Sutq’iik sa’ ochoch, xb’aan laj Yongsung Kim

14–20 julio: “Laa’in tink’am eeb’e cheru”

Tzolʼlebʼ ut Sumwank 77–80

Maji’ numenaq wiib’ chihab’ chaq xk’ojlajik wi’chik lix Iglees li Jesukristo, ut ak wankeb’ chik numenaq wiib’ mil chi komon ut yoo chi k’iik sa’ junpaat. Sa’ marzo re 1832 laj Jose Smith ut xkomoneb’ aj jolominel re li Iglees ke’xch’utub’ rib’ “re te’aatinaq chirix junjunq xk’anjel li Iglees”: li k’anjel re xpuktesinkileb’ li k’utb’esinb’il na’leb’, re xloq’b’al li ch’och’ choq’ re li ch’utub’aak, ut re rilb’aleb’ li neb’a’ (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 78, xtiklajik li tasal). Re xtenq’ankileb’, li Qaawa’ kixtaqla jun ch’ina ch’uut chi aj jolominel re li Iglees chixtikib’ankil li Molam sa’ Junajil, jun molam li tixyal xq’e “re xwaklesinkil lix na’leb’” li Qaawa’ (raqal 4) chirixeb’ li k’anjel a’in. Ut us ta yoo chaq chixtusub’ankil li ruchich’och’il k’anjel a’in, li Qaawa’ jayalinb’il rib’ sa’ li k’a’ re ru re li junelik q’e kutan. Sa’ roso’jik, li rajom jun li k’uub’leb’aal hu malaj jun li k’uuleb’aal kab’l—ut chixjunil chik li wan sa’ li rawa’b’ejihom li Dios—a’an xkawresinkileb’ li ralal xk’ajol a’an chixk’ulb’al “jun na’ajej sa’ li choxahil ruchich’och’” ut “li b’ihomal re junelik q’e kutan” (raqal 7, 18). Ut wi ch’a’aj xtawb’aleb’ ru li osob’tesink a’an anajwan sa’ xyi xlaatz’il li qayu’am wulaj wulaj, a’an naxye qe, “Chiwanq xsahil eech’ool, xb’aan naq laa’in tink’am eeb’e cheru” (raqal 18).

Li na’leb’ re tzolok sa’ li ochoch ut sa’ li iglees

Tzolʼlebʼ ut Sumwank 77

Li Dios naxk’e xnawomeb’ li kristiaan li neke’sik’ok.

Naq laj Jose Smith ut laj Sidney Rigdon yookeb’ chi k’anjelak sa’ xjaltesinkil ru li Santil Hu, ke’wan xpatz’om chirix li hu Apokalipsis, jo’ neke’xb’aanu ajwi’ naab’aleb’ li kristiaan. Ut laj Jose naxnaw chi us naq wi naraj xnawb’al junaq na’leb’, naru napatz’ok chiru li Dios. Li na’leb’ kixk’ul neke’tawman sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 77. Naq yooqat chirilb’al li tasal a’in, naru nakatz’iib’aheb’ laa na’leb’ sa’ li hu Apokalipsis sa’ li raqal b’ar wi’ wan li na’leb’ a’an. K’a’ru nakatzol chirix xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’?

Xjaltesinkil ru li Santil Hu, xb’aan li xLiz Lemon Swindle

Tzolʼlebʼ ut Sumwank 78

K’a’ru li Molam sa’ Junajil?

Li Molam sa’ Junajil kik’uub’aman re xb’eresinkil lix k’anjel li Iglees chirix li puktesink hu ut chirix li eechej sa’ Ohio ut Missouri. Sa’ li molam a’in ke’wan laj Jose Smith, laj Newel K. Whitney, ut xkomoneb’ aj jolominel re li Iglees li ke’xch’utub’ li k’a’ru wan reheb’ re xk’eeb’al li k’a’ru taak’anjelaq choq’ re xk’iijik li Iglees. A’b’anan, li Molam sa’ Junajil ki’ok sa’ k’as ut kiraqman sa’ 1834 naq ink’a’ chik ke’ru chixkuyb’al xnimal li k’as.

Chi’ilmanq ajwi’ “Newel K. Whitney y la Firma Unida,” sa’ Revelaciones en contexto, 151–157; Temas de la historia de la Iglesia, “Firma Unida (“Orden Unida”),” Biblioteca del Evangelio.

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:1–7

Naru nintenq’an “chixwaklesinkil lix na’leb’” li Kristo ut lix Iglees.

Li Qaawa’ kixye re laj Jose Smith ut xkomoneb’ laj jolominel re li Iglees naq xb’eresinkil jun li k’uuleb’aal kab’l ut jun k’uub’leb’aal hu taatenq’anq “chixwaklesinkil li na’leb’, li k’ulub’anb’il eeb’aan” (Tzol’leb’ ut Sumwank 78:4). K’a’ru lix “na’leb’” lix Iglees li Kolonel naq nakaye? K’oxlan chirix a’in naq yooqat chirilb’al Tzol’leb’ ut Sumwank 78:1–7. Chan ru naru nakattenq’an chixk’eeb’al chi xik chi uub’ej li na’leb’ a’in—sa’ ajwi’ laa junkab’al?

Chi’ilmanq ajwi’ Jolomil K’anjenel Hu, 1.2.

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:17–18

Li Qaawa’ tixk’am inb’e.

K’a’ut naq li Qaawa’ wan naq naxye “kok’al” reheb’ laj taaqenel re? (Tzol’leb’ ut Sumwank 78:17). Ma wan hoonal naq nakaweek’a naq chanchanat jun ch’ina al, maare xb’aan naq wan k’a’ruhaq “toj maji’ nakataw ru” malaj “ink’a’ nakatru chixkuyb’al”? (eb’ li raqal 17–18). K’a’ru nakataw sa’eb’ li raqal a’in li naru nakatxtenq’a “chi wank xsahil aach’ool” (raqal 18) sa’eb’ li hoonal a’an? Naru nakasik’ junaq aajalam-uuch naq toj ka’ch’inat chaq ut tz’il rix chan ru naq xatk’i sa’ musiq’ej chalen chaq li hoonal a’an. Malaj k’oxla junaq hoonal ch’a’aj choq’ aawe naq saajat chaq, a’b’an anajwan moko ch’a’aj ta chik. Chan ru naq li qaChoxahil Yuwa’ naraj naq tatwanq jo’ jun ch’ina al? (chi’ilmanq Mosiah 3:19). Chan ru naq “naxk’am aab’e”?

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:19

Naru tink’ul “chixjunil li k’a’aq re ru rik’in b’antioxink.”

Re xkawresinkil aawib’ re xtzolb’al Tzol’leb’ ut Sumwank 78:19, naru nakatz’iib’a li k’a’ru chaab’il xak’ul chiru li kutan a’in. Chirix a’an tz’iib’aheb’ li k’a’ru maare ink’a’ osob’tesihom choq’ aawe. K’oxlan chirixeb’ a’an naq yooqat chirilb’al Tzol’leb’ ut Sumwank 78:19. Chan ru naq xk’ulb’aleb’ “chixjunil li k’a’aq re ru” rik’in b’antioxink naxjal laa yu’am—us ta maare chanchan naq moko osob’tesihomeb’ ta?

Re xtawb’al xkomon aanawom chirix chan ru naq li b’antioxink chiru li Dios naru naxjal laa yu’am, ileb’ li raqal a’in sa’eb’ li loq’laj hu ut tz’iib’aheb’ li yaal taataweb’: Salmos 107:8–9; Lukas 17:11–19; Filipenses 4:6–7; Mosiah 2:19–24; Alma 34:38; 37:37; Tzol’leb’ ut Sumwank 46:32; 59:7, 15–21.

Naru nakatz’il rix li raatin li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf, “Agradecidos en cualquier circunstancia” (Liahona, mayo 2014, 70–77), re taataw aana’leb’ chirix li wank rik’in b’antioxink. Naru nakasik’ xkomon aana’leb’ sa’ li video “Presidente Russell M. Nelson: Una oración profética de gratitud, esperanza y sanación para el mundo” (Biblioteca del Evangelio). Chan ru naq nachaab’ilo’ laa wanjik rik’in li Jesukristo sa’ xk’ab’a’ li b’antioxink?

President Russell M. Nelson on the Healing Power of Gratitude​

In his 96 years, President Russell M. Nelson of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints has seen many trials. But he says there's a simple remedy to help us find joy in hard times—gratitude.

Sik’ok ut wotzok. Wi xatb’oqe’ chi k’utuk, sik’ chan ru taatenq’aheb’ li kristiaan chixtzolb’aleb’ li loq’laj hu malaj li raatineb’ li profeet—maare xjuneseb’ malaj sa’ kok’ ch’uut—ut te’xwotz li neke’xtzol. Qayehaq, sa’ li ch’ina k’anjel a’in naru nakak’e re li junjunq chi kristiaan malaj ch’uut jun raqal re li raatin li Awa’b’ej Uchtdorf ut taapatz’ reheb’ naq te’xwotz junaq ch’ol aatin li neke’reek’a naq naxk’ut li k’a’ru x’aatinak wi’ a’an.

Chi’ilmanq ajwi’ “Kʼe saʼ ajl li kʼiila usilal,” Eb’ li B’ich, 153; Temas y Preguntas, “Gratitud,” Biblioteca del Evangelio.

Tzolʼlebʼ ut Sumwank 79–80

Li b’oqok chi k’anjelak chiru li Dios aajel wi’chik ru chiru li na’ajej b’oqb’ilin wi’ chi k’anjelak.

Chirix Tzol’leb’ ut Sumwank 80, li Elder David A. Bednar kixk’ut, “Sa’ li k’utb’esinb’il na’leb’ a’in li Kolonel naxk’ut chiqu naq aajel ru li b’oqok chi k’anjelak sa’ junaq li na’ajej, a’ut kub’enaq lix aajelil ru li na’ajej chiru li b’oqok chi k’anjelak” (“B’oqb’il sa’ li k’anjel,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2017). K’a’ru aak’ulum li xatxtenq’a chixtzolb’al naq yaal li raatin li Elder Bednar? K’a’ruheb’ chik li na’leb’ naru nakataw sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 79–80 li naru naxtenq’a anihaq li toje’ xk’ul jun xb’oqb’al?

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’, chi’ilmanq li hu Liahona ut li hu Para la Fortaleza de la Juventud re li po a’in.

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li kok’al

Tzol’leb’ ut Sujmwank 77:2

Li Dios kixyo’ob’tesiheb’ chixjunil li wankeb’ xyu’am sa’ li ruchich’och’.

• Naq laa’at ut eb’ laa kok’al teeril Tzol’leb’ ut Sumwank 77:2, naru nekerileb’ xjalam-uuch xul, kok’ xul, ut xik’anel xul. Eb’ laa kok’al naru neke’xk’ut chiruq’ li jalam-uuch naq taayaab’asi li aatin “yo’yookil xul,” “li k’a’ru naxjukuki rib’,” ut “xik’anel xul rub’el choxa.” Wotzomaq cherib’il eerib’ chan ru naq lix yo’ob’tesihom li Dios nakate’xtenq’a chireek’ankil lix rahom.

Li Dios kixyo’ob’tesiheb’ chixjunil li wankeb’ xyu’am sa’ li ruchich’och’.

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:4

Naru nintenq’an “chixwaklesinkil lix na’leb’” li Jesukristo.

• Re xtenq’ankileb’ laa kok’al chixk’oxlankil k’a’ru xk’anjeleb’ sa’ lix k’anjel li Qaawa’, naru nakawil Tzol’leb’ ut Sumwank 78:4 rik’ineb’, re xtawb’al “li na’leb’” li “k’ulub’anb’il qab’aan” (li naqak’ulub’a malaj naqasik’ ru) naq nakub’e qaha’. Tenq’aheb’ chixtawb’aleb’ xsumenkil li patz’om sa’eb’ li raqal jo’ a’in: Mosiah 18:8–10; Tzol’leb’ ut Sumwank 20:37; Moises 1:39. Maare taawulaq chiruheb’ laa kok’al xk’utb’esinkil chan ru naru neke’tenq’an sa’ lix k’anjel li Qaawa’. Qayehaq, chan ru naq “nekek’am eeriiq cherib’il eerib’” malaj “neke’xk’ul sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ li Jesukristo”? Chan ru naq a’in “naxwaklesi lix na’leb’” li Kristo?

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:6

Naru ninwotz li k’a’ru wan we rik’ineb’ li was wiitz’in.

• Re xk’utb’al k’a’ru naraj naxye “juntaq’eetex sa’ li ruchich’och’il k’a’aq re ru” (raqal 6), naru nakak’e reheb’ laa kok’al xjalam-uucheb’ kristiaan li wankeb’ rajom ru (te’tz’okaaq, toch’b’ileb’, malaj ke neke’reek’a) ut k’a’aq re ru naru neke’tenq’an wi’ (jo’ li tzakemq, lanleb’, malaj isb’). Eb’ laa kok’al naru neke’xk’uliheb’ li jalam-uuch rik’ineb’ li k’a’aq re ru. K’a’ru naru naqawotz re xtenq’ankileb’ li kristiaan wankeb’ rajom ru?

• Re xtawb’al xkomon li na’leb’ chirix li tasal 78, ileb’ li ch’ol aatin rub’eleb’ li jalam-uuch sa’ “Ch’ol 28: Li Profeet aj Jose naxik Missouri wi’chik” (sa’ Eb’ li Esilal sa’ li Tzol’leb’ ut Sumwank, 108, malaj li video sa’ li Biblioteca del Evangelio). Toja’ ut naq laa kok’al naru neke’xk’oxla naq yookeb’ chixtenq’ankil anihaq chixyiib’ankil jun ochoch, chixwotzb’al tzakemq, malaj jalan chik li k’anjel neke’xb’aanu.

  Chapter 28: The Prophet Joseph Goes to Missouri Again: March–May 1832

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:18

Li Jesukristo tixk’am inb’e.

• Maare us raj choq’ reheb’ laa kok’al aatinak chirix li wank choq’ aj jolominel ut chirix a’an xb’eresinkil junaq ch’ina k’anjel. Chirix rilb’al Tzol’leb’ ut Sumwank 78:18 sa’ komonil, naru nekex’aatinak chirixeb’ li hoonal b’ar wi’ naqaj ru naq li Jesus tooxb’eresi. Naru nekeb’icha jun li b’ich jo’ “Andaré con Cristo” (Biblioteca del Evangelio).

Tzol’leb’ ut Sumwank 78:19

Naru nink’ul “chixjunil li k’a’aq re ru rik’in b’antioxink.”

• Il Tzol’leb’ ut Sumwank 78:19 rik’ineb’ laa kok’al re xtawb’al k’a’ru naxyeechi’i li Qaawa’ reheb’ li kristiaan neke’b’antioxin. Tenq’aheb’ laa kok’al chixtawb’al ru k’a’ru naraj naxye “jun cient sutaq,” maare rik’in xk’utb’al junaq k’a’aq re ru ka’ch’in ut chirix a’an jun cient chik k’a’aq re ru jo’ ajwi’ a’an. Naru ajwi’ nakayiib’ xjalam-uucheb’ li k’a’aq re ru aak’ulum rik’in li Dios “rik’in b’antioxink.”

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’, chi’ilmanq li hu Amigos re li po a’in.

Li rawimq li Dios, xb’aan laj Sam Lawlor