ʻo Kalaisi, ko ia ʻoku nau maʻu ha faleʻi fakalaumālie lahi ke vahevahe fekauʻaki mo hono fakamoʻoniʻi Iá. Vakai ki he meʻa naʻe lea ʻaki ʻe ʻEletā Tieta F. ʻUkitofa ʻi he “Fēfē Kapau ʻe Faingataʻa Hono Vahevahe ʻo e Ongoongoleleí?” (ko ha konga ʻi he “Ngāue Fakafaifekaú: Ko Hono Vahevahe e Meʻa ʻi Ho Lotó,” Liahona, Mē 2019, 18) pe ko ia naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni ʻi he “ʻOfa, Vahevahe, Fakaafé” (Liahona, Mē 2022, 84–87). Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi ai ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ʻoku kamata ke ne ongoʻi loto-foʻi fekauʻaki mo hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí?

Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e meʻa kotoa pē kuó ke ako hení ki ha sētesi fakalotolahi ʻe taha pe ua ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí? Fakakaukau ke faʻu ha pousitā pe meʻa te ne lava ʻo ueʻi fakalaumālie koe (mo e niʻihi kehé) ke kei feinga pē.

Vakai foki, “Tokoni Mai ke u Akoʻí,” Ngaahi Himí, fika 176; “ʻOku Fekauʻi ʻe ha ʻĀngelo ʻa ʻAlamā ke Foki ki ʻAmonaihā (vitiō), Gospel Library; Ngaahi Tefitó mo e Ngaahi Fehuʻí “Ngāue Fakafaifekaú,” Gospel Library.

ʻAlamā 9:14–23

ʻOku haʻu e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá mo ha fatongia lahi.

ʻI he taimi ʻoku laukonga ai kau ki he founga naʻe fai ʻe he kakai Nīfai ʻi ʻAmonaihaá ki he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, ʻoku faingofua pē ke ngalo naʻa nau moʻui ʻaki e ongoongoleleí ʻi ha taimi, pea ne nau hoko ko ha “kakai ʻofeina lahi [fau] ʻo e ʻEikí” (ʻAlamā 9:20). ʻI hoʻo laukonga fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga naʻe foaki ʻe he ʻOtuá ki he kakai ʻo Nīfaí (vakai, tautautefito ki he ʻAlamā 9:14–23), fakalaulauloto ki he ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga kuó Ne foaki atú. Ko e hā ha ngaahi fatongia ʻoku haʻu fakataha mo e ngaahi tāpuaki ko ʻení? Ko e hā ʻokú ke fai ke ke kei faipau ki he ngaahi fatongia ko ʻení?

Vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:24; 82:3; 93:39.

ʻAlamā 11–12

Ko e palani ʻa e ʻOtuá ko ha palani ia ʻo e huhuʻi.

ʻOku ui ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki e palani ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻAlamā 11–12 ko e palani ʻo e huhuʻí. ʻI hoʻo lau ʻa e ngaahi vahe ko ʻení, fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻo e foʻi lea huhuʻí ʻa ia ʻoku fakaʻaongaʻi ke fakamatalaʻi e palani ʻa e ʻOtuá. Fakakaukau ke ke hiki ha fakamatala fakanounou ʻo e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki fekauʻaki mo e ngaahi tafaʻaki ko ʻeni ʻo e palaní.

  • Ko e Hingá

  • Ko e Huhuʻí

  • Fakatomalá

  • Maté

  • Toetuʻú

  • Fakamāú

Fakatokangaʻi e ʻaonga ʻo e ngaahi lea ʻa ʻAmuleki ki he kakaí (vakai, ʻAlamā 11:46). ʻOku faitokonia fēfē koe ʻe he ʻilo ki he palani ʻa e ʻOtuá?

Vakai foki, Dallin H. Oaks, “Ko e Palani Lahí,” Liahona, Mē 2020, 93–96; “ʻOku Fakamoʻoni ʻa ʻAmuleki kia Sīsū Kalaisi” (vitiō), Gospel LIbrary.

ʻAlamā 12:8–18

Kapau he ʻikai ke u fakafefeka hoku lotó, te u lava ʻo maʻu lahi ange e folofola ʻa e ʻOtuá.

Mahalo ʻe fifili ha kakai ʻe niʻihi pe ko e hā e ʻuhinga ʻoku ʻikai fakaʻilo mai ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e meʻa kotoa kiate kitautolú. ʻI he ʻAlamā 12:9–14, naʻe fakamatalaʻi ai ʻe ʻAlamā ha ʻuhinga ʻe taha. ʻE tokoni atu ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke ke fakalaulauloto ki he meʻa naʻá ne akoʻí:

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fakafefeka ho lotó? Ko e hā e ngaahi nunuʻa ʻo e maʻu ha loto fefeká? (vakai foki, ʻAlamā 8:9–11; 9:5, 30–31; mo e 10:6, 25).

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakatafoki ai ho lotó ki he ʻOtuá? (vakai, Selemaia 24:7; ʻAlamā 16:16; Hilamani 3:35).

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakapapauʻi ko e folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku “ʻiloa ia ʻiate [koe]”? (ʻAlamā 12:13). ʻI he taimi ʻokú ke maʻu ai e folofola ʻa e ʻOtuá ʻiate koé, ko e hā haʻane tokoni ʻi hoʻo “ngaahi leá,” “ngaahi ngāué,” mo hoʻo “ngaahi fakakaukaú”? (ʻAlamā 12:14).

Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he aʻusia ʻa ʻAmulekí fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e maʻu ha loto vaivaí? (vakai, ʻAlamā 10:1–11).

Vakai foki, “ʻOku Fakatokanga ʻa ʻAlamā kia Sisolome” (vitiō), Gospel Library.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Liahona mo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ʻi he māhina ní.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

ʻAlamā 8–10

Te u lava ʻo vahevahe ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

  • ʻE lava ke tokoni atu e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní ke ke fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he ʻAlamā 8–10 ki hoʻo fānaú. Mahalo te ke ala fiemaʻu ke tokoni kiate kinautolu he kumi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ne ʻai ʻa ʻAlamā mo ʻAmuleki ke na hoko ko e ongo faifekau leleí. Hangē ko ʻení, naʻe ʻikai ke na foʻi (vakai, ʻAlamā 8:8–13), naʻá na fakamoʻoni kia Kalaisi (vakai, ʻAlamā 9:26–27), pea naʻá na ngāue fakataha (vakai, ʻAlamā 10:12).

  • ʻE lava ʻe ha foʻi hiva fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú, hangē ko e “ʻOku ou Fie Hoko Leva ko ha Faifekaú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 90) ʻo ʻoange ki hoʻo fānaú ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo ha ngaahi founga ke vahevahe ai e ongoongoleleí mo honau ngaahi kaungāmeʻá. Fakaafeʻi kinautolu ke lisi e ngaahi fakakaukau ʻoku nau maʻú mo e kakai te nau lava ʻo vahevahe ki ai e ongoongoleleí. Te ke lava foki ʻo tuku ke nau fakatātaaʻi ʻa e meʻa te nau ala lea ʻaki pe fakahokó.

Poupouʻi ʻa e kau maí. ʻI hoʻo teuteu ke faiakó, ʻoua ʻe palani e ngaahi meʻa ke ke lea ʻakí, ka ke fehuʻi pē kiate koe, “Ko e hā ʻe fai ʻe he fānaú ke nau ako ai?” ʻE ako lelei mo manatuʻi fuoloa ange ʻe he fānaú ʻi he taimi ʻoku nau kau maʻu ai peé.

ʻAlamā 11–12

Ko e palani ʻa e ʻOtuá ko ha palani ia ʻo e huhuʻi.

  • Mahalo naʻa lava ke tā ʻe hoʻo fānaú ha fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e palani ʻo e huhuʻí, hangē ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, fakatomalá, maté, toetuʻú, mo e fakamāú. Hili ia pea te ke lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau fakatauhoa ʻenau ngaahi fakatātaá ki he ngaahi veesi ʻi he ʻAlamā 11–12 ʻa ia ʻoku nau akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

ʻAlamā 8:18–22

Te u lava ʻo hoko ko ha kaungāmeʻa lelei.

  • Fakaafeʻi ha kiʻi tamasiʻi/taʻahine ke ne ʻai pē ke pehē ko ʻAmuleki ia mo ha taha ke ne ʻai ke pehē ko ʻAlamā ia, ʻi hoʻo fai e talanoa ʻi he ʻAlamā 8:18–22. Naʻe hoko fēfē ʻa ʻAmuleki ko ha kaungāmeʻa lelei ʻo ʻAlamā? Hili ia pea ʻe lava ke vahevahe ʻe hoʻo fānaú ʻa e founga ne hoko ai ha taha ko hanau kaungāmeʻa mo e meʻa naʻe ʻai ʻe he aʻusia ko iá ke nau ongoʻí.

  • Mahalo te ke lava ʻo faʻu ha pāsolo fakakaungāmeʻa: kumi pe tā ha fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e feohi fakakaungāmeʻá pea kosikosi ia ki ha ngaahi kongokonga pāsolo. Tohiʻi ʻi he tuʻa ʻo e konga pāsolo takitaha ha faʻahinga meʻa te tau lava ʻo fai ke hoko ai ko ha kaungāmeʻa lelei, kau ai mo e ngaahi meʻa naʻe fai ʻe ʻAlamā mo ʻAmulekí. ʻE lava ke fetongitongi hoʻo fānaú ʻi hono fili ha konga ʻo tānaki ki he pāsoló, hili hoʻomou lau ʻa e meʻa ʻoku tohiʻi ʻi muí. Ko hai ʻokú ne fiemaʻu ʻetau tokoní?

ʻĪmisi
ongo tamaiki fefine ʻokú na kakata

Te tau lava ʻo hoko ko ha kaungāmeʻa lelei ki he niʻihi kehé.

ʻAlamā 11:43–44

Te u toetuʻu koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi.

  • Fakakaukau ki ha lēsoni fakataumuʻa hangē ko ʻení ke akoʻi ʻa e Toetuʻú: ʻe lava ke fakafofongaʻi ho nimá ho laumālié, pea ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he kofunimá ho sinó. Toʻo ki tuʻa ho nimá mei he kofunimá ke fakahaaʻi ʻe fakamavahevaheʻi hotau laumālié mo e sinó ʻi he maté. Hili ia pea toe tui ho nimá ʻi he kofunimá ke fakahaaʻi ʻe toe fakatahaʻi hotau laumālié mo e sinó ʻi he Toetuʻú. Tuku ke fetongitongi hoʻo fānaú ʻi hono tui mo toʻo ʻa e kofunimá ʻi hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 11:43 kiate kinautolú. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Fakamoʻui kuo toetuʻú (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 59, pea fakamoʻoniʻi naʻe ʻai ʻe Kalaisi ke lava ʻa e taha kotoa ʻo toetuʻu.

    ʻĪmisi
    Ko e hā ʻOkú Ke Tangi Aí

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he tatau ʻo e māhiná ni ʻo e makasini Ko e Kaumeʻá.

ʻĪmisi
Ko ʻAlamā ʻoku kai mo ʻAmuleki

Tā fakatātā ʻo e kai ʻa ʻAlamā mo ʻAmulekí naʻe fai ʻe Dan Burr